rker
atie
Ongekende
wereld
letters
van Brand
i'RATEUR
MERjoensM
TOEGIFT PROCENTEN
BACH EN MOZART
De cultuur van het gedeelde China, vroeger en nu
EERSTE KINDERBOEK
Ionesco als romancier:Gelukkig dat maatschappij slecht is'
Ikindustrie by
zander vijver
zwanenburg/
etten-Ieur
KINDEREN
VAN NSBers
kunst
cultuur
EERSTE OVERZICHTSEXPOSITIE LETTERK MET WERELDFAAM
ti l vJt'fgh ijkh n ipqrs i u vuvrz
h'lU
AmniÜniKLMmFQkSTlJVWXY'/A
oek
ota bene
ling met een uitvoerig Conv
programma, waarin nage.
ruivelfabrieken van da dri.
linemen.
is het produktiebedrijf t,
bedrijf vereist aanpast
organisatie. Daarom zuiijJ
vergaan tot aanstelling Van
ar zi|n
linistratieve werkzaamheden
In en aanpassen aan de eisen
sn centraal gevoerde financi-
én voor periodieke kwaritite-
ningen en eventueel andere
eve van het produktieproces.
ens bestaan uit of gelijkwaar-
avolgd door MBA.
goed inzicht in administri.
•aagstukken en voldoende
n in staat zijn snel en goed
:hen Hoek is desgewenst be
lt verzocht eigenhandig een
jven met vermelding van de
een goede beoordeling nood-
e te richten aan de afdeling
us 3 te Zevenbergschen Hoek,
telefonische inlichtingen om-
jgen bij de heer Th. Linden,
ij het bedrijf te Veghel, tel,
234.
ZATERDAG 26 OKTOBER 1974
t
nsdrecht is een bedrijf
B.V. te Amsterdam,
elfstandige afdeling
worden bekabelings-
erricht ten behoeve
i elektronische
■eau is er plaatsings
een werkvoorbereider.
rehoren, het voorbe
ten alsmede het
kumentatie en
ing voor de uitvoering
len aan elektrische en
aratuur, in het bij-
re van de F-28
:hten aan de afdelins
de heer
an Mavo of gelijkwaardige
^leiding is gewenst. Leeftijd
inimaal 20 jaar.
w schriftelijke sollicitatie kunt
sturen aan de heer G.A.M.
anssen, Hoofd Afdeling
ersoneelszaken, Spyet>
er Vijver en Zwanenburg B-v"
>ude Kerkstraat 8, Etten-Leu -
Iven opbellen kan natuurlijk
ok, tel. 01608-3951.
.dergebracht Nutricia ZoelermcW»
drijf Breda, S.V^.-Groep Etten-Leur,
a SABINBE Vess met batik-
wel,k etsen en tekeningen
tot en' met 15' nov. in galerie
Micro Oosterhout.
I FONS Manders met zeef
drukken tot 23 nov. in ge
meentehuis Oudenbosch.
OF HOOP van zegen, Ne
derlandse film uit 1935, naar
Heijermans bekende toneel
stuk wordt weer m de bio
scoop gebracht op 21 novero-
ber.
q VON Danikens nieuwe
boek over verschijningen, hei
ligenlevens e.d. wordt niet uit
gegeven door zijn Nederlandse
uitgever
ANKH-Hermes.
Gaat ons te ver", zegt de
directeur van het bedrijf. „Ka
tholieke en protestantse theo
logen hebben het ons afgera
den" Boek verschijnt nu toch
bij Unieboek, Bussum.
CABARET der Onbeken
den draait weer in Eindhovens
Carlton op de komende tien
woensdagavonden (voorron
den).
TEEJATER Talentenjacht
met vierde en laatste voorron
den op maandag 28 okt. 20.00
uur. Havenstr. 20, Naaldwijk.
The Laurel Canyon Band uit
Vlissingen zit erbij.
0 EMTA-Realisten eerder
in Apeldoorn, Delft, Bergen,
Haarlem en Groningen door
35.000 mensen bezocht - expo
seren nu tot 2 december in
galerie De Ark Boxtel (Bos-
schaert, Erkelens, Hermsen.
Koning, Linford, Lorien, Van-
denbergj.
Amsterdam is, na scfrehR
REMBRANDT-huis in
Amsterdam is, na scheefzak-
ken, gered. Dertig Waalpalen
zijn aangebracht. Eind decem
ber, begin januari gaat het
huis weer open. Restauratie en
verbouwing kost f 900.000
Opbrengst o.a. uit verkoop van
uit de kelder afkomstige pla
vuizen (Saskiategels) voor f
250 of 100 dollar per stuk.
HUISNUMMER 18 serie
tekeningen en aquarellen van
Cecile Hessels en keramiek
van Iet KooI, tot 20 novembet
et zien in be drijfsrestaurant
IFF, Zevenheuvelenweg Til
burg (maandags t.m. vrijdags-
van 3-5 u.).
IIENRY Moore's grafische
went op tentoonstelling in
ICC, Meir, Antwerpen, rot 17
nov.
CHICAGO Blues Festival
(o.a. Jimmy Fast Fingers
Dawkins, Eddie Taylor, Sun-
nyland Slim, Big Voice Odom)
od donderdag 7 nov. in De
Warande te Turnhout.
t HENK Cuppers (Ned.)
kreeg tweede prijs 4e interna
tionale klaveelmbelwedstrijd
Brugge. Eerste prijs met gege
ven, Nog dr e prijzen 3-4-5
gingen naar USA en Canada.
- - - - -
-.'.V' -"-V'-f fSM
SnHHBMHi WBWiMiwiafeM
Chris Brand bij zijn letter, de Albertina, cursief.
De letters, die u nu leest
zijn ontworpen. Wie staat daar
bij stil? Een man, die er wel
bij stil gestaan, maar niet bij
stilgezeten heeft, is CHRIS
BRAND. Van zijn 15 jarige
werk als „letterkunstenaar
van internationaal niveau" -
zoals Kurt -Lob hem in de
catalogus terecht noemt - is
tot 18 november een over
zichtstentoonstelling te zien in
cultureel Centrum De Beyerd
te Breda- „Het is geen gemak
kelijke tentoonstelling", zegt
Chris Brand, „al die letters..".
Maar als je het geluk hebt om
samen met hem eens rustig
het ontstaan van die tekens,
waarmee we iedere dag mis
schien wel het meest gecon
fronteerd worden, te volgen
(en die mogelijkheid is aan
wezig), dan wordt je je be
wust hoem -ons de nken be
paald wordt door deze met
vakmanschap ontworpen te
kens. Chris Brand moet aller
eerst kwijt, dat de exposiite is
ingericht door Wim Smits, het
begeleidend werk is verzorgd
door Jan Begeer en Kurt Löb
de tekst van de catalogus
schreef. AI deze elementen
vertellen van een collegiaal en
gedisciplineerd vakmanschap,
waarvan de bakermat St. Joost
is, waar Chris Brand ook do
cent is.
Het kijken naar letters is
een vorm van waarnemen als
overgang naai het denken. De
vorm van de letter is daarbij
vam invloed op de beeldvor
ming van het tot uitdrukking
gebrachte begrip en ons psy
chologisch reactie-patroon daar
op- Er liggen werelden tussen
de letters „verse koffie", ge
krabbeld met krijt op een
bordje, en bv. gevelopschriften
die Brand ontwierp voor de
Nederlandse Middenstands-
ban kin Den Haag, de Konink
lijke Bibliotheek in Brussel
en het Stedelijk Gymnasium
van Breda. Je staat dan ook
niet verwonderd als Chris
Brand vertelt, dat hij één jaar
gedokterd heeft aan de kop
van De Volkskrant - zijn ont
werp - en daarbij bemerkin
gen kwamen als: dat kan niet,
die kop is te socialistisch e.d.
Letters zijn ook beelden van
werelden. Chris Brand ont
wierp werelden van aantrek
kelijke leesbare letters, die
overigens ook in bijna alle
werelddelen gebruikt wor
den.
In de catalogus staat, dat
Chris Brand autodidact is.
„Het is een rotwoord", zegt
hij. „Iedereen is auto-didact:
ook als je van een academie
komt- Het komt erop aan, dat
ie jezelf opdrachten weet te
stellen". En die opdrachten
heeft hij zich gesteld. Wie ziet
het immers zitten, als je je
leven wilt bouwen op het ma
ken van letters? Hij heeft hel
daarom zelf moeten doen het
schrijven met een g'anzepen
stalen pen. bladgoud opleggen,
oude handschriften bestude
ren, waar het vakmanschap
afstraalt etc. Het ealliigraferen
(letterlijk schoonschrijven)
werd zijn hobby en vak Maar
voor een schoonschrijver was
bv in zijn geboortestad
Utrecht in een vereniging als
Kunstliefde geen plaats. Toch
waren er mensen, die hem
kansen gaven- Een man als de
bekende Utrechtse edelsmid
Leo Brom en vooral conserva
tor Herman Liebaars van de
Koninklijke Bibliotheek te
Brussel hadden oog voor zijn
groeiende bekwaamheid. In
zijn Belgische tijd moest hij
om den brode dan bv nog wel
affiches maken voor de paters
Redemptoristen met „Kom za
terdags biechten" e.d., maar
toen Liibaers hem een charter
van Philips II liet oaligrafe-
ren, kreeg Chris Brand het
gevoel, dat hij in de richting
van het pure letterontwerpen
moest gaan. Van callograaf,
die oorkonden, vignetten e.d
„schreef" naar het „maken"
van het abc der drukkunst, het
ontwerpen van nieuwe affabet-
ten was voor Chris Brand geen
sterke overgang naar 'n andere
tak van de grafiek. Er is eer
der sprake van een vloeiende
overgang; begin zestig. Brand.
„Je hoort dan nu ook vaak
zeggen: hij schrijft, ondanks
net feit, dat hij tekent. Het
schrijven is historisch ook de
oasis van de drukkunst Je
komt er niet langs. Als je met
schrijven kunt, kun je ook
geen letters tekenen, anders
wordt het een mooi-doenerij"
Als je met deze wetenschap
naar zijn letterontwerpen
kijkt, zie je dan ook een inte
gratie van beide elementen
een „vanzelfsprekende" sier
lijkheid. gevat in een strakke
discipline. Op de tentoonstel
ling zijn de verschillende fa
cetten van zijn vak gevat, in
drie afdelingen letterontwer
pen; ealligrafie (wegens ruim
telijke omstandigheden ernaast
geplaatst) en vrije en toege
paste lettering. De bijsahriften
zijn wat te summier, want wat
moet een leek in het vak met
termen als cicero, punten, li
notype, monotype e i?
Het was ook in de beginja
ren zestig, dat hij met Ben
Egel-hart een paar schrijfme
thodes voor de verbetering
van het handschrift bij het
lager onderwijs ontwierp; cur
sief, typografisch. Het zinnetje
„Oom gaat naar huis" heeft te
maken met bv een opschrift
lis Ned. Middenstandsbank''
zegt Chris Brand. Het
eerste alfabet, dut hij toen
bezig was te ontwerpen. Hij
heeft er jaren op gezeten Se
ries onderkast (kleine letters)
series kapitalen (Hoofdlet
ters). leestekens: doorpraten
drukproeven, plakken en
schuiven, verbeteren, werken
op het wit tussen de letters,
op de spaties etc. etc. Een
kostbare bezigheid- Dan nog
de problemen voor welke type
machine, voor welke vorm van
drukken moeten de letters ge
maakt worden? De expositie
laat talrijke voorbeelden
zien van dit ontstaansproces
Het ontstaan van zijn lettel
Albertina; niet alleen Romein
•naar ook cursief, het Grieks
en Cyrillisch is te volgen. Bo
vendien werkte hij dit uit in
het Hebreeuws, waarbij hij
veel advies kreeg van de be
kende ontwerper Friedlander
Ben Koptisch alfa-bet kwam:
door e endrukkerij, die veel
koptisch werk drukt, be
schouwd als de beste kopti-
sche letter.
Koos Groen heeft naar aan
leiding van zijn boek over de
„zuivering" na de Tweede
Wereldoorlog „LANDVERRA
DERS wat deden we met
ze?" (Uitgeverij In den To
ren) een aantal onthullende
reacties ontvangen.
Die reacties waren voorna
melijk afkomstig van mannen
en vrouwen van rond de veer
tig jaar, wier vader en of
moeder destijds lid van de
N S B, waren. Velen van hen
hebben vooral de eerste jaren
na de oorlog te lijden -gehad
onder de smaad die hun ou
ders - én hunzelf - ten deel
viel. Sommigen voelen zich nog
steefis gestigmatiseerd. Koos
Groen overweegt op dit tot
nog toe vergeten aspect - het
onbarmhartig vergelden van
de misdaden der oude rs aan
nun kinderen en de moeilijke
onder-kind relatie die in deze
gevallen ontstond - nader in te
gaan. Daardoor zou hij even
wel over een groter aantal ge
gevens dienen te beschikken.
H'j hoopt dat nog meer be
trokkenen kern over hun erva-
tmgen willen schrijven. Brie
ven - met op de envelop de
vermelding „vertrouwelijk" -
"orden ingewacht op het
™res van Uitgeverij In den
loren, ta v Koos Groen, Post-
°ns 1 te Baam. De brieven
anllen met alle discretie wor
den behandeld
Knipkunst uit China: Lente
De interesse voor China is
de laatste jaren groot. Mei
China wordt dan doorgaans
bedoeld de Volksrepubliek
Taiwan als zetel van de Natio
nale Republiek o.l.v. Chiang
Kai-shek ken je althans ik
nauwelijks als bestaand
Dat deze kleinste provincie
van China ongeveer zo groot is
als Nederland, 15 miljoen in
woners telt, waarvan an
derhalf miljoen in de hoofd
stad Taipei. - 99 universiteiten
en hogescholen heeft e.d. be
seffen we nauwelijks. Wat
meer inzicht in dat totale, ge
deelde, China geeft de exposi
tie CHINESE CULTUUR.
VROEGER EN NU, die tot 2
januari te zien is in het Vol
kenkundig museum te Tilburg.
De tentoonstelling beschikt
over veel mooi materiaal, dat
ifkomstig is uit het Historisch
Museum van Tapei en is in
Tilburg door de conservatrice
goed aangevuld met fotomate
riaal over de Volksrepubliek,
zodat je een interessant glo-
>aal inzicht in de Chinese cul
tuur van vroeger en nu kunt
o-ij gen. Eerder was deze ex
positie te zien in Den Haag
■Museum voor Onderwijs) en
gaat na Tilburg nog naar het
seister Slot, vóór de terug
ooht naar Taiwan.
Algemene strekking: de
olksrepufoliek staat vijandig
zgenover de vroegere kunst-
:ultuuruitingen; zij zijn een
em op de ontwikkeling (cul
turele revolutie); alleen Mao
afbeeldingen e.d. zijn toegela
ten. Het Nationalistische Tai
wan heeft zich daarom tol
taak gesteld oude kunstvoor
werpen te bewaren en tentoon
te stellen, terwij] ook iets ge
toond wordt van de moderne
schilderkunst (een mengsel
van traditionele en moderne
westerse elementen).
Op een overzichtelijke wijze
zijn in het Volkenkundig mu
seum een aantal thema's bij
eengebracht. Er is een tabel te
zien met de verschillende dy
nastieën, die cultuurbepalend
zijn geweest. Beeldengroepen
en houtfiguren beelden op een
ontwapenende wijze oude ge
bruiken uit (bruidsstoet, te
rechtstelling, schandbord.
rickshaw e.d.) Er zijn voor
beelden van traditionele kle
dingstukken (voor o.a. een
mandarijn; hoofdkussentje
waar de vlecht doorheen kon),
umpijpen en een telraam, dat
Gebruiksvoorwerpen als opi-
de Chinese kruideniers nog
steeds gebruiken vormen een
contrast met dia-series over
het moderne China met zijn
industrie, muurkranten, com
munes en onderwijssystemen
Maar er liggen ook oudt
schoolboekjes, stripverhalen
voor kinderen en allerlei te
kenmaterialen. waarbij aan
dacht voor de karakters (Chi
nese schrijfmethode)
Voor liefhebbers van oude
Chinese kunst is er mooi
Het was in de jaren vijftig.
Kees van Iersel met Test
\j?«r 'at.er met Studio IO
'GO in ons jan(j mtrodu-
n .e Gij het beroepstoneel
at is een stukje vijftiger ja-
geweest, waarbij je nu
jris niet Ach ja... kunt zeg-
tro. Iedereen verklarade Iones-
e" Van Iersel toen vooj
j! Langzamerhand werd Io
teo toch serieus genomen en
Men zijn toneelstukken
2, nvloed. De absurditeit
arm net ^a2el'.ikse teven en de
raioe van onze omgang-taai
t r..en door ionesco mbarm
van setekend In de st'l
Priin n"uveaux romancier
bar G')- door de waarneem
dorf J03' ,eit le ensceneren
q r uiterlijke schijn heen
mee s zÖn 8rote kracht
dan in zijr besp'-egelin-
lonesco heeft vorig jaar
zestigjarige leeftijd, zijn
Solitaire, die in een Neder
landse vertaling is verschenen
DE EENZAME. Uitg. Elseviei
f 12,90). Typisch is wel. dal
hij nadien het gegeven toch
Op
teste
roman geseftreven: Le
Ionesco
weer omgewerkt heeft tot em
toneelstuk, dat begin dit jaai
als Ce formidable bordei in
Parijs de première kreeg en
begin volgend jaar bij de
Haagse Comedie za lgaan.
De absurditeit van de een
zaamheid kwaal van een
iverbevolkte wereld, die al
■een nog technisch communi
eert krijgt ir deze roman
lestalte in een 35-jarige kan-
uorbed ende. Het begint allt-
naal erg knullig: de droon
art de rijke oom m A'merik-
rordt realiteit in het leven
an deze man Grote ener
üj hoeft met meer te werken
-etterlijk zullen nog weinig
iensen met deze oude droorr
even, maar bi'j Ionesco zai he'
mgetwijfeld staan vooi de
Vmerikaanse droom vereri
vaarin we langzamerhand in
leze welvaartsstaat allemaal
'erstrikt zijn geraakt. Wat
voet de man? Hij trekt zich
erug op een flat in een volks
"Nurt (waarom? dat is invul
baar) om te leven van zijn
lieve getd en goed Maar deze-
welstand lost niets op van zijn
levensproblematiek; punt ze
integendeel aan.
Hij blijkt niet in staat to',
welke relatie dan ook; niet
met vrouwen, niet met menser-
uit de buurt. Hij staat buiten
net leven, omdat dit voor Wen
een andere inhoud heeft. Wal
is de werkelijke inhoud? „II-
geloof, dat ik aan de mum
van de wereld sta; vergete-
wat er aan de andere kant van
die muur is. Ik kijk alleei
naar die muur en keei de
vereld de rug toe... Ik kor
niet, meer dragen wat ik de
valging van de eindigheid et
de walging van de oneindig
iieid noemde", zegt hij. D<
mensen worden allemaal mei
dit probleem geconfronteerd
maar geven er zich geen re
kenschap van. Zij hebben ge
noeg aan de eindigheid. Eigen
lijk zou je lonesco's probleem
in dit boek simplificerend
kunnen samenvatten met het
probleem van wat heette hei
hiernamaals. Maar dit pro
bleem is naar het onbewuste
verdrongen. De angst en de
wanhoop zijn gecultiveerd, tol
literatuur gemaakt. De ment
vlucht in zijn werk. want als
'iet werk wegvalt zoal» bi-
deze man moet je er door
reen. Maar ook hij blijft ii
zijn kooi en daarmee gedoemd
',ot datgene wat de werel-
•ooi- waanzin aanziet.
In 1951 werd een regeling
van kracht waarbij voor nieu
we rijksgebouwen een bedrag
van anderhalf procent van de
bouwsom mocht worden be
steed voor „decoratieve aan
kleding" van dat gebouw. In
'53 kwam eenzelfde regeling
(maar dan één procent) voor
de bouw van rijksscholen en
door het rijk gesubsidieerde
scholen. Deze zogenaamde per
centageregelingen hebben de
afgelopen 20 jaar verschillen
de opdrachten voor kunste
naars opgeleverd. Anderzijds
werd de regeling vaak veron
achtzaamd, slecht toegepast,
wist men er geen raad mee.
was onderhevig aan sterke
kritiek. Er is inmiddels in het
culturele klimaat ook het een
en ander veranderd, zodat de
opzet in handen van een stu
diecommissie van de Raad
voor de Kunst werd gelegd,
o.l.v. J. Baljeu. Er is het een
en ander gesleuteld aan vooral
de procedurekwestie bij deze
regeling en de resultaten van
dit onderzoek zijn vastgelegd
in een lijvig rapport (ver
krijgbaar bij Staatsuitgeverij-
Informatiebulletin 9 f 1,75).
Het zou wenselijk zijn als ie
dere architect, opdrachtgever,
kunstenaar, ambtenaar-stede-
bouw e.d. dit zou lezen Er
kunnen vraagtekens gezet
worden bij dit rapport (b.v.
bij de centralistische gedach
ten), maar onwetendheid zorgt
er nu voor, dat nog veel te
weinig vanaf 't begin in team
verband ook over deze
materie gedacht wordt. Ik
denk b.v. aan de opzet van
nieuwe Stationsplein Breda,
waai- dan achteraf' wel weer
een kunstwerkje in gedacht
zal worden, of het verwaarlo
zen van dit aspect bij de bouw
van het nienwe More-college
te Oudenbosch. Uit te breiden
met talrijke andere voorbeel
den. Hier ligt een stuk infor
matie.
In '65 kwam Albertina op
de markt, liet was voor Chris
Brand bijzonder verheugend
te zien hoe zijn Albertina ai
direct gebruikt werd voor de
publikatie Stanley Morison
en de typografische traditie
(Morison i-s de ontwerper van
die typisch eigen Timesletter;
een krant die er een eigen
letter op nahoudt) „In De Stem
stond een verhaal over de
fraaie Skira kunstboeken",
zegt Chris Brand, „ma-a-r er
stond nnet bij dat de letters
uit Breda kwamen". Een let
terontwerper komt niet op liet
toneel.
Ons land telt internationaa.
mee", zegt hij „We hebber,
altijd we! vier of vijf ontwer
pers, die in de internationale
vakliteratuur voorkomen. Eén
ervan is momenteel zeker
Chris Brand: een man, die
waakt over een „mooie grijs
heid" yam de bladspiegel, zoals
dat in vaktermen heet. On
danks het feit, dat het onder
werp hier en daar nogal tech
nisch 's, toch een expositie
die de aandacht verdient. Je
vindt er ook nog de misschien
wat gemakkelijke herkenbare
vignetten, monogrammen,
boek- en tijd-scchriftenomsla-
gen (bv diie van het Zeeuws
Tijdschrift) van zijn band.
Hoewel Chris Brand eer
der deelnam aan ten
toonstellingen te Den
Haag, Brussel, Parijs. Ro
me, New York. London, Am
sterdam. Praag. Baltimore e.a.
is dit de eerste expositie,
waarin een overzicht van zijn
werk alleen gegeven wordt-
En dat gebeurt terecht.
Bach is in the mood; althans
met de gevoelswaarde van de
ze uitdrukking kun je wel
zeggen, dat deze componist
momenteel erg populair
(waarom niet?) is- Op het
Harmonia-Mundi-label is een
bundeltje Bach bijeengevat;
weliswaar een aantal van zijn
meest gekende werken, maar
wel geënt op gedegen klassie
ke Bach-opvattingen De beide
platen zijn bedoelu als een
introductie op de veelom vat
tende Bach, ais kind van zijn
tijd. Een interessante histori
sche tabel, waarin vergelijkin
gen mogelijk zijn, vertelt van
het culturele klimaat dat zijn
componeer- en musiceerdrift
bepaalde. Een plaat met twee
orgeistukken, waarvan al tal
loze opnamen zijn gemaakt;
toccato en fuga in re
min BWV 565 en Passacaglia
en fuga BWV 582, gespeeld op
het prachtig klinkende histori
sche orgel van Bachs vriend
houtsnijwerk (poort C-hinese
tempel, bruidskastje), bronzen
(munten o.a.). blauw porse
lein, en het befaamde rode
laksnijwerk te zien. Tegen de
oude liturgische voorwerpen
uit b.v de Confusiaanse ere
dienst en de vooroudervere-
ring op het huisaltaar steken
schril af de „moderne" kerken
(300.000 op Taiwan), protes
tanten (600.000) en de mos
lims (42.000). Je ontdekt dat
„onze" wierookkooltjes uit
Taiwan komen. Interessant
zijn de oude Chinese bankbil
jetten en een gebedsmolen, die
herinnert aan de rozenkrans
Er is een afdeling met muziek
instrumenten (sona, tjing
tloc, jue-tjin e.a.), die o.a. ver
wijzen naar de befaamde Pe-
kinig-opera. Kortom deze greep
informatie uit deze expositie
overtuigt er u misschien van.
dat een bezoek de moeite
waard is Het is weliswaar een
beperkt beeld van China, dat
gegeven wordt, maar de ten
toonstelling is wel een interes
sante bijdrage voor een totale
beeldvorming van het verdeel
de China. Kunstvoorwerpen
zijn doorgaans de adem van
een volk. Een catalogus mei
veel goed geformuleerde infor
matie is verkrijgbaar.
H. E.
Silberinann te Arlesheim
(Zwitserland) door Lionel
Rogg, gedegen. Miebe) Cha-
puis speelt op het al even
historische orgel Kern van de
St.-Severin, Parijs uit Bachs
Orgelbiichlein een negental
koralen in een wat weke (re
gistratie en vorm) uitvoering.
Dat lyrisch-romantische is ook
te beluisteren bij de violisten
Stoika Milanova en Georgi Ba-
dev, die met het kamerorkest
van Sofia de vioolconcerten
BMV 1041, 1042 en 1043 spe
len; dat is natuurlijk in b.v-
het largo uit de 1043 wel erg
fraai, maar de weinig „adem
halende" streek van de violis
ten Iaat je Bacil soms meer als
een Brahms beleven dan als
Bach „Erg mooi" zou je kun
nen zetten bij deze twee lp's,
die wel een representatief
stuk uit Bachs oeuvre bevat
ten.
JEAN SEBASTIEN BACH
(orgelwerken en- vioolconcer
ten) (HMU 2.642)
Het Nederlandse Blaasen-
semble (inclusief Edo de
Waart) is terecht befaamd;
niet alleen door de stunts- die
het uithaalt, maar tevens door
het fijnzinnig musiceren. Het
heeft zeker bijgedragen tot de
■•evaluatie van het olaasinstru-
-nent. dat maar al te snel de
valueert in allerlei rtlaasorkes-
ten. Op .een nienwe plaat
speelt het a rrangementen uit
Mozarts Don Giovanni en Die
Entfiihrung aus dem Serail.
Daarbij zullen velen de wenk
brauwen fronsen. Leven we
niet in een tijd, dat arrange
menten uit den boze zijn; dat
ive streven naar Original-uit-
voeringen etc.?
Op de hoes staat een
uitvoerig verhaal hoe Mozart
zelf en vele andere componis
ten van naam het als een eer
beschouwden, als een teken
van succes, wanneer ze gear
rangeerd werden. De bewer
kingen van de operafragmen-
ten op deze lp zijn gemaakt
door Mozarts tijdgenoten
W'endl en Triebensee, waarvan
de eerste een „Böhmischer
Biasermusikant" was en de
tweede o.a. hoboïst bij het
Hof- und Nationaltheater te
Wenen. Het enigt bezwaar bij
het beluisteren kan zijn, dat je
ze aan de bekende melodieën
uit deze onera's in de oor
spronkelijke versie gewend
bent, dat je deze muziekjes
tocli als aftreksels blijft horen-
Het zijn los daarvan leuke
muziekjes, die door het Blaas-
ensemble met een feilloze pre
cisie en grote lichtvoetigheid
worden uitgevoerd.
HARMONIEMIISIK NACH
MOZART Das Niederlan-
dische Bl.lserensemble
(Philips 6500 783).
me van de menselijke verlan
gens op de troon zet. Een ab
surdistische beschrijving van
nei geneesmiddel actie „Zij
hielden niet van het leven
Kwamen ertegen in opstand
Gelukkig, dat de (naatschappij
hecht was. Wat moeten zij
lanvangen als er op een das
len goede maatschappij za
zijn?" Zij trachten de ko&mi
iche eenzaamheid —iets an
iers dan een sociale eenzaam
leid daarmee te doorbre
ken. In deze navrante sfeer
-iet ionesco gelukt bespieeelit
gen m te voeren die mee
nout snijden, minder gekur
steld zijn, dan in zijn vroeger
oneel stukke"
Hl
Dit hele proces wordt ter-
top gevoerd in een revolutie
(Parijs 68 etc.), die de tiran
eindredactie
henk egbers
Je kum geen punt iciuei de kinderboekenweek zetten zonder
te wijzen op de herdruk isedert '65) van liet boek Sprookjes van
moeder de gans bij Krusemans uitg. mij. Het gaat hier om de be-
i aam de uitgave van Charles Perrault, die in 1697 de Oontes de
ma mere I'Oye voor hei eerst noteerde waarna ze door een toen
ook al Haagse uitgever weiden gedrukt. Het boek wordt be
schouwd als het eerste kindersprookje; de sprookjes zelf hoorden
veel langer tot de inventaris van de menselijke fantasie. Voor
196/ bevatten alle hoeken voor kindergebruik volwassen ver
tellingen Perrault deed een verdienstelijke poging om daar ver
andering in te brengen Sedertdien is liet parkeren van kinderen
in afzonderlijke boeken begonnen Prof dr. J. H. v d. Berg
schreef eens: „Als het k'»d door een steeds minder toegankelijke
volwassenheid meer en mee, infantiel is gemaakt en de talmende
mder de kinderen mei dr kunstgreep van liet wrede sprookje uit
ie nabij lijkende volwassen beid nog wordt verstoten kan niemand
verwachten dai dit kind plotseling tot de volwassen wereld toe-
reedt" Op o.a deze wiize is de psychische puberteit ontstaan. Sn
leze Kruseinaiuiitgav. ■- het Godfried Bomans die een uitvoe
rige toelichting schreel op deze sprookjes die inderdaad wreed
zijn De 1» prachtige crig-nelc prenten van Gusiave Doré onder
strepen dit nog eens '.zie boven uit Klein Duimpjei Over die
prenten schreef H Prene-r een nawoord Van hem is ook de ver
taling van Klem Duimpie O, schone Slaanster Assepoester De
Gelaarsde Kat. Rnodkanje Rikel met de Kuif. Blauwbaard. De
Feeën en Ezelsvel Een 'raaie uitgave om uit voor te lezen, te
lezen en om in te kijken Prijs f 22,50.