r
ffiNTTJEO
irrssSBBs-H
DEN UYL IN VERKLARING:
Treinkapers
dreigden
gegijzelden
te doden
KRITIEKE
FASE IN
FORMATIE
„Draagt geen haat
in uw harte99
Weer lijk
meisje
ontdekt
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
DE STEM
Tien
duizend
Molukkers
bij
begrafenis
in Assen
Harde eis CDA
over zetelverdeling
WOENSDAG
Kapers en
bezetters
voorgeleid
15 JUN11977
1t7e jaargang no. 18287
andaag
in
Gevolgen
Verslag
Zie elders In dit blad.
Voornitstrevend
DIRECTEUR: DR. W.A.J.M. HARKX
HOOFDREDACTEUR: L. LEIJENDEKKER
KANTOREN TE BREDA - BERGEN OP ZOOM - GOES - HULST - OOSTERHOUT - ROOSENDAAL - TERNEUZEN - VLISSINGEN
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De donderdag vóór de militaire actie, die een einde maakte aan de
kaping van de trein bij De Punt en de bezetting van de school in Bovensmilde, hebben de
Zuidmolukse treinkapers via een brief de regering gedreigd alle gegijzelde passagiers te
zullen doden als de regering niet zou toegeven aan hun eisen.
Dat onthulde minister-president Den Uyl gisteren in de Tweede Kamer, waar hij mede namens de
naast hem gezeten ministers Van Agt (Justitie) en De Gaay Fortman (Binnenlandse Zaken) een
korte verklaring aflegde over de bevrijdingsoperatie.
De twee Zuidmolukse con
tactpersonen mevr. Soumokil
en dr. Hassan Tan, brachten na
afloop van hun tweede langdu
rige bezoek aan de gekaapte
trein een brief mee, waarin de
regering voor de keus werd ge
steld:
Of de regering zou alle eisen
binnen twee dagen inwilligen
(een vrije aftocht mèt de 21
Zuidmolukse gevangenen van
eerdere acties).
Of de actie zou eindigen met
de dood van de kapers en al
hun gegijzelden. Letterlijk
stond er in de brief: „Ons staan
slechts twee dingen voor ogen:
Vetrek naar het buitenland pf
de dood".
Het was de brief, die bij de
regering de doorslag gaf om
militair in te grijpen, aldus de
onbestendig
Zonnige perioden maar ook
kans op regen of onweer.
Zwakke tot matige
veranderlijke wind. Maxima
rond 20 graden.
binnen-/
BUlTENLAND-2
Manten eist 10 miljoen
Solden smartegeld van
Knoop
binnen-/
BUlTENLAND-3
Laatste peiling in Spanje:
socialisten winnen.
binnen-/
BUlTENLAND-4
Os Kleine Stem
binnen-/
bultenland-5
en D.verdubbelde netto
winst
SPORT-1
Molendam-bestuur voor
2ware taak.
merijntje
D"k (krijgt)
voor den Broek
premier. „Maar we hebben dat
ervaren als een nederlaag".
Precies een dag na het bezoek
van de contactlieden aan de
trein besloot de regering de
reeds tot in details geregelde
actie te laten uitvoeren. Tot op
het laatste moment heeft de re
gering geprobeerd via overleg
en onderhandelingen te komen
tot een minder gewelddadige
afloop van het gijzelingsdra
ma. De eisen van de kapers
werden afgelopen vrijdag nog
eens telefonisch herhaald met
de mededeling, dat verder con
tact tussen hen en het crisi
scentrum onmogelijk was zo
lang die eisen niet waren inge
willigd.
Waarmee een einde moest
komen aan het beleid van „ge
duld en overreding" omdat
niet alleen de psychische toe
stand van de gegijzelden lan
ger uitstel onmogelijk maakte,
maar de kapers zelf dreigden
tot de dood te zullen vechten en
alle gegijzelden daarin mee te
zullen slepen. Elk uitzicht op
een vreedzame regeling was
daarmee weggevallen, aldus de
minister-president. Toegeven
aan de eisen van de kapers zou
een vrijbrief voor herhaling
geweest zijn.
De regering was zich bij het
nemen van die beslissing be
wust voor de gevolgen van de
militaire acties voor de passa
giers, evenals van de zeer ern
stige gevolgen voor de plaats
van de Zuidmolukkers in de
Nederlandse gemeenschap. In
een vroeg stadium van de gijze
lingsactie (maar na het vrijla
ten van de kinderen) bood de
regering de kapers een vrijge
leide aan, mits zij hun uitein
delijke doel (welk land) kon
den noemen.
Dat is nooit gebeurd. Daarna
werd hun houding steeds har
der. De regering kon niet toes
taan, dat de kapers een vlieg
tuig met Nederlandse beman
ning zouden „gijzelen". Want
dat gebeurt in feite wanneer
een toestel zonder bestemming
aan een onduidelijke tocht be
gint. Ook bleven de kapers de
uitlevering eisen van hun 21 in
Nederlandse gevangenissen
verblijvende kameraden, die
bij eerdere acties van zich
hadden doen spreken.
Voor hij zijn verklaring
aflegde, betuigde de premier
zijn medeleven aan de families
van beide omgekomen Neder
landse gegijzelden. Ook refe
reerde hij aan de uitvaart
dienst, die op het moment van
uitspreken van zijn verklaring
in Assen aan de gang was voor
de zes gedode Zuidmolukkers.
Hij betoonde medeleven met
de ouders en familieleden van
de omgekomenen. Direct na de
verklaring herdacht de Kamer
de slachtoffers met een minuut
stilte.
Uiterlijk volgende week
woensdag krijgt de Tweede
Kamer een zeer uitgebreid ver
slag van de regering over deze
gijzelingsaffaire, de afloop, de
doodsoorzaak van de beide ge
gijzelden en de politieke con
sequenties. In dat stuk zal de
regering ook uiteenzetten wat
er na de acties in Wijster én
Amsterdam (eind '75) door de
regering is gedaan om nieuwe
gewelddaden te voorkomen,
welke maatregelen nu moeten
worden genomen en de plaats
van de Zuidmolukse gemeen
schap in onze samenleving.
Kamerleden kunnen deze
week bij een speciale Kamer
commissie vragen indienen
over deze zaak, die de regering
dan in haar nota kan beant
woorden. Daarbij zal vooral de
nadruk liggen op de vraag of de
Binnenlandse Veiligheids
dienst op de hoogte was van de
actie, wat de regering na
Wijster feitelijk heeft gedaan
of nagelaten en welke maatre
gelen er zijn te verwachten ten
aanzien van het wapenbezit
onder Zuidmolukkers, hun or
dediensten en het gewapend
oefenen van geüniformeerde
„commando's"
(Van onze redactie binnen
land)
ASSEN - Twee van de trein
kapers en de vier schoolbezet-
ters die bij het militair in
grijpen in de gijzelingszaken
werden aangehouden, zijn gis
terochtend voorgeleid voor de
rechter-commissaris in Assen.
Deze heeft op vordering van
de officier van justitie besloten
tot verdere bewaring. In het
Academisch ziekenhuis in
Groningen ligt nog steeds de
derde treinkaper.
PINK
•«flpflhft»
Op de zes kisten werden zand en bloemen gegooid (zie foto boven), nadat een kilometers lange stoet naar het kerkhof in Assen
was gegaan (onderste foto).
(Van een onzer
verslaggevers)
ASSEN - Traag zakken de
zes kisten in de manshoge,
laatste rustplaats, als domi
nee Samuel Metiary het
Zuidmolukse volkslied aan
heft. Duizenden stemmen
zingen in een meeslepend
ritme:
„O, Molukkenland, mijn va
derland
het land mijner voorouders
langs deze weg van het lijden
bereikt gij de onafhankelijk
heid.
Uw ware zonen en dochters
hebben hun bloed voor u
geofferd.
Ik heb gezworen mij aan u te
wijden
en uw toekomst veilig te stel
len.
Ik zal vooral beschermen
uw schrijnende geschiede-
Dranghekken met enkele
postende Molukse jongeren
schermen de Assense woon
wijk af van de rest van de we
reld. Journalisten en fotogra
fen zijn die dag ongewenste
vreemdelingen. Vanaf ge
paste afstand mogen ze toe
zien hoe bijna tienduizend
Molukkers hun zes Gugurs
(„gevallenen in de strijd") de
laatste eer bewijzen.
De sporthal annex kerkge
bouw van het Molukse wijk
centrum Bethanie zit al
vanaf acht uur stampvol.
Zeis kisten op een rij, elk be
dekt met een RMS-vlag, half
bedolven onder de bloemen.
Buiten Bethanie wachten
nog eens duizenden op het
begin van de eredienst.
Kennissen drukken elkaar
de hand. Rouw brengt een
heid in deze door verdeeld
heid bijna lam geslagen bal
lingen.
Hier en daar valt een lach.
Vooral over het verhaal van
een groep Molukkers uit Ca-
pelle aan de IJssel. Toen zij
geen bussen konden huren -
uit angst of uit wraak van de
verhuurder riepen ze de
hulp in van de politie. „Jullie
willen toch met ons op goede
voet blijven of ko
menkun je ons dan niet
in combi's naar Assen
rijden?"
Gistermorgen reden twin
tig politiecombi's naar het
noorden van Drente.
Door een luidspreker
klinkt de zachte stem van de
voorganger, dominee Susu-
sepa uit Moordrecht, vice-
voorzitter van de synode van
de Zuidmolukse Evangeli
sche Kerk. „Zalig zijn zij die
nu treuren, want straks is er
blijdschap". Koren uit Bo
vensmilde en Assen vervol
maken deze „staatsbegrafe
nis".
Dan klinkt de stem van de
toch naar Assen gekomen
RMS-president ir. Johan Al
varez Manusama en komt de
verrassing. In hete Maleis
onthult Manusama, dat
„deze zes jonge mensen de
dood in gegaan zijn met een
kracht, waaruit grote liefde
spreekt voor hun vaderland.
Wij ontkomen niet aan er
kentelijk te zijn voor wat zij
voor ons volk gedaan heb
ben."
Een Moluks meisje leest de
brief voor, die de zes treinka
pers direct aan het begin van
hun terreuractie hebben ver
zonden naar „onze beste
broeders en zusters".
„Laat ons gaan en treur
niet om ons". Een wens uit
hun afscheidsbrief, waar gis
teren geen rekening mee
werd gehouden.
Plotseling dreunt een
Zuidmolukker in het Neder
lands door de luidsprekers:
„Deze zes mensen hebben
laten zien met welk een inzet
onze strijd moet worden ge
voerd. Maar we moeten ons
ook inzetten voor veel veran
dering in de Molukse ge
meenschap. Zowel aan de top
als aan de wortels moeten we
één worden. Helaas heeft
onze eigen top daar nog wei
nig van begrepen".
Manusama kijkt strak voor
zich op de grond.
Dominee Metiary, heer en
meester in Assen, trapt dui
delijk op de rem na de ge
spierde toespraak van zijn
leerling.
Strak en helder zegt hij:
„Draagt geen haat in uw har
ten; verdraag elkander, ga
terug naar je werk, je school,
je vrienden en vriendinnen.
Want God haat die de ander
haat. Door te haten geef je te
kennen datje verloren hebt".
Assen is die middag een
stad, die geheel stil ligt voor
de rouw van de bijna tiendui
zend Molukkers. In een kilo
meterslange stoet loopt men
- aan- en nagestaard door
blanke nieuwsgierigen -
naar de begraafplaats „Bos
kamp".
De begrafenis is duidelijk
een demonstratie van solida
riteit.
(Van een onzer verslaggevers)
WANSSUM/WANROY -
Voorbijgangers hebben giste
ren in het Limburgse Wanssum
het stoffelijk overschot gevon
den van de 18-jarige Gerda
Francken uit die plaats.
De politie vermoedt een
misdrijf. Maandag werd, zoals
bericht, in Wanroy, op enkele
kilometers van Wanssum, het
stoffelijk overschot ontdekt
van de 17-jarige Henrica Bar-
tels uit Vierlingsbeek. Beide
slachtoffers waren ontkleed.
De politie heeft de indruk dat
er samenhang bestaat tussen
beide vondsten. Het onderzoek
naar de dood van Henrica Bar-
tels, dat gisteren goed op gang
is gekomen, heeft tot nu toe
nog niets opgeleverd. De
doodsoorzaak van het meisje
kon nog niet worden vastge
steld. Het is ook nog niet duide
lijk of van een zedenmisdrijf
sprake is. Een buurtonderzoek
bracht geen nieuwe feiten aan
het licht. De recherche heeft
gisteren ongeveer 20 tips ont
vangen van mensen, die aan
wijzingen meenden te hebben
over verdachte personen, die
kort voor het meisje werd ge
vonden in de buurt waren ge
signaleerd.
DEN HAAG (ANP) - De
Hoge Raad heeft gisteren Men-
tens cassatieberoep tegen een
hernieuwde verlenging van
zijn gevangenhouding en af
wijzing door de bijzondere
strafkamer ter rechtbank Am
sterdam van zijn verzoek tot
onmiddellijke invrijheidsstel-
ling niet ontvankelijk ver
klaard.
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG Dirk van den Broek heeft een kort geding tegen
de minister van Economische Zaken c.q. de Staat der Nederlan
den aangespannen om te bereiken dat de „pressie" die de Econo
mische Controle Dienst „steeds heviger" op het bedrijf uitoefent
wordt gestopt op straffe van een dwangsom van een miljoen
gulden per dag.
Het kort geding dient donderdag 23 juni voor de president van
de rechtbank in Den Haag.
De Economische Controledienst wendt volgens Dirk van den
Broek de haar verleende machtsmiddelen voor onjuiste middelen
aan. De steeds heviger pressie waarvan hij spreekt uit zich vol
gens hem in de herhaalde inbeslagname van voorraden jenever,
sherry en prijskaarten en raambiljetten. Bovendien zouden me
dewerkers geïntimideerd worden door de aanzegging dat zij aan
gehouden kunnen worden voor hun medewerking. De Economi
sche Controledienst heeft volgens opgave van het concern zelfs al
ruim zeven duizend liter omstreden alcohol weggehaald.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG - Den Uyl
kan en zal doorgaan met
zijn formatie ondanks de
zware hypotheek - door
sommigen liever een tijd
bom genoemd - die CDA-
fractieleider Van Agt erop
gelegd heeft. De verwach
ting is dat Den Uyl nu gaat
werken aan het bereiken
van programmatische over
eenstemming tussen PvdA,
CDA en D'66 en de eis van
het CDA, dat PvdA en CDA
in het nieuwe kabinet beide
evenveel zetels moeten
krijgen, vooralsnog zal
laten rusten.
Van Agt heeft formateur
Den Uyl gisteravond kort en
goed laten weten „dat de on
dernomen formatiepoging niet
kan slagen wanneer de uit
komst ervan zou zijn dat het
CDA in het te vormen kabinet
minder zetels zou bezetten dan
de PvdA". Van Agt voegde
daaraan toe: „Als de forma
teur, deze stellige mededeling
vernomen hebbend, zou menen
dat hij verder moet gaan met
de programmatische 'bespre
kingen, dan is dat zijn verant
woordelijkheid. Deze eis van
het CDA ligt er en zal in geen
stadium van de formatie te
ruggenomen worden". Poli
tieke waarnemers verwachten
dat Den Uyl zich door deze eis
van het CDA niet uit het veld
zal laten slaan en in deze fase
van de formatie gewoon door
gaat. Hetgeen niet wegneemt
dat hij er in een latere fase ter
dege rekening mee zal moeten
en willen houden. Willen hou
den omdat hij de eis van het
CDA kan gebruiken om pro
grammatische concessies te
dwingen.
Van Agt maakte gisteavond
duidelijk dat het CDA er niet
over pe-nst met minder genoe
gen te nemen. Ook niet als pro
grammatische overeenstem
mingmet ook D'66 zou zijn be
reikt.
De CDA-fractieleider - die
op verzoek van de formateur
vandaag zijn stellingname nog
eens schriftelijk zal bevestigen
bezocht Den Uyl gisteren
tweemaal.
Eerst om elf uur gisteroch
tend. Tijdens dat gesprek werd
het tot nu toe meest kneuterig
onderwerp van de formatie ge
regeld. Namelijk de vraag of
Den Uyl zijn te vormen kabinet
als progressief mag aanduiden.
Nee, zo vindt het CDA. Den
Uyl gaf in zijn brief van 9 juni
aan Van Agt zelf al de oplos
sing. Hij schreef daarin over
„progressief of vooruitstre
vend". Van Agt gistermorgen:
„Daarmee is het woord pro
gressief uit de sfeer van de ac
tuele vaderlandse politiek ge
haald en is het terug in de sfeer
van de Dikke van Dale, waar
het thuishoort". Het CDA
heeft laten weten dat de aan
duiding progressief geen en
kele consequenties mag heb
ben voor het verloop van de
formatie. Op de vraag of Den
Uyl het woord nog zal gebrui
ken zei Van Agt: „Niet op ri
tuele ogenblikken. „Dat wil
zoveel zeggen als: het kabinet
zal bij een officiële presentatie
niet als progressief worden
aangeduid.
De tweede kwestie die tus
sen Van Agt en Den Uyl te rege
len viel was de wens van het
CDA dat meer zekerheid zou
worden verkegen over het tijd
stip waarop in de formatie de
zogenaamde immateriële
kwesties (b.v. abortus) aan de
orde zouden komen. Daarover
is „voldoende" overeenstem
ming bereikt. Hoewel Den Uyl
zich niet heeft willen vastpin
nen. Van Agt: „Deze kwesties
zullen in ieder geval niet hele
maal aan het einde van de for
matie besproken worden".
