vrij uit Studenten minder afhankelijk van ouders van gunst naar Hofmeester maakt kunstzinnige waskaarsen VTJJ j.- Uit TI I BURG - Een van de principiële knel punten in liet regeringsvoorstel voor een geheel nieuw systeem van studiefinancie ring is de overheveling van zo'n 600 mil joen gulden uit de kinderbijslagpot van Sociale Zaken naar Onderwijs en Weten schappen. Een situatie waarop enige ja ren geWlen de suggestie van de commis sie Van Dijck strandde. SER Nieuw punt ijdschrift Zaterdag 21 december I» (Van onze onderwijsredacteur) In 1876 hadden de drie Nederlandse universiteiteen Leiden, Utrecht en Gro ningen samen 18 beurzen te vergeven. Aan studenten die „buitengewoon goede verwachtingen opwerkten" en die zelf hun studie niet konden betalen. Die eis van buitengewone aanleg en on vermogende ouders was ei genlijk tot ver na 1945 het uitgangspunt van het beur- zenbeleid. Nog in 1951 werd dal met zoveel woorden in een Koninklijk Besluit uitge sproken. Van 1957 tot 1966 nog maar acht jaar geleden! werd gewerkt met minder strenge normen „om het aan wezige intellect in alle lagen van de bevolking tot zijn recht te laten komen". Er kwam toen ook een, zeer be scheiden, renteloos voorschot voor studenten wier ouders de studie niet konden bekos tigen. Maar het principe bleef dat de ouders de stu diekosten moesten betalen, want ook die studie was een deel van de opvoeding. En daarvoor waren de ouders verantwoordelijk. In 1963 werd de Studenten Vakbeweging opgericht. Die heeft veel gedaan om het denken over de studietoela gen te verruimeu en het, in wezen paternalistisch, sys teem te ondergraven. Het be grip studiefinanciering bur gerde in. Het was breder dan het begrip studietoelage. Er kwam een ambtelijke commissie die een nieuw stelsel van studiefinanciering ontwierp. Waarbij veel na druk werd gelegd op de kin derbijslag en de kinder (be lasting) aftrek. En die ook weer uitging van een zo hoog mogelijke ouderbijdrage. Met dat systeem werkten we, hier en daar wat aangepunt, tot 1972. Toen werd het col legegeld aanzienlijk ver hoogd. Er is daarna onafgebroken gepraat, gestudeerd, gere kend en gedacht over een heel nieuw systeem van stu diefinanciering voor het Ho ger Beroepsonderwijs en het Wetenschappelijke Onder wijs samen. Men ging steeds duidelijker beseffen dat stu denten te sterk afhankelijk waren van de ouders. Die ontvingen immers de kinder bijslag en kregen de kin- der (belasting) aftrek. De weerstanden daartegen groei den. Weer een commissie dus. Met de opdracht eens te kij ken hoe kinderbijslag, belas tingaftrek en studietoelage in één systeem verwerkt kon den worden. De Tilburgse hoogleraar professor J. van Djjck (een belastingdeskun dige) was voorzitter. Hij stelde vor dit KcB en KA rechtstreeks aan de studen ten te gaan betalen. Leiden in last! De SER was vierkant tegen. KB en KA zouden dan studiesteun worden in plaats van gezinssteun om de alge mene kosten van levenson derhoud te bestrijden. Het huidige systeem is een lappendeken. Er wordt ge werkt met renteloze en ren tedragende voorschotten. Met beurzen die niet terugbetaald hoeven te worden. Het HBO wordt anders behandeld dan bet WO. Er zijn verschillen de soorten kinderbijslag en kinderaftrek. In januari pre senteerde staatssecretaris dr. G. Klein zijn „nota studiefi nanciering". Nu is hij geko men met het plan alle s men met het plan alle stu derende jongeren van 18 jaar en ouder studiebeurzen te geven. Er is voor iedere stu dent een basisbeurs van 2500. KB en KA worden niet meer aan de ouders be taald en toegekend. Studen- -air.lteni,zik-nje ten wier ouders een laag In komen hebben kunnen nog eens maximaal 1500 van het rijk kriiwen. De rest van het benodigde studiegeld 1' 5000 is te weinig kan men rentedragend lenen. Onze onderwijsredacteur Jacques Levij vroeg profes sor Van Dijck zijn mening over dit beurzenplan van de regering. Een plan dat pro beert een jarenlang slepende zaak op een nieuwe manier te gaan aanpakken. Maar dat ook nog heel wat haken en ogen heeft. STUDIEFINANCIERING „Kijk, onze commissie moest met een technisch voorstel voor de studie-financiering ko men. Nou, je ontkomt er ge woon niet aan daarbij kinder bijslag en kinder(belasting) aftrek een belangrijke rol te laten spelen. Die vervullen ze nu immers ook. Sinds de vijf tiger jaren is eigenlijk stil zwijgend een situatie gegroeid waarin voor universiteitstu denten en andere studenten de KB en de KA als een soort tegemoetkoming in de studie kosten aan de ouders worden uitgekeerd. Onze commissie wilde dus een soort basis-stu diebeurs voor elke student van 3000. Dat is ongeveer het bedrag dat ouders nu ook ont vangen via de KB en de KA. Onze suggestie was niet ge baseerd op een principiële overweging. Ze bood wel vol op gelegenheid tot een princi piële benadering van het vraagstuk van de studiefinan ciering in verband met de KB en de KA. Ik meen dat die moeilijke zaak van de toe komst van die KB en die KA wat gemakkelijker komt te liggen, als de oneigenlijke kop 600 miljoen per jaar voor studerende kinderen uit de regeling is gelicht". De Tilburgse hoogleraar zegt „niet ongelukkig" te zijn met het regeringsvoorstel. Het brengt een stuk duidelijkheid over de studie-financiering die zo langzamerhand chaotisch en ondoorzichtig is geworden. Maar de regering ontkomt niet aan een principiële stellingna- me. „Het voorstel moet naar de Sociaal Economische Raad. Die moet adviseren over de vraag, of zo'n belangrijk deel van de totale kinderbijslagpot be schikbaar kan komen voor een studiefinancieringsbasis re ken maar op een felle politie ke belangenstrijd in de SER". Wat is namelijk het ge val? „Die 600 miljoen komt uit de totale loonsom. Wordt door premieheffing opgebracht door het bedrijfsleven. Het is nooit betaald als studie-financiering. Het is altijd een sociale voor ziening geweest in de sfeer van de collectieve solidari teit. We praten steeds meer over een verlichting van de druk van de sociale premies. Ik zou me kunnen voorstellen dat werkgevers en werknemers zullen gaan verlangen daaraan maar eens iels te gaan doen door de premieheffing voor die kinderbijslag voor stude rende kinderen af te schaffen Dat ze willen dat de overheit' die 600 miljoen gulden, voor de basisbeurzen, uit de alge mene middelen gaat halen". Er is heel hard gevochtei door minister Boersma om da' bedrag van die studenten-kin derbijslag (600 miljoen) bin nen zijn departement te hou den. De regering wil dat nu overhevelen naar Onderwijf en Wetenschappen. Dat is eer irincipiële keuze. Er is nog iets. „Het bedrijfs leven brengt dat bedrag op Niet voor onderwijs. Het is de taak van de overheid voor dat onderwijs te zorgen. Ander zijds wordt het bedrag gebruikt voor het levensonderhoud van studenten en niet voor de ver betering van de kwaliteit van het onderwijs. Als men deze regeling niet aanvaardt, kan de regering al les bij het oude laten. Dan wordt dat bedrag ook uitbe taald. Aan de ouders. Dat wel"! Professor Van Dijck wijst erop dat het huidige rege ringsvoorstel in feite de j hoofdgedachte van „zijn" com missie volgt In zo'n systeem zijn allerlei verschuivingen mogelijk met het basisbedrag j op grond van politieke opvat tingen. „Zelf heb ik sterk ge dacht aan een mogelijkheid al le studenten een half studie- loon te geven in de tijd vóór hun kandidaats-examen en een volledige beurs als ze voor him doctoraal bezig zijn" Het systeem van staatssecre taris dr. G. Klein werkt isiko- mensnivellerend. „Niemand wordt er beter van. Hij be steedt de beschikbare pot op een andere manier en met een andere techniek. Er valt een verschuiving plaats naar de la gere inkomensgroepen. Ge woon omdat drievoudige kin derbijslag meer is dan de 2500 gulden die hij nu iedereen als basisbedrag wil geven. De kinderen uit de lagere inko mensgroepen die er ook op achteruitgaan kunnen dan nog eens een beurs krijgen, variërend naar het inkomen van de ouders, van maximaal 2500. Voor de rest moet ie dereen een rentedragende le ning sluiten". A JAN Begeer, gra werpen, W'im Smits, Hans van Zuimmeren, Hen, exposeren'tot 19 In Cultureel Centrum erd te Breda. Nogal idrie collega's aan I gt.-Joost. f CONCERT in de op 'perirneiït bij KVO An1 Vanavond premiere Handels Messias. Ver dec. 20.30 uur en 29 d< Studentenactie, op weg naar meer zelfstandigheid. Studenten wier ouders een inkomen hebben van zo'n 28.000 of meer gaan er op achteruit. Dat is een politieke zaak. „In zoverre behelst ook dit voorstel een stukje inko mensnivellering. Men zou ei genlijk eens alle regelingen die inkomensnivellerend wer ken op een hoop moeten gooi- Prof. J. van Dijk en. Daarover hebben we nu geen inzicht". Feit is dat de overgang van het Voorberei dend Wetenschappelijk Onder wijs naar het Hoger Beroeps onderwijs en het Weten schappelijk Onderwijs, finan cieel gezien, voor kinderen uit de lagere inkomensgroepen gemakkelijker is dan voor kinderen uit de midden-inko mensgroepen. Het knelpunt ligt daarbij duidelijk bij de inkomens tussen de 18.000 en 30.000 gulden. Een volstrekt nieuw punt in de studie financierings-discus- sie is dat dr. Klein allen die 18 jaar zijn en nog studeren of middelbaar onderwijs volgen •hider de regeling wil brengen. „Daar zit ik werkelijk vreemd tegeo aan te kijken. Niemand heeft er ooit om gevraagd. Dat vordt een bron van ellende. «Vetstechnisch is het verruk kelijk. Kinderbijslag en kin deraftrek tot en met het 17 de jaar. Daarna nit.Maar denk je eens in. Een kind dat 18 jaar is esi nog op de middelbare school gaat krijgt zélf 1700 oer Jaar. Voor levensonder houd. Nou, ik wil de narigheid In gezinnen wel eens zien om dat geld voor zo'n kind los te krijgen. Voor kostgeld, bij voorbeeld. En wat doe je als ouders als ze er zaken voor hopen die met levensonder houd niets te maken hebben. Bromfiets of pick-up, vult u maar aan. De motivering is dat iemand van 18 jaar zelf standig moet zijn. Dat geldt wel voor hen die hoger be roepsonderwijs volgen, of uni versiteiten bezoeken. Die ele ven in een heel andere sfeer dan een middelbare scholier. En wat een situatie in een middelbare school waar men sen in dezelfde klassen zitten die in leeftijd sterk uiteenlo pen. De een heeft 1700 per jaar te verteren. De ander krijgt wat zakgeld. Professor Van Dijck vindt dat de zelfstandigheid van de student in het tertiair onder wijs (hbo enw.o.) door de regeling duidelijk wordt er kend. Hij (zij) krijgt zelf een halve beurs als basis. Er komt meer als beurs indien de ou ders niets of weinig kunnen bijdragen. De student moei van uit zijn (haar) verantwoor delijkheid zelf uitmaken, oi hij (zij) voor de rest geld wil lenen. Er zullen er velen zijn die met hun beurs zullen trachten rond te komen. Dat is een beslissing die duidt op zelfstandigheid. „Over de cijfers zijn we achter siog niet uitgepraat. De SER moet met een advies ko men. Daarna zijn allerlei ivets-voorstellen nodig. Op be lasting-technisch gebied, op het terrein van de sociale ver zekering en er moet een wet komen op het studieloon. Ook vind ik dat er een regeling moet komen voor echte laat bloeiers in de studie. Dat is nu al een probleem. En wat doe emigrerende stffeto die een schuld K helhi je met deerden ben"? Studentendecanen beweerd dat jonge meisa door deze regeling een nM krijgen van mailnu 31.000. „Dat is bezijden dt werkeijkheid. In de Acadeni- sche Raad is berekend dat li studieschuld door het aan,™ van maximale leningen tof stens 15.000 zal worden, i extreme gevallen. Ik ben H daarmee eens. Meestal zal li veel lager zijn, omdat de tl ders toch wat bijbetalen. dat de student zelf wat bijw dient. Men moet dit soort a ken niet in het maxU trekken. Veel moeilijker vindt M de 18-jarigen die nog I school gaan of studeren ai sen basisbeurs krijgen M aan de huidige voor hu i betalen kinderbijslag en i» deraftrek en dat jongeren ia die leeftijd die werken li NIET krijgen. Dat lijkt «I een zaak die politiek nog «I wat voeten in de aarde al hebben." JACQUES LE» X „STUDENTENHAVER (Uitleg van 27 februari, lllj nr. 364. Behandelt de stntf nanciering). NOTA STUDIEFTNA1® RING van staatssecretaris 9 j Kavenstr. 112. Leuiven). O. en W. dr. G. Klein (Sta» uitgeverij januari 1974). STUDIEFINANCIERING. Discussienota v. h. M* beraad studentendecanen 1?' ni, 1973). 0 TONÏ Lansdaal derijen, aquarellen en t Ken tot 11 januari bdj Micro, Oosterhout. 0 DRIE maal Rui idert (zondagssdhilder), i(bloemsdhikjkunist) ei ijsdhilder-igrafiausin voor Zuid- en Noord-Be te Goes. 0 KERST-voonstelMngei af de oudste tijden t Samengesteld uit foto van kunsthistorisch in Nijmegen op exposit Noordlbrahantse museun Boscih; tot 12 jan. 9 JOODSE eredienst cc op tentoonstelling 25 ja: nagoge Kenaupark in Halsmuseum Haarlem; I •wetsrollen, loofhut; Sit lamp e.d. 0 DECEMBER-exipositie '(Huitemia-grafiek; Reij Meinplast'iek; Van Rooy, öhes, Ine, olieverven, Hei keninigen, Van 't Huil, oi Ven), tot 30 dleoemb BKS, Spoorstraat Tilburg.'! 9 HEIN Vree, uat Berg I Zoom, met figuratief br Jounstzaal De Hoge He Sen Steensel en Eersel, toet 1 jam. 9 DECEMBER-expositie o.a. Verhoog, Montyn, Po! Moonen, Gravelijm, Koornstra) in galerie Nieuwl.str. Tilburg, jan. 9 KULTUURLEVEN-9: Is kend op een mota van ANV, over de culturele i| gratie van Nederland Vlaanderen, een dossier kritische bijdragen over Integratie van G. Geerts: Ij gratie en taalpolitiek:; A. ters: Uitgeverij en boel taarkt; J. de Wit: Vertali: spreiding van literatuur; J Laet: Radio en tv en E. ïtterbeek: Zit de culturele dan werkelijk in slop? („Het katholieke VI deren dat zich altijd heeft len beschermen tegen p: '-calvinistische irroii trekt nu eenzelfde scherm tegen het voorudtstrevi Noorden"). De psyohoanalfcl in de fantastische literat wordt bekeken door J. Floi ce. J. Verhoeven analyse kritisch de denkbeelden Illich en H. v.d. Einden ach af of wetensohao wel ajk staat met ideologie? LEEUWARDEN Van de vliegbasis Leeuwarden naar de woning van hofmeester Frits Spies (43) is het een goede twintig minuten brommen. H(j doet het dagelijks in weer en wind. Een autootje kan er niet af, zelfs geen tweede hands wagentje zo min als er de laatste jaren geld is ge weest voor vakanties in het buitenland. Betaalt de lucht macht zijn hofmeesters zo slecht Wel nee maar hofmeester Spies heeft een hobby die hem handen vol geld kost, een kleine vierduizend gulden per jaar „Deze heeft vorig jaar tijdens de kerkdiensten met Kerst ge brand", zegt Spies, bij wie de argwaan jegens de zoveelste vrijblijvende bezoeker en be wonderaar niet helemaal niet meer weg te slijpen is. „Ik heb niet eens de transportkos ten vergoed gekregen naar de kerk", zegt hij, maar zo zegt hij dan ook weer zo'n pastoor weet onderhand ook niet meer waar hij het geA'd vandaan moet halen. De kerk in de binnenstad loopt nu eenmaal leeg." Hofmeester Frits Spies wil op zijn kaarsen geen winst ma ken, maar hij zou het, zo zeg' hij met enige droeve nadruk •.vel plezierig vinden als d< vele duizenden bewonderaar: '„ze komen helemaal uit Der laag om er naar te kijken") sen wat tastbaarder begrip 'oonden voor zijn werk. De mjuist genoemde Kerstkaars bijvoorbeeld weegt zo'n zestig kilo en een kilo echte bijen was kost al gauw vijfentwin tig gulden. En dan tel je na tuurlijk niet de uren. Om 'n 'Hij heeft een gezin dat zich daar zonder morren bij heeft neergelegd. Frits Spies ge bruikt elke vrije minuut - „nog geen tijd om naar het journaal te kijken"- aan zijn fantasti sche bijna middeleeuwse lief hebberij, het gieten van kunstzinnig versierde kaarsen Niet het soort kaarsen dat met Kerst op tafel komt, maar gi gantische exemplaren, mans hoog en bijna boomdik. In de woonkamer van zijn flat staat een met rood fluweel beklede vitrine die de helft van twee wanden beslaat. Daarin staan zijn recente pronkstukken. De mooiste is wel die waarop hij met uiter ste zorgvuldigheid een madon na met kind heeft geboetseerd Een kersttafereel dat word' omlijst met gothisch beeld houwwerk en in was uitgesne den „glas in Iood-ramen waarvan de kenners wel kun nen constateren dat ze respec tievelijk geïnspireerd zijn op gelijksoortige ramen in de St. Jan van Den Bosch en de Notre Dame van Parijs. De hofmeester bezig met z'n kaarsen. idee te geven: aan de Kerst kaars werkte hij zo'n driedui zend uur. ,Als er een stukje afbreekt terwijl je bezig bent moet je alles oversme.ten en opnieuw beginnen" breekt nog wel eens want de harde was kwetsbaar. Hij werkt zoals hij spottend en er wat af is erg zegt met „een naald en eei satéstokje". Hoe hij het pre cies doet kan hij moeilijk uit leggen omdat hij hetzelf nog steeds niet begrepen heeft. In ieder geval niet vanaf een van te voren gemaakte tekening. Het gaat gewoon vanuit de vrije hand. Wel gebruikt hij kleurenfoto's of reprodukties van Kunstwerken als voor beeld. Zo staat er in zijn vitri- te een afbeelding van de Pië ta van Michelangelo gemaakt laar een encyclopedie-foto. Het stuk weegt vijftig kilo en s op knappe wijze van een platte" foto overgebracht ïaar een drie dimensionaal leeld. De verhoudingen van renen en armen en de uit- trukking op het gezicht van larfa en haar van het kruis .enomen Zoon heeft hij op het og zonder feilen weten na te ootsen. 'eken- of beeldhouwles heef! ipies nooit gehad. Zijn hobby ■ntstond een jaar of tien terug oen hij de pastoor van zijn larochie als koster terzijde tond. Oude paaskaarsen nam ij mee naar huis „om er aan e gaan knoeien met plastic lakplaatjes en zo". Ineens twam het idee er zelf in te tan snijden en in dat ioee verd hij gesteund door de roer van Godfried Bomans Ie Trappistermonnik bij wie 'rits Spies nog al eens or ezoek kwam. Een grote foti 'an Godfried siert de hal vai :ijn flat overigens. In de abdi van broer Jar Bomans repa reerde hij een paaskaar. waaraan een andere tnonnil tevergeefs gewerkt had. Toen bleek ineens dat Frits talenl had. „Je kunt gerust zeggen dat ik dra enige in Europa ben die dat werk doet", zo zegt hij nu. De argeloze bezoeker is daarbij geneigd te denken dat bet niet zozeer de kunstzinnig heid als wel het uithoudings vermogen zal zijn dat velten lie Frits Spies zouden willen aavolgen afschrikt. Maar hel resultaat is - dat moet gezegd worden- een lust voor het oog. Spies koestert de hoop dat z'n werk ooit eens in een behoor lijk museum zal worden ten toongesteld. Houdbaar is het materiaal wel. In de St. Ser- vaas te Maastricht, zo weet hij, staan paaskaarsen van voor de oorlog waar nog niets aan veranderd is. „Als je ze maar afschermt en de goede temperatuur geeft." Voor zijn vrouw en vijf kinderen van dertien tot achttien jaar is het uiteraard een hele belasting en dat weet Frits Spies ook best Maar. echte .problemen heef' het nooit gegeven. „AI worden ze het wel eens zat als ik de keuken en de kamervloer met 'loutpl'aten en krantenpapiei lagen achter elkaar bedekt ioud.' Want Spies giet en werkt in eigei. huis. Zijn ge- dn is overtuigd van het bij ■ondere van vaders hobby, to omvat een ruim gevuli •lakboek vele huldebetuigin ren die in huize Spies zijn dnnengekomen. Daaronder to rende brieven van koningin (uiiana, prinses Irene, de pau selijke nuntius in Den Haag en zelfs één van de paus zélf Van al die hoogwaardigheids bekleders heeft Frits Soies fo to's gestuurd van zijn werk stukken, zoals die hebber gestaan in het machtpersoneelsblad, ning heeft Frits Spies r iloeg ontvangen, het eW hem ontbreekt is nateriaal. In somm'S® |fl zijn mooiere stukken 0 dan ook eerder seajj kaarsen opgesmolten. 'n weken geleden kwam W reed met wat nu het P ituk van zijn collectie F noemd mag worden. E® u tersgrote afbeelding val Laatste Avondmaal va» nardo Da Vinei. Het swi geëxposeerd in de Uee?w Bonafatiuskerk. „Nu '10 even een tijdje op", bij met enige tegenan hoopvolle blik van zijn toont aan dat een korte eau ze -ondanks alle ring voor vaders hobo?- rijn plaats lijkt te z'!n' nJ) ven in de hobby van n» kan ze zich wel. Ook w een tiïdrovende hobby 0 keld. Het borduren valj ren waarop men met een voudige kru'ssteek niet voeten kan komen bo buffet hangt biivoorieei" 'ngelijsf geborduurd ()!t. 'oorstellend „Gezicht OP lalem" Ook tiidens (l! zoek werkt ze nijver een van haar vele .)s|(. Slechts het zetten van j(1) kende koffie onderbree irbeid. Want hartelijk en vrij ziin ze wel. daar b op de vierde etage Dragon-flat. KRUISPUNT SUMIER-i In dit podium voor jon-g tals treffen we o.a. aan tra I ^kroonde verhalen van Mndh'ovense literaire dag [vorig jaar); het poëtische cl tout van o.a. de Bredans Almekinderen met zinn „wijl haar nadhtvriend unt op morfine" en e agment uit Afspraak rr )1 (sociaal-economische sit rtieschets) opgevoerd door hl "st-1Vlaamse Arbeidstheati enslotte de rubriek Kriri I - ƒ0 antwoorden van Nede ™dse schrijvers, waarbij antreffen Johan Diepstratej ■Ocerd Kuyper. (KS Amelti tout 76. Assen). k maatschappij-kritiiscl p, LATTEEL w m S°dsdiap, die HARR - verpakt in zi ougste romain EEN JEZU )itm Uitg' en V«i t.nar) heeft even wedn "et jezus van d!Qen weanï- Jezus erteMflge Fi?ter met socia; Jmopvattinigen en de jot\ „*«y met kapitatistds rnSipuüaties in dit boek. H. Platteel (ndinU U tweede hands auto 1 omhooggesahoten Mei ie m een groot Aimsteir iwaaeï lto-edtryf een »Je wagen, een jezusbureau, éei

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 20