KERMIS
IN PHILIPPINE
ANDREASKRUIS TYPEREND VOORBEELD
e
>en
kopen
llen
vertelt
oude
verhalen
stagj
Goes
IJzendijke
streek
zeeland
Bridge-drive
op camping
te Groede
Water in
Braakman
is goed
WW
MET GEORGE SPONSELEE
Paardemolen
Geveld
Koeken
ONTDEK DE VERSCHILLEN
o
c
O
I BERGEN OP ZOOM
Roxy theater, 14.00 uur 101
Dalmatiners. 20.00 uur Do
denrit met de duivel. Luxort-
heater, 20.00 uur Horror Ex
press.
Stadhuis, Grote Markt, ex
positie kunstwerk van de
maand getiteld „Nehallennia
in de Oosterschelde gesigna
leerd" van dr. G. Westerveld
uit Bergen op Zoom. Geopend
maandag t/m vrijdag van
8.30-12.30 en 13.30-17.30 uur
(t/m 31 juli). Markiezenhof,
Steenbergsestraat, tentoon
stelling over de lotgevallen van
het Markiezenhof. Geopend
dagelijks van 14.00-17.00 uur
(t/m 19 september).
GOES
Museum voor Zuid- en
Noord-Beveland, Singelstr.
13, expositie „Kunst uit Zee
land III", met aquarellen,
gouaches en collages. Geop. di.
t/m zat. 10.00-12.00 uur en
13.30-17.00 (t/m 24 juli). Te
vens zomerexpositie 1976,la
tuur en Landschap in Zee
land". Geop. di. t/m zat.
10.00-12.00 en 13.30-17.00 uur
(t/m 24 sept.).
GROEDE
Molenstraat 19, Golfbaan
Nissenhut, Tineke Berghoef
exposeert „Dertien Ambach
tenmarkt". Geopend 18.00-
22.00 uur. Bij koeler weer
14.00-22.00 uur (t/m 28 juli).
KAPELLEBRUG
Fabi, 15.00 uur
schieting.
vakantie-
KLOOSTERZANDE
Joh. de Waal, 15.00 uur va-
kantieschieting.
KOEWACHT
J. de Kind-Ceelacrt, 15.00
uur vakantieschieting „Nooit
Gedacht".
MIDDELBURG
Rijksarchief, St. Pieterstraat
28, expositie Van wezenzorg
naar hulpverlening aan kind
en ouders. T.m. 4 september.
Zeeuws Museum, Verdronken
landen van Zeeland, t/m 30
aug. Zeeuws Kunstenaarscen
trum, Lange Noordstraat 59,
expositie schilderijen van Mi
chel Krieger en gouaches van
Martine Missemer. Dinsdag
t/m zaterdag van 14.00-17.00
uur, woensdag ook van 19.30-
21.30 uur (t/m 22 juli).
SLUIS
Raadskelder Stadhuis, Bel
gische kunstschilder Frans
Bakker exposeert zijn werk.
Geop. werkdagen 10.00-12.30
en 14.00-18.00 uur, zond.
10.00-13.00 uur en 15.00-18.00
uur (t/m 22 juli).
TERNEUZEN
Koffiehuis annex galerie Ar-
tikhof, Schoolweg 4, expositie
schilderijen van Nildo Mache-
na. Dag. geop. van 9.00-18.00
uur. Zond. gesloten (t/m 31 ju
li). Stadhuis, Terneuzen Mu
seum, Berg. Geillstraat, expo
sitie „Kristal en de sfeer van
oma's tijd". Kristallen en an
dere voorwerpen vanaf begin
dezer eeuw tot in de jaren
twintig. Geop. di. t/m zat.
14.00-1,7.00 uur (t/m 31 juli).
VEERE
Ned. Hcrv. kerk, expositie
„Woord voor woord". Ten
toonstelling rondom de kin
derbijbels. Met tekeningen,
kinderbijbels, films, musicals,
poppenkast en uitbeelden van
bijbelverhalen in tekeningen
en spelvorm. Geopend dag. 10
tot 17 uur, zond. gesloten (t/m
5 augustus).
IJZENDIJKE
Streekmuseum, Markt 28,
expositie West-Zeeuwsch-
Vlaanderen presenteert.
Geopend werkdagen van
10.00-17.00 uur. Zaterdag,
zondag en feestdagen van
14.00-17.00 uur. T/m 15 sep
tember.
ZIERIKZEE
Burgerweeshuis, Poststraat
45-50. Beeldhouwers binnen
en buiten (t/m 31 juli).
(Van onze correspondent)
GROEDE Op camping
„Groede" te Groede werd een
grote bridge-drive gehouden
waaraan in totaal achtentwin
tig paren deelnamen. De eerste
prijs werd beschikbaar gesteld
door de campinghouders, het
echtpaar Nijenhuis. Verder
waren er nog diverse aantrek
kelijke en mooie prijzen te
winnen.
De uitslag luidde als volgt:
Onvolledige Mitchell 28 paren
28 spellen - maximum score
728 punten: 1. mw.
Biesbroeck-hr. Gunter 494
pnt., 2. hh. Biesbroeck sr.-
Nijenhuis jr. 489 pnt., 3. mw.
Rosseel-hr. v.d. Plas 441 pnt., 4
en 5 gelijk hh. Arkebout-
Ouweneel en het echtpaar
Holla metieder421 pnt., 6. het
echtpaar Weststraete 417 pnt.,
7. hh. Ysebaert-Meeuwse 404
pnt., 8. dd Drenth-Legrand
386 pnt., 9. hh Heyndrick-
d'Hondt 382 pnt., 10. het echt
paar Vuist 381 pnt., 11. het
echtpaar Touw 379 pnt., 12 en
13 gelijk dd Stolte-Smulders
en dd Belderok-Risseeuw met
ieder 365 pnt. en 14. het echt
paar Peeters 364 pnt.
Gevonden - Aan het politie
bureau te Goes en de postbu-
reaus te 's-Heer Arendskerke
en De Piet zijn in de maand
juni de volgende gevonden
voorwerpen gedeponeerd:
GOES- Diverse portemon-
nee's, d'verse sleutels, diverse
bankbiljetten, diverse hon
denpenningen, schakelarm
band, boodschappentas, kin
derautogordel, drie boekrie-
men, kinderjack, racefiets,
herenhorloge, sportbroekje,
twee lapjes stof, autowieldop,
damesvest, padvinderspet,
zonnebril, kinderhorloge,
handdoek en zwembroek,
bruine tas, map met tekenin
gen, radio, ketting met hanger
tje, kinderjasje, mantelpakje
in tas, mapje foto's, werphen
gel, leesboek, armband, hals
ketting, dameshorloge, klei»
hondje, meisjesvest, porte
feuille, kanarie, gymnastiek-
pakje, transistorradio en zon
nebril.
'S-HEER ARENDSKER-
KE/DE PIET - Gebloemd kus
sen van bankstel, polshorloge,,
portemonnee, hondenhals
band, T-shirt, hondenband,
kindersandalen, strandbal,
zwemvlies, huissleutel, autos
leutel, sleuteltje, medaillon
met kettinkje, handdoek met
bikini, ring met hanger, stuurs-
lot met sleutel, ring met fiets-
^leutel, blauw kinderhempje,
zonnebril en S.O.S.-medaillon.
Schieting - In het Hofzicht
theater werd een schieting ge
houden, waaraan door 26
schutters uit 10 peletons werd
deelgenomen. De uitslag
hoogvogel en eerste zijvogel A.
de Poorter van Hofzicht uit IJ
zendijke. Tweede zijvogel O.
Dellaert van Sparrenhof uit
Eekloo (B). De extra prijs was
voor E. Fermont van café Dal-
linga uit Sluiskil en de meeste
kleine vogels werden afgescho
ten door A. de Poorter met drie
stuks.
DE BRAAKMAN - De laat
ste dagen zouden geruchten de
ronde doen dat het water in de
Braakman slecht is. In verband
hiermee deelt de beheerder van,
het recreatiegebied, de heer
Dourlijn mee, dat er op 30 juni
een rapport is binnengekomen
van het laboratorium van de
Watermaatschappij Zuid-
West Nederland, waaruit
blijkt dat het braakmanwater
voldoet aan de T.N.O.-
aanbeveling.
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST NEDERLAND
Uitgave Uitgeversmaatschappij De Stem B.V.,
Editie Zeeland
ABONNEMENTSPRIJZEN: f 37,75 per kwartaal; f 12,71 per maand; f 145,- pet
jaar. Losse nummers f 0,55.
RAYONKANTOREN: TERNEUZEN, Nieuwstraat 9, 01150-7920 (4 lijnen)
HULST: Steenstraat 14, 01140-3751 (3 lijnen), GOES: Klokstraat 1, 01100-
28030 (3 lijnen).
KANTOORUREN: Maandag t.m. vrijdag 8.15-12.30 en 13.30-17.00 uur.
BUITEN KANTOORUREN: ADVERTENTIE-EXPLOITATIE: Breda: Maandag
t.m. vrijdag van 19.00-20.00 uur, 078-122341. Zondag van 20.00-22.00 uur, 076-
122341.
BEZORGKLACHTEN: Zeeuwsch-Vlaanderen: 01140-3751, Midden-Zeeland:
01100-14944
HUISAANSLUITINGEN REDACTIE: Chef Zeeuwse redactie: S.C. Augustijn, Lo-
rentzlaan 50, Terneuzen, 01150-5745. Algemeen redacteur Zeeland dis. J.
Bouwmans, Zuidvlietstraat 53, Goes, 01100-28138, redacteur Midden-Zeeland:
G.vanBerkel, Voorburcht 37, Kapelle, 01102-2320. Redacteur voor Terneuzenen
Kanaalzone: P. de Schipper, Noordstraat 45, Hoek, 01154-1556. Redacteur voor
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen. H. Postma, Walmolenstraat 12, Hulst, 01140-4159.
Redacteur voor West-Zeeuwsch-Vlaanderen: R. van der Helm, Melkweg 40,
Oostburg, 01170-3370, foto-journalist voor Zeeland: C.J. de Boer, Langs de
Kreek 56, Temeuzen, 01150-3137, sportredactie Zeeland: A. Kocmen, Troelstra-
laan 8, Axel, 01155-2594.-
ABONNEMENTEN-EXPLOITATIE: Inspecteur Zeeland: W. Hendrikx, 01140-
3751.
ADVERTENTIE-EXPLOITATIE: Inspecteur Zeeland: C. Menu, 01150-5839.
...vr.i'
V;>
GEORGE WIJNE
- i\ V'V'* n*
Inhet jaarboek 1972-73 van de Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten publiceerde de heer P. J. Brand een
artikel onder de titel„Runetekens, metselaarstekens of vlakversiering Hij deed dit naar aanleiding van de
eigenaardige figuren die in enkele muurresten van de Keldermanspoort te Hulst aanwezig zijn. Ook op de
zijgevel van het Refugium van Cambron in de Steenstraat te Hulst - het kantoor van De Stem - zijn dergelijke
symbolische figuren aangebracht.
De heer Brand waagt zich
niet aan een slotconclusie. De
mogelijkheid dat deze tekens
teruggaan tot op het runen
schrift en aangebracht wer
den om onheil te weren, of
zegen af te smeken, acht hij
niet onwaarschijnlijk, maar
evenmin bewezen.
Ook kunnen het „metse
laarstekens" zijn, een soort
handtekening van de bouwer
van het werk. Het meest
waarschijnlijk acht hij het,
dat het oorspronkelij symbo
lische tekens zijn, waarvan
men de betekenis niet meer
kende, maar die werden aan
gebracht om eentonige vlak
ken te breken.
Grasduinend door onze
contreien kom je bij oude,
maar ook wel bij jongere hui -
zen, muurankers tegen in de
vorm van een Andreas-kruis,
Geen spoorweg meer, maar nog steeds staat het waar
schuwingsteken bij Kijkuit.
het maalteken. In enkele ge
vallen anderszins aange
bracht. Het Andreaskruis is
een bekend en veelvuldig
toegepast teken ter afweer
van ziekten, ongelukken,
kortom alle onheil.
Wat nu te denken over der
gelijke versieringen? Zijn het
dat, of zijn ze aangebracht
als onheilwerend symbool?
Neem bijv. het ingemetselde
kruis op het woonhuis van
A.E. Fassaert, Roversweg bij
Lamswaarde. Het huis is ge
bouwd rond 1926-27 en om
de eentonige zijgevel wat te
breken liet de architect een
oud runeteken aanbrengen
een hakenkruis. Het is be
grijpelijk dat dit in 1940 snel
werd verwijderd. Hetzelfde
motief (zie foto) is in beide
zijgevels aanwezig, dus we
mogen aannemen, dat het
hier niets meer is dan een
vlakversiering.
De muurankers in kruis
vorm vindt men echter zel
den aan beide kanten. Als het
bedoeld is om wat extra ste
vigheid te geven zou te ver
wachten zijn dat er aan beide
kanten een was, zelfs op alle
vier de hoeken. Soms zitten
ze ook midden op de gevel,
maar gewoonlijk maar aan
een kant en, in negen van de
tien gevallen, aan die kant
van het huis waar de ingang
is; de toegang tot „het hof"
(boerderij) of „den hof" (bur
gerhuis).
In Koewacht, de geschie
denis van een jong dorp,
schrijft D.J. Oggei- Momen
teel staat er in de buurt van
St.-Andries aan de Boskreek-
laan een onbewoond huisje,
waarbij op de achtermuur
een blauw kruis is aange
bracht.
Naar verluidt kwam dit
vroeger veelvuldig voor en
diende om de boze geesten af
te schrikken. Het bedoelde
huisje ziet aan de achterkant
uit over een stuk vlakke wei
degrond vanwaar wellicht
het onraad werd gevreesd.
Maar ook nuchtere instel
lingen als spoorwegmaat
schappijen gebruiken nog
steeds het Andreas-kruis om
een (gevaarlijke) spoorwego
vergang aan te duiden.
Zelfs op Kijkuit, waar bij
gaande foto is gemaakt,
waarschuwt men nog voor
naderend onheil, ook al lig
gen de spoorstaven al jaren
onder het asfalt.
We hopen niet dat u van
ons een oplossing verwacht,
waarom men deze kruisvor
mige muurankers aanbracht.
Let er eens op, het zijn leuke
details die zo hier en daar nog
aan te treffen zijn.
Een ingemetseld kruis als vlakversiering in een huis in Lamswaarde
•japtu
;10low snau oi 'paoq jam ubui set 6 'jojoui juBqiopuo 8
laui ubui JBBq i 'auiBpai do ubui snau 9 'dtxduaSaj
^3(tópuo s 'jcqoui pioqjBdsjajqaB F 'aapfixioioui ;aoA
Jap(ujoioui juBqfiz sqj z 'auiBpaj do ubui tbbh i
Eén van mijn dierbaarste
jeugdherinneringen is de
kermis in Philippine, in de
tijd van de Eerste Wereldoor
log. Als ik tegenwoordig de
kermis zie, lijken die lang zo
mooi niet meer. Maar ik geef
direct toe dat dit wel hele
maal aan mezelf zal liggen.
Op de leeftijd van een jaar of
vijf is een kermis een wonder
lijke wereld. Ik denk dat de
kinderen van nu er later pre
cies zo over zullen denken.
Het prachtigste vond ik de
draaimolen, die toen paar
demolen heette. Voor de laat
ste benaming konden er twee
motieven zijn: de witte hou
ten paarden, of het paard dat
vanaf 's middags tot heel
laat in de avond steeds maar
rond ging, om het hele geval
in beweging te houden. Die
paardemolen fascineerde me.
Het zitten op zo'n wit houten
paard, met echte leren teu
gels en dat nog op en neer
bewoog ook, was al een bele
venis op zich. De sfeer van de
paardemolen werd echter
bepaald door het schijnsel
van de petroleumlampen
n de vele spiegels, op de por
tretten van koning Willem
III, koningin Emma en Wil-
helmina, prinses Juliana en
nog zo wat onbekende leden
van het koninklijk huis. De
kralen waarmee de in de
vorm van schilden geknipte
fluwelen lappen waren afge
zet, schitterden in allerhande
kleuren.
Bij de man van de paarde
molen kon je voor de duur
ik in het begin niet. Terwijl
de paardemolen draaide
sprongen zij er op en af en dat
leek me het summum van
durf en behendigheid. Ten
slotte vermande ik me en zou
het ook eens doen. Alleen
verwaarloosde ik, naar wat
ik veel later leerde, de wet
van de middelpuntvliedende
kracht en dat kwam me duur
te staan.
Kruisen weren onheil
in Zeeuwsch-Vlaanderen
van de kermis een kaart ko
pen, die je aan een koordje
rond je hals hing en waarmee
je dan vrije toegang had. Een
andere attractie was de kop
van jut De kermis was nog
maar nauwelijks begonnen
of je hoorde de oorverdo
vende knallen als er met een
houten hamer op geslagen
werd en even later zag je jon
gemannen met grote rozen in
hun revers trots over de ker
mis lopen; even zoveel onom
stotelijke bewijzen van hun
krachten. Mij schrok dat ge
weld wel een beetje af. Bijna
even mooi ais de paardemo
len vond ik „cirque Simon".
Simon, de eigenaar, was een
grote sterke vent met een
martiale Zwarte snor, zwarte,
geplakte haren en gekleed in
een soort witte overall. Hij
was gewichtheffer en maakte
op het plankier voor het cir-
Vlak bij de paardemolen
stond een man die peperkoe
ken verkocht. Zij lagen op
een zeil op de grond, maar
zagen er prachtig uit Alle
maal versierd met fraaie
krullen van witte suiker en.
sommige met opschriften als
„Gelukkige verjaardag", of
„Gelukkig Nieuwjaar". Al
was het dan de derde zondag
in juli, dat mocht de pret niet
drukken. Toen ik van de
paardemolen sprong, deed ik
dat, zoals altijd in dat soort
zaken, verkeerd. Ik sprong
„tegen de stroom in" en be
landde midden tussen de pe
perkoeken. Ik hoorde eerst
een brul en wat vloeken en
voelde me vervolgens bij
mijn kraag gepakt en een
schop onder mijn achterste.
Huilend liep ik naar huis.
Mijn moeder wilde wel de
reden van mijn verdriet we
ten. Toen ik het verhaal ver
teld had, gaf ze me een paar
centen, streek eens over mijn
haren en stuurde mij weer
naar de kermis. Ik kreeg een
goeie raad van 'r mee: „Blijf
maar een beetje uit de buurt
van die peperkoekvent".
cus ruzie met zijn twee
clowns, allemaal om het volk
binnen te lokken. Die clowns
leken me buitenaardse we
zens met hun wit, rood- en
zwartgekleurd gezicht, de
rare pinnemuts en het glin
sterende kostuum.
Daarnaast had je natuur
lijk de snoep- en oliebollen-
kramen, de ijscoman die
„krim de glas" (crème a la
glacé) verkocht en het bonte
gewemel van wat in mijn
ogen een onafzienbare me
nigte was.
Bij de paardemolen was ik
niet weg te slaan. Een bijzon
dere attractie was de molen
er op, een soort open kooi,
waar je in ging zitten en die
op zijn beurt ook nog eens
aan het draaien gebracht
werd. Maar wat mijn broer en
zijn kornuiten deden durfde
