Voorlopig geen Chinees in de ruimte
Altijd seizoen in Oberammergau
China ziet militair belang van ruimtevaart
GESTAGE VOORIUTGM
VOOR TROUWEN M Ï.S.
binnenland
buitenland
1
Russische spullen
W etensc happelij k
Geweldig
ACHTERSTAND IN LOON GROEIT
Massa
.en zijn, die de bezoekers lok
ken. Daarom nam het gemeen
tebestuur er geen genoegen
mee, dat het welvarende en pit
toreske dorp met zijn bekoor
lijk beschilderde witte gevels
met motieven uit bijbel en
sprookjes op zich al een on
weerstaanbare trekpleister is.
Een ongeëvenaard milieu
beheer zorgde ervoor, dat ons
eigentijdse vuil en lawaai op
heilige afstand werden gehou
den, zodat dorp en natuur hier
een oase in de ecologisch ge
schonden industrie
maatschappij zijn gebleven. In
ons West-Europa zal men
maar met moeite een tweede
rivier kunnen vinden, waar
door even kristalhelder water
stroomt als door de Ammer, de
naamgever van het dorp.
Gevangen in een aan drie kan
ten gesloten kom van Alpen-
bergen met stijle hoogten en
glooiende dalen biedt het een
rijk gekleurd palet van recrea
tiemogelijkheden tegen door
gaans redelijke prijzen. Riant
verzorgde paden voeren de
wandelaars naar uitgestrekte
weilanden en bossen, en de
meer avontuurlijken onder hen
naar ruige bergen met hun on
vergetelijke panorama's. Het
moderne toerisme schrijft ech
ter ook voor, dat men zich niet
meer tot de „pure" natuur mag
beperken en daarom werden er
in de loop der jaren steeds meer
nieuw „amusement" gecreeërd
en zoveel sportvelden aange
legd, dat zo langzamerhand
alle mogelijkheden verzameld
zijn.
Als zijn grootste trots pre
senteert Oberammergau sinds
enige tijd het recreatie
centrum „Wellenberg" met
zijn achttal zwembaden,
waarvan wel dè attractie het in
ronde vorm gebouwde bassin
met een sterke, kunstmatige
branding is. Twaalf miljoen
gulden heeft het gemeentebes
tuur zich dit centrum laten
kosten, maar daarvoor biedt
het van speelmogelijkheden
voor kinderen en volwassenen
tot een restaurant toe alles wat
een gast, vooral op minder
fraaie dagen, kan bezig hou
den. Met zijn 43.000 vierkante
meter groen en bijna 7000
vierkante meter water is het
ook zo aangelegd, dat de be
zoekers er van alle zijden een
prachtig uitzicht op de Alpen
hebben, maar dat is in Obe
rammergau zo moeilijk niet.
Niet alleen in zijn uiterlijk is
de „Wellenberg" modern,
maar ook in zijn „mentaliteit",
want Christus mag hier dan
wel elke tien jaar weer een
vrome intocht houden en het
passiespel vast verankerd zijn
in een religieuze gelofte, het
natuurpark biedt ook intieme
hoekjes, waar nudisten onbe
kommerd kunnen dartelen. Op
zater- zon- en feestdagen mo
gen de liefhebbers zelfs ge
mengd in de moderne sauna
zweten en hiermee zijn geens
zins katholieken en protestan
ten bedoeld- Niet ten onrechte
merkte de lokale propagandist
op: „Wij hebben hier de Alpen
overdekt. Tenminste voor een
deel" en het solarium zorgt er
voor, dat de gast zich hier ook
bij minder gunstig weer zo
lekker voelt als op een warme,
zonnige dag.
Geheel in de - Duitse - tijd
geest van vakantie-oorden is
Oberammergau ook een parel
in de kroon van kuurplaatsen
geworden. Weliswaar presen
teert het zich in eerste instan
tie als „Luftkurort", maar en
kele jaren geleden bouwde het
aan een fraaie bosrand een hy
permoderne rheuma-kliniek,
waarin apparatuur en medis
che deskundigen het allerbeste
voor stijf geworden botten ga
randeren.
De ledematen strekken kan
men echter vooral in de winter
wanneer de nagenoeg zeker
gegarandeerde sneeuw de
machtige bergen in een dikke
vacht heeft verpakt. De mo
derne techniek helpt ook hier
bij de natuur een handje, want
ontelbare riante afdalingen
worden er dan mogelijk ge
maakt door machinaal gepre
pareerde pareoursen, die men
met alle mogelijke kabelliften
kan bereiken. De onuitroei
bare voetganger geniet de
zelfde privileges, want ook hij
hoeft slechts te treden in de
sporen van wandelpaden, die
door machines worden uitge
stippeld. Het mag misschien
allemaal een beetje te „ge
olied" lijken, maar is maar om
te voorkomen, dat de gast tot
aan zijn neus door de sneeuw
moet waden. Een dergelijk ge
noegen is maar beperkt en
Oberammergau moet het
woord van de „Turmwirt"
waar maken, dat het altijd sei
zoen heeft. Laten we zeggen:
bijna altijd.
FRANS WENNEKES
hebben beschreven is dit waar
schijnlijk nit de eerste priori
teit.
Een bekend en langzamer
hand berucht lid van het korps
van Chinese rakettenbouwers
is ook de Duitser Wolfgang
Pilz, een man, die heeft laten
blijken dat hij voor iedereen
die hem goed betaalt en hem de
middelen geeft wel raketten
wil bouwen. Eens was hij Von
Braun's rechterhand in Peen-
emünde, geruime tijd was hij
Nasser's gewaardeerde raket-
tenbouwer en nu zit hij al weer
vele jaren in het land van voor
zitter Mao.
Bij de ontwikkeling van hun
eigen raketten zijn de Chine
zen uitgegaan v'an de T-l die ze
nog in de zestiger jaren ruim
schoots verstrekt kregen van
Russische zijde. Een verbe
terde versie daarvan werd in
1966 door de Chinezen ge
bruikt om vanaf Lop Nor een
atoomkop over een afstand van
700 kilometer naar een doelge
bied in de Gobi te sturen en
daar tot ontploffing te bren
gen. Bij het ontwikkelen van
drietrapsraketten voor de lan
cering van hun kunstmanen
maakten de Chinezen ook
dankbaar gebruik van hun
kennis van de Russische SS-2
Sandal, een tweetrapsraket.
De eerste twee Chinese
kunstmanen hebben waar
schijnlijk beantwoord aan
datgene, wat het persbureau
Nieuw China erover bekend
maakte: het waren weten
schappelijke satellieten. Ze
waren betrekkelijk licht: res
pectievelijk 173 en 221 kilo. Ze
werden gelanceerd in 1970 en
1971 en bewogen zich in sterk
uitgerekte banen, die gewoon
lijk duiden op puur weten
schappelijk speurwerk. Vier
jaar hebben Tsjien en zijn col
lega's nodig gehad om een heel
nieuwe generatie van satellie
ten te ontwikkelen, die veel
zwaarder zijn en een gecontro
leerde landing op aarde kun
nen maken. Pas op 26 juli 1975
werd de China-3' gelanceerd.
Het gewicht daarvan werd niet
bekend gemaakt, evenmin als
dat van zijn opvolgers. De ba
nen - tussen ruwweg 200 en
500 kilometer - zijn typerend
voor militaire verkenningssa
tellieten en voor bemande
ruimtevaart. Hoe hoger zo'n
toestel zit, hoe minder details
camera's of waarnemers aan
boord op het aardoppervlak
kunnen zien. Aan de andere
kant is op geringere hoogte de
luchtweerstand te groot.
Intussen is duidelijk gewor
den dat de Chinezen ook op het
gebied van de electronica ge
weldige vorderingen hebben
gemaakt. Dat hebben Engelse
experts geconstateerd toen ze
cjit jaar een aantal Chinese be
drijven bezochten. Ze maken
niet alleen goede kleuren-tv's
en bijbehorende zendinstalla-
ties, maar zijn ook heel ver op
het gebied van de laser
technieken. De Chinezen
toonden veel interesse in En
gelse apparatuur voor het op
vangen van door (weer)satel-
lieten uitgezonden foto's. Op
nieuw een bewijs voor hun
toenemende aandacht voor het
nuttig gebruik van de ruimte.
PIET SMOLDERS
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - Een van
de grootste idealen van de
Amerikaanse feministen is
een amendement op de
grondwet waarin de gelijk
berechtiging van de vrouw
wordt verankerd. Dat „equal
rights amendment", kortweg
ERA, werd in 1972 door de
Senaat en het Huis van Afge
vaardigden goedgekeurd en
dient door 38 van de 50 staten
te worden geratificeerd. Tot
dusver keurden 34 staten hef
amendement goed, terwijl
twee staten een aanvanke
lijke goedkeuring ongedaan
maakten. Acties tegen ERA
zijn inmiddels feller gewor
den. Er is een contra
reformatie aan de gang die de
uiteindelijke aanvaarding
van het amendement ernstig
bedreigt.
Op andere terreinen heb
ben de Amerikaanse vrou
wen in 1975 echter vorderin
gen gemaakt. Op grond van
een wet die in juni door het
Congres werd aangenomen
kunnen vrouwen nu studeren
aan militaire academies. In
toenemende aantallen kiezen
vrouwen beroepen, die tot
voor kort alleen door mannen
werden uitgeoefend. Meer en
meer vrouwen genieten ho
ger onderwijs. De opvallend
ste discriminatie van vrou
wen uit zich in het feit, dat
mannen voor gelijke arbeid
door de bank heen beter
worden betaald. De achter
stand in loon voor arbeid is
nu groter dan in 1956. Toen
verdienden vrouwen die
full-time werkten gemiddeld
63 procent van het loon van
mannen. In 1974 was het 57
procent.
De 109,4 miljoen Ameri
kaanse vrouwen maken 51,2
procent van de bevolking uit.
Zij leven aanmerkelijk lan
ger dan de mannen: het ver
schil is bijna acht jaar en dat
opvallende verschil wordt
jaarlijks groter. In econo
misch opzicht spelen de
Amerikaanse vrouwen een
aanzienlijke rol: zij beheren
47 procent van de nationale
rijkdommen en zij hebben
meer dan de helft, van alle
aandelen en obligaties in
handen.
In de afgelopen 20 jaar zijn
er meer vrouwen dan man
nen aan het arbeidsleger toe
gevoegd. Er zijn nu 37,4 mil
joen werkende vrouwen en
56,1, miljoen werkende man
nen. Sedert 1955 is het aantal
werkende vrouwen toege
nomen met 17 miljoen en het
aantal werkende mannen
met 12 miljoen. Het wordt
niet onwaarschijnlijk geacht
dat tegep de eeuwwisseling
evenveel Amerikaanse
vrouwen als mannen een be
roep buitenshuis zullen heb
ben.
Ook in de politiek begin
nen vrouwen in Amerika een
geleidelijk toenemende rol te
spelen. Ongeveer 7000 vrou
wen zijn gekozen in politieke
functies, een verdubbeling
van het aantal over een pe
riode van 5 jaar. In de poli
tieke top zijn vrouwen echter
nog schaars: slechts 1 van de
50 gouverneurs van staten,
slechts 19 in het 435 leden tel
lende Huis van Afgevaardig
den, geen enkele vrouw in de
Senaat. De hoop, dat presi
dent Ford een vrouw in het
Hooggerechtshof zou be
noemen is de bodem ingesla
gen en bijna niemand gelooft
dat er voor het jaar 2000 een
vrouw als vice-president kan
worden gekozen, ofschoon
een recente opiniepeiling van
George Gallup heeft uitge
wezen, dat 73 procent van
een doorsneegroep geen be
zwaar heeft tegen een vrou
welijke president, mits deze
voor de functie geschikt is.
Volgens senator Birch
Bayh, een van de tien offi
ciële kandidaten voor het
presidentschap uit de demo
cratische partij ziet aanzien
lijke discriminatie tegen
vrouwen in het Amerikaanse
onderwijs. Die discriminatie
begint al bij het toelatingsbe
leid. En ofschoon 70 procent
van de onderwijs krachten
bij het basis- en middelbaar
onderwijs vrouwen zijn zijn
verreweg de meeste schooldi
recteuren mannen.
BERT VAN VELZEN
(Van onze ruimtevaartmedewerker)
„De Chinezen gaan ook naar de maan".
„O ja? Zijn ze dan technisch al zo ver gevorderd?"„Nee: ze stapelen een
voudig de ene vent op de andere". Toen ruim zes jaar geleden Neil Arm
strong als eerste mens onze natuurlijke satelliet betrad, deed dit grapje de
ronde. Maar intussen zijn de Chinezen zo ver dat ze werkelijk
serieus aan bemande ruimtevluchten zouden kunnen gaan
denken. Op 2 december j.l. slaagden ze erin de kunstmaan China-4 na een
reis van 6 dagen te laten terugkeren uit een baan om de aarde om een zachte
landing te maken op Chinees grondgebied. De Chinese kunstmanen wor
den gelanceerd vanaf de geheime basis Shuang Chang Tzu, 1800 kilometer
west van Peking.
„Binnenkort horen we de stem
van een Chinees vanuit de
ruimte", voorspelde Heinz
Kaminski van de bekende ra
diosterrenwacht in Bochum
enkele dagen geleden. Hoe se
rieus moeten wii die uitspraak
nemen? Kaminski heeft al vele
malen voorspellingen gedaan,
die niet uitkwamen, inclusief
die - nog in 1969 - dat de Rus
sen als eersten de maan zouden
betreden. Theoretisch zit er
inderdaad bemande ruimte
vaart in voor de Chinezen,
maar de praktijk van de eerst
komende jaren zal waarschijn
lijk iets anders laten zien: toe
nemende Chinese militaire,
onbemande activiteit in de
ruimte.
Tsien Wei Tsang tijdens een
bezoek aan Amerika in 1972
zei: „Onze mensen hebben het
nog bijzonder druk op aarde.
Waarom dan haast maken ze
de ruimte in te zenden?" En hij
zei ook: „Al het onderzoek dat
we in China doen moet direct
effect opleveren voor de pro-
duktie in het land."
Wat de kennis van de raket-
tentechniek betreft mogen de
Chinezen owel de Amerikanen
als de Russen dankbaar zijn.
Van de Amerikanen kregen ze
in dq jaren vijftig - dankzij de
communistenhetze van sena
tor McCarthy - een paar ge
leerden van de bovenste plank.
Onbemande spionagesatel-
lieten kunnen heel aardige
tv-beelden zenden vanuit de
ruimte. Maar wanneer je er in
slaagt het apparaat terug te ha
len inclusief de belichte films,
dan heb je opnamen van véél
betere kwaliteit. En de Chine
zen zijn erg geïnteresseerd in
met name foto's van de van
ouds betwiste grensgebieden
met de Sovjet-Unie waar de
Russen een ongekende mili
taire activiteit ontplooien.
1Deze opvatting sluit aan op
wat de Chineze raketexpert
Van de Russen kregen ze, toen
die nog hun dikke vrienden
waren, tientallen raketten van
het type T-l, die een atoom
bom over zo'n duizend kilome
ter afstand kunnen vervoeren.
Tsjien Hsjoe Sjen (66) is
waarschijnlijk het meest ver
antwoordelijk voor hun suc
cessen van de laatste jaren. Hij
was eens kolonel bij de Ameri
kaanse luchtmacht. Hij werd
in 1950 tot deportatie veroor
deeld toen hij een kist vol tech
nische documentatie naar
Hongkong wilde verschepen.
Pas in 1955 werd dat vonnis
uitgevoerd, omdat men vond
dat hij teveel wist. Tsjien kreeg
meteen de leiding van de raket-
tenontwikkeling in China en
werd al spoedig plaatsvervan
gend lid van het Centraal Co
mité van de Communistische
partij.
De al eerder genoemde Tsien
Wei Tsjang, die ondermeer in
Toronto had gestudeerd en ge
ruime tijd ingenieur was ge
weest op het JPL Laborato
rium voor Straalaandrijving in
Pasadena, werd in 1949 uitge
wezen. Tijdens zijn eerste be
zoek aan zijn oude vaderland
in 1972 zei hij, dat de Chinezen
ook serieuze plannen hadden
voor verbindingssatellieten.
Dergelijke kunstmanen zijn
militair van belang, maar zij
betekenen ook belangrijke in
strumenten voor het beïnvloe
den van de „werkende mas
sa's". Gezien de banen die de
Chinese satellieten tot .nu toe
Russische ruimteraket; model gestaan voor Chinese tegenhangers.
;Van onze correspondent in
Bonn)
OBERAMMERGAU - In de
gelagkamer van „Zur Rose"
zitten de eters schouder aan
schouder. Het is winter '75/76
en dat wil zeggen dat de laatste
passiespelen in 1970 werden
opgevoerd en de eerstkomende
nog vijf jaar lang op zich zullen
laten wachten. IJs en weder
dienende. Wel eens eerder
hebben oorlog en kerkelijk
verbod de tienjaarlijkse cyclus
doen ontsporen. Nog lang geen
passiespel in zicht dus en bo
vendien na-seizoen, maar niet
illcen „Zur Rose" zit propvol,
hoewel mond-tot-mond-
propaganda wel de meeste ga
stronomen naar dit lokaal
heeft gelokt.
Zelfs wanneer andere toeris
tenplaatsen zich al in winters-
.aap suffend voorbereiden
voor het volgende seizoen bra
ken bussen hier nog continue
hele ladingen Engelsen en
Amerikanen, maar ook Belgen,
Nederlanders en andere natio
naliteiten uit. De „Turmwirt" -
culinair even gerenommeerd -
verduidelijkt de situatie haar
scherp wanneer een toerist, die
tevergeefs probeert een kamer
te krijgen, beledigd opmerkt:
„Maar het is toch al na
seizoen". Het antwoord van de
„Turmwirt" luidt namelijk:
„Bij ons in Oberammergau is
het altijd seizoen".
Af en toe fel oplaaiende kri
tiek tegen „uit de tijd geraak
te" pelen over het lijdensd
rama schijnt de aantrekkings
kracht van het op 850 meter
hoogte voor de Beierse Alpen
geplante dorp alleen maar ver
hoogd te hebben. Niet echter
uitsluitend het geroddel. Als
.oeristenoord is Oberammer
gau een parel en een voortref
felijke VVV zag zich met de
opkomst van het massa
toerisme genoodzaakt zijn gas
ten het hele decennium door en
niet alleen om de tien jaar ver
tier te bieden. Vooral de on
barmhartige wetmatigheid
van de moderne economie
dwong hiertoe.
Deze regel schrijft voor, dat
geen enkele plaats het zich kan
veroorloven in een enkel sei
zoen honderdduizenden toe
risten te herbergen om dan de
kostbare accomodatie van ho
tels en vakantiehuizen negen
jaar lang braak te laten liggen
wanneer het niet de passiespe-
Oberammergua "in topvorm".