-
B
14!
99.
toen
nu
f v-i
•ds 1
IBj
ff
189
Bij de foto's:
mening graag
wê: - "23
(kir*
Ï'Z
streek
I
f 4 C' ->v#
stuks
190
135
l€f
302
151
171
l»
Opleving
uw streek in vogelvlucht
Nieuwbouw
wre nu het rustige, fraai gelegen en goed onderhouden
IJzendijke binnenrijdt kan zich niet voorstellen dat in de
achter ons liggende eeuwen turbulente gebeurtenissen de
loop van ditzelfde Uzendijke bepaald hebben.
We moeten eigenlijk spreken van nieuw-Uzendijke. Het
eerste stadje met de naam Uzendijke ontstond reeds voor
het jaar 1000 en was binnen korte tijd een pareltje aan de
kroon van het graafschap Vlaanderen. Stadsrechten wer
den snel verworven en met o.m. Oostburg was het lid van
de Londense Hanze, waardoor het voorspoed en welvaart
ten deel vielen.
Bij de vloeden van 1377 en 1404 - die hele stukken van de
West - Zeeuwsch- Vlaamse landstreek van de aardbodem
wegvaagden - verdween ook het oude Uzendijke jammer
lijk in de golven.
Na verloop van enkele eeuwen ontstond een nicuw-
Uzendijke-zij het zuidelijker gelegen dan de oorspronke
lijke havenplaats. Een nieuw-IJzendijke dat belangrijke
betekenis kreeg toen Prins Maurits er een voor die tijd
hypermoderne vesting van maakte. Als een magneet trok
Uzendijke twistende partijen aan en menige invasie
drukte haar stempel op het stadje.
Gé,
in prijs dan de
de kwaliteit?
idig
IJZENDIJKE
I v,
-H w?"V
'•M-S- '.l—
f,
WMlS
-'XV
.S?
k
De vrede van Munster in 1648 deed de betekenis van
Uzendijke verminderen tot de Franse tijd, toen Uzendijke
geweldig opleefde. Veel Vlaamse boeren trokken richting
Uzendijke. Hun harde werken, samen met datzelfde harde
werken van een nijvere ambachts- en middenstand maakte
dat Uzendijke rond de eeuwwisseling een drukbezochte
plaats was.
Op oude foto's uit die tijd prijken dan ook talloze her
bergen en gelagkamers, plaatsen bij uitstek voor een soci
aal contact. Aan een van die herbergen hield Uzendijke
zijn bijnaam Klein Parijs over. Immers de herberg van
Paulus Camoen in de Koninginnestraat heette Petit Paris
en spotzieke (misschien jaloerse?) West-Zeeuwsch-
Vlamingen duidden hier geheel Uzendijke mee aan.
Uzendijke was een gewilde renteniersplek voor rustende
landbouwers. Nog steeds wordt het straatbeeld in de IJ-
zendijkse stadskern gemarkeerd door de grote herenhui
zen die landbouwers die naar ,,de binnen" gingen lieten
bouwen.
Scheerde de eerste wereldoorlog nog net langs
Zeeuwsch-Vlaanderen, de tweede ging ook Uzendijke niet
ongemerkt voorbij. Onder meer de r.-k. kerk werd met
toren volledig in de as gelegd.
Een tweede belangrijke gebeurtenis - afgezien van za
ken als de rondweg om IJzendijke met zijn nu nog steeds
twee gevaarlijke kruispunten - was de gemeentelijke her
indeling in 1970. Het scheelde overigens weinig of de
Tweede Kamer had Uzendijke zelfstandig gelaten. De
meerderheid besloot echter ook Uzendijke als zelfstandige
gemeente op te heffen en te voegen bij een nieuw te vormen
gemeente Oostburg. Dit deed de rechtgeaarde Uzendijke-
naar - die voor weinig mensen opzij gaat - pijn.
Nu zes jaar na de herindeling is het allemaal wel wat
gesleten. Uzendijke is beslist niet doodgebloed. Het fraaie
stadhuis kreeg een nieuwe bestemming, die IJzendijke
doet uitgroeien als een „slecht - weervoorziening" van de
bovenste plank. Immers, de nieuwsgierige toerist die zich
wil verdiepen in het wel en wee van West-Zeeuwsch-
Vlaanderen, kan zich volop uitleven in het „Streekmuseum
West-Zeeuwsch-Vlaanderen presenteert".
De jonge IJzendijkenaar die zijn eigen nestje wil bou
wen, hoeft dat niet elders te zoeken. In plan-Kleine Jonk
vrouw verrezen een fiks aantal nieuwbouwwoningen en
het actieve gemeentebestuur heeft reeds nieuwe grond op
het oog voor verdere uitbreidingsplannen.
Maar het verleden heeft nog niet afgedaan. Eens een
belangrijk centrum van de Iandbouwpaardenfokkerij
worden nu jaarlijks tijdens de folkloristische dag knal
lende uitlaatpijpen en -gassen vervangen door paardege-
bries (en bijbehoren) als ringrijders op ongezadelde paar
den pogen een minuscuul ringetje aan hun spies te schui
ven.
Uit de enthousiaste bijval voor de folkloristische dag
blijkt het historische besef van de U zendijkenaar. Hij heeft
een open oog voor de zegeningen van de moderne tijd
„maar het leuke en goede van vroeger willen we ook best
houden", zoals een comitélid van de folkloristische dag
eens opmerkte.
Er is meer bewaard gebleven uit het verleden. Te denken
valt aan de Ossewei, waarin men 30-jarige vrijgezellen
pleegt los te laten. Of het in ere herstelde Ravelijn met zijn
weer uitgegraven grachten-Eigenlijk zou men zelf eens
moeten gaan kijken, want welkom is men er.
REIN VAN DER HELM
Op de bovenste foto's, genomen in jaren direct na de
Tweede Wereldoorlog, zijn nog duidelijk de puinhopen te
zien die een gevolg waren van de verwoesting van de r.-k.
kerk in de Koninginnestraat.
Gelukkig voor IJzendijke bleef toen het in 1612 als eerste
voor de protestantse eredienst in Zeeland gebouwde kerkje
gespaard. De contouren van de voormalige vesting IJzen
dijke zijn in het landschap nog duidelijk te onderkennnen.
Op de onderste foto een beeld van het IJzendijke van nu.
Een nieuw kerkgebouw in de Koninginnestraat. Een vol
gebouwd uitbreidingsplan Kleine Jonkvrouw 1 en 2 (links
onder), het bejaardenhuis Emmaus (rechtsonder) en de op
nieuw uitgegraven grachten (links midden) zijn duidelijk
te onderscheiden. De onttakelde molen heeft op deze foto
weer zijn wieken en draagt door de exposities die daarin
regelmatig worden gehouden bij aan het culturele leven
van de streek.
U hebt zelf herinneringen aan hoe het vroeger was in uw
woonplaats? U zou sommige dingen in uw stad of dorp
tegenwoordig liever anders zien?
Schrijf ons uw ervaringen, uw opmerkingen, uw reacties
op het toen en op het nu!
Voor de aardigste bijdragen - die in ons blad zullen
worden geplaatst - stellen wij leuke prijzen beschikbaar.
Zend wat u op 't hart hebt in aan het kantoor van DE
STEM, Nieuwstraat 9, Terneuzen. Vergeet u niet op de
enveloppe „Vogelvlucht" te vermelden.
FOTO'S BESTELLEN? Dat kan ook Maar uitsluitend
door tien gulden per foto over te maken op girorekening
3374835 ten name van KLM-Aerocarto B.V., Postbus 7710
Schiphol-Oost. Bovendien moet u daar wel het bestel
nummer van de foto bijzetten. Voor Uzendijke toen is dat
25368; voor Uzendijke nu 83875. De foto's worden gele
verd in het formaat 18 bij 24 cm.
