XEDDUIM "T%
4
lil
LI
Politieke leiders
zeer terughoudend
Kerswaag:
Is prins
Berniiard
ambtenaar
Lockheed-
miljoenen
zaaien
paniek in
Japanse
politiek
Lockheed-topman bedoelt prins
met Nederlandse functionaris
Prins Bernhard ontkent
geld te hebben gekregen
Terlouw van D'66 wil
parlementaire enquête
BEDRIJFSAUTO RAI
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
Hl
"^andaag
DE STEM
Teengs Gerritsen
blijft bij
onsehuid prins
Moord op
taxi
chauffeur
helpt u bouwen
5 tm 14 FEBRUARI
Maandag 9 februari 1976
116e jaargang - no. 17867
EDITIE VOOR ZEELAND
Radio en televisie
Trijntje
Onafgebroken
Man bekend
moord op
onderwij zeres
van combi tot combinatie
gÏnnekênweg
282-292 BredaTEL 076-652550
directeur, dr. w.a.j.m. harkx
hoofdredacteur: l leijendekker
kantoren te breda - bergen op zoom - goes - hulst - oosterhout - roosendaal - terneuzen
K ARINF.T EN PRINS
WILL
'(V
ONDERZOEK
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG - Vandaag of uiterlijk morgen zal het kabinet de samenstel
ling bekend maken van een onafhankelijke commissie, die zal onderzoeken
of prins Bernhard zich in de Lockheed-affaire aan laakbare handelingen
schuldig heeft gemaakt.
Premier Den Uyl heeft dit
gisteravond meegedeeld
nadat twee feiten waren
komen vast te staan:
Met de hoge Nederlandse
functionaris, die volgens de
verklaringen van de vice-
president van Lockheed,
Kotchian, in 1961 of 1962
een bedrag van 1,1 miljoen
dollar (ongeveer 4 miljoen
gulden) heeft ontvangen,
wordt prins Bernhard be
doeld.
Prins Bernhard heeft in
een gesprek met premier
Den Uyl ontkend dat hij
ooit enig geld van Lockheed
heeft gekregen of aanvaard.
Prins Bernhard stelt, vol
gens een verklaring van de
Rijksvoorlichtingsdienst
(RVD) ook van zijn kant prijs
op een onderzoek.
Wij herinneren er aan dat de
Rijksvoorlichtingsdienst een
paar maanden geleden, toen de
naam van prins Bernhard ook
al nadrukkelijk in verband
werd gebracht met de om
kooppraktijken van Lockheed,
zeer laconiek reageerde.
RVD-directeur G. van der Wiel
verklaarde toen tegenover De
Stem dat hij de beschuldigin
gen zo vaag vond dat hij de
prins er niet eens over wilde
lastig vallen.
Sedert vrijdag is de zaak,
zoals wij zaterdag en in onze
extra editie van gisteren reeds
meldden, in een stroomver
snelling gekomen.
Gisteren heeft premier Den
Uyl zijn bevindingen over het
gesprek met prins Bernhard
mist
Plaatselijk mist of
motregen. Temperatuur
omstreeks 6 graden.
stad en streek
Roels houdt vast aan snelle
aanleg
Wosterscheldeverbinding.
Pagina 3
BINNEN en
buitenland
Spaanse politie slaags met
oemonstranten.
Pagina 5
Beroemde gerechterlijke
dwaling op t.v.
Pagina 4
Bfins Benard.
doorgesproken met enkele mi
nisters waaronder Van Agt van
Justitie en De Gaay Fortman
van Binnenlandse Zaken.
Vandaag komt het kabinet
voltallig bijeen om de situatie
te bespreken en de leden van de
onderzoekscommissie te be
noemen. Morgen zal de Tweede
Kamer volledig worden inge
licht.
In Haagse kringen is men er
zich intussen volledig van be
wust dat in deze uiterst deli
cate kwestie de positie van de
monarchie in het geding kan
komen.
Premier Den Uyl heeft giste
ravond, na de bekendmaking
van de conclusie, dat met „de
hoge Nederlandse functiona
ris" prins Bernhard wordt be
doeld, gezegd dat een en ander
niet betekent dat prins Be
rnhard zich inderdaad aan
laakbare handelingen heeft
schuldig gemaakt. „Dat moet
nu juist worden uitgezocht.
Het is de plicht van de regering
dat nauwgezet en grondig te
onderzoeken en ook prins Be
rnhard heeft daar recht op. Ik
voeg daar nog iets aan toe", al
dus Den Uyl, „niemand mag
schuldig worden verklaard al
vorens het bewijs van schuld is
geleverd. Dat geldt voor iedere
burger, dat geldt ook voor
prins Bernhard. Ik hoop, dat
wij ons in deze zaak, die ons
allemaal zozeer raakt, bereid
zijn ons daarnaar te gedra
gen".
Sinds vrijdag bekend werd,
dat vice-president Kotchian
voor de Amerikaanse senaats
commissie belastende verkla
ringen had afgelegd ten op
zichte van een hoge Neder
landse functionaris en vanaf
dat moment uit allerlei Ameri
kaanse bronnen de naam van
prins Bernhard daaraan ge
koppeld werd, is de regering
vrijwel onafgebroken met deze
zaak bezig geweest. De Neder
landse ambassade in Washing
ton kreeg opdracht alle infor
maties in te winnen. Premier
Den Uyl sprak zaterdag - zoals
wij gisteren al konden melden
- uitvoerig met prins Be
rnhard, die uit Davos terug
keerde. Op grond van de ver
kregen informaties gaf de
Rijksvoorlichtingsdienst gis
teravond onderstaande ver
klaring uit';
„De regering heeft kennis
genomen van de verklaringen
van afgelopen vrijdag in de
subcommissie van de Ameri
kaanse senaat, de zogenaamde
commissie-Church m.b.t. beta
lingen door de Lockheedmaat-
schappij om de verkoop van
Lockheed-vliegtuigen in Ne
derland te stimuleren. De rege
ring heeft op grond van de voor
de commissie-Church afge
legde verklaringen en van
daaromtrent ingewonnen in
lichtingen, alsmede op grond
van gesprekken met prins Be
rnhard de conclusies getrok
ken dat met de hoge Neder
landse functionaris, genoemd
in de verklaringen, prins Be
rnhard wordt bedoeld. Prins
Bernhard heeft zijnerzijds
verklaard nooit enig geld van
Lockheed te hebben gekregen
of aanvaard en stelt ook van
zijn kant prijs op een onder
zoek van de gang van zaken,
waarbij zijn naam in het ge
ding is gebracht. De regering
heeft tot dit onderzoek beslo
ten. Voorbereidingen worden
getroffen om de grondigheid
en onafhankelijkheid van het
in te stellen onderzoek te
waarborgen. Zo spoedig moge
lijk zullen daarover nadere
mededelingen ter kennis van
de Staten-Generaal worden
gebracht".
DEN HAAG (ANP) - Hans
Teengs Gerritsen, de Wasse-
naarse zakenman, die Lock
heed in Nederland vertegen
woordigt, ziet in de regerings
verklaring van gisteren geen
aanleiding om zijn eerder in
genomen standpunt over de
betrokkenheid van prins Be
rnhard bij Lockheed te her
zien. Zo heeft Teengs Gerrit-
sens zoon Victor gisteren ver
klaard.
Hans Teengs Gerritsen heeft
eerder, toen de naam van de
prins viel in verband met om
koopaffaires, verklaard, dat de
prins een goede vriend van
hem is, die zich nooit met der
gelijke zaken heeft ingelaten.
Volgens Victor Teengs Ge
rritsen was zijn vader nog geen
agent voor Lockheed in de ja
ren '60-'62, toen de 1,1 miljoen
dollar aan een hoge Neder
landse regeringsfunctionaris
zouden zijn gegeven.
ST. JEAN DE MAURI ENNE
(ANP) - Bij de wintersport
plaats Bonneval-sur-Arc in de
Franse Alpen zijn gisteren
twee kinderen door een lawine
omgekomen.
Prins Bernhard, midden 1962, aan de stuurknuppel van de Lockheed Jet Star, een klein luxueus
passagiersvliegtuig. De prins maakte een proefvlucht van Schiphol naar Londen. Er was sprake van
dat de Jet Star het nieuwe lesvliegtuig van de rijksluchtvaartschool zou worden. Dat is echter niet
doorgegaan. Lockheed-directeur Kotchian verklaarde vorige week vrijdat dat Lockheed „de hoge
Nederlandse functionaris" aanvankelijk een Jet Star cadeau had willen doen. Lockheed zou daar
van hebben afgezien, omdat dat te veel op zou zijn gevallen. Daarna zou, aldus Kotchian, een bedrag
zijn uitgekeerd dat overeenkwam met de nieuwbouwwaarde van het vliegtuig.
Van onze parlementaire
redacteur)
DEN HAAG - Fractieleiders
uit de Tweede Kamer hebben
uiterst terughoudend gerea
geerd op de nieuwste ontwik
kelingen in de Lockheed-
affaire, waarbij de naam van
Prins Bernhard in het geding
is. De fractieleiders steunen de
regering in haar pogen om door
een onafhankelijk onderzoek
achter de ware feiten te komen.
D'66-fractieleider Terlouw
gaat met zijn collega's uit de
Tweede Kamer en met kamer
voorzitter Vondeling overleg
gen over de vraag of het parle
ment niet ook zijn eigen ver
antwoordelijkheid moet ne
men. Hij meent dat een geëi
gende weg zou zijn het instel
len van een parlementaire en
quête naar de besluitvorming
rond en de aanschaf van de
Starfighter en andere
Lockheed-vliegtuigen.
Terlouw lijkt te kunnen re
kenen op de steun van PPR-
fractieleider de Gaay Fortman,
die in zijn commentaar liet we
ten de wijze waarop de be
sluitvorming over de aankoop
van straaljagers tot stand is
gekomen minstens zo belang
rijk te vinden als de financiële
relatie. „Het gaat over het
functioneren van onze parle
mentaire democratie", aldus
de Gaay Fortman.
CH-fractieleider Kruisinga
bepleitte gisteravond een vol
ledig verbreken van contacten
met Lockheed. „Verdere con
tacten met Amerikaanse maat
schappijen als Lockheed, die
zeggen zich met omkoping be
zig te houden, moeten in de
toekomst onmogelijk zijn. Het
moet, zowel in nationaal ver
band als in NAVO-verband,
volstrekt uitgesloten zijn dat
met maatschappijen als Lock
heed overeenkomsten worden
afgesloten".
Verdere commentaren van
de politieke leiders:
Andriessen (KVP): „Het vol
ste vertrouwen in het onder
zoek dat door de regering
wordt ingesteld. Wij wachten
het resultaat van dit onderzoek
af."
Wiegel (VVD): „Terughou
dendheid is geboden op dit
ogenblik. Temeer waar prins
Bernhard ontkent geld te heb
ben aangenomen en de inlich
tingen hierover afkomstig zijn
van lieden die zich schuldig
hebben gemaakt aan twijfe
lachtige praktijken. Niets toe
te voegen aan de verklaring
van premier Den Uyl".
VanThijn: „Geen oordeel zo
lang de feiten niet op tafel lig
gen. Terecht dat de regering de
zaak op voortvarende wijze
aanpakt. De in te stellen com
missie moet de zaak tot op de
bodem uitzoeken".
Bakker (CPN): „Afgezien
van personen, die genoemd
worden in de Lockheed-zaak,
staat vast, dat de bewape-
Aantjes (ARP): „In een
rechtstaat dient ieders goede
trouw te worden weronder-
steld, zolang het tegendeel niet
is bewezen. Iedere speculatie
omtrent feiten en personen is
uit den boze."
ningskoorts onvermijdelijk tot
corruptie leidt. Kijk niet on
welwillend aan tegen het idee
van een parlementaire enquê
te, maar wil toch eerst afwach
ten, wat de onderzoekscom
missie gaat doen".
In de nacht van zaterdag op
zondag is in Vaassen de 40-
jarige taxichauffeur G.W.
Wesselink (zie foto) uit Apel
doorn vermoord. Over de da
der en de oorzaak van de
moord tast de politie nog in het
duister.
(Zie ook pag. 5)
EPE (ANP) De 28-jarige
grondwerker G.H. uit Hattem
heeft tegenover de politie be
kend dat hij in de nacht van
vrijdag op zaterdag de 21-
jarige onderwijzeres Jannie
Heida uit Epe heeft aangerand
en gewurgd.
Prof. Duynstee:
(Van onze correspondent)
NIJMEGEN - Is Prins
Bernhard een ambtenaar
of niet? Dat is de vraag die
de grootste rol zal spelen
voor het geval de prins in
derdaad schuldig zal
worden bevonden aan
omkoperij in verband met
de Lockheed-affaire.
Volgens prof. mr.
F.J.F.M. Duynstee van de
Katholieke Universiteit
van Nijmegen is deze
vraag heel moeilijk te be
antwoorden.
Prins Bernhard is na
melijk inspecteur-
generaal van leger, land
macht en marine. En dit is
geen gewone rang als kor
poraal of generaal. Nie
mand anders kan deze
rang dan ook bekleden.
Het is dan ook de vraag
of de prins uit hoofde van
deze functie als normaal
ambtenaar gezien moet
worden. Maar onder deze
noemer kan hij ook vallen
krachtens artikel 84 van
het Wetboek van Straf
recht, dat stelt dat allen
die deel uitmaken van de
gewapende strijdmachten
als ambtenaar worden be
schouwd.
De vraag of de prins
ambtenaar is ja of nee is
daarom zo kardinaal, om
dat alleen een ambtenaar
volgens het Wetboek van
Strafrecht strafbaar kan
zijn aan omkoperij. Een
„burger" kan ook straf
baar zijn, als hij buiten
medeweten van zijn
werkgever of lastgever
gelden incasseert die met
het werk voor die werkge
ver of lastgever te maken
hebben.
Maar niemand kan be
schouwd worden ais de
werkgever of de lastgever
van de prins.
Het feit dat de prins lid
is van het koninklijk huis
staat volgens prof. Duyn
stee buiten de kwestie. De
prins is alleen lid van het
koninklijk huis omdat hij
met de koningin getrouwd
is.
Hij kan dus niet uit dit
huis gezet worden en/of
aftreden, en vanzelfspre
kend heeft de kwestie
Lockheed voor de konin
gin helemaal geen conse
quenties wat haar functie
tenminste betreft.
BECKEMEYER (UPI) - Za
terdagavond zijn bij een bot
sing op een spoorwegovergang
te Beckemeyer in Amerika tus
sen een trein en een kampeer
auto 11 kinderen en een vol
wassene om het leven gekomen
en vier mensen geWond.
(ADVERTENTIE)
(Van onze redactie
buitenland)
TOKIO - De onthullingen
over de steekoenningen die de
Amerikaanse vliegtuigfabriek
Lockheed zou hebben betaald
aan Japanse functionarissen,
zullen daar waarschijnlijk uit
stel van de algemene verkie
zingen tot gevolg hebben. De
regerende liberaal-
democratische partij zou de
verkiezingen pas in de herfst,
in plaats in april of mei, willen
houden om in de tussentijd
haar bezoedelde imago wat óp
te kunnen lappen.
Zaterdagnacht zouden de
minister van financiën, Masa-
yoshi Ohira, en de topman van
de liberaal-democratische
partij, Etsusaburo Shiina,
hebben besloten tot uitstel van
de ontbinding van het Japanse
lagerhuis tot de herfst. De Ja
panse politieke wereld lijkt tot
in zijn grondvesten geschikt
door de onthullingen voor de
subcommissie van de Ameri
kaanse senaat dat een aanzien
lijk deel van de 12 miljoen dol
lar steekpenningen die Lock
heed in Japanuitdeelde, ten
goede is gekomen aan
regeringsfunctionarissen.
Premier Takeo Miki gaf zijn
kabinetschef Ichitaro Ide op
dracht de waarheid over de
omkoop-affaire grondig uit te
zoeken. De liberaal-
democratische partij is vooral
pijnlijk getroffen door het feit
dat Kenji Osano, een van de
steunpilaren van ex-premier
Kakoeei Tanaka, in de
getuigenverklaring van
Lockheed-directeur Kotchian
is genoemd. Osano zou een deel
van 7,08 miljoen dollar hebben
ontvangen die de invloedrijke
rechtse lobbyist Yoshio Ko-
dama van Lockheed kreeg.
Miki werd 14 maanden gele
den als „politicus met schone
handen" tot premier benoemd,
nadat Tanaka wegens ondoor
zichtige financiële manipula
ties en wegens verdenkingen
van corruptie en omkoperij het
veld moest ruimen.
Het Mexicaanse dagblad
„Excelsior" meldt uit Was
hington dat hoge legerfuncti-
onarissen uit Colombia en
Venezuela ook steekpenningen
hebben ontvangen.
Geopend van 10-17 en 19-22 uur
Zaterdagen en Zondag van 10-17 uur
Toegang f5,-
Amsterdam 4CBI
Trein-toegangbiljetten bij NS-stations
