oorruit
opbergen
Amerikaanse woestijnratten
Ltaan klaar voor Petroland
:t weer verandert
:n daarmee
iok de het e wereld
ding
iü
1
Democratie in Pakistan ernstig bedreigd
Solidaridad
Obers
stationcar
WIJS:
CONFLICT IN VS-REGERING OVER MIDDEN-OOSTEN-POLITIEK
g
Onthulling
Constellation
ff
lil
Onzeker
Benauwd
Azoren
Stofwolken
Ons klimaat
wordt
onstabieler
Graanoogst
levert
minder op
Onderzoek
Getroffen
DOOR
COR1S
VERHOE\ EN
tr
ie
de
d-
I s-
>P
■e-
en
sierlijsten op dashboard en
deuren, sportwtelen, elektri
sche ruitewisser-sproeier, rut-
tewisser met sproeier op de
vijfde deur en extra geluid
dempend materiaal. De prm
bedraagt f 15.451.
je
bewijs deel III gaat pas dienst
doen wanneer de auto ver
kocht wordt. De gang van za
ken is dan aldus: ae koper vult
deel II van het kentekenbewijs
in en neemt dat, alsmede de
kopie van deel III en een legi
timatiebewijs, mee naar het
postkantoor Daar ontvangt
hij dan een nieuw deel II. als
mede een z.g. vrijwaringsbe-
wijs. Hij gaat daii terug naar
de verkoper, overhandigt deze
het vrijwanngsbewijs en
krijgt van de verkoper het ori
gineel van deel III en deel I.
Kentekenbewijs deel III ii
om tweeërlei redenen inge
voerd: ten eerste om de regi
stratie te vereenvoudigen, ten
tweede om het dieven moeilij
ker te maken een auto te ste
len. Want zonder de kopie van
deel III lopen ze bij aanhou
ding tegen de lamp Daarom is
het van het grootste belang dat
een automobilist de kopie van
deel III zo zorgvuldig mogelijk
bewaart. Wie net allemaal wat
uitvoeriger dan hierboven be
schreven wil nalezen kan op
het postkantoor een instructie
halen, die bekend staat als
„het rode boekje".
u
r-
jn
„NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE LINGEN PE L NOEN PELINGEN PE L NGEN PE IUNGEN PE UNGEN PE WNGEN
mGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN .PEILINGEN PEILINGEN
PFIUNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN - PEILINGEN - PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILING
[LINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIN^E
(Van onze redactie
buitenland)
Opnieuw hangt de drei-
r van een oorlog boven
>t Midden-Oosten en daar
boven de gehele wereld,
tekenen wijzen met een
lugubere onafwend-
Ijearheid in die richting: de
ijmerikaanse minister van
buitenlandse zaken Kissin-
jer bereidt een nieuwe, in
jUe haast in elkaar geflan-
Jte bemiddelingspoging
ïoor; Israël en Egypte/Sy-
tn elkaar met allerlei
iagevredes- en oorlogsplan-
jen om de oren om zo een
ikgordijn op te houden
mor de werkelijke bedoelin
gen; Israël zegt „binnen af-
'e tijd" over atoom-
upens te kunnen beschik-
jen, de Arabieren dreigen
let vernietigende lange af-
jitands Scud-raketten; de
irtdurende aanvallen van
'alestijnse commando's op
lëlische grensdorpen en
Israëlische tegenaanval-
op „Fatah-land", die de
lieer in het Midden-Oosten
ondig verzieken, naast de
ontwikkelingen in
to het Palestiinse vraag-
ik (zoals de PLO-erken-
faa in de Verenigde Na-
De grootste bezorgdheid bij
rornemere betreft niet de lo
kale oorlog tussen Israël en de
Arabische wereld. Het grootste
gevaar van een nieuwe oorlog
schuilt in een dan te verwach
ten totaal olie-embargo voor
de Westerse wereld. Op dat
moment namelijk dreigt de
definitieve ontwrichting (na
enige tijd) van de westerse
economie en zou de rol van de
Verenigde Staten wel eens
niet meer die kunnen zijn van
louter wapenleverancier aan
Israël.
De laatste weken doen de
wildste geruchten de ronde.
Het Amerikaanse weekblad
Newsweek berichtte er van de
hand van zijn befaamde Mid
den-Oostenspecialist Arnaud
de Borchgrave over en de En
gelse Sunday Telegraph meld
de het ook al. De jongste ont
hulling kwam van de buiten
gewoon goed ingevoerde Ame
rikaanse journalist Jack An
derson: In de Verenigde Sta
ten worden eenheden van de
mariniers en de landmacht op
geleid om de olievelden aan
de Perziscte Golf te bezetten
als er een nieuwe oorlog uit
breekt tussen Israël en zijn
Arabische buren en het Wes
ten opnieuw door een olie
embargo zal worden getrof
fen.
Speciale Amerikaanse een
heden zijn de laatste tijd, zo
staat wel vast, geoefend iin
woestijnoperaties (Het Ame
rikaanse minister van defensie
heeft overigens in alle haast
de naam veranderd van een
van deze oefeningen, die door
de manschappen Petroland
werd genoemd). Deze speciale
eenheden kunnen binnen en
kele uren naar de kusten van
de Perzische Golf worden
overgebracht, waar de belang
rijkste oliebavens en -instal
laties van het Midden-Oosten
te vinden zijn. Havens en in
stallaties, die volgens Ara
bische bronnen inmiddels
geheel en al ondermijnd zijn
en bij de geringste Ameri
kaanse dreiging de Dicht in
gaan.
De Arabische wereld is wat
dit betreft ook al niet erg
gerustgesteld door een recent
bezoek van het Amerikaanse
vliegdekschip Constellation
aan de Perzische Golf, samen
met twee torpedobootjagers
met raketbewapening. „Ze
kwamen zeker de boel al vast
in ogenschouw nemen", merk
te een Arabische diplomaat op.
Juist deze week ook is de
Amerikaanse kruiser Elmer
Montgomery gearriveerd in de
Jordaanse haven Akaba (ze
ven kilometer van de Israëli
sche havenstad Eilath) voor
een beleefheidsbezoek, dat
zacht gezegd wat uit de
koers ligt.
De Arabische wereld heeft
deze Amerikaanse vlootbewe-
gingen uitgelegd als een good-
will-gebaar aan Israël. „Wij
zullen jullie niet in de steek
laten", luidde de boodschap,
waarbij het mes voor de Vere
nigde Staten aan twee kanten
sneed. Tel Aviv werd getoond
dat het de steun van Washing
ton had en de Amerikaanse
druk op Israël om meer t_
cessies te doen aan de Arab.e
ren werd tevens onder
steund.
B
isi
B
;en
lit-
JU-
lOg
iat
je-
en.
lun
ge-
isi-
ge-
ik-
in
'er
de
iet
len
es-
als
ide
twintig jaar geleden - het Ne
derlandse volk een bijbel kon
worden aangeboden in een
„Nieuwe vertaling op last van
het Nederlands Bijbelgenoot
schap bewerkt door de daartoe
benoemde commissies".
Een deel van de kerken bleet
de Statenvertaling (1618-lnl»)
gebruiken. Zij hebben zien ver
enigd in de Gereformeerde Bij
belstichting, die nog niet zo lang
geleden een felle aanval neet
gedaan op het NBG vanwege ae
invloed van de „moderne theo
logie" in de geschriften van an
genootschap Nu is het voor ne
genen. die zoals bij een gro
deel van onze protestantse lan«-
genoten gebruikelijk is dnerna
en per dag aan tafel uit de bijbel
lezen in de oude vertaling. w
een opgave om afstand te ao
van veel geciteerde en diertw
geworden teksten. Niettemin
blijkt het merendeel van prot
tants kerkelijk Nederland z
over het werk van het Nou
landse samenleving - hebben
belang bij, dat het Woord op
verantwoorde wijze wordt g
bracht, zodat het functioneelrt
huis en gemeente een vru
draagt in net gesprek met ae
reld Voor dit doel bestaat er se
dert 1967 een „Raad voor»,
tact en overleg tussen Net»
kerken en geloofsgemeenscn v
pen". De laatstecategoneom
de gemeenschappen van
Pinksterchristenen, Baptis eIt
Vergadering der Gelovige
bot rj6ger ^es Heils. Ook me -
lolieke Bijbelst
een verheugende sa
mm
I v'
iW f
if®
.«•Ij;
de
;en
en
;o-
/a-
en,
ter
er-
er-
Sij-
;n-
en
3e-
or-
lai.
sie
om
he
el
de
eft
ergaden..e -
het Leger des Heils. Ook t
Katholieke Bijbelstichting t
een verheugende samen
king, vooral wat de bijbel
portage betreft. „„„o-
•ft Terecht is het Bijbelge
m schap de „maagd van de k
genoemd. Maar het verwac n
vooral in het komende „jam
verregende zomerva-
fbe, en kletsnatte herfst,
PjRopen aardappelen- en uien-
etsten. Wat is er toch met
n klimaat aan de hand? Kan
1 wetenschap daar niet eens
*>t aan doen? Heel wat Ne-
Dtlanders hebben deze vra-
mopperend gesteld. Het
is bij ons zo langzamer-
volksvijand nummer één
l'worden. Als je de in-
1 van het klimaat op het
wereldgebeuren bekijkt,
!™rdt het allemaal nog veel
't'r. Op de Wereldvoedsel-
Wlerentie in Rome bleek dat
"Oager op aarde groter is
(«worden door de klimaalver-
ifn ïïsen van laatste ja-
"Vt gebied ten zuiden
de Sahara werd zwaar
°nen door aanhoudende
.f^e, Bangla-Desj door ver
dagende overstromingen. De
""schuren van de wereld,
merika en Canada leverden
°P. de oogst van 1972
rakte voor een groot deel.
Dat alles maakt het wereld
voedselprobleem bijna onop
losbaar.
Het heeft er aille schijn van
dat we het van nu af aan
moeten gaan doen met sofzo-
mers en kwakkelwinters. De
regen en al dié andere grillen
van het weer zijn geen uitzon
dering. Klimatoiogen zijn het
er over eens dat het weer
fundamenteel aan het veran
deren is en dat de ouderen
onder ons niet overdrijven als
ze zegigen dat die echte zo
mers van vroeger niet meer
voorkomen.
In de laatste twintig jaar is
de temperatuur op het noorde
lijk halfrond gezakt met 0,3
graad en de temperatuur van
het water vain de Atlantische
Oceaan met een halve graad.
Het lijkt allemaa' niet zo veel,
maar voor klimatoiogen zijn
het grote veranderingen. De
Amerikaanse professor G. J.
Kukla heeft berekend dat de
hoeveelheid ijs en sneeuw aan
Deze toch wat tnzekere
houding van Amerika in de Jj
laatste j/eriode is volgens
maar schaars loskomende be
richten te wijten aan een
verschil van mening tussen
het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken (Kis
singer) en het ministerie van
defensie (Schlesinger). Een
aantal Pentagonstrategen is
van mening dat Kissingers
taktiek om stap-voor-stap te
komen tot een vredesregeling
in het Midden-Oosten falikant
mislukt is. De Amerikaanse
politiek zou zelfs een nieuwe
oorlog in het Midden-Oosten
(in het voorjaar) onvermijde
lijk hebben gemaakt. En ge
zien vanuit een strikt militair
standpunt zou Israël zo snel
als mogelijk moeten toe
slaan.
Het Pentagon zegt daarvoor
o.m. het volgende: in het Mid
den-Oosten heeft een oorlog
nog nooit langer geduurd dan
18 dagen. Na de Grote Ver
zoendagoorlog van oktober
1973 heeft Amerika Israël zo
vol gepompt met wapentuig
dat Israël genoeg reserve heeft
om een oorlog 21 dagen vol te
houden (n.b. in oktober 1973
had Israël binnen zes dagen al
zijn munitie opgebruikt. Een
Amerikaanse luchtbrug via de
Azoren (Portugal) zorgde toen
voor de bevoorrading). Door
die wapenvooraad van drie
weken is Israël nu krachtig
genoeg om de Arabische le
gers weer een slag voor te
zijn, op welk moment dan ook.
Tel Aviv claimt binnen enkele
uren weer een deel van de
oostelijke oever van het Suez-
kanaal (Egyptisch gebied) te
kunnen bezetten net als vorig
jaar. Syrië zou binnen vier
dagen op de knieën (kunnen)
zijn. Waarmee het Israëlische
superioriteitsst-i-gma hersteld
zou zijn.
Maar ook (of zelfs) de Pen
tagonstrategen zijn buitenge
woon benauwd voor een nieu
we Israëlisch-Arabische oor
log, gezien de mogelijke Ame
rikaanse betrokkenheid daar
bij. Wat dat betreft bestaat er
geen verschil van mening met
Kissingers departement.
Dat neemt niet weg, dat het
Amerikaanse leger zijn troe
pen blijft oefenen in de woes-
Ijstijd voor de deur staat, zo
als Europa diie heeft gekend
tussen 1550 en 1759. Voorva
deren die de Tachtigjarige Oor
log en de Goudien Eeuw mee
maakten, hadden het heel wat
zwaarder te verduren dan
wij.
De middeleeuwen daarente
gen waren erg mild, vooral de
periode tussen 1050 en 1200.
Groenland was toen echt
groen en vruchtbaar en in En
geland werd op grote schaal
wijn verbouwd. Schilderijen
uit die tijd wijzen erop dat
men in die tijd veel buitens
huis kon Vertoeven, de handel
speelde zich af in open win
keltjes en op drukke dorps
pleinen.
Sinds 1890 beleefde Europa
weer een vrij warme periode.
Strenge winters, maar ook
heerlijke, lange zomers. De
landbouw bloeide bij dit sta
biele klimaat. In 1945 bereikte
deze zomerse tijd een maxi
mum en daarna is het lang
zaam weer bergafwaarts ge
gaan. In de jaren vijftig viel
het allemaal nog best mee,
maar sinds een jaar of tien
signaleert de wetenschap toch
ingrijpende wijzigingen.
de polen sinds 1967 met 12%
is toegenomen. Het poolijs
drijft steeds verder de oceaan
op, vorig jaar werden ter
hoogte van die Portugese kust
ijsschotsen gesignaleerd. Op
IJsland zijn de gevolgen al erg
duidelijk: de vissers moeten
hun werkterrein steeds verder
naar het zuiden verleggen en
de boeren hebben bun hooi-
opbrengst de laatste jaren met
25% zien verminderen.
Gegevens om van te rillen.
Er zijn zelfs deskundigen die
een volgende ijstijd voorspel
len. Het is niet onmoge
lijk dat zoiets er ooit nog eens
van komt, er zijn er vier ge
weest (de laatste is 10.000 jaar
geleden afgelopen), maar er
valt op dit moment niets met
zekerheid te zeggen. Ons
klimaat schommelt van het
ene uiterste naar het andere
en in de tussentijd zijn er
steeds kleine temperatuurver
anderingen. Zo kan het ook
mogelijk zijn dat er een mini-
De oorzaak van de klimaat
verandering van de laatste
jaren is niet zo moeilijk vast
te stellen. Er vindt een sterke
afkoeling plaats in de poolge
bieden en daardoor roeren de
ijskoude poolwinden zich meer
dan voorheen. De warme
luchtstromen van de evenaar
kunnen niet meer zo ver op
rukken naar het nqorden en
zuiden. Voor ons betekent dat
dat de beroemde hogedrukge-
bieden van de Azoren op hun
weg naar Nederland geremd
worden. Vakantiegangers
wachten vergeefs op de red
dende mooi-weer-engel uit het
zonnige zuidien.
Het gevecht tussen de war
me en koude winden wordt nu
dichter bij de evenaar uitge
vochten en zo ontstaan depres
sies met de daarbij horende
regen boven gebieden waar
een regenwolk vroeger een
uniek natuurverschijnsel was.
En die regen bereikt dan niet
meer de regionen die er wel
aan gewend waren.
Waarom nu de noord- en
zuidpool afkoelen is een veel
moeilijkere vraag. De klimato
iogen hebben daar verschillen
de theorieën over. Zeker is
dat de zonnestraling afneemt.
De een zegt dat dat komt door
vervuiling van de dampkring,
een ander houdt het op gigan
tische stofwolken afkomstig
van vulkaanuitbarstingen. Er
zijn ook wetenschapslieden die
menen dat de zonnewarmte
volgens een vrij regelmatig
systeem afneemt en toeneemt
en dat we nu een ongunstige
periode in dat systeem mee
maken.
De oorzaak mag dan niet
helemaal vaststaan, de gevol
gen zijn overduidelijk. De Sa-
Amerikaanse militairen
oefenen voor een eventuele
strijd in de woestijn.
tijn. Optimaal uitgerust met
materiaal zijn deze eenheden
niet, want de geforceerde be
voorrading van Israël heeft zo
veel materiaal gekost, dat b.v.
reserve-cavallerie-divisies op
dit moment zonder tanks zit
ten.
De Verenigde Staten blijven
echter ook behept met een le
vensgroot Vietnam-trauma,
wat een militair ingrijpen
waar ook ter wereld tamelijk
onwaarschijnlijk maakt.
Newsweek schrijft: „Meer dan
wie ook, is men op het minis
terie van defensie ervan door
drongen dat het veel gemak
keiijker is om mariniers naar
het Midden-Oosten te sturen
dan ze er weg te halen De
Verenigde Staten voeler bitter
weinig meer voor een lokale
oorlog zelfs als er nu in het
woestijnzand gevochten moet
worden in plaats van in een
oerwoud".
EITGèNE LOOMANS
evenaar worden zoveel moge
lijk gegevens verzameld, maar
de verwerking daarvan zal
nog zeker twee, drie ajar ver
gen.
Op kleine schaal is de mens
In staat in te grijpen. Ameri
kanen kunnen regen maken
door zilverjodide in regenwol
ken te strooien. Maar het zou
onzinnig zijn te verwachten
dat we de ongunstige wijzi
ging In het klimaat bunnen
keren. Als we beseffen dat
ons piepkleine aardbolletje
volkomen afhankelijk is van
krachten in het heelal die we
nauwelijks kennen, moeten we
toegeven dat ingrijpen in de
ontwikkeling van het weer
waarschijnlijk nooit tot de
mogelijkheden van de mens
heid zal behoren.
De nieuwe situatie zou het
rijke Westen wel eens meer
narigheid kunnen brenigen dan
het nu al heeft. De macht van
Amerika en Europa steunt
voor een deel op wat de land
bouw o-plévert. Vanaf 1890
toen het milde klimaat inzette,
hebben de westerse boeren in
voorspoed bunnen leven en
juist in die periode konden
deze streken tot de grote rijk
dom van dit moment komen.
heilanden, Mauretanië, Sene
gal, Mali, Niger en Tsjaad en
ook Noordwest-India lijden
ontstellend door het uitblijven
van de vertrouwde moessonre
gens. Op den duur even erg is
de slag die de klimaatverande
ring de gewassen in de gema
tigde klimaatzonen toebrengt.
Droogte doet de vruchtbare
akkers in Rusland scheuren en
de zo zorgvuldig gekweekte
wondergranen in de Verenigde
Staten zijn zo gevoelig voor
elke wijziging in temperatuur
dat rampen niet uitgesloten
zijn. In 1972 verminderde de
opbrengst van de Amerikaanse
graanvelden al met 33 miljoen
ton.
De mens zou de mens niet
zijn als hij niet zou proberen
er iets aan te doen. En dan
niet door de oprichting van
een Partij voor Mooi Weer,
maar door wetenschappelijk
onderzoek. Een studie-groep
van de Verenigde Naties heeft
stapels cijfermateriaal verza
meld en kan nu op korte 'er-
mijn voorsjrellen hoe het weer
zich in een bepaald gebied
gaat ontwikkelen. Rond de
Het meest getroffen is na
tuurlijk de derde wereld waar
de honger weer zal toenemen
en de kans op hulp kleiner
wordt. Voordeel van de kli
maatverandering hebben
Noord-Afrika, het Midden-
Oosten, waar meer regen valt
en de woestijn teruggedreven
kan worden. Een merkwaardi
ge samenloop van omstandig
heden: de Arabische wereld
zit al in de lift door zijn
olierijkdom in deze tijd van
energiesehaarste.
Zo beïnvloedt het weer ook
de wereldpolitiek. De gescbie
denis leert dat het klimaat het
gedrag van hele volken kan
bepalen. Grote volksverhuizin
gen zijn het gevolg geweest
van ongunstige klimaat
schommelingen.
Niemand kan met zekerheid
zeggen of de verandering
doorzet of niet, met andere
woorden of de klimaat -wijzi
ging nu een grote, een kleine
of een piepkleine is. Het is in
ieder geval wel duidelijk dat
elke weersveranderng, hoe
klein ook, zijn uitwerking
heeft op onze omgeving, ons
zelf en tenslotte ook op onze
economie.
DIRK VELLRNG4
len
lan
>et.
een
de
ter
ieid
eer
de bijbelverspreiding'
kerk zal voortgaan ,e.
steun in geld, mankracht en s ,;j
bed.
M. MEELDIK
mm###»'
inii^MABAD (Reuter)
"e Guardian" weet te mel-
L .h ®r zich in Pakistan
tmjnselen voordoen die
'*n °P de ondergang van
1 flit iant|lnenta're democratie
betreft hier in de eerste
ra het groeiend aantal pro-
itf hrieti van de op-
c' Politieke aanslagen en
„verdwijning van de zelf-
lï1L P®"- Bovendien heeft
I land van Alt Bhoetto met
1entekamSSChe moei,i'khe"
DmnSSïieke toestend wordt
nfnu j van pasrle-
vam de oppositie
overwegen hun mandaat op te
gteven en Waly Khan, leider
vain die „Nationale Awaimy-
partij", zegt het dan ook on
verbloemd: „Wij dienen alleen
om de facade te redden.
Uit een politiek proces, dat
momenteel nabij Islamabad
wordt gevoerd, blijkt duidelijk
dat de gekozen afgevaardigden
van B-eloetsjistan op louter
verzinsels worden vastgehou
den. Zowel de gewezen gou
verneur van Beloetsjistan, Bi-
zenjo, als de gewezen eerste-
minister Mengal, houden bij
hoog en bij laag staande dat
president Bhoetto hen in de
gevangenis heeft opgezocht en
hun de vrijheid heeft beloofd
als zij elke aanspraak op het
bestuur van Beloetsjistan op
geven.
Het Laatste
weekblad van Karatsj-i, „The
Karashi Weekly Outlook" mag
niet meer verschijnen, en dan
zijn er nog de politieke aan
slagen. Zo kon onlangs een
van die oppositieleiders aan
een aansliag ontsnappen, dlie
echter fataal affliep voor de
vader van de leider. Whaly
Khan is tot du-sver aan niet
minder dan vier aanslagen
ontsnapt. Dagelijks ontploffen
er bommen in bioscopen, stati
ons of winkels. In de gevange
nissen zitten tallozen, die ver
geefs op een proces wachten,
en die, zoals uit verscheidene
getuigenissen blijkt, het slacht
offer van folteringen zijn.
President Bhoetto was er in
geslaagd voor zijn Land een
voordelig economisch klimaat
te scheppen, met als gevolg
een uitzonderlijke hoge uit-
voei en een groeipercentage
van yer boven d-e groei van de
bevolking.
Maar allerlei factoren, zoals
de oliecrisis, de overstromin
gen van verleden zomer en
dan de rampzalige droogte
hebben aeze groei een vernie
tigende slag toegebracht.
Voorts was men gedwongen de
bouw van de enorme stuw van
Tarbela, -die had moeten zor-
Héb je ze weer. Die kerken.
„Interkerkelijke ofwel oecu
menische adventsactie voor
Latijns-Amerika: SOLIDARI
DAD". En wat willen ze nu
helemaal voor Kerstmis bij el
kaar hebben? Anderhalf of als
het kan twee miljoen gulden.
Doet wel een beetje zielig aan,
als je dat nou vergelijkt met
die zeventig miljoen gulden
die ons een paar weken gele
den nog uit de zakken getrom
meld met de actie „Geven
voor Leven". Die 70 miljoen
gulden zijn de kankerpatiënt
jes van harte gegund, maar
merk je hoe veel gemakkelij
ker je iets geeft bij de ellende
die je in je eigen omgeving
meemaakt? De kerken durven
het echter aan om juist in de
feestmaand bij uitstek de
cember te gaan roepen om
solidariteit met miljoenen ver
weg van je bed. Miljoenen
voor wie jouw doodgewone le
ven van alledag al een krank
zinnig makend feest van weel
de en vrijheid zou beteke
nen
Komen de kerken nou je
kerstfeest bederven? Welnee.
Er wordt alleen even bij je
aangeklopt in een bescheiden
poging (niet eens met t.v.-
shows en dergelijke) om bo
ven het feestgedruis uit te ko
men Een poging om je erop te
wijzen dat er buiten miljoenen
en nog eens miljoenen in de
kou staan, terwijl jij binnen
bent, eten en drinken hebt,
democratische rechten enz.
Een aalmoes dus en dan op
hoepelen? Nee, het motto van
deze actie is nou net: „Aal
moezen? No! Gerechtigheid?
Si".
Gerechtigheid. Een bekende
uitspraak van de Braziliaanse
bisschop Helder Camara is:
„Nog te veel mensen, vooral
christenen, willen alle sociale
problemen oplossen door lief
dadigheid, door aalmoezen.
Dat haalt niets uit. Wij moe
ten hard werken voor sociale
rechtvaardigheid. Dan zal er
nog hulp en liefdadigheid ge
noeg nodig zijn, want er zul
len altijd mensen zijn die ver
keerd lopen, die zich vergis
sen, die vergeten zijn
De wereld staat bol van het
onrecht. Wie heeft al niet eens
de neiging gehad de t.v.-knop
maar om te draaien als er
wéér zo'n brok ellende te zien
was? Een mens wil tenslotte
zaterdagavond intussen
vrijdagavond weieens la
chen, want er is al zoveel
ellende op de wereld. Zo'n
programmatitel geeft precies
aan wat erg veel mensen den
ken: mag ik dan niet eens
meer lachen? Een keer fees
ten? Uitgaan? Die mensen
hebben niet in de gaten dat
het lachen hun allang vergaan
is niet vanwege de derde we
reld maar vanwege hun eigen
jachten en jagen hun zenuw
slopende produktietempo, bun
bloedserieuze jacht op „hebbe
dingen", hun eigen welvaart-
zonder-welzijn. Lachen is voor
velen een kunstmatige zaak
geworden voor de t.v. en fees
ten gebeurt omdat de waren
huizen en supermarkten je
'vel dwingen? Kerstmis? Voor
wie heeft dat werkelük iets te
maken met J. van Nazareth,
de man die met zijn bood
schap in ieder geval wel men
sen als dom Helder Camara
inspireert?
Wat Camara bedoelt met die
aalmoezen is dat je met het
geven van een aalmoes alleen
de kruimels van je tafel, het
restantje geeft. Je eigen wel
vaart en manier van leven ko
men er niet door in gevaar.
Maar als je In de gaten krijgt
dat je, als je eerlijk bent,
eigenlijk solidair moet zijn
met die anderen „buiteai in de
kou" dan ga je misschien toch
nét iets meer aan zo'n actie
geven dan je eigenlijk dacht
te kunnen missen. Maar dan
zul je gelijktijdig toch het ge
voel hebben dat je veel te
weinig doet, dat het maar een
druppel op de bekende plaat
ls, en vooral dat een keertje
gele geven eigenlijk maar het
begin is. Dat je instelling te
genover je eigen manier van
lever anders moet worden En
dan ben ie al veel meer aan
het doen dan een aalmoes door
de kier van je voordeur ste
ken, dan gaat de deur onen
dan komt de hele, en niet
alleen de derde. Wereld bin
nen (Die J. van Nazareth
Christus, zou zeggen, dan kom
ik binnen.)
Daar zijn we allemaal bang
voor want ie weet dat dan het
e'nd zoek is. En ie weet ook
we' dat ie dan best eens mag
feesten maar dat ie mei gas
ten s**n tafel ir-«et
Solidaridad. (Hel gironum
mer is ISO.4444, Oen Haag.)
JAN LANDMAN
gen voor de bevloeiing van
grolt stukken grond, zo snel
mogelijk stop te zetten wegens
bouwfopten De toestand is zo
kritiek geworden dat Bhoetto
als het ware de bedeiaars-trai
heeft moeten oonemen om hij
vriend en huur op zoek naar
aulr. te gaan De laatste reser
ves zij»- aangesproken en zo
hij de gevraagde hulp niel
spoedig krijgt, dreigt dit jaar
hongersnood voor Pakistan.
Dne dingen kunnen Bhoetto
voor een val behoeden: veilig
heid tegenover de aanslagen,
economische wedergeboorte,
en een vergelijk met de oppo
sitie.
Een van de weinige wereldse
genoegens, waaraan mijn
vrouw en ik ons regelmatig
bezondigen, is eten in een res
taurant. Ik zeg maar „bezondi
gen", want zulke dingen moet
je altijd verdedigen. Mijn apo
logie tegen het verwijt van
verkwisting er is zoveel
ellende in de wereld en zo
komt erop neer, dat buitens
huis eten een vorm van sociaal
gedrag is, van geld laten rol
len, van werkgelegenheid
scheppen enz. Als dat niet
helpt, ga ik toch. gewoon mijn
gang-
Zodoende ontmoet ik veel
obers. Velen van hen zijn def
tig en deskundig- De meesten
zijn mensenkenners. Allemaal
worden ze wel eens geplaagd
door vervelende, verwende be
zoekers, die menen dat zij,
omdat ze een paar gulden uit
geven, daarom ook iemand het
bloed onder de nagels uit mo
gen treiteren. Over die on
mensen wil ik het niet leb
ben. Het gaat nu om een ver
moeden. dat ik in de loop van
de jaren heb opgebouwd. Het
komt hierop neer, dat geplaag
de obers geleerd hebben sub
tiel wraak te nemen op lastige
of snobistische klanten. Ze
moeten dat evenwel doen zon
der dat dezen zelf het merken,
want dat zou nadelig zijn voor
de zaak. Een onderdeel van
deze wraak, zoals ik die in
mijn fantasie reconstrueer, be
staat erin de klant enigszins in
verlegenheid te brengen door
een geraffineerd soort van
domheid of door overdreven
deftigheid.
Ofschoon ik mij niet tot de
lastige klanten reken, heb ik
van beide soorten van wraak
wel eens een klein veegje uit
de pan gehad- Toen ik in een
gerenommeerd restaurant eens
sherry dronk die mij goed be
viel vroeg ik de ober beleefd
naar het merk. Hij zou *ven
kijken en kwam een ogenblik
later terug met. het bericht dat
het hier ging om een drankje
van het huis Drie Palen- Aan
vankelijk bestierf ik het bijna
van het ingehouden lachen om
de originele vertaling van
„dry pale", iets wat op onge
veer elke sherry-fles te lezen
staat, maar later begon ik te
vermoeden dat ik zelf b t
slachtoffer van de grap was.
Het is best leuk om eens dom
te doen. Ik doe het wel eens
om te zien hoe dat „over
komt". Ik praat bv. hardnek
kig over de filosoof Socrates,
tot iemand uit zenuwachtig
heid of schoolmeesterij mij
corrigeert met Sócrates. Als
dat gebeurt bega ik de fout
mee te delen, dat in het
Grieks het accent valt op de
voorlaatste lettergreep van die
naam Het is een beetje flauw,
maar een onderdrukte klasse
moet soms iets verzinnen om-
het hoofd boven water te hou
den. Onvergelijkelijk geraffi
neerder zou he* zijn de correc
tie in dank te accepteren,
maar dat geeft minder voldoe
ning op de korte termijn-
Opzettelijke deftigheid komt
ook voor. Het is mij in twee
sterren-restaurants gebeurd,
dat ik „entrecote" bestelde, en
dat de obe, mij tactisch "orri-
geerde door „ontreko" te zeg
gen. dus zonder de -t op het
eind die er toch e'-ht bij hoort-
Hij -isfceerde daarmee royaal
het r.amelijk geringe risico
door mij vooi dom aangezien
te worden en de indruk te
wekken dat hij „ontreko" zei
naar analogie van andere
Franse woorden als „bureau",
„niveau", „fricandeau", „ca
deau" e.d. Het is ook wel *hic
om even iets vn te houder en
af te remmer en de naam van
zo'n heerlijk qercht wat min
der vlat te laten landen dan
ordinaire Hollandse wóórden
als „goot", „sloot", „kloot" en
„poot"
In mijn achterdocht denk ik,
dat het niet zo eenvoudig is en
dat een onmiddellijke ontmas
kering helemaal fout zit. Nu is
achterdocht een van de weini
ge ondeugden waarin althans
soms de evenmens hoge-/ ge-
schel er voor sbmei aangem-
zien rordt da-n hij misschien
op hel eerste oog lijkt. Mijn
uch'erdncht op dit gebied
korn-1 nonrt uit resvect en leidt
ertoe een grote zij het wat
boosaardige slimheid te veron
derstellen bii obers die drie
palen" en „ontreko" zeggen.
Als ik mij vergis wat, naar
ik hoop nooit zal blijken
heb ik toch een tijd aan de
goede knrj gezeten.