De multinational lil
geur van corruptie
ize
I76
IFD KEUKEN
93.50
135.00
166.50
229.00
297.50
346.00
411.00
357.50
365.00
473.50
565.00
445.00
418.00
675.00
960.00
1140.00
(ZIEKENHUIS
LISABETH
Onzichtbare geldstromen
kweken „goodwill"
J-
;N 1976
|r alle boot-,
iflieg reizen.
BPLEEGXUNDIGE
EGKUNDIGE
ESIE
KUNDIGE
Huize
ssenschans"
Lockheed-
en Gulf-
schandalen
slechts
top v an de
ijsberg
Watergate
Invloedsfonds
Zwitserland
Compensatie
Pensioen
20
23
TEL. 076-650450
an", Raadhuisstraat 14
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
is) v.a
v.a.
eke 11 te Oudenbosch
gemengde afdeling die 28
ilt.
ma
leling Anesthesie een
pleegkundige die daarvoor
worden.
en/of verzoeken
igen te richten aan de
ion: 01652-3055.
iern bejaardencentrum met 150
s heeft op korte termijn een vaka-
an het hoofd keuken bestaat uit de
r de dagelijkse bereiding van
n waaronder de dieetmaaltijden.
:rantwoording dragen voor alle te
i werkzaamheden in de keuken en
toeten zijn om leiding te geven, n
ienstroosters samenstellen en
net de menucommissie het men
in. De inkoop van verse produkte
alsmede de overige goedere
in samenwerking met het hoo
ing.
en aan een kok met diploma's van
vende instellings-kok en curs
Leeftijd vanaf 30 jaar. Salaris
itie volgens CAO bejaardenten
ilsmede pensioenvoorziening
zijn van toepassing.
de hand geschreven sollicitaties^
directie van Stichting Hu'ze
Vossenschanslaan 1,
3k na verschijnen van dit Dia
HMMI
vrn
uit
7ATFRDAG 14 FEBRUARI 1976
Het Starfighter-sukses, gebouwd op steekpenningen?
(Van onze correspondent in Washington)
WASHINGTON-Sinds wanneer strooien reusachtige multinationale ondernemingen
als Lockheed Aircraft, Northrop, Gulf Oil, United Brands en anderen met tientallen
miljoenen dollars om zich staande te houden in de moordende concurrentiestrijd om
miljarden? Sinds wanneer is omkoperij éen geregelde activiteit van een aantal multina
tionals geworden? En zijn er multinationale reuzen die de schaduw van corruptie hebben
kunnen ontlopen? Jack Blum, de chef van de staf van de sub-commissie voor multinatio
nale ondernemingen - een dochter van de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken - die
een aantal opmerkelijke Lockheed-schandalen heeft blootgelegd, is ervan overtuigd dat
illegale betalingen aan invloedrijke personen een endemisch verschijnsel is in de multina
tionale zakenwereld.
bedragen hadden betaald aan
buitenlandse politici, rege
ringsfunctionarissen en poli
tieke partijen ondermeer in
Japan, Indonesië, het
Midden-Oosten, Centraal- en
Latijns-Amerika, Afrika en
Europa.
Het kwam aan 't licht, dat
door de Amerikaanse bedrij
ven alleen al aan buitenlandse
agenten in de wapenhandel
meer dan 200 miljoen dollar
was betaald. Vervolgens bleek
dat de CIA alle mogelijke poli
tieke financieringsprojecten in
het buitenland op touw had
gezet. In een aantal gevallen,
zoals in Chili, werd er een dui
delijk verband gelegd tussen
de CIA en de multinationals.
Kermit Roosevelt, kleinzoon
van president Theodore Roos
evelt, bemiddelde voor Gulf en
Northrop in het Midden- Oos-
Het is geen verschijnsel van
vandaag of gisteren. Anthony
Sampson deed in 1973 een fors
boek open over,De souvereine
staat ITT" waaruit blijkt, dat
ÏÏT-oprichter Sosthenes Behn
alreeds in de dertiger jaren de
Duitse bankier Kurt von
Schr/derdie later generaal
van de SS werd, honoreerde
met een bedrag van een kwart
miljoen Reichsmark, omdat
Jon Schr/der ITT-dochter in
Duitsland aan enorme rege-
nngscontracten had geholpen.
Het
was een van de grootste
van
kuststukken van ITT-
oprichter Behn dat hij na de
oorlog ITT kon presenteren als
w van de onschuldige slach-
offers van de Tweede Werel-
wlog. In 1967 zag ITT kans
vaa Amerikaanse rege-
jPi rodjoen dollar aan her-
betalingen te ontvangen
'w schade die aan ITT-
e rijven in Duitsland was
gebracht. In dat bedrag was
vergoeding van vijf mil-
Lr,dollar begrepen voor
de die door geallieerde
mmenwerpers werd toege-
fobnekenan de Focke"Wulf-
Machiavelli
richV" °°k "U Plaatste ITT
tontr Ten reSer'ngen> boven
breeri en'. naar Sampson
(je Voerig illustreert, boven
tion ?raa'- Sommige multina-
dan a i f en meer invloed
wereld ere landen in de
arrfvr ?n ^Management
'bonv T schrijft An-
icnl y dat „in de toekomst
men J"1studies onderne-
schied^20ste eeuw de ge~
Genci-ffl!/311 een bedrijf als
^Uen La°t0jS belanêriiker
denia, dan de geschie-
beelri 7ÏÏeen land als bijvoor-
,'dZwitserland".
lionaLWas eerst® multina-
Hrt v, die in °PsPraak
Wa.et begon op een mer-
hield vge manier: in 1969
"ister toenmalige mi-
cheu an jastitie John Mit-
'WaK611 redev°ering in Sa-
tfaarinK111 de staat Georgia,
een &ot01kUitdrukkin6 gaf aan
gevaar j or§dheid over het
tuur" n en sociale struc-
at gevaar kon volgens
Mitchell niet worden over
schat. De concentratie van de
multinationals zou volgens
Mitchell de bestaande en toe
komstige concurrentie tussen
de bedrijven kunnen gaan eli
mineren. Om aan te tonen dat
het hem ernst was benoemde
Mitchell Richard McLaren,
een geboren „trustbuster" die
een kruistocht tegen ITT on
dernam. De anti-trustactie
tegen ITT bleef echter tot niets.
McLaren werd tot rechter in
Chicago benoemd en ITT bleek
bereid Nixons partij van de re
publikeinse partijconventie
van 1972, die aanvankelijk in
San Diego zou plaatsvinden.
De onthullingen van Jack An
derson dat ITT en de CIA in
Chili hadden gecomplotteerd
tegen president Salvadore Al-
lende, leidde tot de geboorte
van de sub-commissie voor
multinationale aangelegenhe
den, die het doen en laten van
deze bedrijven in het buiten
land onder de loep moest ne
men. De commissie begon met
het horen van getuigen op 20
maart 1973, precies een jaarna
de onthullingen van Jack An
derson. Wat er tenslotte aan 't
licht kwam, was wat ITT be
treft een Latijnsamerikaans
epos, in de traditie van United
Fruit, waarin big business
kleine republieken onder de
duim probeerde te houden.
Het ITT-schandaal leek over
te waaien, maar in het kielzog
van Watergate kwamen de bij
dragen van grote Amerikaanse
ondernemingen aan de verkie-
zingskas van president Nixon
aan de orde. Tal van topfiguren
van Amerikaanse bedrijven,
die illegale bijdragen aan het
Nixon-fonds hadden geleverd,
werden tot geldboetes veroor
deeld. Eén van hen was Tom
Jones, de president-directeur
van de Northrop Corporation.
Northrop en Jones werden be
iden op 1 mei 1974 in Washing
ton veroordeeld wegens de be
taling, uit fondsen van de on
derneming, van 150.000 dollar
aan Herbert Kalmbach, de
persoonlijke raadsman van
ex-president Nixon. Het be
drag was bedoeld voor een
fonds waaruit het stilzwijgen
van de Watergate-inbrekers
moest worden betaald.
In de zomer van het vorig
jaar kwam aan het licht, dat de
politieke bijdragen van een
aantal multinationals slechts
het topje was van een monu
mentale ijsberg van corruptie.
Philip Agee omschreef in zijn
boek „Inside the CIA" wat hij
noemde „een hele duistere we
reld van buitenlandse Water-
gates" die een periode van der
tigjaar omvatte. Het werd toen
duidelijk dat ondernemingen
als Exxon, Gulf Oil, Ashland
Oil, Mobil, United Brands,
Northrop en anderen enorme
ten en hij was ook gedurende
vijftien jaar in dat gebied ac
tief voor de CIA.
De stank van corruptie in de
wereld van de multinationals
werd steeds sterker. United
Brands (vroeger United Fruit
Company) bleek 1,25 miljoen
dollar aan functionarissen in
Honduras te hebben betaald.
Gulf Oil bleek over een „in
vloedsfonds" van 10,3 miljoen
dollar te beschikken, dat tus
sen 1960 en 1973 was opge
bouwd. Het bleek dat Gulf,
Northrop en andere bedrijven
een ingenieuze methode had
den ontwikkeld om gelden die
in binnen- en buitenland wer
den uitgekeerd buiten hun be
groting te houden en via agen
ten en tussenpersonen te kana
liseren. Van het Gulf-fonds
ging bijna 5 miljoen dollar
naar het buitenland.
Northrop besteedde onge
veer 30 miljoen dollar aan
agenten en adviseurs in ver
band met de verkoop van
Northrop-produkten n het
buitenland. Joseph Albright,
een correspondent van de San
Francisco Chronicle in Was
hington, zegt dat Northrop-
president Jones tot de overtui
ging kwam dat het enorme
succes van Lockheed met de
F104 Starfighter er voor een
aanzienlijk deel te danken was
aan een netwerk van agenten
die vat hadden op invloedrijke
personen. Jones was in 1959
president van Northrop ge
worden, het jaar waarin de on
derneming de slag tegen de
Starfighters van Lockheed
verloor.
De weg die Jones en North
rop kozen om van de slag te
bekomen, blijkt illustratief
voor de werkwijze van menige
multinational. Jones stelde
Frank DeFrancis aan als be
langenbehartiger van North
rop, die toen een jachtvliegtuig
op stapel had staan dat slechts
met een opdracht van het Pen
tagon van de grond zou kunnen
komen. Wijlen L. Mendet Ri
vers, voorzitter van de com
missie voor de strijdkrachten
van het Huis van Afgevaardig
den en een persoonlijk vriend
van DeFrancis, zag er op toe
dat 28 miljoen dollar voor het
begin van het project ter be
schikking kwamen.
Ongeveer tezelfdertijd be
gon de in Parijs gevestigde ju
rist William Savy, die in 1961
door Northrop werd aange
trokken „om informaties te
verschaffen over de Europese
vliegtuigmarkt" grote bedra
gen in contant geld en veelal in
biljetten van honderd dollar af
te halen van een bank in Parijs.
Soms haalde Savy een bedrag
van 40.000 dollar ineens van de
bank af. Hij verdeelde dat geld
dan over vier zakken in zijn
costuum en vloog vervolgens
naar New York, waar de toe
nmalige vice-president van
Northrop, James Allen, die
daar steevast in een hotel op
Savy zat te wachten het geld in
een bruine enveloppe in ont
vangst nam. Savy en Allen
hielden geen boekhouding bij
van de transacties en het geld
werd hoogstwaarschijnlijk ge
bruikt voor betalingen aan in
vloedrijke Amerikanen.
Deze manipulaties zijn in di
rect verband gebracht met de
grote successen van Northrop
bij de verkoop van de F5E, ook
genaamd „International Figh
ter". Dat vliegtuig kost minder
dan de supersone-jagers, rond
de 2 miljoen dollar en de omzet
van het vliegtuig heeft North
rop tot dusver 1,3 miljard dol
lar opgeleverd. De prognose
van Northrop is, dat tegen
1985 voor minstens 4 miljard
dollar aan „International
Fighter" zal zijn verkocht.
De Francis moet veel voor
Tom Jones en Northrop heb
ben betekend. Volgens Al
bright tekende hij op 22 sep
tember 1969 een contract met
Jones, waarin hij een commis
sie van een half tot anderhalf
procent zou ontvangen op alle
„International Fighters" die
door Northrop in het buiten
land zouden worden verkocht.
DeFrancis verdiende toen al
50.000 dollar per jaar als advi
seur van Northrop. De over
eenkomst met Jones werd later
gewijzigd: DeFrancis kreeg de
garantie om over een periode
van vijftien jaar 100.000 dollar
per jaar te verdienen. De ver
diensten van DeFrancis gingen
naar een door hem in Zwitser
land gevestigde firma. Het ern
stige vermoeden is gerezen, dat
de Zwitserse firma van DeF
rancis betalingen heeft ver
richt in het buitenland om de
Frank Church, de „trust-buster" van de Amerikaanse Senaat.
verkoop van het Northrop-
vliegtuig te bevorderen en dat
daar rond 7 miljoen dollar was
gemoeid.
In 1965 besloot koning Fei-
sal van Saoudie-Arabië na een
gesprek met Kermit Roosevelt
de beslissing van zijn eigen
minister van defensie om
Lockheed-Starfighters aan te
schaffen in plaats van het
Northrop produkt, ongedaan
te maken. Voor het afwerken
van de verkoopcontracten
vond Roosevelt een zakenman
met uitnemende betrekkingen
met het ministerie van defensie
van Saoudie-Arabië. Dat was
Adnan Khashoggi.. De beslis
sing om Khahoggi die vanuit
Beiroet opereerde, te huren,
werd genomen na consultatie
met de Saoedie-arabische mi
nister van defensie. Khashog-
gi's firma zou vier procent ont
vangen van de totale verkoop
Khashoggi hem weten dat de
commandant van de Saoudie-
arabische luchtmacht Hashim
S. Hashim „gecompenseerd"
wenste te worden en daar een
bedrag van 200.000 tot 250.000
dollar mee was gemoeid. Het
antwoord van Northrop-
president Jones was, naar hij
later getuigde: „Northrop
komt aan zijn verplichtingen
tegemoet".
Er was iets voor iedereen die
in het Saoudie-arabische spel
meespeelde. De Northrop-
contracten liepen op tot 110
vliegtuigen plus een overeen
komst dat op lange termijn
voor onderhoud, training, con
structie en andere dienstverle
ningen. Khashoggi's bedrijf in
Beiroet heeft tot nu toe al 9,6
miljoen dollar aan commissies
ontvangen en zal in de toe
komst mogelijk 55 miljoen dol
lar aan de vlietuigverkoop
kunnen verdienen. Een
Saoudie-arabische prins ont
ving waarschijnlijk meer dan 1
aan Saoudie-Arabië.
Toen Northrop-president
Jones in oktober 1971 naar
Saoudie-Arabië vloog, liet
miljoen dollar, in ieder geval
511.837 dollar. De Northrop-
affaire is nooit helemaal uit de
verf gekomen. Mendel Rivers,
Tom Jones F-5 jagers gingen naar de woestijnkoning.
de machtigste figuur in het
Amerikaanse Congres op het
gebied van militaire zaken, is
overleden na een hartoperatie.
Koning Feisal werd vermoord.
Kermit Roosevelt heeft tot
tweemaal toe open-
hartchirurgie ondergaan.
Frank DeFrancis heeft diverse
malen in een ziekenhuis gele
gen en Adnan Khashoggi die in
goede gezondheid is, kan zijn
enorme commissies verliezen
aan de regering van Saoudie-
Arabië. Een accountantsbu
reau, Ernst Ernst dat voor
Northrop - dat na de veroorde
ling van Jones een goede beurt
wilde maken - een grondig on
derzoek instelde naar het
enorme complex van commis
sies en omkoopsommen, is ont
slag gegeven.
Jones werd na zijn beboeting
in Washington wegens de
overhandiging van 150.000
dollar aan Nixon's advocaat
Kalmbach wegens zijn grote
verdienste voor het bedrijf ge
complimenteerd in een pers
communiqué van Northrop.
Zelfs al zou hij ontslagen wor
den, dan wacht hem nog een
pensioen van 120.000 dollar
per jaar en een half miljoen in
aandelen. Northrop, dat en
kele jaren voor Jones' entree
als president op de rand van de
afgrond zweefde, staat er nu
financieel uitstekend op, in
tegenstelling tot Lockheed dat
slechts door een garantie van
de federale regering op lenin
gen tot een totaal van een
kwart miljard dollar een aan
tal jaren geleden van de onder
gang kon worden gered.
De manipulaties rond de
„International Fighter" van
Norhtrop en de recente onthul
lingen over de enorme bedra
gen die Lockheed Aircraft in
vesteerde in de promotie van
ondermeer de Starfighter en de
commercile Tri-Star L1011
geven een beeld van de metho
den die door een opvallend
aantal multinationals worden
gebruikt in de moordende con
currentie om miljarden
orders.De meeste multinatio
nals die vuile handen hebben
opgelopen, verdedigen zich
met de opmerking dat zij met
„commissies" en andere uitke
ringen voor de dag moesten
komen, omdat hun concurren
ten zich daar ook aan schuldig
maakten. De suggestie is, dat
alle grote multinationals hun
belangen met omkoperij on
dersteunen, iets waar ook de
chef van de staf van de sub
commissie van senator
Church, Jack Blum, heilig van
overtuigd is. Senator Church is
van oordeel dat het reinigen
van de multinationals alleen
internationaal met succes kan
worden aangepakt, maar het
Amerikaanse State Depart
ment zegt, dat het vraagstuk
van de illegale betalingen door
de multinationals een pro
bleem is voor de landen die niet
aan de gevende, maar aan de
ontvangende kant van de cor
ruptie zitten. Dat is, zo schrijft
de Washington Post in een
hoofdartikel, slechte diploma
tie en een onaanvaardbare
vlucht van de eigen verant
woordelijkheid van de Ver
enigde Staten.
BERT VAN VELZEN