vrll*
Duivelskunstenaars
in dienst
van de schoonheid
ZITTEN
Uit"
Camouflage
Overwinnen
boet kokkJ
vrij.,
uit
De heer B. kreeg, na het trekken van een kies, een infectie, waarschijnlijk omdat hij op
een grasspriet had gekauwd. Er werd operatief ingegrepen, maar de infectie woekerde
voort. Tien operaties waren er in totaal nodig om de pijn weg te nemen. De totaal
„verdwenen" wang van de heer B. werd vervangen door een transplantatie uitzijn borst
en bovenarmen. ,,lk ben dolblij dat ik van de pijn af ben", zegt hij, „maar met die witte
wang durfde ik de straat toch niet meer op"
Hij is dolgelukkig met de camouflage die de gevolgen van de operatie vrijwel onzicht
baar maakt. Een nieuwe tandprothese en een extra-vulling zal de rest doen. De heer B.
na de behandeling, die hij voortaan zelf kan uitvoeren:,Nou durf ik tenminste de kinderen
van mijn dochter weer van school te halen"
Anneke Dols aan het werk
Jaren geleden heeft ze de laatste
spiegel van de wand genomen en
weggesmeten.
Omdat ze er niet meer tegen kon
zichzelf tegen te komen. Met die
wijnvlek die de ene kant van haar
gezicht bedekte.
Haar leven lang had ze te horen
gekregen dat „het toch om iets heel
anders en wezenlijkers gaat" en dat
ze „zich er niets van moest aan trek
ken".
Maar elke keer als ze zichzelf
ontmoette bleken al die redenerin
gen niet op te gaan.
Een week na de behandeling belt
ze enthousiast op.
Een vrouw van in de vijftig, voor
het eerst in haar leven niet meer
bang om gezien te worden.
„En ik heb drie spiegels gekocht",
zegt ze.
„Dat zijn geweldige ervaringen", zegt
Anneke Dols-Bedaux, „maar als er zo
iets tegen je gezegd wordt realiseer je je
meteen hoe erg het is dat veel mensen
die in dezelfde omstandigheden verke
ren eenvoudig de mogelijkheden niet
kennen om er iets aan te doen".
Mevrouw Dols, afkomstig uit Heer
len, wonend en werkend in Nijmegen is,
wat met een onmogelijk woord, „esthe-
ticienne" heet. Toen haar kinderen
groot waren volgde ze de opleiding tot
wat men vroeger schoonheidsspecialiste
noemde. Daarna is ze zich verder gaan
specialiseren.
Anneke Dols: „Die woorden - er zijn
gewoon geen andere. Ik ben me gaan
specialiseren in wat camouflage heet -
het wegwerken van ontsieringen. Wijn
vlekken, levervlekken, littekens, ver
brandingen. Toen ik de mogelijkheden
eenmaal ontdekt had, realiseerde ik me
hoeveel belangrijker werk er te doen is
dan het „normale" - hoeveel mensen
echt lijden onder dingen zonder dat dat
nodig is".
Talloze mensen hebben het talloze
malen te horen gekregen: trek je er niks
van aan, kom, doe met zo ijdel - enzo
voorts. Van familieleden, van vrienden,
van artsen. Er is dan ook menig rob
bertje gevochten om begrip te wekken
voor het feit dat mensen werkelijk kun
nen lijden onder ontsieringen. Dat be
grip is er nu steeds in bredere kring.
Zozeer zelfs dat verschillende zieken
fondsen zich bereid hebben verklaard
het werk dat mevrouw Dols en haar
ruim zeventig gespecialiseerde collega's
in Nederland verrichten, helemaal of
voor een deel te betalen.
Basis voor de behandeling waarvan
mevrouw Wanrooy uit Oosterbeek pio
nierster is voor Nederland, is een ca
mouflagecrème, waarvan de kleur
prcies die van de huid moet zijn.
Als de crème is aangebracht wordt er
met fixeerpoeder een zo grote mate van
hechting bereikt dat men zonder gevaar
kan zwemmen, de sauna in kan of welke
inspannende bezigheid dan ook kan
verrichten. Alleen voor het slapen moet
de camouflage worden verwijderd, om
de volgende morgen weer te worden
aangebracht.
Anneke Dols: „Doorgaans heb ik er
twee uur voor nodig om de juiste samen
stelling te vinden en de mensen te leren
hoe ze met de crème moeten omgaan.
Daarna hebben ze er zelf nauwelijks
meer werk mee dan met normale ma-
ke-up. In het begin had ik het idee dat
het vooral mannen wel moeilijk zou val
len maar die blijken net zo-handig als
vrouwen".
Mannen?
„Ja hoor - de tijd dat men vond dat
een man niks aan zichzelf mocht doen is
gelukkig voorbij. Misschien moeten
mannen iets meer overwinnen om eraan
te beginnen - maar ze kunnen net zo
lijden onder ontsiering".
Het geval van de oudere Limburgse
pater bijvoorbeeld.
„Hij had zijn leven lang een wijnvlek
op het topje van zijn neus: „Veertig jaar
hebben ze me aangekeken njet een blik
van: nou, die lust d'r wel een paar, en dat
terwijl ik nooit een druppel alcohol ge
dronken heb". Nou kan hij tenminste
eindelijk door het leven gaan zonder
voor een zatladder te worden versle
ten....".
Anneke Dols werkt nauw samen met
plastische chirurgen van het Rad-
boud-ziekenhuis, die vaak mensen naar
haar doorsturen. Ze is erg dankbaar
voor de medewerking, die ze ook haar
collega's elders toewenst.
Ze zegt: „Sommige dingen kunnen
met plastische chirurgie niet meer ver
holpen worden, soms willen mensen met
aan een operatie. Dan wordt eerst uit
voerig overlegd en tenslotte wordt er
dan besloten wat het beste is. De nor
male gang van zaken is dat men eerst
naar de huisarts gaat en een verwijs-
briefje krijgt. Ja - het is natuurlijk
denkbaar dat men een arts treft die de
zaak wegwuift. Dan kan men het beste
een huisarts raadplegen en praten over
mogelijkheden van camouflage".
Al doende heeft Anneke Dols geleerd
dat ze met méér bezig is dan het weg
werken van ontsieringen:
„Als men hier eenmaal zit, ontspan
nen, komt er verschrikkelijk veel los aan
ellende die men heeft beleefd. Ik heb
gemerkt hoe je moet leren luisteren, ge
duld moet, af en toe voorzichtig raad
moet geven. Gek, we hebben hebben zo
veel instellingen, maar toch kunnen veel
mensen hun problemen kennelijk niet
kwijt. De arts heeft geen tijd, er zijn
weinig geestelijken voor een gesprek be-
schikbaar. Soms denk ik: waar ben je
mee bezig-maar dan merk ik dat luiste
ren vaak genoeg is.
Telkens stuit je weer op nieuwe din
gen. Onlangs heb ik in een t.v.-uitzen-
ding gedemonstreerd, daarna kreeg ik
bijvoorbeeld een telefoontje van een
vrouw die zo verschrikkelijk bloosde
dat ze de straat niet meer op durfde. Ook
dat is weg te werken.
Ze heeft me nou gezegd dat ze een
baan heeft als secretaresse en dat ze de
crème eigenlijk niet meer nodig heeft".
Ik: is het eigenlijk niet triest dat men
sen zo onder ontsiering lijden?
Anneke Dols: „Natuurlijk zou het ei-
gehlijk niet nodig moeten zijn - maar we
leven nu eenmaal in een maatschappij
die de gehele dag bezig is met het uiter
lijk. De t.v.-spots roepen dat iedereen
mooi en onweerstaanbaar kan zijn - wie
kan zich daar werkelijk aan onttrek
ken? Je kunt dat zomaar niet wegwui
ven. Hoeveel tieners gaan verschrikke
lijk gebukt onder het feit dat ze onder de
jeugdpuistjes zitten bijvoorbeeld? En
daar is veel aan te doen. Niet door sim
pel zo'n uitdroogmiddeltje te nemen dat
als het ei van Columbus wordt geadver
teerd, maar door echte goede behande
ling en advies. Trouwens - ook die be
handeling wordt door veel ziekenfond
sen tegenwoordig betaald".
Anneke Dols wil - als het samen la.
met ziekenhuizen - haar activiltiltj
uitbreiden. Voor het geven van a
bijvoorbeeld aan vrouwen bij een bi
stamputatie. Want aan de nazorg ral
die ook psychisch diepe ingreep#)
breekt nog wel van alles.
Ze zegt: „Dat zijn heel wat dankbati
der dingen dan het verzorgen vanvrow
wen die alleen maar mooier willenzijn'J
Dan: „Ik Iaat mensen die vooreena-f
mouflagebehandeling komen pas ii
spiegel kijken als ze klaarzijn. Omdat!
die blik van intense blijdschap mhitf
in hun ogen".
Lacht:
„Soms kom je wel voor verrassing!
te staan. Ik had een vrouw hiermetisl
forverbrandingen. Ik had haar behsif
deld met camouflagecrème, de lipp!
aangezet en de ook verbrande oogled!
met groene mascara bedekt. Ze ti j
zichzelf in de spiegel en zei zacht: 1
zo mooi?
En toen ik net wilde gaan pratenoverl
de saaie kleding waar ze ook eens ra
aan moest doen, kwam er achteraan:,]
maar wat zal moeder-overste van]
avond zeggen als ik terug kom in In
klooster?".
Ik wilde de mascara en de lippen]
stift weghalen, maar ze wilde t:
niets van weten. Ze is zó tenigjl
gaan, en naderhand belde ze me lp
risch op dat het mócht
MONUMENTENWACHT
De Monumentenwacht
aan het werk tijdens
een inspectie van een kerk
Wie haalt die bal uit de dakgoot van de kerk? Het zal Jantje de Boer wel NIET
wezen, want die dakgoot is zeventien-meter hoog, ons STER-Jantje klein, en
zo'n bal kost trouwens maar een riks. De bal blijft dus liggen, er waaien en
drijven bladeren tegenaan, en de kans op een lek is groot.
„In theorie kan je het zo zien", zegt Walter Kramer: „Vandaag wordt een
gerestaureerd gebouw, dat een miljoen gekost heeft, feestelijk geopend, als de
autoriteiten weg zijn wordt een bal de goot in geschopt en die bal betekent de
volgende restauratie".
Walter Kramer (38) uit een Amerfoortse nieuwbouwwijk is oprichter en voor
zitter van de Stichting Monumentenwacht Nederland. Deze Monumentenwacht
(vergelijk de Wegenwacht) restaureert niet, maar is er voor de kleine pechgeval-
len: een opstopping, een lek, een weggewaaide lei, een defecte bliksemafleider
of een kierend raam. Kleine dingen die later een kapitale schade kunnen
veroorzaken.
Walter Kramer kreeg het
idee voor die Monumen
tenwacht een dikke drie
jaar geleden. Niet toevallig,
hoewel het als alle grote
ideeën in wezen eenvoudig
is. Hij is namelijk hoofd van
het district Noord (Gronin
gen, Friesland en
Noord-Holland) van de
Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg.
Een boeiende dubbelbaan:
de Monumentenwacht klaagt
voortdurend zijn broodheer
aan. Want die - de naam zegt
het al - heeft toch de ZORG
voor onze monumenten. Kra
mer: „Zo erg is het niet hele
maal. De schuld, als je van
schuld kan spreken, en dat doe
ik liever niet, ligt bij de Tweede
Kamer, die toen in '61 de mo
numentenwet ingediend werd,
de onderhoudsplicht niet wet
telijk wilde maken. Men vond
dat een te grote aantasting van
het recht op privé-eigendom.
Het gevolg is dat een tip van
Monumentenzorg om een
noodzakelijke reparatie te la
ten verrichten, in de vuilnis
bak gegooid kan worden".
Wat kan de monumenten
wacht, die slechts vier vaklui
in dienst heeft (een aantal dat
overigens verdubbeld wordt)
nu wel en de overheid niet? Om
dat in de gaten te krijgen moe
ten we met Walter Kramer
naar het wijde Friese land.
Friesland heeft tiental
len kerken die op de monumen
tenlijst staan. Heel wat daar
van zijn inmiddels gerestau
reerd, maar daar bleef het bij.
Onderhoud was er niet bij: de
kerkbesturen zijn arm, want er
zijn soms nog maar dertig ge
lovigen over, en bovendien:
welke dominee, koster of
kerkmeester komt regelmatig
in de toren of onder het dak
kijken of er' soms een lek is?
Niemand, nergens. Walter
Kramer: „Het is geen kwestie
van onwil. Men weet het ge
woon niet. En wat meer is: stel
dat een inspecteur van Monu
mentenzorg zoiets ontdekt en
een rapportje stuurt; dan moet
het kerkbestuur een loodgieter
charteren, of een leidekker en
een timmerman. Begin' daar
maar eens aan. We horen vaak
als wij langs komen: „O, ge
lukkig we wachten al een half
jaar op een leidekker". Er zijn
nauwelijks vakmensen meer,
en de kosten zijn vele malen
hoger dan die van ons".
De vraag of de Monumen
tenwacht geen misselijke con
current is voor het toch al bijna
uitgroeide gilde van kleine
ambachtslieden, kapt hij me
teen af: „Kom nou, alleen het
feit dat je maandenlang moet
wachten op een goede tim
merman of dakdekker. Die
mensen hebben voorlopig
werk genoeg".
Maar terug naar de Monu
mentenwacht, waar kennelijk
op gewacht wordt. Kramer
heeft zoals gezegd momenteel
vier mensen in dienst, twee aan
twee opererend. Het zijn ware
duivelskunstenaars, die haast
alle denkbare reparaties snel
en accuraat kunnen uitvoeren.
Entegen een kostprijs van
het materiaal en een uurbed
rag van 16,50. Dat kan zo
goedkoop omdat CRM en de
provincies waarin de Monu
mentenwacht werkt elk de
helft van de salarisen betalen.
Monumentenwacht is momen
teel actief in zes provincies:
Groningen, Friesland, Drente,
Utrecht, Noord-Brabant en
Zeeland. De onderhandelingen
met Noord-Holland zijn zo
goed als afgesloten en Gelder
land volgt waarschijnlijk ko
mend najaar.
Het klinkt erg mooi: dui
velskunstenaars die dakgoten
inspecteren, een raam vastzet
ten en een minister van CRM
die bij de installatie van de af
deling Brabant van de Monu
mentenwacht opmerkt dat die
instelling niet in een behoefte
voorziet, maar „in een
schreeuwende noodzaak".
Edoch: Nederland telt ruim
40.000 monumenten, de Mo
numentenwacht heeft er mo
menteel zevenhonderd onder
haar hoede: is dat niet om ver
schrikkelijk moedeloos van te
worden? Walter Kramer, la
chend, energiek, zeer zeker
niet moedeloos: „Nee hoor. Om
te beginnen beschouwen we
ons werk als een begin, een
kleine aanzet tot het defini
tieve behoud van de vader
landse monumenten. Dat zijn
er weliswaar 40.0
daar horen 28.000 woonta®
bij. En daar hebben we voor!
pig geen zorgen over: een sir
die een monumentaal fj
heeft is daar meestal ergbïM
trokken. Hij ziet zelf dat .sj
die weggewaaide dakpa
Maar als een ouderling op6
dag een grote bruine vochtp!
in zijn kerk ontwaart, dan I
tien meter daarboven al »j
zenden kosten schade aanj]
richt. Verder staan ook zo®1
wijzers, uithangbo' -j
stoeppalen en stadspoort®!
de lijst. Ook geen zorgn"M
jes. Waar het ons om g -
vooral kerken en kastelen.
zijn zo groot, dat alleen
kundigen de noodzaken]e
specties kunnen doen
Monumentenwacht wil oti
een jaar of vier, vijf onge' i
3000 monumenten bev®
Daar horen dan wellw
kerken, kastelen, molens
buitens bij.
Walter Kramer ziet ev®1
eel wel kans alle 40.0
numenten geregeld te c
leren op lekkages en
ring (vocht, grondwater),
dat betekent behoud, "J V
wil geen tweede ambt II
paraat worden. Monnmafl
wacht drijft nu nog op v
siasme, ambitie en P
vakmanschap.
blijven, en wat da
maakt hij zich we®®betcil
„We zijn moe van alle"j
zegt hij. „Het verleden k°
terug. Noem hetnost t1
zal mij een zorg zijn- -
gens een cursus «sta«r
geven wordt, loopt hetJ
Ik heb een boek ges Jj
over Carel Willink ^ntli
streden schilder, o i
realistisch is, j
hoor nou van hem i
dagelijks verzoeken
van schilders die
wel eens het vak J
ren. Zo is het °yw,|e|iit
zit een verhaal in. i
merlui die het
kant-en-klare d
plaatsen en dttw® j
plint per dag 'CJ
WIMKUr
KUNST- en antiekveiling
door A. Verhage, Middelburg
Hilton Rotterdam op
Loensdag 26 mei om 14.00 uur.
Onder andere schilderijen van
j h Koekkoek (schepen uit de
Sehenge), Isaac Israels, Jozef
Israels, Louis Apol, Jan
Breughel de Oude-toegeschre-
ven_, J. Bosboom, G. Breitner,
Jacob Maris, Corn. Springer,
jan Voerman, J. Weissen-
bruch, Willem de Zwart. Ver
der meubels, tapisserie, tegels,
sieraden, 295 nummers.
CÜNTER Grass, de bekende
Duitse auteur, exposeert zijn
etsen in de galerie Balans,
Leidsegracht 74, Amsterdam;
tot en met 29 mei.
MICHAEL Jepkes toont zijn
grafisch werk in galerie Micro
te Oosterhout; tot 18 juni.
VAN WILLEM van Genk, de
bekende zondagsschilder, is
bijna zijn gehele werk te zien
op een overzichtstentoonstel
ling in galerij De Ark te Boxtel;
tot M juni.
TANNHAUSER, een van
Wagners populairste opera's
wordt de laatste première
vanavond - bij de KVO in
Antwerpen. Nog andere voor
stellingen op 28,30 mei en 5,11
en 13 juni.
FANFARELLA, het succes
volle toneelstuk van Jan Naai-
jkens - in '63 onder andere als
t.v. stuk uitgezonden - krijgt
heropvoeringen op de binnen
plaats van het gemeentehuis in
Hilvarenbeek. Maet Hout
Staet speelt het op 5, 6 en 7
juni, telkens om 20.30 uur.
POPPEN, uit het Koninklijk
bezit, tentoonstelling die in het
Nederlands Textielmuseum te
Tilburg grote belangstelling
trekt, is verlengd tot en met
dinsdag 1 juni.
TOT Pinksteren blijft kas
teel Wijenburg te Echteld (bij
Tiel) voor het publiek geopend
met een tentoonstelling van
Russische iconen rond het
Paasgebeuren en andere or
thodoxe feestdagen. Dinsdag
tot en met zaterdag van 11-18
uur.
ANS Wortel exposeert goua
ches tot 15 juni in galerie Ko-
kon te Tilburg.
BEELDENTUIN van Nic
Jonk op zijn erf in Groot
Schermer, tussen Purmerend
en Alkmaar is (als zijn atelier)
tot 12 juli voor het publiek
open.
BAAL, toneelgroep, kreeg
voor uitvoering van Handke's
"De laatste dar onverstandi-
gen" de Defresneprijs.
Je moet wel van goede huize
komen wil je nog iets origineels
bedenken op het gebied van
zitten. Zo langzamerhand zijn
wel zo ongeveer alle standen
voor ons rustende lichaam be
dacht, gevat in allerlei mate
rialen. Toch blijven de prijs
vragen doorgaan, die ontwer
pers willen inspireren tot die
ene vonk: dat is nog nooit ver
toond! Dunlop probeert ook
ieder jaar meubelontwerpers
bewegen dat ontwerp te le
veren, dat industrieel interes
sant is om de latex,
haan- en andere kunst-
stotfenproduktie op gang te
ouden. The Dunlopillo De-
i'®n Award is dan ook een in
ternationaal begrip geworden.
0 en met 12 juni zijn in het
"ouwcentrum te Rotterdam de
p bekroonde ontwerpen uit
ngeland tentoongesteld van
D«nlopillo Student Desig-
er Award 75, nadat ze in het
re[jaar 'n Londen te zien wa-
ai' tyaren 97 inzendingen uit
knnri aaden- De deelnemers
v en bun krachten beproe-
een modern bed, een zi-
menT6111 m kuis of een zitele-
gaat j00r Projectgebruik. Het
haa k om en commercieel
schi,,aar Produkt, waarbij
srimm^en belangrijke rol
boetf1 'k ket ■'uist verschenen
.Mrm V3n CORRIE LÜHRS:
CASTER ANNA
22 -ui Meulenhoff -
ik: )uitSelezen had, dacht
k°m'en die if1 er zeker iemand
haar^n. beWeert dat Corrie
tand pr, nauwelijks heeft ge-
taeng k ,f?enUik maar een
roem j" ze nu tegen de
dene wil" dlerbare overle-
domd i aanleunen". En ver-
EUen'wt0 Week later storten
roen ,rmond en Dolf Ver-
tfeekhlaj 1 Lteraire om-de-
a"e Eal o "Hol.la"ds Diep"
argelo7k n uit over de
kebe na, scbrijfster die, nota
iaar.Wat ï?3 meer dan vijftien
bngen persoonlijkeherinne-
b°ek heeftr Anna Blaman te
NaCr"f«teW-
2°'n fla„ behoeft niemand
tagheid tèVkUk:ie °PPervlak-
niakowsl,, t®ren als 1 Sit-
deed dom-ln Telegraaf
VaneenP] 8en samenvatting
Mstelat 6 driehonderd re-
z'in lezer8n„volgen door de aan
l1s Anna'uT°0rgeleSde vraag:
*angriik man echt nog de
igriii- ecnt nog de
.schrijfster voor
le Luhrs en vi.u
