,,De Volckaert" is
opgezet om an,
voor verpleeghuis
uit te bannen
VOMAERT IN DOORSNEE
De koning van Chicago is oud en ziek
vrij
uit
Tehuis in Brabantse Dongen uniek in Nederland
ihi
TWINTIG JAAR
DALEY GENOEG?
vrij
uit
Spanning
Open huis
Economisch
ijdschrift
Zaterdag 4 januari 1975
Zuster Smits (links) en dokter Kroot voor hun nieuwe „Volckaert".
De Volckaert is een combi
natie van verpleeghuis en
verzorgingshuis voor bejaar
den. Beide groepen hebben
veel gemeenschappelijke be
hoeften, maar staan anders
in de gemeenschap. Dat heeft
bij het ontwerpen van het
gebouw een centrale rol ge
speeld.
Dat wat bindt en scheidt
vindt zijn uitdrukking, kan
men stellen, in de verdieping
die de twee leefsferen aan-
eensmeedt. De derde laag, die
geheel is uitgevoerd en inge
richt als recreatie-verdieping
met haar gemeenschapsruim
ten, promenades, gezellige
hoekjes en zitjes, rijkelijk
voorzien van groen, fris,
fleurig en kleurig. Maat
schappelijke begeleiding,
ontspanning en ontmoeting
zijn de gedachten waarop de
ze laag is gebouwd. De be
woners vinden er, onder an
dere, de pedicure, de biblio
theek, de toneelzaal, de tand
arts, de kapper, de radio-
teeveekamer, het personeels-
restaurant, de biljartzaal, de
bowlingbaan en...een stilcen-
trum. Over de gehele lengte
van het reusachtige gebouw
is op deze verdieping een
wandelpromenade met zon
neterrassen. Deze woonlaag
is het centrum van het ge
bouw, waar de bewoners met
elkaar en met de Dongense
gemeenschap in contact kun
nen komen.
Het verpleeggedeelte van
De Volckaert is onderge
bracht op de eerste en de
tweede verdieping. Het bc
staat uit vier afdelingen. De
eerste verdieping is in haar
geheel bestemd voor bejaar
de patiënten. De afdelingen
op de tweede verdieping zijn
gescheiden. Een deel is voor
dubbel-gehandicapte patiën
ten en een deel voor jonge
ren tussen de 20 en 60 jaar.
Er zijn in het verpleeghuis-
,n aast de medisch en sanitai
re voorzieningen, allerlei
ruimten die erop gericht zijn
een huiselijk milieu te
scheppen. De patiënten zijn
ondergebracht in 1-2, en 4-
persoonskamers.
Het verzorgingshuis voor
de valide bejaarden omvat
de vierde tot en met de ze
vende verdieping. Iedere be
woner heeft een zit-slaapka-
mer, een kitchenette een
douche, toilet en wastafel.
Iedere afdeling heeft een
ontspanningsruimte. Men kan
daar, als men dat wenst, ge
zamenlijk eten. Er zijn 104
eenpersoonskamers en acht
kamers voor echtparen.
Het gehele gebouw, waar
van het verzorgingsbu's-ge-
deelte, inspringt, wordt om
sloten door een royale tuin.
Een deel daarvan is een open
plantsoen. Dat past in de op
vatting dat het huis deel
moet zijn van de Dongense
gemeenschap.
In de voortuin komen een
zonnehuis, jeu de boules-ba-
nen, zitjes, alsmede een vis
vijver voor de verwoede
hengelaars onder de bewo
ners. Met de bouw werd in
december 1972 begonnen. De
Volckeart heeft 25 miljoen
ulden gekost.
(Van een onzer redacteuren)
DONGEN In het Brabantse Dongen staat een voor
ons land uniek huis. In het hart van deze gemeente
van 19.000 inwoners. De Volckaert, dat in zijn zeven
verdiepingen een verpleeghuis én een tehuis voor
bejaarden die verzorging nodig hebben herbergt.
Onder één dak. Beide „afdelingen" worden verbon
den door een bouwlaag, de derde, die geheel als
ontmoetings-centrum is uitgevoerd.
Over enkele weken trekken de bewoners erin, 120 ver-
pleegpatiënten, 120 bejaarden en zo'n 150 personeelsleden.
„We gaan er een echt tehuis van maken. Beslist geen in
stelling of instituut. Onze mensen moeten er zich op hun
gemak voelen. Ze moeten er goed kunnen leven. En geluk
kig zijn. Met z'n allen! We gaan alles op alles zetten om
dat zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen".
Geneesheer-directeur L. Kroot en directrice A. Smits
leggen steeds weer de nadruk op die tehuis-gedachte die
hen en hun medewerkers bezielt.
Maandag 13 januari is het
zover. Dan begint de verhui
zing. De grote uittocht uit het
sterk verouderde overjarige en
veel te kleine Huize St.-Elisa-
beth in 1863 in gebruik
genomen naar het zo'n hon
derd meter westelijk verrezen
Uehtrijke, moderne De Volc
kaert.
„We beginnen met onze ver-
pleegpaitiënten. Daarvoor heb
ben we dóe maandag uitge
trokken. Dat lukt best Dat
hebben we namelijk zelf hele
maal in die hand. Het ver-
pleeghuisdeel van het tehuis is
kant en klaar. We hoeven al
leen de mensen over te bren
gen Naar de eerste en tweede
verdieping. Die vormen name
lijk het verpleeghuis van De
Volckaert. Daarna gaan de be
jaarden verhuizen. Naar de
vier verdiepingen die boven
de recreatielaaig liggen. Voor
die trek hébben we drie dagen
uitgetrokken. Dat doen we
niet zelf. Daaraan komen ver
huizers aan te pas. De bejaar
den moeten hun kamers in
richten. Hun spulletjes moeten
worden overgebracht Enfin,
dat heeft vanzelfsprekend
nogal wat voeten in de arar-
Er wordt in dat oude Huize
St.-Elisabeth over bijna niets
anders meer gepraat. Met
vreugde. Met spanning. Ver
wachtingsvol „Maar er zijn er
ook heel wat van onze bejaar
den die eoht hang zijn", zegt
ziuster Smits. Ze heeft daar
begrip voor. Geeft toe, evenals
dokter Kroot, zelf ook niet
helemaal vrij te ziijn vran twij
fels. „Aóh ja, baj ons en onze
medewerkers, is dat toch wat
anders dam bij de bewoners.
Wij hebben alles tot in de
puntjes geregeld. Dat wel, na
tuurlijk. Maar ja. het is nogal
wiat zo'n leefgemeenschap
overbrengen. Er zullen toch
wel onvoorziene dingen gebeu
ren...."
De bewoners, vooral de be
jaarden, zuilen in die gloed
nieuwe behuizing moeten
wennen aan een voor hen heel
nieuwe situatie. Zij gaam, van
de ene dag op de andere, het
knusse maar ook wel on
vrije met elkaar wanen en
leven ruilen voor een tehuis
waarin ieder een eigen aparte-
ment heeft. Waar ruimte, zon
en licht de boventoon voeren
alle glasrijke kamers liggen
ap het zuiden en waar alles
erop is gericht van verpleeg
huis én verzorgingshuis één
gemeenschap te miaken. „Ik
begrijp die echte angst van
tientallen bejaarden best",
zegt zuster Smits. „Het zijn
oude mensen, mensen die ver
zorgd worden. Ze hebben en
kele jaren toegeleefd niaar dat
nieuwe tehuis. Hebben het ei
genlijk van drag tot drag zien
groeien. Vlak naast diiit oude
tehuis. Dat in het niet valt
naast die massaliteit. Ze krij
gen er allemaal een eigen ka-
mier Moeten daarin hun spul
letjes onderbrengen. Ze zijn
onzeker, of dat allemaal wel
lukt, of het allemaal wel goed
raat Misschien ook wat ver
drietig. omdat ze in De Volc-
kmert toch wat meer op zich
zelf zullen zijn aangewezen
Niét langer met meer mensen
drag in dag uit zullen verke
ren. Dat is wel wat Wij be
grijpen dat heel goed. Zullen
alles doen om zo snel mogelijk
aan hun onzekerheid, hun
twijfels, hun angst vooral, een
eind te maken. Daarom zetten
we ook alles op alles om van
De Volckaert met spoed een
echte leefgemeenschap te ma
ken".
Een gemeenschap in de gro
tere gemeenschap Dongen. De
Volckaert moet een echt open
huis worden. In het hart van
de gemeente. „Domigen zal
weer van ons worden' 'zeggen
de bewoners van het tehuis.
„Ons huis hun dorp" is een
veel gebruikte zin. Waarmee
maar gezegd wil zijn dat bij
staf en bewoners sterk het
verlangen leeft van het tehuis
ook een ontmoetingscentrum
voor en van de hele Dongense
bevolking te maken. „Binnen
redelijke grenzen, uiteraard",
zegt zuster Smits.
„Intern, dus in De Volckaert
zelf, hebben wij verpleeghuis
en verzorgingshuis gecombi
neerd. Dat is nog nergens in
ons land geprobeerd. Wij
koesteren daarvan hoge ver
wachtingen. Wij hopen dat de
bewoners van de bejaarden
flats. de vier verdiepingen bo
ven de ontsparaningslaag, en
onze verpleeghuis-patiënten,
door deze nieuwe aanpak di
rect veelvuldig contact met elk
aar zullen hebben. Dat kan
naar beide kanten gunstig
zijn", zegt geneesheer-direc
teur Kroot. „Onze verpleegden
zullen daardoor in oontact blij
ven met de gezonde bewoners
van het tehuis. En onze be
jaarden zullen misschien hun
angst voor het verpleeghuis
kwijt raken. Want die ainigst is
er bij oude verzorgingsbehoef
tige mensen. Een eenzame
angst".
Hij wijst erop dat op het
ogenblik zo'n tien procent van
de Nederlandse bevolking ouder
is dan 65 jaar. Dat 'n stijging
van 't aantal oudeTen op 't to
taal van onzebevolkings te
verwachten is. Ook al, omdat
de bevolkingsgroei afneemt.
„Wij hebben zo langzamer
hand onze twijfels gekregen
over het bouwen van alsmaar
bejaardencentra. Gelukkig. Ik
geloof dat we gezonde bejaar
den met m tonurzen moeten
onaerorenigien. Die moeit je, zo
lang ntoigenjat, in hun eigen
utHsevinig laten. Die moet je
heipen zolang dat kan. Door
het sucnien van dienstencen
tra voor hen. .Kijk, als het
echt niet meer gaat, als er
duioehjn tekenen zijn cue wij
zen op een oehioefte aan ver
zorging dan dien je die be
jaarden een ander tehuis te
gevea Maar dan wel met als
uitgangspunt ze ook in die
nieuwe situatie zoveel moge
lijk hun zelfstandigheid te la
ten behouden. We hebben er,
jarenlang, het beste van ge
maakt. We hebben het hier
met z'n allen goed gehad. Dat
wel. Maar wij konden er de
nieuwe opvattingen niet in
praktijk brengen. Gewoon,
omdat ons de ruimte ontbrak.
We gaan nu intern een ge
meenschap maken van ver
pleeghuis én verzorgingshuis.
Ik zie daar grote voordelen
in".
In die gedachte past ook dat
bij de bouw een verdieping
tussen het verpleeghuis en
verzorgingshuis helemaal is
opgezet als ontmoetings- en
recreatie-centrum. „Wij gaan
er allerlei activiteiten ontwik
kelen voor onze bewoners
en door hen waaraan de
Dongense gemeenschap mee
doet Dat moet natuurlijk wel
groeien. In die gemeenschap is
een groep mensen bezig voor
De Volckaert. Wij verwachten
daarvan heel veel. Juist om de
bewoners van dit girote ge
bouw in het hart van Dongen
steeds te betrekken bii het
leven in dit dorp in al zijn fa
cetten", merkt zuster Smits
op.
D' combinatie van „twee te
huizen" in een gebouw heeft,
uiteraard, ook een niet gering
economisch voordeel. Men kan
nu de behoeften die verpleeg-
patiënten en verzorgingsbe
hoeftige bejaarden gezamen-
1ijk hebben in één pakket
aanbieden.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De koning is oud (72 jaar) en ziek en
hij moet zich beraden op de vraag of het na twintig jaar
niet verstandig is om afstand te doen van zijn troon. De
koning is Richard Daley en zijn koninkrijk is Chicago, na
New Vork de grootste stad van de Verenigde Staten. Ri
chard Daley heeft Chicago met een ijzeren hand geregeerd
en hij is de laatste stadsdictator die Amerika nog bezit.
Hij is het eindpunt van een stuk Amerikaans politiek ver
leden.
Op het hoogtepunt van zijn
macht kon Richard Daley, in
1960, de doorslag geven bij de
verkiezing van wijlen presi
dent Joh Kennedy. Men zegl
dat Richard Daley zelfs de do
den op de begraafplaatsen kor
laten stemmen en magische
invloed had op de stemmachi
nes Men heef hem stemmen
diefstal op grote schaal verwe
ten, maar de bewijzen zijl
nimmer ter tafel gekomen. Ri
ch^rd Daley was nog steed'
zeer nachtig toen de demoera
tische partij in 1968 ir
Chicago Hubert Horatir
Humphrey aanwees als kandi
daat voor het presidentschap
Dat gebeurde tijdens een par-
tijcongi - waarop de democra
ten elkaar als kannibalen be
strede terwijl op straat de
hardhandige politie van Chica
go bloedig slag leverde tegen
de jeugdige politieke vernieu
wers, die vier jaar later Geor-
te M-Govern begeleidden naai
:ijn overweldigende nederlaaf
agen Richard Nixon.
Richard Daley werd vijf
raai voor een termijn van
'ier jaar tot burgemeester van
'hicago gekozen Hij moet in
december beslissen of hij eT
len zesde verkiezing aan wi]
toevoegen, waarmee hit dan
sen onwrikbaar record zou
vestigen Daley is. na een hart
aanval vorig jaar. plotseling
oud ge orden. De man die in
1968 de „rebellen" op de de
mocratisehe conventie nog kon
overschreeuwen, spreekt nu
nauwelijks hoorbaar, op fluis
tertoon. Hij voelt zijn jaren en
zijn kort geleden nog bijns
inuitputtelijke energie is uit
gebrand. De schandalen die hij
iroeger steeds wit te temmer
dreigen nu uiit de hand tr
open.
Oud, vermoeid en onder eei
rkaan van schandalen is Da
ley nog steeds een zeer mach
tig man Begin november won
nen alle politieke kandidaten
die onder het banier van Ri
chard Daley aan de erkiezin-
gen deelnamen met overweldi
gende meerderheden. Als Da
ley besluit ach herkiesbaar te
stellen (de opinie van zijn lijf-
irts zal daarbij zwaar wegen)
tail het moeilijk zijn hem
■erslaan. Schandalen of geer
schandalen, het Daleybewinr
oeeft Chicago in het oog var
de meeste kiezers geen schadi
berokkend. De stad staat er ir
de galerij van de grote Ameri
caanse steden goed voor.
Het centrale comité van de
iemoeratische partij in Cook
County dat Chicago omvat
hoopt dat Richard Daley
volgend jaar april voor de zes
de maal gekozen wordt als
burgemeester van Chicago
Want met het verdwijnen van
Daley van hef politieke tonee'
zou ook de politieke machim
uiteen kunnen vallen die dooi
Daley eigenhandig is opge
bouwd. Daley's aartsvijanc
Dan Walker, die gouverneu
van de staat Illinois is, star
in de coulissen te wachten oi
Daley's politieke erfenis ove
te nemen.
Sommige tegenstanders vai
Jaley schilderden hem af ali
een monster, als een fasciE
tisch dictator en een racist
Hoewel iedereen het er ove
eens is dat corruptie het ce
nent is van de politiek ii
Chicago kan niemand Dale
verwijten dat hij daarvan per
ioonlijk de vruchten heeft ge
olukt. Daley heef* zijn levei
lang in een eenvoudig hui'
gewoond. Hij had alleen maai
belangstelling voor politiekf
macht en geld kon hem letter
lijk gestolen worden. Anderen
konden zich dank zij zijn be
leid wel verrijken, maar zij
moesten, in ruil daarvoor, uit
Daley houdt ervan het „Wie niet horen wil, moet voe
len" toe te passen.
uchard Daley's hand eten. Als
lij besluit dat twintig jaar ko
ningschap over Chicago ge
noeg geweest is, zal zijn poli
tieke machine geleidelijk aan
worden ontmanteld en Chicago
politiek gezien de twintigste
eeuw binnentreden. Niemand
weet of dat voor Chicago
voordelig zal blijken.
BER'l VAN VEEZEN.
De heer Kroot acht het een
goede zaak dat in ons land
„wrat meier belangstelling" is
ontstaan voor de ouider wor
dende mens en izijn proble
men. Die ook de problemen
van onze gemeenschap zijn.
,.We vragen ons veel meer dan
vroeger af, of het wel goed is
wrat we voor diie bejaarden
doen. U kunt stellen dat dit
tehuis een poging is een
nieuw antwoord te geven op
de twijfels die we hebben
over het opbergen van oudere
beraarigmgstoeboeftige mensen
buiten de gemeenschap waar
ze jarenlang hebben gefunctio
neerd. Ik ben van mening dat
het een goed antwoord zal
zijn Omdat erbij voorop heeft
gestaan de gedachte dat ook
oudere mensen in die gemeen
schap moeten blijven. Dat ze
oontact met die gemeenschap
moeten blijven houden. En
omdat ze in die nieuwe ge
meenschap waarin ze terecht
bomen, het tehuis, ook weer
gemeenschappelijk moeten le
ren leven. Hier kunnen ze
erkeren met verpleegpatiën-
ten sommigen keren na hun
revalidatie of heractivering
weer terug in de samenleving
buiten het tehuis waardoor
ze voor anderen nog heel wat
kunnen garan betekenen".
Hij wijst erop dat we eigen
lijk over oud-worden en oud
zijn nog niet zoveel weten. De
Volckaert is betrokken bij een
wetenschappelijk onderzoek
dat zich vooral richt op de
problemen die zich kunnen
voordoen bij het verplaatsen
van bejaarden. Dat onderzoek
wordt verricht door het Ge-
rontologis-ch Instituut van de
Nijmeegse Universiteit. „Men
wil weten, hoe bejaarde men
sen geestelijk en lichamelijk
reageren op zo'n verhuizing.
Er bestaan daarover veel theo
rieën. Maar wat weten we er
eoht van?
Zo juist hobrde u al dat heel
wat van onze bejaarden bang
zij voor die verhuizing. Ge
woon, omdat ze niet goed we
ten wat er gaat gebeuren. We
hebben met volledige inspraak
van allen de kamers verdeeld.
Er waren wat kleine wrijvin
gen. Die hebben we door over
leg uit de wereld geholpen.
Bij alles wat voor hen van
belang is, hebben we onzie be
woners betrokken. Maar die
angst is er. Over zulke simpe
le zaken als de plaatsing van
de eigen meubeltjes. „Zal m'n
bed wel goed zijn, ban dat
beeldje wel opgehangen wor
den". Dat zijn, bijvoorbeeld,
de vragen die ze zichzelf, en
ons keer op keer stellen. Die
oudere mensen zijn enorm be
trokken op het eigen welzijn.
Niet zo'n wonder. Ze zijn er
ie hele dag min of meer mee
bezig Hun wereldje is klein
geworden. Door ze deel te la-
Len zijn van een veel grotere
gemeenschap, door ze telaten
voelen dat ze ..erbij horen",
kun je daaraan misschien iets
toen. Ook dat hopen wij met
su in De Volckaert te berei
den. Maar ons nieuwe tehuis
sal pas een echte gemeenschap
din geworden als alles staat
hangt en alles op rolletjes
">opt". Als de Don.genaren er
•en belangrijk deel van hun
gemeenschap in zijn gaan zien
voor de bewoners waarvan zij
■en stukje mede-verantwoor-
felijkheid voelen. En als de
oewoners zelf daardoor ook
net gevoel hebben gekregen te
wonen in een huis dat deel is
van „hun" dorp. Dat Dongen
heet".
JACQUES LEV1J
fe' fe
MIDDELpracht en
Praal, geschreven door
en Ivo de Wijs krijgt
ïanuari om 20 uur de
Nederlandse voorstelii
Leiden. Het Arcatheait
Gent gaat 22 voorste
van deze produktie ge'
ons land o.a. in Rotter
Tilburg (iirl. 020-927778).
FILM-IN op 23 maart
Hilvarenbeek. Alle amat
mers uit Nederland en
kunnen dan hun films
nen. Alleen opgave is
bij Piet Joosten, Die
straat 4, Haarlem. Orga
filmgroep Nederland
film).
PIET FIOLE, Breda,
seert zeefdrukken in ge
teliike Van Reekum G
Aneldoorn: tot 12 ianuari.
COSA, Oude Delft 183
Delft exposeert tot 31 ja
Keramiek-, Jan Meidell,
man Trapman; Hout: Ch
Langerhorst; Textiel:
Dirks: Bewerkte halfed
nen: Ingrid Linskens;
Willem Heesen; Kunsts
Marcel van der Lans: Me
Helene Endrede; Thiis
Kimmenade: Jan Rot en
raad Zielstra.
ENCYCLOPEDIA Ju
(Engels) in 16 delen i
uitgegeven is nu ook in
derland verkrijgbaar, do
de Jeruzalemse uitgeverij
ter Publishing House een
derlandse vertegenwoor
heeft (tel. 020-424244)
FOTOwedstrijd voor
Nederland voor leeftijds
pen 10-15 jaar en 16-20
zwart-wit en kleur;
„Dit is...". Grote prijzen,
lichtingen Jeugdfotografie.
lakweg 10-11, Rijswijk. T
februari kan ingezonden
den.
MODERNE Belgische
ders (overzicht van ontwi
ling der laatste honderd j
te zien bij Les Beaux
Noordeinde 113A, Den H
tot 18 januari. Vijfentac
schilderijen van 25 artie.
(o.a. Bastien, Wery, Ha
Paerels, Pinot, Jamar).
NICO Schoolenberg viert
4 januari in Het Koetshuis
Dordrecht om 20 uur
zijn 35-jarig artiestenlooDb
VANAVOND laatste
om traditionele Gijsbr ht
zien in Amsterdamse West
kerk. Daar zorgt Care! Br
weer voor. Gijsbrecht wo
gespeeld door de bankier
J. Nijenbandring en Badel
door Josephine van Ga
POPPENSPEL-festival
HOT, Den Haag; van 7 tot
met 12 januari; deelname d
groepen uit Nederland. Bel
Denemarken en Spanje.
HOLLANDS MAAN
BLAD-325: „Ik hoop, dat
gen de versterking van auto
taire tendensen die de laat
tijd in een aantal wester
landen, misschien ook als
vplg van de economische c
sis. merkbaar is. een d
wórdt opgeworpen en dat
herleving van de sfeer
hoort bij de donkerste da
van de koude oorlog, zoals e
kelen die lijken voor te staa
van de hand wordt geweze
zo besluit K. v.d. Pijl zi
bijdrage over kwaliteitsverli
in de universitaire discuss'
Ideologie en academis
praktijk. Lyekle de Vries
steedt aandacht aan de figu-
van Willem Bytenweeh (159
1624) wiens werk moment"
bij Boymans-Van Beuning
geëxposeerd wordt. „Revob
ties worden echt gevaarlijk
het aantal van hun aanhange
terugloopt", peinst Karei v
het Reve in zijn losse notitie
In het encyclopedisch woo
denhoek, en andere fragme
ten. Verder proza-bijdrag
van A. van Andersch (In
kampong Belimbing), Elis
beth Bedijs (Aan. den lijv
sn Bernard Sijtsma 'Ach L
a); poëzie van Budding
Si. Dijkstra en J van Emm
rik. (HM, Nobelstr. 27. D
Haag).
KULTUURLEVEN-10:
Problematiek van het stake
staat centraal in dit numme
J. van de Kerckhove geett en
kele historische feiten e
schenkt aandacht aan enkel
nieuwe vormen van staken.
Desoire bekijkt de juridisch
kant en de wettelijke regi"
Centering: de problematic
Van -Je wilde stakingen kom
aan de orde. terwiil ook enke
1® Vlaamse vakbondsleider
hun visie geven. De redacti
wijst in een slotbeschouwin
met name op de ethische kan
ten van het steken. Onder d
koD „De vergeten gevolge
van deze koppige inflatie'
vraagt O Roels aandacht voo
4e zwaarst gedupeerden va
4eze inflatie. „De dwinaelan
4ij der waarden" zet C
Schmitt boven ziin artikel
waarin hij als jurist nadenk
over de filosofie der waarden
Butstraen bekijkt enkel
films van het afeelonen iaa.
'Last Taneo Sweet Movie wai
City, L'Tn -a 'on
e a U<L. Ravenstraat 11?
Leu een
