Hitier onder invloed van drugs en magie
Pijpelijiitjes: „warme dikgele soep"
if
DR. WALTER STEIN WIST MEER OVER HITLER DAN ANDERE GESCHIEDSCHRIJVERS
ISCHA EN ZIJN MOEDER
1
kunst
cultuur
SUSKE EN WISKE
Wie was de man die In de
tweede wereldoorlog Winston
Churchill adviseerde over het
doen en laten van Adolf Hitler
en de naziparty en tevens
zijn vriendpupil Trevor Ra
venscroft zou inspireren tot
het schrijven van De Lans van
het Lot? Dat was dr. Walter
Stein, die in 1891 werd gebo
ren als zoon van een Oosten
rijks advocaat. Hij studeerde
aan de Natuurkundefaculteit
in Wenen, maar promoveerde
met een werk dat handelde
over negen hogere niveaus van
bewustzijn bulten de fysieke
organen en de biochemie van
het lichaam om. In Duitsland
verwierf dr. Stein een acade
mische reputatie met zijn stu
die van de middeleeuwse ge
schiedenis. Dr. Stein hielp bij
voorbeeld ook bij het opstellen
van de toespraak, die de Bel
gische koning Leopold in Lon
den hield, waarin voor het
eerst de mogelijkheid geop
perd werd van de EEG. In de
eerste wereldoorlog was hij
officier in het Oostenrijkse le
ger en vocht aan het Russische
front. In de tweede oorlog was
hij agent van de Britse gehei
me dienst en smokkelde hij
o.a. de plannen van de nazi's
voor een invasie in Engeland:
Operatie Zeeleeuw.
De rode draad die door zijn
leven liep was een diepgaande
en serieuze navorsing van het
occultisme. Dr. Walter Stein
raakte geïnteresseerd in het
mysterie van de Heilige Giraal
en schrijft er een boek over:
„Das neunte Jahrhundert". In
dit boek toont hij aan hoe de
speurtocht naar de Heilige
Graal een geheime code was
voor een unieke westerse me
thode tot het bereiken van
transcendentaal bewustzijn.
Dl boek is aanleiding tot zijn
contact met de schrijver van
dit boek: Trevor Ravens
croft-
Trevor Ravenscroft, die zelf
beschikte over ervaringen op
hogere bewustzijnsgebieden,
opgedaan in een concentratie
kamp van de nazi's, ontdekte
in ,.Das neunte Jahrhundert"
dat Walter Stein zijn histo
risch materiaal vergaard had
via het gebruik van paranor
male vermogens en de oefe
ning van geestverruiming. Het
raakvlak van Stein en Ravens
croft was: buitenzintuigiyke
ervaring, de Graalgeschiede-
nis en de geschiedenis van de
Lans van Longinus.
De Lans van Longinus is vol
gens een legende de lans
waarmee de zijde van Christus
doorboord is en die hij hen,
die daar gevoelig voor zijn,
werkt als openbaringskataly
sator. Wie de lans bezat en de
krachten begreep hield het lot
van de wereld in zijn hand,
ten goede of ten kwade. Deze
lans werd (en wordt nu weer)
bewaard in de Schatzkammer
in Wenen, bij de kroonjuwe
len. Zowel Stein als Ravens
croft bezichtigden ze daar
en deden er merkwaardige er
varingen bij op.
Er was nog iemand, die de
legende van de Lans van Lon
ginus ontdekt had: Adolf Hit
ler. In 1912 vond Walter Stein
in een oud boekwinkeltje een
uitgave van Wolfram von
Eschenbachs Parsival, voorzien
van commentaar door iemand
die zich meer van zwarte
kunst eigen had gemaakt dan
alleen Praktische kennis, en
de sleutel had gevonden op
veel van de geheimste raadse-
Dr. Walter Stein
len van de Graal. Walter Stein
bleek toen het commentaar te
lezen van de hem toen nog
onbekende Adolf ditler. Het
was een verpand boek van
Hitier. Uit het commentaar
bleek dat de schrijver minach
ting koesterde voor de christe
lijke idealen van de ridders en
groot behagen schepte in de
arglistige manipulaties van de
antichrist. Het lezen van Hit-
Iers commentaar door Stein
leidt tot een reeks ontmoetin
gen tussen hen beiden. Dr.
Stein werd in deze tijd getui
ge van het feit dat Hitier toe
standen van hoger bewustzijn
bereikte door drugs; en dat
Hitler een diepgaande studie
maakte van het middeleeuws
occultisme en de rituele ma
gie.
In hun gesprekken komen
zowel de Graal als de legende
van de Lans van Longinus
herhaaldelijk ter sprake. Bij
een bezoek aan de Schatzkam
mer, waar zy beiden de lans
bezichtigden raken zij in een
diepe trance. Hierbij ervaart
Stein voor het eerst iets van
de belichaming van de anti
christ in Hitier. Hitier besprak
met dr. Stein het hele bestek
van zijn oolitieke, historische
en filosofische opvattingen,
waardoor hij later de wereld
beschouwing der nazi's zou
formuleren. Dr Stein: „Ik wil
best bekennen dat ik gefasci
neerd was door zijn studie van
de Graal. Ik dacht ten onrech
te, zoals later zou blijken, dat
ik zijn gedachtenwereld kon
veranderen en wat oprecht so
ciaal bewustzijn in hem kon
losweken". Dr. Stein volgde
van nabij de oprichting van de
naziparty en Hitiers verbin
ding met de drie duistere Per
soonlijkheden die zijn sprong
naar de macht voorbereidden:
Dietrich Eckhart. Houston
Chamberlain en prof. Karl
Haushofer.
Toen Reichsfiihrer Heinrich
Ilimmler in 1933 in Stuttgart
dr. Steins aanhouding gelastte
om hem te dwingen voor het
instituut voor occult onderzoek
van de SS te werken, vluchtte
hij uit Duitsland naar Enge
land, waar hij een deskundige
bron van inlichtingen werd
over het occultisme van de
nazipartij, als adviseur van
Winston Churchill.
Waar haalde Stein zijn In
formatie over de praktijken
van de nazi's vandaan? Hoe
wel over het nazisme een aan
tal boeken zijn verschenen
waarin gezinspeeld wordt op
rituelen die te maken hebben
met astrologische magie en die
een aantal slachtoffers eisten,
bestond er geen sluitend be
wijs voor. Eén groep schijnt
slechts de magische inwij
dingsriten van de nazipartij
gadegeslagen te hebben, na
melijk de geheime kring van
de Graal onder de leiding van
dr. Rudolf Steiner. Dr. W.
Stein maakte deel uit van de
ze groep, die in staat was de
rituelen te volgen via astrale
projectie. Via meditatie had
dr. Stein een bepaald niveau
van helderziendheid bereikt.
Midden in de oorlog mediteer
de Walter Stein 3x per dag tot
hij er in slaagde zijn geest los
te kunnen maken van zijn li
chaam, waarbij hij ontwaakte
met een verhoogd bewustzijn
op een ander bestaansveld. Op
dit niveau krijgt hij, bij een
latere aanblik van de Lans van
Longinus. een visioen, waarbij
hij met zijn Pasgeboren waar
neming getuige was van een
Manicheese oorlog tussen gees
ten van het licht en van de
duisternis. Het visioen doet
denken «aan het Michaëlsvers
uit Goethe's Proloog in de He
mel en aan een soortgelijk vi
sioen in de Openbaringen van
de apostel Johannes.
Op dit niveau van helder
ziendheid ontwaakt „het derde
oog", waarmee men in staat
raakt zijn spirituele biografie
te lezen van zijn ziel, die zich
moeizaam een weg baant d
een reeks levens in haat
wustzijnsevolutie binnen jjjjl
historisch proces- Walter steü, I
ging toen pas begrijpen w;
om een figuur als Adolf
Ier, die geen enkel mededo
had met het lijden en de Vt".
proevingen van anderen, nooif
het rechte pad naar de Graal
kon volgen. Alleen iemand J»
het offervaardige werlrtui,
van Gods liefde was gewordt
kon ontwaken tot het begjj,
van zijn eigen individu
geest; zonder zwarte kunst
Wat dr. Walter Stein van Hi|.
Ier wist werd door Hitler rj»
het strengst geheim gehoudtj
Stein zelf besloot zijn bevin.
dingen pas te publiceren toei
een ruimer publiek ging j,.
grijpen dat er andere bewust
zijnsniveaus en tijdsdimensies
binnen het bereik van j,
menselijke geest vallen, de.
laas stierf dr. Stein. drie
gen nadat hij besloten had 4|
alles te publiceren. Trevor fa,
venscroft nam toen de taai
verder op zich om de werke.
lijke drijfveren achter de na.
zifilosofie in dit boek open.
baar te maken.
Een merkwaardig boek schreef TREVOR RAVENSCROFT
DE LANS VAN HET LOT (uitg. Ankh. - Hermes f 27,50).
Het handelt over de occulte praktijken van Hitler en SS-
leden. Ravenscroft schreef dit boek onder invloed van Wal
ter Stein (zie hierboven), die hij leerde kennen op grond
van een gemeenschappelijke, diep in het leven ingrijpende,
interesse; De lans van Longinus en haar magische krach
ten. Hitler was gegrepen door dezelfde interesse en heeft
Stein talloze feiten onthuld, die hij voor ieder ander ver-
horgen hield; ook in zijn eigen werk Mein Kampf. Feiten,
die Hitiers handelen diepgaand bepaald hebben. Stein, die
deze feiten pas wilde publiceren als méér mensen iets gin
gen begrijpen van toestanden als bewustzijnsverruiming,
stierf toen hij tot die publicatie wilde overgaan. Ravens
croft, die door zijn jarenlange contacten met Steiner van
de feiten op de hoogte was, nam die taak toen over.
Bij het proces in Neuren
berg, schrijft Ravenscroft,
kloua alleen wat pijnlijk ge
lach toen mensen in de be
klaagdenbank getuigenis af
legden van de kwade krachten,
die zich verbonden hadden
met de incarnatie van de anti
christ Adolf Hitler. Zün on
menselijke praktijken werden
in psycho-analytische termen
afgedaan als „geestelijke af
wijkingeet". Het boek van Ra
venscroft maakt allesbehalve
de indruk van een sensatie-
geschrift; het is uitstekend ge
documenteerd en belicht een
kant van het fenomeen Hitier,
dat waarschijnlijk het hele
(oorlogs) drama méér recht
doet.
Plotseling zag de jonge Hit-
Ier ziioh zoals hij werkelijk
was: een hopeloze mislukking.
Walgend van zichzelf liep hij
in Wenen de trap op van de
Habs-burgse schatkamer,
schrijft Ravenscroft. Een gids
van een voorbijkomend
groepje mensen vestigt de
aandacht op een oude speer
punt: „Er is een legende aan
deze lans verbonden, die zegt
dat wie haar ook maar opeist
en haar geheimen ontsluiert,
het lot van de wereld in zijn
handen houdt; ten goede of te
kwade". Toen de toegang tot
de schatkamer werd gesloten
stond Adolf Hitler nog steeds
betoverd voor dat oude wapen.
De woorden van de gids en
het gevoel dat dit een bood
schap voor hem inhoudt doen
Hi-tler koortsachtig de biblio
theek inrennen om daar alle
gegevens over de geheimzinni
ge lans op te sporen, die hem
kunnen, helpen de boodschap
te ontraadselen. De lans van
Longinus bliikt te werken als
magisch openbairimgsmedium.
Ten tiide van Christus was
de lans een symbool van ko
ninklijke toestemming een
daad te mogen voltrekken; in
dat geval de Deenderen van de
gekruisigden te mogen breken.
Een soldaat die medelijden
met de gekruisigde Jezus
kreeg wierp een lans in zijn
zijde. Hierna ontstond de le
gende rond dit oude wapen,
dat een belangrijke rol zal
vervullen op het wereldtoneel
in handen van talrijke be
roemdheden uit de geschiede
nis. Hitier ontdekt dat er tal
rijke vervalsingen zijn, maar
weet door ijverig speurwerk
gauw de werkelijke lans van
Longinus en haar geschiedenis
te achterhalen. Onder diege
nen die de lans als machtig
wapen hanteerden bevinden
zich o.a. de Saksische Otto de
Grote, Constantijn de Grote,
Justinianus, die het Romeinse
rijk het befaamde Codex Juris
schonk, Karei de Grote, die
over fenomenale helderziende
vermogens beschikte, en de le
gendarische Frederik Barba-
rossa en zijn kleinzoon Fre
derik H, die ook legendarische
ocoulte vermogens had. Al de
ze ontdekkingen en het gevoel
dat de lans bij heim opriep
deden Hitier elk gevoel van
mislukking vergeten. Door de
lans begreep hij dat hij een
rol van wereldhistorische be
tekenis te vervullen had. Hij
was de nieuwe held die de
Duitsers zou wekken na de
Götterdammerung Intuïtief
voelde Hitier aan dat de lans
ais werktuig van de openba
ring een brug moest zijn tus
sen de stoffelijke en de gees
telijke wereld.
Dit wordt de belangrijke
derde pijler van de filosofie
van, Hitier. Dat hij zich ba
seerde op Schopenhauer en
Nietzche is bij velen bekend.
Hitler's gegrepenheid door de
figuur Richard Wagner is ook
bepaald geen nieuws, maar dat
Wagners Parsifal de weg naar
bewustzijnsverruiming weer
geeft is veel minder bekend of
de betekenis is er enorm van
onderschat. Hitier heeft sinds
zijn kennismaking met de lans
en met de werkelijke beteke
nis van Parsifal nog maar één
interesse: het bereiken van
een of andere vorm van be
wustzijn, waardoor hij de aard
van de tegengestelde geesten
van de lans kon bepalen en
waarmee hij de betekenis van
zijn eigen persoonlijke ba-
stemming nog verder kan ont
dekken. Ravenscroft corri
geert hierbij „Study of Tyran
ny" van Prof. Bullock, waarin
staat dat Hitier zonder onder
scheid en zonder methode las.
Het oude boekwinkeltje
waar Walter Stein het boek
Parsifal, met Hitiers commen
taar ontdekte was het bezit
van Ernst Pretzsche. De boos
aardige Pretzsche maakte deel
uit van de occulte loge van
Guido von List. Deze loge
hield zich bezig met pan-Ger-
maanse mystiek; zij hadden
het kruis door de swastika
vervangen eei beoefenden ver
dorven seksuele rituelen en
middeleeuwse zwarte kunst.
Pretzsche is de man waar Hit-
Ier zijn boeken verpand, en
door hem wordt Hitier bege
leid oP het pad der geestver
ruiming door middel van
drugs. De drug die gebruikt
werd was de Mexicaanse pey-
ote wortel, waar een kruiden
zoeker, Hans Lodz, een drank
je van bereidde.
Pretzsche had een deel van
zijn leven in Mexico doorge
bracht en kende de werkingen
van de drug. Hij deed mei
Hitler de nodige otueningen
om de tocht naar transcenden
taal bewustzijn vol te houden;
doelgerichte concentratie,
macht om gedachten als voor
werpen te hanteren, krachtige
beheersing Van het gevoelsle
ven en onderdrukking van
elementaire behoeften. Adolf
Hitler voerde zijn speurtocht
naar de Graal uit in het loge
ment, te midden van dronke
lappen en scharrelaars, dieven
en zwervers. De peyote wortel
slaat een bres in de schijnbaar
materiële wereld en men er
vaart een zekere hoeveelheid
transcendent bewustzijn, die
bij de christelijke theologie
genade heet en die genezend
werkt. Bij Hitier werkt dit
transcendentaal bewustzijn
niet genezend, maar wordt het
gebruikt voor zijn persoonlijke
ambities.
Intussen hadden Nietzsche
en Wagner hun sporen achter
gelaten in de gedachtenwereld
van Hitler. Nietzsche met zijn
Genealogie der moraal, waarin
hij alle waarden omdraait, wat
goed is kwaad noemt en wat
kwaad is goed.
Wagner met zijn Arische Je
zus die het Graalridderschap
tot een exclusief Duitse aange
legenheid maakte. Hitier legt
de gelofte af het kwaad te
aanbidden. Teon Hitier genoeg
gevorderd was op zijn weg
naar geestverruiming open
baarde de lans van Longinus
zelf haar geest voor de toen al
bedorven ziel van Hitler. In
een visioen, staande voor de
lans ziet Hitier de zwevende
gestalte van de Übermensch:
een vreeswekkende geest met
een wreed en onverschrokken
voorkomen. „In een heilige
beklemming bood ik mijn ziel
aan als het voertuig voor zijn
wil", vertelde Hitier. Op zijn
verdere weg van geestverrui
ming ontdekt Hitier dat hij de
nieuwe belichaming was van
de geest van de anti-christ.
Intussen werd de nieuwe
belichaming van de antl-christ
voorbereid door iemand die
Hitler in het geheel nog niet
kende: Dietrich Eckart. Eckart
was een van de sleutelfiguren
van een machtige en wijdver
takte occulte organisatie: de
Thulegroep. Hij was een dui-
velaanbidder en een voorname
volgeling van zwart-magische
rituelen. Hij beweerde tegeno
ver de andere aanhangers van
de Thulegroep, dat hem in
hoogst eigen persoon eea dui
velse openbaring ten deel was
gevallen; hij was n.l. voorbe
stemd de belichaming van de
anti-christ voor te bereiden:
de man die, door Lucifer geïn
spireerd, de wereld zou vero
veren en het Arische ras naar
de overwinning zou voeren.
is ceremoniemeester bij talrij
ke spiritistische seances met
een duivels karakter. Via ob
scene en sadistische inwijdings
rituelen worden Adolf Hitlers
chakra's (zenuwcentra) geo
pend. Dit veroorzaakte de be
faamde hypnotiserende wel
sprekendheid van Hitier.
Hitier; portret op tentoonstelling in München (1937).
Toen Hitler met Eckart in
contact kwam en hem vertelde
dat de lans vaei Longinus hem
zijn wereldhistorisch lot geo
penbaard had, verklaarde Ec
kart. „Hier ziet u degene, voor
wie ik slechts profeet en voor
loper was".
In „Mein Kampf' zwijgt
Hitler in alle toonaarden over
het feit dat de veertig eerste
leden en het bestuur van de
nazipartij gerecruteerd waren
uit de gelederen van de mach
tigste occulte organisatie in
Duitsland, die ook door het
opperbevel werd gefinancierd:
de Thule Gesellschaft. Eckart
Een andere duistere occulte
figuur in het leven van Hitier
is Houston Stewart Chamber
lain. Ook dit genie werd geïn
spireerd door de lans van Lon
ginus. Chamberlain beweerde
in een visioen zowel de tijd
geest van de lans als de anti
geest die de bron was van
haar zwart-magische kracht, te
hebben aanschouwd. Dit ver
werkte hij in zijn racistische
boek: „De grondslagen van de
negentiende eeuw" het boek
waaruit Hitier inspiratie putte
voor de vestiging van zijn
Derde Rijk). Chamberlain do
ceerde o.a. dat Arisch bloed
het hoofdingrediënt was voor
het kweken van een toekom
stig superras.
Karl Haushofer was degene
die Hitier verder inwijdde in
de occulte bloedrituelen via
welke een magische mutatie
in bet Arische ras tot stand
gebracht moest worden. Nadat
Eckart de chakra's van Hitiers
astraal lichaam geopend had,
droeg Haushofer bij tot een
inwijding in een veel hogere
graad waarbij Hitiers ethe
risch lichaam vergroot werd.
Haushofer was een bekend
met zgn geo-politieke (aard
rijkskundig - politiek) sys
teem, maar dat hij ook leider
was van een geheim genoot
schap ingewijden hield hij
zorgvuldig verborgen. Ook
Haushofer werkte in dienst
van kwade machten. Hij leid
de de Lichtende Loge, ook wel
de Vril genoemd. Dit genoot
schap, een satanisch groepje,
kreeg ingewijden uit alle de
len van de wereld o.a. Tibet
India, Japan. De leringen van
enkele Tibetaanse lama's in
spireerde Himmler tot het op
richten van een occulte school,
waar veel kopstukken van SS.,
de Sicherheitsdienst en de Ge
stapo werden opgeleid in de
magie.
Karl Haushofer was direct
verantwoordelijk voor de hele
idee van teeltexperimenten en
speciale scholing in burchten
van waaruit het nieuwe ras
van Übermenschen moest ver
rijzen. Zijn doctrines vond
men terug in het trainings-
rooster van de SS-onderdelen.
Haushofer had nl. een speciale
studie gemaakt van de oor
sprong van het Arische ras in
Atlantis. De leiders van de
Atlantiden waren geheel ma
gisch. Hun etherisch organis
me ontsteeg de beperkingen
van het stoffelijk lichaam.
Door machtsmisbruiklng ver
schrompelde dit vermogen.
Degenen die overleefden wa
ren de Ariërs, die een hoger
denkvermogen ontwikkelden.
De elite van dit ras werd ge
traind in rechtstreeks contact
met geestelijke hiërarchieën.
Deze trainingen zouden deel
uit gaan maken van burchten
waar Hitier zijn Übermen
schen wilde gaan kweken.
Uiteindelijk is zoals een ie
der weet het allemaal anders
gelopen. Deze sinistere ge
schiedenis kreeg toch haar
einde. Miljoenen slachtoffers
zijn gevallen. De zoon van
Haushofer pleegde zelfmoord,
toen hij in de gaten kreej
waar zijn vader mee beng I
was. Verschillende Tibetaans I
Lama's pleegden zelfmoort I
Zij zijn niet de enigen die
dit drama de hand aan ziek.
zelf slaan.
Er ontstaat nog een wilde ti
dwaze jacht op de Lans vu
Longinus, als Hitier deze ii
Neureeiberg wil hebben. Hijl
wordt verwisseld en valt uit-
eindeiyk in handen van di j
Amerikanen. Tenslotte nee ml
Eisenhower de beslissing, dal I
de Habsburgse kroonattiiku-
ten, waaronder de lans, tent
gaan naar de Schatzkammer
van de Hofburg in Wenen,
waar ze nu nog te bezichtigen
zijn.
Het drama is ten einde. Hifa I
is dood.
Het verhaal van Trevor Ra-1
venscroft is schokkend. Veel I
feiten over Hitier zijn bekend, I
Als psychische stoornissen
zijn de daden van Hitler en I
trawanten al weerzinwekkend, I
maar in dit boek toont Rz-
venscroft, dat we uiterst voor-1
zichti-g dienen te zijn met bel I
etiket „psychisch gestoord". I
Hij geeft aan dat de kwade I
krachten reëel bestaan, en I
mensen en gebeurtenissen in I
bun greep proberen te krijgen. I
De sceptici lachen misschien I
wat smalend. Ik kan niet an- I
ders zeggen dat dat dit boek I
uitstekend gedocumenteerd ia I
Ravenscroft blijkt goed op de
hoogte van de oorlogs
feiten, literatuur van en over
Hitier; zijn citaten uit de
Bijbel kloppen; hij kent ver-1
schillende filosofieën; weet I
wat begrippen als meditatie, I
bewustzijnsverruiming e.d. in-1
houden; laat foto's van brieven I
zien. Kortom een man die in I
hoge mate geloofwaardig en I
betrouwbaar overkomt.
Het drama is hierdoor mis- i
schien nog niet ten einde. We I
hebben nog niet alles ver- I
werkt. De psychologie beek
maar een deelfunctie; er
speelt meer. Meer dan ooit
groeit de opdracht het goed
van het kwaad te leren onder
scheiden. De gevolgen zij' I
lang na de daad nog zichtbaar- jl
Het pleidooi voot een waarde
vrije wetenschap kaei opnieuw
een voedingsbodem zijn voor
kwade krachten. De mem
dient een morele keuze te ma
ken. Geen opvoeding kan hen
deze keus ontnemen. Mjj'
schien kan dit boek een W
drage zijn in het ontwikkeld |i
van uw keus.
MARIANNE EGBER5
Leo Ross heeft in het zo
mernummer vara De Gids ira
zijra artikel over de decadentie
bij Jacob Iraël de Haara ge
vraagd waarom uitgeverij
Krusemom (Den Haag) geko
zen heeft voor de herdruk van
de eerste uitgaven van JACOB
DE HAAN; „PIJPELIJN-
TJES:" Het atnwoord op die
vraag ligt o.i- erg voor de
hand. Kruseman koos voor de
ze eerste druk omdat J-acob
Israël de Haan met deze eer
ste versie van „Pijpelijntjes"
zijn literair debuut maakte.
Een debuut waarmee Jacob de
Haan zicto in 1904 veel per
soonlijke narigheid op de hals
heeft gehaald.
De politieke en literaire dei
ning die onmiddellijk na de
uitgave van dit boek ontstond
kan niet meer worden losge
maakt van de figuur van Ja
cob de Haan. Zij werd opge
roepen dioor juist deze uitgave
en kan dus op grond daarvan
een opmerkelijk, zij het relel-
rig lite, air gegeven worden
genoemd Met andere woorden
wie geïnteresseerd is in ge-
Jacob de Haan
stalte en optreden van Jacob
de Haan heeft primair belang
bij deze zo goed als geheel
van de literaire markt ver
dwenen eerste uitgave. Er zijn
voorts nogal wat overwegin
gen mogelijk die bij de uitge
ver een rol hebben kunnen
spelen, toen hij voor de keuze
stond deze of de later door De
Haan gekuiste, c.q. veranderde
uitgave op de markt te bren
gen. Alle bijverschijnselen die
door deze eerste uitgave zijn
opgeroepen maken o.i. juist de
keuze van deze authentieke
uitgave tot de meest verant
woorde of in ieder geval tot
de meest interessante-
Om er maar eens enkele te
noemen:
De jeugdvriend van De
Haan A- Alekrino aan wie het
boek is opgedragen en die zich
allis een van de twee studenten
in een homoseksuele relatie zag
afgeschilderd, heeft letterlek
hemel en aarde bewogen om
dit boek vernietigd te krijgen.
Daarvoor werden niet alleen
alle literaire vriendjes inge
schakeld, zelfs de zwager van
Jacob de Haan, Kees van
Bruggen, die toen met Carry
in Indië woonde, werd ver
zocht de im Indië aanwezige
exemplaren op te kopen.
Er zijn van die eerste druk
dus niet zo bijster veel exem
plaren over.
De verschijning van Pijpe
lijntjes had tot gevolg dat de
socSiaai-democraiat P.L- Tak,
hioofdrecacteiur van Het Volk,
De Haan middels een ijzig
briefje Met weten dat op diens
literaire medewerking aan het
zondagsblad van „Het Volk"
geen prijs meer werd ge
steld.
Van Deyssel en Van Eeden,
maar vooraJ de eerste, werd
door de jonge auteur te hulp
geroepen toen het boek voor
De Haans persoonlijke en
literaire carrière heel tragi
sche gevolgen ginig krijgen.
Hij werd ontslagen als onder
wijzer en ook zijn erkenning
als letterkundige werd geblok
keerd door het persoonlijke
gestook van Aletrino en door
het hooghartige optreden van
literaire grootvorst Van Deys
sel.'
De uitgever is er terecht
van uitgegaan dat de literaire
betekenis van „Pijpelijntjes"
niet valt los te maken van de
rellen die er rondomheen zijn
ontstaan. Vandaar dat de stu
die van Wim Simons in deze
uitgave niet kan worden ge
mist. Het boek is zo in deze
herdruk meer een literair
tijdsdocument dan een literair
monument op zichzelf gewor
den.
Cor Bruyn, die Carry en Ja
cob de Haam in zijn schoolja
ren goed heeft gekend, schrijft
in zijn herinneringen aan dit
tweetal („Wijd was mijn
land") dat zij hun levensfel-
heiid, het bijna verterend op
gaan iin hoogte- en dieptepun
ten met elkaar gemeen heb
ben- Carry van Bruggen had
ongetwijfeld meer talent dan
haar broer Haar „Huisje aan
de sloot,", „Eva" en „De verla
tene" zijn evenwichtige bewij
zen van haar schrijverschap
en haar superioriteit. Vergelij
king tussen het dichtwerk en
het prozawerk bij Jacob de
Haan doet onze voorkeur uit
gaan naar zijn joodse liederen-
„Wat zult gij u dan schamen
die zoveel schoonheid weer
vindt in dit lied"....
Wij blijven met de vraag
opgescheept of Pijpelijntjes
een herdruk in 1974 zou heb
ben gekregen als die ontzaglij
ke rel over de pijnlijke her
kenning dooi Aletrino en over
de zo openhartige beschrijving
van een homoseksuele relatie
er niet zouden zijn geweest
Kun je van Anna Blaman, van
Bertus Aafjes, van Felix Tim
mermans 'zelfs jaren na alle
rellen die losgebarsten zijn
over hun „Vrouw en Vriend'",
„Voetreis" en „Pallieter" vrij
gemaakt getuigen dat de
waande van hun literair werk
buiten alle bedenking over
eind is gebleven, zeventig jaar
na de rel rond De Haan komt
die getuigenis over „Pijpe
lijntjes" mij maar moeilijk
over de lippen. Duidelijker en
onvriendelijker gezegd: ik
vind Pijpelijntjes losgemaakt
van de interessante en tragi
sche réi rond de auteur ge
woonweg niet meer te prui
men. „Alle warme dikgele
soep'' tornt in me noax boven
na borden vol proza als .feest-
praatvrolijkheid begon weer
op te luidleven in dempdoezi-
ge eetkamer" Het is me alle
maal t „grillig geel", te
„klinfczüvermetalig" te „zoet-
babbelig".
Als het dan toch in de fami
lie moet blijven dan prefereer
ik Carry de Haans romans
verre bover de Pijpelijntjes
van haar tweelingbroer-
GERARD VAN HERPEN.
De trapperige toneelrecen
sies van ISCHA MEIJER zijn
een tijdlang een opvallende
verschijning geweest. Waar
kwamen ze vandaan; waarom
werden ze zo geschreven; wat
was de achtergrond van deze
man? Over het ..goed gedaan"
ervan behoefde niet getwist te
worden, maar de vraag was
veel meer: welke mentaliteit
ligt eraan ten grondslag?
Maar als je dan in zijn auto
biografische geschrift BRIEF
AAN MIJN MOEDER (uitg.
Bert Bakker - f 12,50) zinnen
leest als; „Dit is lang mijn
een joods bestaan, een -
huwelijk en de oorlog. Zij»
ervaringen als niet gewenst
kind (met moeite in Westen
bork als baby in leven gehou
den), als speelbal tussen e®
onharmonisch huwelijk
zijn weerslag op zijn elP
emotionele leven; op W
groeiend onvermogen tot wer'
kelijk emotioneel contact mf
vrouwen, met medemensen w t
het algemeen. Hoewel i
deel van de verschijnsel®
verbonden zijn met het les
klimaat uit die periode m
algemeen (veel lezers zum
er grote of kleine sporen v®
allergrootste zorg gebleven:
aardig gevonden te worden",
ga je althans ik verban
den leggen. Hetzelfde bij een
zin als: „Maar de zondebok
heeft al zelfmoord gepleegd-
entol en alleen door zich als
zodanig op te stellen, er is
geen sprake meer van enige
benieuwdheiid. hij voegt zich
gewillig naar elk verlatigeh
van de, onverbrekelijk aan
hem gekoppelde, tegenstan
der" Die zondebok is lscha
Meijer zelf; zo heeft hij zich
lang gevoeld. Waarom? Dat
heeft hij zich bevrijdend?
uitgeschreven in dit harde,
maar toch ontroerende boekje.
Een aanklacht, die toch geen
aanklacht blijft.
In een „brief' aan zijn moe
der analyseert en beschrijft
hij zijn jeugd geklemd tussen
herkennen in hun eij?en.
staan) werden ze bij Isc
Meijer versterkt door §enoe
de factoren.
Enerzijds is het geschr
een tijdsdocument, anderffl
een zeer persoonlijke £e:sc
denis; keihard opgeschre»
niet aangenaam, maar we' k
recht, zonder sensaties- Of
dergelijke analyse werlKen
tot een andere levenshoM'"»
kan leiden is vers twee,
twijfel daar een beetje 1
De Brief aan mijn moeder
echter een boekje dat in®"
gend en duidelijk is 8 ,et
ven en ongetwijfeld de 'e
ervan niet onberoerd zal 'a
Een tijdsdocument en een
soonlijke getuigenis
frustraties van een geemo
neerd gestoord leven rt
Henk KW
MAANDAG 16 DECEMBi
•Ter gelegenheid van d
première op 19 decembe
a.s. van de film „Robii
Hood" is in Hilversum eei
gelijknamige elpee uitge
bracht. Op de foto v.l.n.i
Martine Bijl, die voor di
produktie tekende, Lex var
Delden, die zijn stem aai
Robin Hood leende ei
Mieke Bos die jonkvrouwr
Marian vertolkte.
Een verkeerde manier van
sportbeoefening kan, letterlijk
levensgevaarlijk zijn. Zelfs een
ontspannen halfuurtje trimmen
in het weekend - de grote mode
van dit ogenblik - kan grote risi
co's meebrengen. Niet voorniets
hebben vele sportorganisaties de
medische keuring verplicht ge
steld voor hun leden.
Aan de rol van de medische
wereld in het sportgebeuren, is
de documentaire gewijd die de
AVRO-televisie onder de titel
„Goed-gekeurd van start" van
avond uitzendt van 20.21 tot
21.05 uur via Nederland 2.
De taak van de arts houdt ech
ter niet op bij het keuren van
adspirant-sporters; steeds be
langrijker wordt zijn begelei
ding van met name de topsport.
De prestaties die hier worden
verlangd van de sportmensen
komen steeds hoger te liggen en
het is de (sport)arts die ook hier
met raad en daad aanwezig moet
zijn.
Ook aan dit facet van de me
dische begeleiding zal in deze
documentaire aandacht worden
besteed. Het programma is ge
maakt door Fred van de Bosch
en Theo Ordeman. Het camera
werk is van Jaap Buys.
•In „Spreekuur", vast onder
deel van het KRO-
radioprogramma „Interlokaal",
ontvangt Jacques van Kollen
burg dinsdag 17 december
(morgen) de Zangeres zonder
Naam.
OP 23 DECEMBER zendt de
TROS in een extra-
kerstmiddagprogramma de uit
1935 daterende film „Krulle-
kopje" (Curly top) van Shirley
Templeuit.
•OP EERSTE KERSTDAG
zendt de BRT het door de AVRO
gemaakte tv-spel „Op hoop van
zegen" uit.