LEUK
Kan de geheime
dienst
worden getemd?
Ex-spion onthult
namen
in nieuw boek
Van der Stoel
praat in China
als Europeaan
Londen philip agee
26 pagina's
Socialist
Vakbond
Evenwicht
DOOR
CORh
VERMOEI EIS
9
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De
Central Intelligence Agency
(CIA), een in mysterie en
intrige gekweekt kind van
de koude oorlog, is voor de
zoveelste keer onder vuur
genomen, ditmaal na onthul
lingen van de New York Ti-
mes-verslaggever Seymour
Hersh, die zich in 1970 grote
faam en een Pullitzerprijs
verwierf met het blootleg
gen van de massamoord van
My Lai.
Seymour
Hersh bracht aan het Jicht dat
de CIA tijdens de Nixon-jaren
een grootscheeps binnenlands
spionage-complot op touw had
gezet dat zich concentreerde
op rond 10.000 Amerikaanse
burgers, die zich ophielden in
de radicale sfeer of betrokken
waren bij vredesdemonstra
ties. Qp illegale wijze hield de
CIA zich bezig met inbraken,
het afluisteren van telefoon
gesprekken en het onder
scheppen van brieven.
De CIA raakte eerder in dis
krediet door de bestelling van
miljoenen dollars ter vervan
ging .'an regering van Salva
dor Allemde in Chili met een
militaire dictatuur, het fiasco
van de invasie in de Cubaanse
varkensbaai in 1961, de infil
tratie van studenten en cultu
rele organisaties in de Vere
nigde Staten en een nog steed»
niet al te duidelijke rol in de
Watergate-affaire. Het was bo
vendien de CIA die Waterga-
te-inbreker E. Howard Hunt
van een rode pruik, identiteits
papieren, een camera in een
tabaksbuidel en een stemca
mouflage-instrument verschaf
te ten behoeve van de inibraak
in het kantoor van de psyohia
ter van dr. Daniël Ellsberg, de
man die de beroemde Penta
son-papers openDaar maakte.
Na de onthullingen van Sey
mour Hersh namen James
Angleton, topfiguur in de con-
tra-spionage-tak van de CIA
en drie anderen in de organi
satie ontslag. Richard Helms,
voormalig CIA-directeur en
ambassadeur in Teheran, was
volgens Hersh op de hoogte
van het illegale binnenlandse
splonage-oomplot, maar Helma
heeft dat categorisch ontkend.
De huidige CIA-chef, William
Colby heeft de binnenlandse
spionage in een lijvig rapport
aan president Gerald Ford ge
deeltelijk toegegeven. Een
handvol commissies in het
congres, willen Richard
Helms, die donderdag im Was
hington arriveerde na een
vakantie in Europa en de hui
dige topfiguren in de CIA
grondig aam de tand voelen om
de geheime orgamsatie weer
ln het gareel te brengen.
Het is zeer de vraag of de
(Van onze redactie buitenland)
Minister Max van der Stoel
van buitenlandse zaken be
vindt zich momenteel in de
Volksrepubliek China voor
een officieel bezoek. Van
daag, morgen en overmorgen
voert hij besprekingen met
de Chinese minister van bui
tenlandse zaken Tsjiao Koe-
an-hoea (60). Als afsluiting
zal hij een bezoek van een
dag brengen aan de haven- en
industriestad Sjanghai.
Vandaar reist hij door naar
Tokio. Hij zal daar in audiën
tie worden ontvangen door
keizer Hirohito en door de
Japanse premier Takeo Miki
Na besprekingen met zijn
ambtgenoot Kiichi Miayzawa.
zal de Nederlandse bewinds
man in Tokio het Japan-Ne
derland Instituut openen voor
cultureel-wetenschappelijke
samenwerking. Het bezoek
aan Japan wordt zaterdag IJ
januari afgesloten met een be
zoek aan de stad Nagasaki
Onder de onderwerpen die
op de agenda voor de bespre
kingen in Peking staan staat
allereerst een algemene poli
tieke gedachtenwisselinig over
de internationale problemen.
En verder het proces van de
Europese eenwording.
De regering in Peking is
een voorstander van een
voortgezette integratie van Eu
ropa. niet alleen on econo
misch gebied ma,v- ook Doli-
tiek. ue toetie iirg van Enge
pogingen om de CIA te tem
men zullen slagen. In de afge
lopen 25 jaar zijn er ruim 200
pogingen omaernomen om het
doen en laten van de CIA
ander doeltreffender congres
sioneel toezicht te brem
Maar al die pogingen zijn n-
lukt. Volgens senator Howaru
Baker is er geen mens in het
Amerikaanse congres die wer
kelijk weet wat de CIA uit
spookt. In zijn functie van de
chef van de Nationale Veilig
heidsraad is minister van bui
tenlandse zaken Henry Kissin
ger in eerste instantie belast
met het toezicht op de CIA.
Het congres is bijzonder opge
wonden over de illegale CLA-
activiteiten, vooral omdat het
in de Nixom-jaren omtrent de
activiteiten van de CIA om de
tuin werd geleid. De Ameri
kaanse regering hield bijv.
hardnekkig staande geen en
kele ol te hebben gespeeld
bij de omverwerping van de
Allende-regering. Ruim een
maand na de verbanning van
Richard Nixon uit het Witte
Huis kreeg president Ford op
een persconferentie de vraag
voorgelegd onder welke inter
nationale wet de Verenigde
Staten het recht heeft grond
wettelijk gekozen regeringen
van andere landen te onder
mijnen. Tot ieders verbazing
antwoordde Ford daarop dat
hij niet wilde ingaan op wat
onder internationaal recht is
toegestaan, maar dat het „een
algemeen bekend feit is", dat
„zulke acties worden onderno
men in het belang van de
betrokken landen".
Daarmee sanctioneerde presi
dent Ford de CIA-activiteiten
in Chili en leek hij de omver
werping van regeringen als
een aanvaardbaar gebruik te
beschouwen. Senator Frank
Church was diep geschokt:
„Dait betekent dat we alleen de
wet van het oerwoud respecte
ren", verklaarde hij woedend.
Na de onthulling van de bin
nenlandse spionage-activitei-
ten van de CIA eiste senator
William Proxmire de benoe
ming van een speciale vervol
ger van het CIA-wanbedrijf,
die de rol zou moeten spelen
van aanvankelijk Archibald
Cox en later Leon Jaworski
bij het uitgraven van de Wa-
tergate-schandalen.
De jongste onthullingen om
trent de CIA verbleken overi
gens bij wat ex-CIA-man Vic
tor Machetti over zijn voorma
lige werkgever te vertellen
heeft. Macbetti is, zoals be
kend, de schrijver van het
boek „THE CIA and the Cult
of Intelligence", waaruit CIA-
eensors niet minder dan 339
passages of ropd 10 procent
van de tekst wegschrapten.
Het boek werd tenslotte door
Alfred Knopf in New York
gepubliceerd met 168 lege
land, Ierland, Denemarken tot
de Europese Gemeenschappen
heeft, aldus diplomaten, bij
China wel de hoop gewekt dat
West-Europa zich zou weten te
vermannen een sterke onaf
hankelijke economische, mili
taire en politieke eenheid te
vormen. Daardoor zou aan de
ïegemonie van de Verenigde
Staten over dit gebied een
einde komen en tevens zou
verhinderd worden dat de ver
enigde landen in de invloeds
sfeer van de Sovjet-Unie zou
den geraken. Niettemin zou
men in Peking nog niet al te
hooggespannen verwachtingen
hebben van de Europese een
wording.
In Den Haag wordt het
overigens ook niet uitgesloten
geacht dat bij de Nederlands-
Chinese besprekingen ook de
kwestie van de energiepolitiek
en de energieproblemen, de
conferentie over de Europese
veil'vheid en samenwerking,
de MBFR (de evenwichtige
waren- en troenenverminde-
ring tussen Oost en West) en
de ontwikkelingssamenwer
king aan de orde komen.
China steunt het standpunt
van de Arabische landen en
stelt dat de grondstofproduce-
rende landen in het algemeen
door het westen in een on
voordelige positie zijn ge
bracht en te weinig krijgen
voor hun bodemschatten.
Voor wat de Europese vei-
i- -" --ft ma
nen oe Chine en tot voorzich-
plekken. In een recent inter
view beschuldigde Machetti ae
CIA van omkoping, moord, ae
ondermijning van regeringen,
het voeren van privé-oorlogen,
de vervalsing van verkiezin
gen en van het bedrijven van
folteringen. Volgens Machetti
werkt de CIA met een begro
ting van 6 miljard dollar pei
jaar.
Over de huidige CLA-chef
William Colby, een devoot ka
tholiek, zegt Machetti dat deze
de mentaliteit van een Hein
rich Himmler heeft en „het
type man is dat uitnemeno
gekwalificeerd is voor het be
heren van een ooncentrat.e-
kamp". Collby was de ontwei-
per en toezichthouder van het
zogenaamde „Phoenix-project"
in Vietnam, een systeem van
contra-f<erreur dat het leven
heeft gekost aan minstens
20.060 Vietnamezen. Volgens
Machetti voelde de CIA er
aanvankelijk niets voor om de
regering van Allende te on
dermijnen. De opdracht daai-
toe zou rechtstreeks van Hen
ry Kissinger zijn gekomen.
E. Howard Hunt, de voormali
ge CIA-spionen Watergate-
Inbreber verklaarde ruim een
jaar geleden voor de Waterga-
te-commissie van senator Sam
Erviin dat hij in 1964 de op
dracht kreeg om senator Barry
Goldwaters verkiezingscam
pagne te bespioneren ten be
hoeve van wijlen president
Lyndon Johnson, die Goldwa-
ter dat jaar een verpletterende
nederlaag bezorgde in de pre
sidentsverkiezingen. Volgens
Hunt zou de CIA ook een
(propaganda)nieuwsbureau ln
New York, de uitgever van de
populaire Fodor-reisgidsen en
het uitgeversbedrijf van Fre
derick Praeger in New iforx
hebben gesubsidieerd. Het
laatste bedrijf, gaf. op sugges
tie van de CIA, vijftien of zes
tien boeken uit.
De binnenlanase spionage van
de CIA is een schending van
de Nationale Veiligheidswet
van 1947. Verdedigers van de
CIA voeren ondermeer aan dat
wijlen J. Edgar Hoover van de
FBI de CIA geen enkele me
dewerking wilde verlenen en
dat de belangstelling van de
CIA voor radicalen en vredes-
ietogers was gebaseerd op de
overtuiging dat deze onder
meer vanuit Cuba werden ge
financierd. Zij zeggen dat de
onwettige binnenlandse sntona-
ge-ondernemittg van de CIA
een storm in een glas water is
Dat het betrekkelijk weinig
uitmaakt of men door de CIA
wordt geschaduwd of door de
FBI. Maar het nfeuwe congres,
gelouterd door Watergate en
moe van duistere samenzwe
ringen is ernstig van plan de
CIA in het gareel te brengen,
of dat zal lukken is de vraag.
BERT VAN VELZEN
Richard Helms
Howard Hunt
Richard Nixon
J. Edgar Hoover
(Van onze redactie
buitenland)
is een voormalige
Amerikaanse spion die
zich tot taak heeft gesteld
de burcht van de Ameri
kaanse geheime dienst, CIA,
te rammen.
Agee. die nu woont in een
dorp in Cornwall in Engeland,
heeft twaalf jaar voor de CIA
gewerkt. Gedurende een tien
tal jaren was hij inspecteur
van agenten in Ecuador, Uru
guay en Mexico, en de laatste
•*ïer ïasr «r«kt hij elk geheim
door dat hij kent.
„Inside the Company: CIA
diary", is Agee's 640 bladzij
den tellende paiperbadk, waar
in hij tot in details zijn carriè
re bij de CIA beschrijft. Zoals
hij gezagd heeft in inter
views, zo schrijft Agee in
ziijn boek: „De CIA ie tenslot
te alleen maar de geheime po
litie van het Amerikaanse ka
pitalisme die dag en nacht be
zig is lekken in de politieke
dam' te diiöhten, zodat aandeel
houders van Amerikaanse
maatschappijen die werkzaam
zijn in arme landen, van hun
winst kunnen blijven genie
ten".
Br zijn meer ex-CIA-aigen-
ten die hun ervaringen te
boek gesteld hebben. Veel .ge
heimen omtrent de werkwijze
en de talken van de CIA zijn
allllang geen geheim meer. Wat
Agee voor nieuws brengt is
dat hij namen noemt.
In een vain de aanhangsels
achter in het boek staat een
lijst van CIA-medlewerkers en
losver'banders en organisaties
die door de CIA beheerst, ge
financierd en beïnvloed wor
den- Zij beslaat 26 bladzij
den.
Zijn dienstverband in Quito
in Ecuador beschrijvend,
noemt Agee de namen, posi-
agenten in vaste dienst van de
CIA en een kleine 40 plaatse
lijke medewerkers. Zijn op
somming van agenten en ope
raties in Mexico in 1966 be
slaat 12 bladzijden.
tigheid. Men moet, zo meent
men in Peking beducht blij
ven voor de supermacht die
al naar gelang het haar uitkomt
met massale strij dkrachten
een land van een bondgenoot
kan bezetten, zoals met Tsje-
choslowakije is gebeurd. Vol
gens diplomatieke kringen
schijnt Peking de mening toe
gedaan dat het voor de wes
terse landen verstandiger is
vooralsnog onder de Ameri
kaanse atoomparaplu te blij
ven totdat Europa ook militair
op eigen benen kan staan.
En voor wat de troepenver
mindering betreft is ,het be
kend dat Peking in het alge
meen wantrouwend staat tegen
over wederzijdse wapenver
minderingen, omdat de Sov
jet-Unie eer moeilijke ge
sprekspartner is. Men beziet
de zaak vanuit Peking dan
ook met wantrouwen.
In Den Haag wordt er op ge
wezen dat minister Van der
Stoel niet alleen ais minister
van Nederland, maar ook als
een minister van een Europees
land een bezoek zal brengen
aan China. Hij zal van de
gelegenheid gebruik maken de
Nederlandse visie op de pro
blemen, die niet altijd parallel
loopt met de Europese, aan te
stippen
Nederland was een van de
eerste westerse landen die de
Chinese Volksrepubliek erken
den. Het gebeurde op 27 maart
1950. Tot 1954 was er echter
een stilte op het onderhande
lingsfront, waar men het eens
probeerde te worden over het
uitwisselen van ambassadeurs.
Maar na de conferentie in Ge-
op diie van een bekeerde
dronkaard diiie geheelonthou
ding predikt-
De CIA houdt zich volgens
Agee bezig met het in het
zadied helpen houden van „on
rechtvaardige, impopulaire
minderheidsregeringen. Waar
de contrarevolutie eigenlijk
op neerkomt, is de bescher
ming van de kapitalisten in
Amerika en hun bezittingen
en voorrechten"'.
beiden contact met uiterst
linkse kringen in Europa en
Zuid-Amerika-
„Zijn boek is erop uit die
CIA de grond in te boren.
Niettemin is er geen bijzonde
re reden waarop zijn verhaal
in twijfel zou moeten worden
getrokken, wat zijn motieven
voor het vertellen ook zijn",
aldus de documentaire.
Het volledig oncontroleerba
re verhaal van Agee is een
James Blondachtig avontuur
vol bekende facetten als af- j pf rjrillc
luisteren, decoderen, bespione
ren en erger En het is volgens
Agee allemaal meer te doen
om te manipuleren dan om
inlichtingen in te winnen.
Naar het verhaal van Agee
bemoeit de CIA zich op
nteloze wij-ze met de
derde
Zij reoruteert
gen
en andere
"op, verspreidt propaganda en
vervalst belastende bewijs
stukken om mensen en naties
te stuwen in de richting
in de CIA ze hebben wiï.
Agee somt
CIA-successen op.
In Ecuador was hiet volgens
heim gewoon dat ministers
door d-e CIA betaaldwerden
In 1961 werd het centrale co
mité van die
partij van Ecuador gewijzigd.
Van de acht leden van het
comité waren er drie agenten
van de CIA.
Agee heeft zijn
achttien
na een voorbereidingstijd
drie jaar, doorgebracht met Ondier
„research" in Cuba, Parijs en van de
Londen. Hij heeft het de vorm hij in z
an een dagboek, dat
gaat van begin 1956 tot züjn
vertrek uit de CIA in 1968.
Veel laat Agee niet los over
zijn bekering tot militant soci
alisme. „Het was niet zozeer
een kwestie van overgaan
na-ar wat anders, als wel mij
losmaken van wat wij aan het
doen waren", zegt hij.
Zijn actie tegen de CIA lijkt
Zoals alle werknemers van
diensten, heeft ook
rifteldjk beloofd zijn
voor zich te houden,
hij maakt zich niet druk
over het klappen uit de
school.
„Nationale veiligheid schuilt
voor mij in het socialisme,
niet in de bescherming van
handelingen en agenten van de
CIA", zegt hij.
Agee is tot de overtuiging
en dat de CIA de econo-
uitbudting in Amerika
houdt, „Mensen gaan
als gevolg van dit systeem
dood of lijden honger. Het kan
niet voortduren", meent hij-
„Noch de CIA, noch politie-
trainmg, noch militaire hulp,
„demoaratische" vakbon-
noch rechtstreeks militair
ingrijpen, kan voor altijd de
revolutionaire structuurveran
deringen tegenhouden, die het
einde van het kapitalistische
imperialisme en de komst van
socialistische samenleving
aldus Agee.
Onder de drie medewerkers
CIA in Mexico noemt
hij in zijn „dagboek", de hui
dige president, Luis Echever-
ria, en zijn voorgangers Gusta
vo Diaz Ordaz en Adolfo Lo
pez Miateos.
„Bedoeling hiervan is deze
mensen volledig te neutralise
ren", zo heeft Agee in een
interview gezegd. „Zij bevor
deren het fascisme in de we
reld. Waarom zou ik hen met
fluwelen handschoenen aan
pakken?"
Agee is 39 jaar en hij
noemt zichzelf en zijn Brazili
aanse vriendin „revolutionaire
socialisten". Volgens een BBC
documentaire die aan hem
werd gewijd, onderhouden
Henry Kissinger
De Amerikaanse ambassa
deur in Mexico-stad, Fulton
Freeman, ontdekte na zijn
komst volgens Agee, dat Diaz
Ordav meer was geïnteres
seerd in het onderhouden van
oontact met het plaatselijke
CIA-hoofd, dan met hem.
Een ander CIA-medewerker
is volgens Agee George Mea-
ny, de voorzitter van de in
vloedrijke Amerikaanse vak-
bondsrfederatie AFL-CLO.
Agee werd verteld dat het
lofwaardigste streven van de
CIA was het bestrijden van
het communisme. Maar d-e lijst
van accessoires waarmee die
taak moest, worden aangevat
had meer van de attributen
van een reizend circus dan
van de middelen voor het on
dernemen van zulk een ernstig
streven.
Aan een actie in Uruguay
kwamen volgens Agee te pas
„pruiken, haarverf speciale
kleding en schoeisel, bijzonde
re brillen, snorren, moeder
vlekken en wratten"-
Eind 1971 stemde de algemene
vergadering van de Verenigde
Naties in met een resolutie
van Albanië (ook Nederland
stemde voor) en deed China
zijn intrede in de V.N.
Den Haag heeft toen Peking
herinnerd aan het feit dat men
al van 1950 af graag zag dat
de diplomatieke betrekkingen
op het niveau van ambassa
deurs geregeld werd. Op 16 mei
1972 gebeurde dit.
nève werd men het eens over
de uitwisseling op hfet niveau
van zaakgelastigden.
Sindsdien is vooral het han
delsverkeer tussen beide lan
den gegroeid. De balans bleek
echter vooral in het voordeel
van China te zijn. Er ontston
den daarna nog politieke
moeilijkheden zoals in 1966
het „lassersincident" en de
daaruitvolgende gijzeling van
de Nederlandse zaakgelastigde
in Peking. Daarbij begon in
dat jaar ook de culturele revo
lutie. Bijna uit alle landen
trok Peking de ambassadeurs
terug.
Eind 1969, begin 1970 kwam
er een opleving in de houding
van China ten opzichte van
het buitenland. Verder werd
de houding tussen China en de
Verenigde Staten gewijzigd.
De handel tussen Nederland
en China is nog steeds zeer
onevenwichtig en wel in het
voordeel van de volksrepu
bliek. Men verwacht echter in
Nederland dat dit beeld in de
komende jaren zal veranderen
en de handelsbalans in even
wicht komt.
De cijfers (gezien vanuit Ne-
ierland):. Resp. in- en uit
voer:
1970: f 96 miljoen - 79 mil
joen.
1971: f 122 miljoen - 61
miljoen.
1972: f 147 miljoen - 48
miljoen.
1973: f 180 miljoen - 73
miljoen
Nederland voert voor wat
landbouwprodukten betreft
voornamelijk verse en ge
droogde groenten in (ruim 20
miljoen gulden) en dierlijke
grondstoffen (22 miljoen),
voor wat de industriële pro
dukten betreft, wordt de lijsl
aangevoerd door textiel (vni
kleding) 29,5 miljoen gulden
en chemische en farmaceuti
sche produkten (bijna zestien
miljoen).
Naar China wordt uitge
voerd kalkammonsalpeter
(ruim 9 miljoen gulden), zwa
velzure ammoniak (2,4 mil
joen) en meststoffen voor wat
de agrarische sector betreft. In
de industriële sector zijn de
belangrijkste exportprodukten
naar de volksrepubliek ruw
gietijzer en staal ter waarde
van 24.5 miljoen en chemische
en farmaceutische produkten
ter waarde van ruim 13 miljoen
gulden. Overige exportpro
dukten zijn: textielfabrikpten.
universeelplaten, koper en
-legeringen, machines, elektri
sche machines en apparaten
buizen en pijpen van ijzer en
staal, nikkel en legeringen.
Het is niet waarschijnlijk
dat minister Van der Stoel ir
Peking gaat praten over lan
dingsrechten voor de KLM in
China. Naar in Den Haag ver
nomen wordt, ligt het in de
bedoeling dat binnen niet al te
lange tijd aparte besprekingen
hierover gevoerd zullen wor
den. Zeker al sinds 1971 wil
de KLM een uitbreiding van
de technische samenwerking
met de Chinese dienst voor de
burgerluchtvaart en hoopt men
op land'mrorechten in de
Volksrepubliek.
Zou er ooit een studie ge
maakt zijn over de verschillen
in taalgebruik tussen mensen
die bedroefd zijn en huilen en
dost van hen die in een norma
le toestand verkeren? Ik ver
moed, dat zulke verschillen
bestaan en dat zij iets onthul
len over de manier waarop
mensen tegenover hun taal
staanBedroefde mensen ge
bruiken, denk ik, kortere 'zin
nen en vermijden een bepaald
soort van woorden. Ik kan niet
zonder meer geloven in het
verdriet van iemand die feillo
ze lange zinnen uitspreekt.
Zulke constructies veronder
stellen een concentratie die
moeilijk te verenigen is 'met
droefheid of medeleven.
Ik denk, dait ook de woord
keuze anders wordt door grote
ernst en verdriet, niet plecht
statiger, zoals bij een officieel
vertoon van rouw wel gebeurt,
maar elementairder. Bepaalde
woorden kunnen niet gebruikt
worden in ernstige situaties.
Daaronder vallen veel nieuwe
of technische woorden. Zij
zijn ook lange tijd uit gedich
ten geweerd. Misschien veron
derstelt hun gebruik een te
gedetailleerde aandacht voor
de buitenwereld om in de si
tuatie geloofwaardig zijn.
Hoe oud en belegen moet een
woord zijn om toegelaten te
worden tot de elementaire
woordenschat en volkomen
ernstig genomen te worden
Tk kan op die vraag geen ant
woord geven, maar meen wel
te kunnen constateren dm be
paalde woorden daarin nooit
doorgedrongen zijn; dat moet
behalve met hun betekenis
ook wel verband houden met
hun afkomst„Grap" bijvoor
beeld wordt geen ernstig
woord, niet alleen omdat het
een tegendeel van ei~nst aan
duidt, maar ook wel omdat het
zomaa. uit de lucht gevallen
is. Ook „fiets" is zo'n woord.
Als het ernst wordt, spreken
sommigen nog van „rijwiel",
de 'i eer officiële benaming. Ik
denk. dat „leuk" hier ook bij-
hoort. Het. is in de betekenis
waarin wij het meestal ge
bruiken niet oud en juist in
die jonge betekenis niet se
rieus. De oudere betekenissen
„lauw" en „kalm", die al bijna
vergeten zijn. waren veel ern
stiger. „Leuk" heeft de zin
van „grappig" gekregen dank
zij een vernieuwing van het
gebruik, die het woord heeft
vastgelegd in zijn oppervlak
kigheid en onernst. Die nieu
we laag in de betekenis is
speciaal aangebracht om het
uit de sfeer van ernst te ver
wijderen. Leuk is noch in po
sitieve noch in negatieve zin
ernstig. Het leuke is niet echt
meeslepend of ontroerend, niet
ech: komisch en niet echt tra
gisch. Leuk is een categorie
die inderdaad met lauwheidt te
maker heeft, en waaroor de
belangstelling waarschijnlijk
minder bepaald wordt vanuit
een inderlijke drang dan van
uit de collectievere behoefte
om in eikaars gezelschap niet
te ver te gaan in ernst of
hartstochtHet woord heeft
vooral betrekking op een buf
ferzone, waarin de werkelijke
gevoelens niet in al hun even
tuele rauwheid ter sprake hoe
ven te komen. Het heeft iets
burgerlijks, maar tegelijk ver
wijst het ooi naar wat, mis
schien wel vanuit die burger
lijkheid, de wereld van het
kind genoemd wordt. Vooral
kinderen moeten leuk zijn en
leuk behandeld worden, en
dan op de eerste plaats de
minst ai sérieux genomen
kinderen, de meisjes.
Ik heb geen andere histori
sche bronnen bij de hand voor
mijr veronderstelling, dai het
woord in de vorige eeuw zijn
huidige en meest gangbare be
tekenis gekregen heeft, dan
een aan*ekeninq uji het Woor
denboek der N ed erlav dsche
Taal wnwnit blijkt, dat Wil-
te~ Kloos en Lodewijk van
Deyssel als eersten ..leuk in
deze betekenis gebruikten. De
heromsf, van het Victoriaanse
oauisch onschuldige luchtje
dat eraan zit. kan ik mei mijn
eigen eus alleen niet na
gaan.