Laatste herinnering aan de .koker' wordt uitgevaren
Auto(mobiel)
was steeds
bepalend
voor
verbinding
Noord-Zuid
uw ALPENKREUZER 78
W1NTERK0RÏSNG
mhedrijf Van dar Linden
Zaterdag 26 november 1977
Profetisch
Auto-opmars
Zwarte dag
Eind in zich
Omleidingen
v.a. f 9.695.-
v.a.f 10.995.-
v.a. f 12.995.-
v.a.f 14.345.-
I inlichtingen en dealerlijst:
(Palace - De Binckhorst b.v.
postbus 148 - Den Haag
3inckhorstlaan 312-322
il. 070-855100/855101
ken inkl.BTW af importrice
zolang de voorraad strekt
IXEL, (tel. 01155-1546)
tgen van 10/18u,ur, vrijdags koop-
ndags gesloten.
nuM
Als de plannen van rijkswaterstaat door niets of nie-
mand gedwarsboomd worden zal dit weekend het
tiende en laatste deel van de oude verkeersbrug over
het Hollandsch Diep vervangen worden dooreen nieuw
op de maat van een verbrede brug. Daarmee is het werk
- de totaal verbrede Moerdijkbrug als onderdeel van de
reconstructie van de weg Breda-Rotterdam - nog lang
niet klaar. Naar verwachting zit er nog wel een jaar werk
in eer de hele verkeerssituatie aangepast en afgewerkt
is. Toch leek het onze redactie goed om het moment,
waarop de laatste herinnering aan de oude kokerbrug
naar elders wordt gevaren, aan te pakken om wat extra
aandacht te besteden aan de brug en aan het reusach
tige werk dat al is verricht en dat in de loop van bijna
twee jaren heel wat publieke belangstelling heeft ge
trokken.
MOERDIJKBRUG GEHEEL OP BREEDTE
Toen in 1909, dus nog maar amper een mensenleef
tijd geleden, besloten werd een officiële veerdienst van
Willemsdorp naar Moerdijk in de vaart te leggen ge
beurde dat onder de druk van de in die tijd opkomende
automobiel. Natuurlijk voeren er al veel eerder veerboo-
tjes over de brede rivier die, nog tot op de dag van
heden, Nederland boven en beneden de Moerdijk ge
scheiden houdt.
Anders had de Friese stadhouder Johan Willem Friso
nooit op zo'n trieste manier de geschiedenisboekjes
gehaald. Hij was het immers die, in 1711 tijdens een
veldtocht in de Zuidelijke Nederlanden, opgeroepen
werd in Den Haag te verschijnen. Hij nam de korste weg,
liet zich met zijn rijtuig op een veerpont rijden, maar hij
- of de veerman - verkeek zich op de elementen. De
storm sloeg het bootje om en Johan Willem Friso ver
dronk.
Toen de automobiel in het
begin van deze eeuw haar op
wachting maakte, ook op de
Nederlandse wegen, was de
overheid er zich blijkbaar van
bewust, dat het particulier initia
tief, hoe lofwaardig ook, niet
meer aan de groeiende over-
zetbehoefte kon voldoen. Mi
nister dr. C. Lely van Water-
slaat viel de eer te beurt de offi
ciële veerdienst in genoemd
jaar 1909 in te wijden. Het ce
remonieel vertoon pakte in die
zin verkeerd uit, dat de be
windsman ten gevolge van een
(niet-politieke) misstap zelf te
water raakte en naar het nabij
gelegen hotelletje „Waterloo"
gebracht moest worden om
een verschoning aan te schie
ten. Maar al het water van het
Hollandsch Diep wiste en wist
niet uit, dat de toenmalige rijks
overheid - al was de minister
van Waterstaat op dat officiële
moment misschien wat kort
zichtig - een vooruitziende blik
heeft gehad. Toen 25 jaren
later besloten werd de veer
dienst - tot groot verdriet van
het dorp Moerdijk overigens -
te vervangen door een vaste
oeververbinding, gebeurde ook
dat onder druk van de automo
biel.
Immers, behalve de over-
zetmogelijkheid per pont kende
„Moerdijk" al sinds 1872 de
spoorbrug als schakel tussen
noord en zuid. Maar zelfs in die
„goeie ouwe tijd" (nou, ja...!)
bleek het toen nog luxe particu
liere vervoer - een personen
auto heette in die tijd inderdaad
een luxe auto - al een
groeiende aantrekkingskracht
te hebben ten koste van het
openbaar vervoer.
Op vrijdag 11 december
1936 liet het toenmalige
Dagblad van Noordbrabant
onder de titel „Noord Zuid
hechter verbonden" een
extra nummer verschijnen
ter gelegenheid van de ope
ning van de nieuwe Moer
dijkbrug die daags daarna
door koningin Wilhelmina
zou worden voltrokken.
Tijs Dorenbosch had de hele
voorpagina volgetekend: in het
hart de nieuwe brug en daarbo
ven en -onder respectievelijk
„het noorden" en „het zuiden",
bomvol steden en stadjes en
dorpen en mensen en bijnu
9een koeien meer en vooral
veel vrachtauto's. Met namen
op die vrachtauto's van Bra
bantse industrieën waarvan er
oen aantal intussen niet meer
of alleen nog als bijna
naamloze fusiepartner be
staan. Dorenbosch moet wel
'ets profetisch gehad hebben,
want zo bomvol was ons land
toen nog niet. Hij moet een
droombeeld getekend hebben
van bedrijvigheid die dank zij
de nieuwe Moerdijkbrug zou
ontstaan.
De jaren hebben hem intus-
sen gelijk gegeven. Zowel ten
noorden als ten zuiden van het
"ollandsch Diep is het dringen
geblazen en de vrachtauto's,
fn?aarder en 9r°1er en vooral
n'ernationaler dan op de Do-
[enboschprent, rijden er nu.
Maar het is de vraag, of een
ekenaar vandaag-de-dag een
dergelijke prent nog zou versie-
en met zoveel breedlachende
en feestelijk trompettende en-
aeitjes als Dorenbosch deed.
We hebben de keerzijde van
ook deze medaille leren ken
nen.
Vooral na de Tweede We
reldoorlog is de opmars van
de auto in tempo gaan ver-
De verdrinkingsdood van Johan Willem Friso in 1711 bij
de Moerdijk.
Enkele van de in totaal 480 verkeersborden die rijkswa
terstaat heeft moeten plaatsen en onderhouden voor de
omleiding van het noord-zuidverkeer, telkens als de Moer
dijkbrug in een weekend afgesloten was voor vervanging
van een oud, door een nieuw brugdeel.
snellen. Cijfers over het ver
keer dat de Moerdijkbrug
passeert geven daar een
goede indruk van.
In 1950 per etmaal gemid
deld 5.200 motorvoertuigen, in
1960 was dat al opgelopen tot
12.430, in 1970 tot 30.650 en in
1973 tot 37.910. In een bro
chure waarin het ministerie van
Verkeer en Waterstaat in sep
tember 1974 de verbreding van
de Moerdijkbrug aankondigde
werd afs prognose voor 1980
per etmaal 47.000 voertuigen
genoemd. Daar zal niet zo erg
veel speling in zitten, want een
schatting van de verkeersin
tensiteit van dit ogenblik komt
uit op 45.000 auto's.
Geen wonder dus dat de on-
verslijtbare Moerdijkbrug, waar
heel Nederland sinds 1936 zo
trots op is geweest, het tegen
zoveel motorische overmacht
heeft moeten afleggen. Want
versleten is ze nog lang niet.
Integendeel, de pijlers zijn
veertig jaar geleden zo hecht
gebouwd, dat ze stevig genoeg
zijn gebleken om de nieuwe
brug te dragen. En wie gehecht
is aan de aanblik van de oude
brug kan voortaan onder an
dere bij Keizersveer terecht,
waar zes stukken Moerdijkbrug
het verkeer binnenkort ruimer
baan zullen geven.
Overigens zou een korte te
rugblik op de voorbije veertig
jaren niet compleet zijn als
niet even herinnerd werd aan
een zwarte bladzijde in de
historie van de brug: de ra
vage die de Duitse troepen in
1944 aanrichtten toen zij bij
hun terugtocht uit het zuiden
de beide Moerdijkbruggen
opbliezen.
Met beperkte middelen (er
moesten stukken „geleend"
worden van de spoorbrug),
maar met onblusbare wede-
ropbouwdrift werd als eerste
van de twee de autobrug her
steld. Nog in 1945 kon de tijde
lijk weer in gebruik genomen
pont opnieuw worden afge
dankt. In 1946 kreeg de auto-
brug haar oorspronkelijke aan
zien terug, de geleende spoor-
brugdelen kwamen weer ter
beschikking en zo kon in dat
jaar ook de trein weer de oude,
vertrouwde route gaan rijden.
IJs en weder dienende
wordt in dit weekend het
laatste van de tien oude
brugdelen vervangen door
een nieuw.
Daarmee begint het einde in
zicht te komen van een giganti
sche waterstaatkundige opera
tie, die door de vindingrijkheid
van haar ontwerpers en de pre
cisie van haar uitvoerders zon
der al teveel eigendunk toch
wel typisch Nederlands ge-
Twee foto's die samen een goed beeld geven van wat er met de verkeersbrug over het Hollandsch Diep, de Moerdijkbrug, is gebeurd. Op
de ene wacht een deel van de oude, smalle kokerbrug op transport naar elders, op de andere wacht een deel van de vernieuwde brug op het
moment van invaren. Het verschil is duidelijk....
noemd mag worden. Het einde
begint in zicht te komen, maar
het is er nog niet. Want ten
slotte is de verjongingskuur van
de brug geen op zichzelf
staande operatie, maar een
onderdeel van de aanpassing
van rijksweg 16 Breda-
Rotterdam aan de verkeersei-
sen van nu. Dat betekent o.a„
dat die reconstructie in haar
geheel klaar moet zijn eer de
volle capaciteit van de ver
brede Moerdijkbrug - twee
maal drie rijstroken - aan het
verkeer ter beschikking gesteld
kan worden.
Als het laatste nieuwe deel
erin ligt zal het verkeer
noord-zuid vice versa wel
tweemaal twee gescheiden rij
banen krijgen, die zo snel mo
gelijk van een middenbermbe
veiliging zullen worden voor
zien. De derde van de drie rij
stroken aan weerszijde wordt
pas opengesteld als de toe- en
afleidende wegen op de op
vang van zulke brede ver
keersstromen berekend zijn.
Alles bijeen zal het nog wel tot
half of eind volgend jaar duren
eer de rijkswaterstaatsmensen
kunnen zeggen: „Hè, hè, zie
zo!"
Om het verkeer, zeker het
werkverkeer, zo weinig moge
lijk te hinderen heeft rijkswater
staat de vervanging van de tien
brugdelen steeds in weekends
geklaard. In een land waarin
het weer zo wispelturig kan zijn
als het onze mag het bijna een
wonder heten, dat die plannen
tijdens een zo langdurige ope
ratie maar tweemaal in de war
zijn gestuurd. Dat was het
geval bij de eerste vervanging
op 26 maart vorig jaar en bij de
zesde vervanging op 5 maart
van dit jaar. In beide weekends
was de wind zo hard en ver
keerd, dat de uit- en invaarope-
ratie een week moest worden
uitgesteld. Gezien de grote pu
blieke belangstelling die het
werk voortdurend gehad heeft
is daarna besloten het defini
tieve moment van vervanging
niet eerder dan vrijdags tevo
ren bekend te maken.
Een aspect van het werk
dat misschien wat minder
nadrukkelijk in de publieke
belangstelling heeft gestaan,
maar dat in het totaal van het
werk wel van vitaal belang is
geweest, was de verkeer-
somleiding tijdens de week
ends waarin zo'n brugdeel
werd vervangen.
Het noord-zuidverkeer wordt
dan ten zuiden van Rotterdam
afgeleid naar het Hellegat
splein en via Willemstad en
rijksweg 17 teruggebracht op
rijksweg 16. In omgekeerde
richting gaat de omleiding via
Gorinchem naar Dordrecht.
Rijkswaterstaat heeft daan/oor
in totaal 480 verkeersaandui-
dingen moeten plaatsen, die,
wanneer ze niet hoefden te
functioneren, gedeeltelijk
moesten worden afgedekt. Dat
betekende telkens (dus tien
keer) voor zestig tot zeventig
mensen werk om niet te laat,
maar zeker ook niet te vroeg,
die verkeersborden eerst te
onthullen en na afloop weer af
te schermen. Het systeem
heeft perfect gewerkt. De om
leidingen hebben nooit pro
blemen opgeleverd. Of het zou
moeten zijn voor die ene gas
tarbeider, die kennelijk de aan
duidingen niet begreep en met
zijn familie op weg naar Schip
hol, door de afzetting aan de
zuidkant van de brug reed. Het
liep gelukkig zonder schade af.
Overigens, rijkswater
staat heeft aan de operatie
„verkeersomleiding" zelf
wèl schade overgehou
den. Een aantal accu's
waarmee de verlichting
van de verkeersaandui-
dingen werd gevoed zijn
spoorloos verdwenen. En
niemand weet wie er nü
goed mee is.
TOON KLOET