of Die Blauwe Scute woelig schip in lange historie De nozemherrie van Status Quo c Geen verrassingen in New-Hampshire Weerzinwekkende martelingen in Uruguay oog- erechts- 'orstelt teer iet de 'oodstraf Waterdicht" Zwart binnenland buitenland OHS©GK33ÜëtÉD B6R@en OP ZOOCD In dankbare herinnering aan Uwe eminente FHnselijke diensten,het Bengóche Vieravond 1*%*^ gedurende20jaren bev/ezen5Maart-1946. 6 en onder- Energie SPRAAK VIJF WINNAARS, GEEN VERLIEZERS DE STEM VAN VRIJDAG 27 FEBRUARI 1976 an onze correspondent) WASHINGTON - Het lerikaanse Hoogge- htshof gaat zich op. :u\» bezighouden met doodstraf en zal waar- lijnlijk voor het mer-reces een uit raak doen over de vraag en onder welke om- indigheden, de dood- •af in de Verenigde Sta- kan worden toegepast, juni 1972 bepaalde het toggerechtshof, dat ijwel alle bestaande iodstrafwetten in de sta rt die de doodstraf nog et hadden afgeschaft, in ijd met de grondwet aren. Drie rechters we de doodstraf onder le omstandigheden af, rwijl de overigen be varen hadden tegen een ipricieuze toepassing in de doodstraf als ge- )lg van het ontbreken in duidelijke richtlijnen, aardoor de keuze van de raf aan de discretie van iries werd overgelaten. Intussen hebben 34 sta- en nieuwe wetten aange- omen, die volgens de ntwerpers „waterdicht' ijn en niet op grondwet elijke bezwaren kunnen tuiten. Op grond van die lieuwe wetten zijn 411 lersonen ter dood veroor- leeld. Om duidelijkheid n de zaak te brengen leeft het Hooggerechts- ïof besloten de strafzaken /an vijf terdoodveroor- leelden te onderzoeken, ïr was al een beroep bij iet Hooggerechtshof ïanhangig gemaakt door Fessie Fowler, die in Voord-Carolina ter dood werd veroordeeld wegens noord op een vriend tij dens een ruzie na een dobbelspel. De zaken die door het Hof worden herzien vor men een doorsnee van de doodstrafprocessen die sedert juni 1972 zijn ge voerd: Stanislaus Roberts pleegde een roofoverval in 1974 in Lake Charles in Louisiana. Hij schoot een pompbediende dood. De buit was een revolver en drie dollar. Het bedrag werd door een medeplich tige in ontvangst genomen van een klant, die benzine kwam tanken. Luby Waxton ver moordde in Noord- Carolina een vrouw tij dens de beroving van een winkel. Van zijn drie me deplichtigen werd James Woodson, die voor de winkel in een auto zat, eveneens ter dood veroor deeld. De twee overigen bekenden schuld en kre gen levenslang. Troy Gregg werd in Geor gia ter dood veroordeeld wegens de moord op twe* mannen, die hem een lilt gaven in hun auto. In Tampa in de staat Flo rida vermoordde Charles Proffitt tijdens een root- poging in een apparte mentsgebouw een man du' naast zijn vrouw lag 'e slapen. Jerry Jerek molesteerde in Cuero in Texas een 10" jarig meisje. Hij wurg e het en wierp haar lichaaw in de Guadalupe-rivier. De nieuwe doodstrafst ten hebben met gemeen, dat zij bepa ij] gen hebben die de doo straf onontkoombaar ma ken in nauwkeurig schreven gevallen In J1 rida en Georgia m°ev ,e jury, na een verdachte hebben schuldig bevon den, nagaan of v®fZVVje rende omstandigheden doodstraf rechtvaar gen. In Georgia is de ree ter gebonden aan de s faanbeveling van ,1 maar in de staat E'®';1 Je dat niet het geval- »an 411 personen die in de gelopen vier jaar ter zijn veroordeeld is 62 Pr cent zwart. BERT VAN VELZEE i Louts Weijts, de onvergetelijke Bergen op Zoomse vastenavondkunstenaar maakte deze prent van de Blauwe Schuit. In 1946 trok dit mystieke voertuig voor het eerst mee in de optocht. Beladen met dierfiguren. Hernieuwd tot leven brengen van magische krachten uit het grijs verleden van de bewoners van de Lage Landen. BERGEN OP ZOOM - In 1413 dichtte Jacop van Oestvoren „Die Blauwe Scute", dat de statuten be vat van een Brabants spot- gilde, dat in de Oostpolder bij Krabbendijke een toer- nooi-ging houden tegen de Zeeiiwse confraters uit Hoedekenskerke. Waar dat gilde van de Blauwe Schuit - zijn vervoermiddel in op tochten was een blauwe scheepswagen - vandaan komt, vermeldt Jacop niet, maar het is niet onaanne melijk, dat de bemanning bestond uit Bergenaren. De Oostpolder grenst aan de uiterste westrand van Brabant en aangezien in de Bergse Kruis-Ommegang later een blauwe schuit meereed, is er alle reden het gilde in de Scheldestad te lokaliseren. Die blauwe scheepswagens kom je ook tegen in stadsrekeningen van Bergen op Zoom, wanneer de wagens opgeschilderd of hersteld werden. Zo maakt een stadsrekening van 1534 mel ding van het schilderwerk, dat ene Jacop van Rausschem aan een Blauwe Schuit heeft ver richt. Sterker nog, de Blauwe Schuit kun je volgende week dinsdag mee zien rijden in de optocht in Bergen op Zoom, compleet met bemanning van (kleine) narren. Het narren schip vormt namelijk een vast onderdeel van de leutstoet in 't Krabbegat. Blauwe scheepswagens, die "i de middeleeuwen meere den in optochten en ommcgan- 8en, zijn van oorsprong cul- tuswagens. De scheepswagen is waarschijnlijk een attribuut van de Indogermaanse Moe dergodin, die in de oudheid onder verschillende benamin gen voorkomt. Zowel in Isis- cultus als in die van de Ge rmaanse godin Nerthus, door Tacitus vereenzelvigd met Moeder Aarde, speelt de scheepswagen een rol. Sche pen met daarop een meesje, dat Nerthus voorstelt, trekken door het land om vrede en vruchtbaarheid te brengen. De latere variant van de cul- tuswagen, het narrenschip, dat je in optochten ziet meerijden, roept herinneringen op aan het mythische godenschip uit an dere Indogermaanse landen. Zoals de schuit, waarmee Dio nysus alias Bacchus met zijn aanhangers rondtrok. Die pa rallel wijst op de oer- Indogermaanse herkomst van het narrenschip, aangezien ook de Romaanse en Slavische volken analoge carnavalsvoor stellingen kennen. Met de aanwezigheid van scheepswagens in optochten en ommegangen was de geeste lijkheid allerminst gelukkig. In 747 verbood een synode zelfs ommegangen met scheepswagens. Dat verbod haalde echter niets uit. Ze ble ven rijden getuige de felle kri tiek, die ene broeder Rodulp- hus in een uit 1133 daterende kroniek levert op een blauwe schuit, die door Aken, Maas tricht en Tongeren reed. „Diabolicam technam" of „duivelswerk" zo schrijft de boze broeder, die vooral te keergaat tegen de naaktheid. In die optochten trokken met of nauwelijks gekle e vrouwen mee - die naaktheid was cul tisch - en dat was de broeder al te dol. De clerus was in die da gen puriteinser dan lezing van de Decamerone zou doen ver moeden. Toch was de Blauwe Schuit ook omgeven met een geur van wierook. Blauw was namelijk niet alleen de sacrale kleur, die paste bij godin Nerthus, maar ook de kleur die hoorde bij Ma ria, op wie veel trekken van de Indogermaanse Moedergodin zijn overgegaan. Maria treedt soms zelfs op als stuurvrouw getuige de laatste twee regels van een middeleeuws kerst lied, die luiden: „Maria houdt het roeder Die Enghel stuurt het voort". Trouwens, ook de kerk wordt vaak als schip voorge steld. Denk maar aan het scheepje van Petrus en de Ark van Noë. In het grensgebied van de nieuwe tijd, de zestiende eeuw, ontstaan er grote groepen „onmaatschappelijken", die rebelleren tegen de midde leeuwse gevestigde orde. Het zijn de „verloren kinderen" in de narrenschepen, die Jeroen Bosch schildert, de zwervende Aernoutsbroeders en de gilde- broeder van de Blauwe Schuit. De „ruyters van de banck", de mannen, die schrijlings op de bank in de kroeg zitten. Die zelfde herberg, die op een uit 1559 daterend schilderij van Pieter Brueghel de Oudere voorzien is van een uithang bord met een blauwe schuit er op. Het schilderij beeldt ,,de strijd van de vastelavontvier- ders tegen de vasten" uit. In Frankrijk rebelleert - heel fel - Francois Villon, bij ons - wat goedmoediger - Tijl Uilen spiegel. Ook zij behoren tot het zwervend intellectueel prole tariaat, dat zingt, bedelt, pre dikt en kwakzalverij bedrijft. De mannen, die zorgden voor de spotliederen in de Carmina Burana, die in 1937 door Carl Orff getoonzet werd. In de „Mariken van Nieu- meghen" worden in de kroegs cène de fuivende drinkeboers in de parterre omschreven als „de ghilde". Daarmee zijn we terug bij het spotgilde van Ja cop van Oestvoren. In een aantal steden, waar onder Bergen op Zoom, Breda, Den Bosch en Antwerpen, vormden de gezellen van de Blauwe Schuit een soort gilde, dat met een scheepswagen in de optocht meereed. Iedereen, die de dwaasheid liefhad, was welkom aan boord. Blauw werd de kleur van „de schijn" en die past heel best bij vaste navond. Het volksfeest, dat vastena vond of carnaval heet heeft zijn wortels in de feesten van de schuttersgilden en de rede rijkerskamers en ontleende veel zwier aan de feesten aan de hoven van de Bourgondis che vorsten. De sociale onder toon in de spot van de gezellen van de Blauwe Schuit, tref je ook aan in de vastenavond kluchten, die de rederijkers opvoeren. De kluchten zijn vaak lang dradig en soms grof, de spot is vaak keihard, maar blijft hu moristisch, het rijm is volks. Die elementen vind je terug in de hedendaagse vastenavond viering in Bergen op Zoom zoals in de Boerenmaaltijd op carnavalszaterdag, het praatje op het biljart en de vele liedjes en sketches behorend bij vooral het interne vastena- vondgebeuren in het Krabbe gat. De elpee „Krabbengatse Brouwsels" geeft er een, zij het summiere bloemlezing van. Je mag eruit concluderen, dat Bergen op Zoom eigenlijk nog steeds een spotgilde rijk is, dat niet alleen zorgt voor een inhoudelijk rijke vastena vondviering, maar ook voor een jaarlijkse sloop van heilige huisjes. Alleen zijn de leden van dat gilde geen losbandige intellectuelen meer, maar ge vestigde Bergenaren, die zich van hun medeburgers onder scheiden door hun creativiteit en spiritualiteit. En de geestelijkheid? Wel, die heeft nog erg lang, erg veel moeite gehad met het narren feest, ook al waren er in de vijf tiende eeuw bij onze zuiderbu ren geestelijken, die volop meededen met onder meer clowneske parodieën op litur gische plechtigheden. In onze contreien echter gaat zelfs nog in 1822 de vicaris-apostolicus van het bisdom Breda in zijn vastenbrief heftig te keer tegen de carnavalsviering. Die situa tie is gelukkig veranderd. Ook de boze broeders la Rodulphus zijn er inmiddels achter, dat de kreet „Agge mar leut et" geen belemmering is voor een zinrijke en stijlvolle vastenavond. Op Aswoensdag kan dan de nuchterheid weer gaan overheersen, al moet je ook daarna kunnen blijven la chen juist om die nuchterheid. Anders val je alsnog uit de boot. Frans van Mourik dan onze correspondent) Montevideo - „ik heb L!a!° 'k de er£ste vergrij- f "'Igewoond tegen vrouwe- e gevangenen. Velen van l ?"[®n vast zonder enkele eschuldiging en uitsluitend u et achter de komen waar 2,vt k .tgcnoot'vader °f kind een o v.odt". aldus schrijft in .anonieme brief aSn onder offirJ 0,126 corresPondent een leger Van Uruguayaanse „e"''1"Set.VPtebrief, waarbij Sen maue f0t0 was hi] onda^i L^eze officier, dat looPt niét f riSico dat hii Eezién 'angcr kan zwijgen &«eervan desys- Iteeft m f martelingen die hij ger w-, n bijwonen „en er- vallen 'k in enkele Se" men-n lb. moeten deelne- kert dat a fschriiver verze- eea'vaé a °t0,isgenomen"in buizen a particuliere Vo°r het m w.°!'den gebruikt uuuci- nW'. Ai3" p°btieke gevange- n°öM Vif, !fn van de adressen 5515' VerWtStraat °'H'ggins militairentelt,vo°rts dat vele 61 vrouwehikeVerheUgen "weiijke gevangenen binnenkomen dat er enkelen zijn die in zulke gevallen „hun vrije dagen opofferen om de martelingen bij te wonen". Na een opsomming van de verschillende soorten marte lingen besluit de anonieme „Uruguayaanse officier" met een beschrijving van de huis zoekingen, waarin hij vertelt hoe zijn collega's de huizen leegroven, daarbij als „wilden tekeer gaan, verwoesten wat aehterblijft en onder elkaar vechten om een televisietoestel of een gevoerde jas". Sinds de militairen in juni 1973 een einde maakten aan de traditionele Uruguayaanse demooratie - zij het dan dat de burger Juan Maria Bordaberry als president mocht aanblijven - is de terreur in Uruguay schrikbarend toegenomen. In een land van nog geen drie mil joen inwoners is het aantal po litieke gevangenen opgelopen tot 5000 a 8000. Alle gevange nen ondergaan martelingen, leven dagen en soms weken lang geblinddoekt en moeten in vele gevallen met gebroken ledematen of ander lichame lijk letsel in ziekenhuizen worden behandeld. Er zijn ver scheidene gevallen van zelf moord bekend, terwijl het af gelopen jaar zeker een tiental personen tijdens de martelin gen zijn vermoord. Om de toevloed van politieke gevangenen op te vangen wor den niet alleen alle politiebu reaus en kazernes als gevange nissen gebruikt, maar heeft de dictatuur tevens zijn toevlucht moeten zoeken tot geïmprovi seerde concentratiekampen als' de boot „Tacoma", het over dekte stadion „Cilindro" en de voormalige vleesfabriek van het Swift-Concern. De brief van de Uruguay aanse officier, waar wij boven staand melding van maken, lijkt geruchten te bevestigen betreffende een groeiende on tevredenheid over de huidige situatie binnen het leger. Eind januari jl. zouden deze interne verschillen geleid hebben tot de arrestatie van 26 officiere n activiteit en verscheidene mi litairen buiten dienst. Zoals gebruikelijk weigert evenwel de regering arrestaties van personen - en zeker als het mi litairen zijn - (gedurende ge ruime tijd) te bevestigen. JOS SCHURINK Deze foto is genomen door een Uruguayaanse officier. De ge vangene is zoals gebruikelijk.tijdens de urenlange martelingen geblinddoekt om herkenning van de beulen te voorkomen. Deze foto toont de marteling genoemd „de vlag"; de gevangene hangt op dit momental drie uur in de brandende zon en „heeft nog lange uren te goed", aldus het begeleidend schrijven. Na deze inlei dende marteling, veelal begeleid met schoppen en slagen, volgt het „ruwe werk" met elektrische draden en andere martelinstru menten. Vorig jaar bracht de En gelse groep Status Quo vlak voor carnaval de elpee „On the level" uit en het nummer „Down down", dat van al bum werd getrokken, klonk af en toe tussen de eindeloze reeks hoempa-stampers door in een van de bars die ik toen bezocht. Als de eerste gitaar riedels klonken, veerde de zaak opeens op. „Down down" werd een alternatieve carnavals-kraker en later een grote hit. En nu, aan de vooravond van het vastenavondgedruis, is er weer een Status Quo- elpee uitgebracht „Blue for you". Een grote hit lijkt die elpee niet voort te brengen (alleen „Rain" doet het aar dig) maar het album bevat genoeg loeiharde gitaarmu ziek om elke bar in het zuiden des lands plat te leggen. Status Quo heeft vooral naam gemaakt op festivals en concerten. De opzwepende act van de drie gespierde en in nauwe broeken gestoken gitaristen Rossi, Lancaster en Parfitt geniet grote ver maardheid. Ze spelen primi tief en agressief en zijn trots op hun image van ruige no zems met lak-aan-alles. Rossie, Lancaster en Par fitt zaten met twee anderen in een groepje dat aanvanke lijk Madeleine Bell (later naar Blue Mink) mocht bege leiden. Het vijftal besloot zelfstandig, als Status Quo, verder te gaan. In 1968 scoorden ze twee grote hits met „Pictures of matchstick man" en „Ice in the sun", waarin vooral de jankende gitaarsoli opvielen. bruist van energie. Alleen het titelnummer is een iets lang zamer bluesje, maar voor de rest is het: de vlam in de pan. Lancaster, Parfitt, Rossie en Young schreven alle nummers zelf. De elpee bevat weinig uitschieters en ik moet zeggen dat twee kanten overdonderende nozem herrie voor mij net iets te veel Na een stilte van jaren kwamen de jongens terug, maar nu veel harder en min der melancholiek dan in de „Matchstickman"-periode. Ze lieten de gitaren gieren en hun songs klinken als een reeks zweepslagen. Ook de elpee „Blue for you" is één keihard swingend geheel, dat is. Status Quo doet niet aan afwisseling, trouwens dat willen ze helemaal niet. Maar life zijn de Engelse „punks" niet te evenaren. Ze doen niet aan ego-trips, opgefokt thea ter, vervelend solowerk en misplaatste virtuositeit. Ze Voor de aardigheid eens een fotootje van Status Quo uit 1968. Het waren toen or dentelijke knaapges van een jaar of 18, 19. Linksboven lead-gitarist Mike Rossi, on der in het midden zanger- slaggitarist Rick Parfitt en rechts van hem basgitarist Alan Lancaster. blijven bescheiden opereren als groep, als een gesloten gi taarfront. De teksten zijn vrij onbe nullig, het gaat meestal over probleempjes met geliefdes," op dansavondjes enzo. Het agressieve en sexy gedrag van de vier nozems verraadt echter dat ze eigenlijk heel iets anders in gedachten hebben. Juist. Maar elke Sta tus Quo-fan zal zeggen: het gaat niet om de tekst, maar om de muziek. In het produ ceren van beukende golven van lawaai is Status Quo in ieder geval onovertroffen. DIRK VELLENGA (Van onze correspondent) WASHINGTON - Het mysterie van New- Hampshire blijft een myste rie: de voorverkiezingen in deze kleine staat hebben geen verrassingen opgeleverd. Toen 97 procent van de stemmen waren geteld, bleek zoals gemeld - dat bij de republikeinen president Ge rald Ford met een neuslengte van Ronald Reagan heeft ge wonnen. De marge was onge veer twee procent. Jimmy Carter, een man van de poli tieke middenweg, hield de exponenten van de progres sieve vleugel van de demo cratische partij op afstand: Morris Udall en Birch Bayh. Maar Udall en Bayh be schouwen zich ook als win naars. Er is niemand die in New-Hampshire verlies toe geeft. President Ford heeft ge wonnen volgens de normale maatstaven van de politieke rekenkunst, maar in de lange hindernisrace van de voor verkiezingen worden over winningen gedefinieerd aan de hand van de verschillen tussen verwachtingen en prestaties. De aanhangers van Gerald Ford wijzen erop dat Reagan 21 dagen op jacht is geweest naar stemmen in New-Hampshire, terwijl Ford daar slechts 56 uur voor kon uittrekken. Bovendien heeft het spook van Richard Nixon rondgewaard in New-Hampshire: zijn bezoek aan China heeft Ford stem men gekost. Ronald Reagan claimt een forse overwinning omdat hij van tevoren heeft laten weten dat hij met 40 procent van de stemmen bijzonder tevreden zou zijn. Hij haalde 48 pro cent. Hij hoopt Ford het over twee weken in Florida nog moeilijker te maken en een sneeuwbaleffect op gang te brengen. In tegenstelling tot Ford heeft Reagan een bij zonder goed georganiseerd verkiezingsapparaat. Morris Udall en Birch Bayh, die in de voorverkie zingen van de democraten tweede en derde werden, zijn ook erg tevreden. Ze moeten onder elkaar gaan uitvechten Gerald Förd wie van hen zich kan opwer pen als de leider van de pro gressieve democraten. Henry Jackson en George Wallace, die zich aan het andere eind van het politieke spectrum bevinden, bleven buiten het strijdgewoel in New- Hampshire. Wallace en Car ter zijn verwikkeld in een di recte confrontatie in de staat Massachusetts, die volgende week wordt beslist. Een week daarna moet in Florida blij ken of Carter zich staande kan houden tegen George Wallace en of Reagan Gerald Ford het leven zuur kan ma ken. Fred Harris, die slag voert tegen de privileges van big- business en zich heeft opge worpen als de kampioen van de kleine man, werd vierde in de race van de democraten. Hij verklaarde na het tellen van de stemmen dat de kleine man in New-Hampshire klaarblijkelijk niet lang ge noeg was om bij de vitale knoppen en handels van de stemmachines te komen. Ook hij is niettemin tevreden en zelfs Sargent Shriver, de zwager van Edward Kenne dy, die vijfde werd uitte zich in zeer blijmoedige bewoor dingen over het resultaat. El- lem McCormack, een kandi date die uitsluitend tegen ab ortus ageert, kreeg minder dan een procent van de stemmen. Spencer Stuart, de poli tieke directeur van de ver kiezingsorganisatie van Ge rald Ford, uitte zich bitter over het negatieve effect van Nixons reis naar China op het gedrag van de kiezers. De reis heeft Ford veel stemmen ge kost. Spencer zinspeelde op een duistere samenzwering tussen Nixon en John Con- nally, die er baat bij heeft dat Reagan Ford uit het zadel licht. In dat geval zou Con- nally tegen Reagan in de slag kunnen gaan. De zin van de lange reeks voorverkiezingen is inmid dels verre van duidelijk. Het is een kostbaar en uitputtend spel, dat maar zelden van be slissende betekenis is ge weest op de uiteindelijke keuze van de kandidaten op de partijconventies. Overeen periode van veertig jaar heb ben de voorverkiezingen, die dit jaar in een recordaantal van dertig staten worden ge houden, slechts eenmaal een kandidaat geëlimineerd die aan de vooravond van de voorverkiezingen een voor sprong had in de opiniepei lingen. Dat was Edmund Muskie, in 1972 en er is in al die tijd slechts een kandidaat als winnaar uit de lange hin dernisrace gekomen die bij de aanvang door de opinie pijlers als kansloos werd be schouwd: George McGovern, ook in 1972. BERT VAN VELZEN

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1976 | | pagina 7