De multinational lil geur van corruptie ize I76 IFD KEUKEN 93.50 135.00 166.50 229.00 297.50 346.00 411.00 357.50 365.00 473.50 565.00 445.00 418.00 675.00 960.00 1140.00 (ZIEKENHUIS LISABETH Onzichtbare geldstromen kweken „goodwill" J- ;N 1976 |r alle boot-, iflieg reizen. BPLEEGXUNDIGE EGKUNDIGE ESIE KUNDIGE Huize ssenschans" Lockheed- en Gulf- schandalen slechts top v an de ijsberg Watergate Invloedsfonds Zwitserland Compensatie Pensioen 20 23 TEL. 076-650450 an", Raadhuisstraat 14 v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. v.a. is) v.a v.a. eke 11 te Oudenbosch gemengde afdeling die 28 ilt. ma leling Anesthesie een pleegkundige die daarvoor worden. en/of verzoeken igen te richten aan de ion: 01652-3055. iern bejaardencentrum met 150 s heeft op korte termijn een vaka- an het hoofd keuken bestaat uit de r de dagelijkse bereiding van n waaronder de dieetmaaltijden. :rantwoording dragen voor alle te i werkzaamheden in de keuken en toeten zijn om leiding te geven, n ienstroosters samenstellen en net de menucommissie het men in. De inkoop van verse produkte alsmede de overige goedere in samenwerking met het hoo ing. en aan een kok met diploma's van vende instellings-kok en curs Leeftijd vanaf 30 jaar. Salaris itie volgens CAO bejaardenten ilsmede pensioenvoorziening zijn van toepassing. de hand geschreven sollicitaties^ directie van Stichting Hu'ze Vossenschanslaan 1, 3k na verschijnen van dit Dia HMMI vrn uit 7ATFRDAG 14 FEBRUARI 1976 Het Starfighter-sukses, gebouwd op steekpenningen? (Van onze correspondent in Washington) WASHINGTON-Sinds wanneer strooien reusachtige multinationale ondernemingen als Lockheed Aircraft, Northrop, Gulf Oil, United Brands en anderen met tientallen miljoenen dollars om zich staande te houden in de moordende concurrentiestrijd om miljarden? Sinds wanneer is omkoperij éen geregelde activiteit van een aantal multina tionals geworden? En zijn er multinationale reuzen die de schaduw van corruptie hebben kunnen ontlopen? Jack Blum, de chef van de staf van de sub-commissie voor multinatio nale ondernemingen - een dochter van de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken - die een aantal opmerkelijke Lockheed-schandalen heeft blootgelegd, is ervan overtuigd dat illegale betalingen aan invloedrijke personen een endemisch verschijnsel is in de multina tionale zakenwereld. bedragen hadden betaald aan buitenlandse politici, rege ringsfunctionarissen en poli tieke partijen ondermeer in Japan, Indonesië, het Midden-Oosten, Centraal- en Latijns-Amerika, Afrika en Europa. Het kwam aan 't licht, dat door de Amerikaanse bedrij ven alleen al aan buitenlandse agenten in de wapenhandel meer dan 200 miljoen dollar was betaald. Vervolgens bleek dat de CIA alle mogelijke poli tieke financieringsprojecten in het buitenland op touw had gezet. In een aantal gevallen, zoals in Chili, werd er een dui delijk verband gelegd tussen de CIA en de multinationals. Kermit Roosevelt, kleinzoon van president Theodore Roos evelt, bemiddelde voor Gulf en Northrop in het Midden- Oos- Het is geen verschijnsel van vandaag of gisteren. Anthony Sampson deed in 1973 een fors boek open over,De souvereine staat ITT" waaruit blijkt, dat ÏÏT-oprichter Sosthenes Behn alreeds in de dertiger jaren de Duitse bankier Kurt von Schr/derdie later generaal van de SS werd, honoreerde met een bedrag van een kwart miljoen Reichsmark, omdat Jon Schr/der ITT-dochter in Duitsland aan enorme rege- nngscontracten had geholpen. Het was een van de grootste van kuststukken van ITT- oprichter Behn dat hij na de oorlog ITT kon presenteren als w van de onschuldige slach- offers van de Tweede Werel- wlog. In 1967 zag ITT kans vaa Amerikaanse rege- jPi rodjoen dollar aan her- betalingen te ontvangen 'w schade die aan ITT- e rijven in Duitsland was gebracht. In dat bedrag was vergoeding van vijf mil- Lr,dollar begrepen voor de die door geallieerde mmenwerpers werd toege- fobnekenan de Focke"Wulf- Machiavelli richV" °°k "U Plaatste ITT tontr Ten reSer'ngen> boven breeri en'. naar Sampson (je Voerig illustreert, boven tion ?raa'- Sommige multina- dan a i f en meer invloed wereld ere landen in de arrfvr ?n ^Management 'bonv T schrijft An- icnl y dat „in de toekomst men J"1studies onderne- schied^20ste eeuw de ge~ Genci-ffl!/311 een bedrijf als ^Uen La°t0jS belanêriiker denia, dan de geschie- beelri 7ÏÏeen land als bijvoor- ,'dZwitserland". lionaLWas eerst® multina- Hrt v, die in °PsPraak Wa.et begon op een mer- hield vge manier: in 1969 "ister toenmalige mi- cheu an jastitie John Mit- 'WaK611 redev°ering in Sa- tfaarinK111 de staat Georgia, een &ot01kUitdrukkin6 gaf aan gevaar j or§dheid over het tuur" n en sociale struc- at gevaar kon volgens Mitchell niet worden over schat. De concentratie van de multinationals zou volgens Mitchell de bestaande en toe komstige concurrentie tussen de bedrijven kunnen gaan eli mineren. Om aan te tonen dat het hem ernst was benoemde Mitchell Richard McLaren, een geboren „trustbuster" die een kruistocht tegen ITT on dernam. De anti-trustactie tegen ITT bleef echter tot niets. McLaren werd tot rechter in Chicago benoemd en ITT bleek bereid Nixons partij van de re publikeinse partijconventie van 1972, die aanvankelijk in San Diego zou plaatsvinden. De onthullingen van Jack An derson dat ITT en de CIA in Chili hadden gecomplotteerd tegen president Salvadore Al- lende, leidde tot de geboorte van de sub-commissie voor multinationale aangelegenhe den, die het doen en laten van deze bedrijven in het buiten land onder de loep moest ne men. De commissie begon met het horen van getuigen op 20 maart 1973, precies een jaarna de onthullingen van Jack An derson. Wat er tenslotte aan 't licht kwam, was wat ITT be treft een Latijnsamerikaans epos, in de traditie van United Fruit, waarin big business kleine republieken onder de duim probeerde te houden. Het ITT-schandaal leek over te waaien, maar in het kielzog van Watergate kwamen de bij dragen van grote Amerikaanse ondernemingen aan de verkie- zingskas van president Nixon aan de orde. Tal van topfiguren van Amerikaanse bedrijven, die illegale bijdragen aan het Nixon-fonds hadden geleverd, werden tot geldboetes veroor deeld. Eén van hen was Tom Jones, de president-directeur van de Northrop Corporation. Northrop en Jones werden be iden op 1 mei 1974 in Washing ton veroordeeld wegens de be taling, uit fondsen van de on derneming, van 150.000 dollar aan Herbert Kalmbach, de persoonlijke raadsman van ex-president Nixon. Het be drag was bedoeld voor een fonds waaruit het stilzwijgen van de Watergate-inbrekers moest worden betaald. In de zomer van het vorig jaar kwam aan het licht, dat de politieke bijdragen van een aantal multinationals slechts het topje was van een monu mentale ijsberg van corruptie. Philip Agee omschreef in zijn boek „Inside the CIA" wat hij noemde „een hele duistere we reld van buitenlandse Water- gates" die een periode van der tigjaar omvatte. Het werd toen duidelijk dat ondernemingen als Exxon, Gulf Oil, Ashland Oil, Mobil, United Brands, Northrop en anderen enorme ten en hij was ook gedurende vijftien jaar in dat gebied ac tief voor de CIA. De stank van corruptie in de wereld van de multinationals werd steeds sterker. United Brands (vroeger United Fruit Company) bleek 1,25 miljoen dollar aan functionarissen in Honduras te hebben betaald. Gulf Oil bleek over een „in vloedsfonds" van 10,3 miljoen dollar te beschikken, dat tus sen 1960 en 1973 was opge bouwd. Het bleek dat Gulf, Northrop en andere bedrijven een ingenieuze methode had den ontwikkeld om gelden die in binnen- en buitenland wer den uitgekeerd buiten hun be groting te houden en via agen ten en tussenpersonen te kana liseren. Van het Gulf-fonds ging bijna 5 miljoen dollar naar het buitenland. Northrop besteedde onge veer 30 miljoen dollar aan agenten en adviseurs in ver band met de verkoop van Northrop-produkten n het buitenland. Joseph Albright, een correspondent van de San Francisco Chronicle in Was hington, zegt dat Northrop- president Jones tot de overtui ging kwam dat het enorme succes van Lockheed met de F104 Starfighter er voor een aanzienlijk deel te danken was aan een netwerk van agenten die vat hadden op invloedrijke personen. Jones was in 1959 president van Northrop ge worden, het jaar waarin de on derneming de slag tegen de Starfighters van Lockheed verloor. De weg die Jones en North rop kozen om van de slag te bekomen, blijkt illustratief voor de werkwijze van menige multinational. Jones stelde Frank DeFrancis aan als be langenbehartiger van North rop, die toen een jachtvliegtuig op stapel had staan dat slechts met een opdracht van het Pen tagon van de grond zou kunnen komen. Wijlen L. Mendet Ri vers, voorzitter van de com missie voor de strijdkrachten van het Huis van Afgevaardig den en een persoonlijk vriend van DeFrancis, zag er op toe dat 28 miljoen dollar voor het begin van het project ter be schikking kwamen. Ongeveer tezelfdertijd be gon de in Parijs gevestigde ju rist William Savy, die in 1961 door Northrop werd aange trokken „om informaties te verschaffen over de Europese vliegtuigmarkt" grote bedra gen in contant geld en veelal in biljetten van honderd dollar af te halen van een bank in Parijs. Soms haalde Savy een bedrag van 40.000 dollar ineens van de bank af. Hij verdeelde dat geld dan over vier zakken in zijn costuum en vloog vervolgens naar New York, waar de toe nmalige vice-president van Northrop, James Allen, die daar steevast in een hotel op Savy zat te wachten het geld in een bruine enveloppe in ont vangst nam. Savy en Allen hielden geen boekhouding bij van de transacties en het geld werd hoogstwaarschijnlijk ge bruikt voor betalingen aan in vloedrijke Amerikanen. Deze manipulaties zijn in di rect verband gebracht met de grote successen van Northrop bij de verkoop van de F5E, ook genaamd „International Figh ter". Dat vliegtuig kost minder dan de supersone-jagers, rond de 2 miljoen dollar en de omzet van het vliegtuig heeft North rop tot dusver 1,3 miljard dol lar opgeleverd. De prognose van Northrop is, dat tegen 1985 voor minstens 4 miljard dollar aan „International Fighter" zal zijn verkocht. De Francis moet veel voor Tom Jones en Northrop heb ben betekend. Volgens Al bright tekende hij op 22 sep tember 1969 een contract met Jones, waarin hij een commis sie van een half tot anderhalf procent zou ontvangen op alle „International Fighters" die door Northrop in het buiten land zouden worden verkocht. DeFrancis verdiende toen al 50.000 dollar per jaar als advi seur van Northrop. De over eenkomst met Jones werd later gewijzigd: DeFrancis kreeg de garantie om over een periode van vijftien jaar 100.000 dollar per jaar te verdienen. De ver diensten van DeFrancis gingen naar een door hem in Zwitser land gevestigde firma. Het ern stige vermoeden is gerezen, dat de Zwitserse firma van DeF rancis betalingen heeft ver richt in het buitenland om de Frank Church, de „trust-buster" van de Amerikaanse Senaat. verkoop van het Northrop- vliegtuig te bevorderen en dat daar rond 7 miljoen dollar was gemoeid. In 1965 besloot koning Fei- sal van Saoudie-Arabië na een gesprek met Kermit Roosevelt de beslissing van zijn eigen minister van defensie om Lockheed-Starfighters aan te schaffen in plaats van het Northrop produkt, ongedaan te maken. Voor het afwerken van de verkoopcontracten vond Roosevelt een zakenman met uitnemende betrekkingen met het ministerie van defensie van Saoudie-Arabië. Dat was Adnan Khashoggi.. De beslis sing om Khahoggi die vanuit Beiroet opereerde, te huren, werd genomen na consultatie met de Saoedie-arabische mi nister van defensie. Khashog- gi's firma zou vier procent ont vangen van de totale verkoop Khashoggi hem weten dat de commandant van de Saoudie- arabische luchtmacht Hashim S. Hashim „gecompenseerd" wenste te worden en daar een bedrag van 200.000 tot 250.000 dollar mee was gemoeid. Het antwoord van Northrop- president Jones was, naar hij later getuigde: „Northrop komt aan zijn verplichtingen tegemoet". Er was iets voor iedereen die in het Saoudie-arabische spel meespeelde. De Northrop- contracten liepen op tot 110 vliegtuigen plus een overeen komst dat op lange termijn voor onderhoud, training, con structie en andere dienstverle ningen. Khashoggi's bedrijf in Beiroet heeft tot nu toe al 9,6 miljoen dollar aan commissies ontvangen en zal in de toe komst mogelijk 55 miljoen dol lar aan de vlietuigverkoop kunnen verdienen. Een Saoudie-arabische prins ont ving waarschijnlijk meer dan 1 aan Saoudie-Arabië. Toen Northrop-president Jones in oktober 1971 naar Saoudie-Arabië vloog, liet miljoen dollar, in ieder geval 511.837 dollar. De Northrop- affaire is nooit helemaal uit de verf gekomen. Mendel Rivers, Tom Jones F-5 jagers gingen naar de woestijnkoning. de machtigste figuur in het Amerikaanse Congres op het gebied van militaire zaken, is overleden na een hartoperatie. Koning Feisal werd vermoord. Kermit Roosevelt heeft tot tweemaal toe open- hartchirurgie ondergaan. Frank DeFrancis heeft diverse malen in een ziekenhuis gele gen en Adnan Khashoggi die in goede gezondheid is, kan zijn enorme commissies verliezen aan de regering van Saoudie- Arabië. Een accountantsbu reau, Ernst Ernst dat voor Northrop - dat na de veroorde ling van Jones een goede beurt wilde maken - een grondig on derzoek instelde naar het enorme complex van commis sies en omkoopsommen, is ont slag gegeven. Jones werd na zijn beboeting in Washington wegens de overhandiging van 150.000 dollar aan Nixon's advocaat Kalmbach wegens zijn grote verdienste voor het bedrijf ge complimenteerd in een pers communiqué van Northrop. Zelfs al zou hij ontslagen wor den, dan wacht hem nog een pensioen van 120.000 dollar per jaar en een half miljoen in aandelen. Northrop, dat en kele jaren voor Jones' entree als president op de rand van de afgrond zweefde, staat er nu financieel uitstekend op, in tegenstelling tot Lockheed dat slechts door een garantie van de federale regering op lenin gen tot een totaal van een kwart miljard dollar een aan tal jaren geleden van de onder gang kon worden gered. De manipulaties rond de „International Fighter" van Norhtrop en de recente onthul lingen over de enorme bedra gen die Lockheed Aircraft in vesteerde in de promotie van ondermeer de Starfighter en de commercile Tri-Star L1011 geven een beeld van de metho den die door een opvallend aantal multinationals worden gebruikt in de moordende con currentie om miljarden orders.De meeste multinatio nals die vuile handen hebben opgelopen, verdedigen zich met de opmerking dat zij met „commissies" en andere uitke ringen voor de dag moesten komen, omdat hun concurren ten zich daar ook aan schuldig maakten. De suggestie is, dat alle grote multinationals hun belangen met omkoperij on dersteunen, iets waar ook de chef van de staf van de sub commissie van senator Church, Jack Blum, heilig van overtuigd is. Senator Church is van oordeel dat het reinigen van de multinationals alleen internationaal met succes kan worden aangepakt, maar het Amerikaanse State Depart ment zegt, dat het vraagstuk van de illegale betalingen door de multinationals een pro bleem is voor de landen die niet aan de gevende, maar aan de ontvangende kant van de cor ruptie zitten. Dat is, zo schrijft de Washington Post in een hoofdartikel, slechte diploma tie en een onaanvaardbare vlucht van de eigen verant woordelijkheid van de Ver enigde Staten. BERT VAN VELZEN

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1976 | | pagina 21