kster. Amerika na kater nog steeds somber Kissinger heeft een goed hart Zijn Westduitsers de SPD-regering beu? BELGISCH PARLEMENT: BESCHAMEND OOST-WEST-HANDEl GROEIT Multinationals en pepsi-cola in Rusland Spreiding FRANSE EX-MINISTER MICHEL JOBERT: DE BUJDE RUDERS "IA ie op de lak. kt Nixonkater Speldje Portretten Klachtenboeken Fataal Gunstig DOORI CORN VERHOEVEN >867. Prijzen af Born. TVOGELS 01696 2303 N" 8.V. 01120 2265 ren naar 1 J JS 2 3127 F H. BAKKER tel. 01608 4960 MENS EN KEUEN- eijterslaan 130. goed igen ig- Ibent aar p, M ,,MGFN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE L NGEN PE L NGEN PE L NGEN PE UNGEN PE ^NGEN ,LJrf?N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN ^PE'L'NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN .PEILINGEN 'd^IINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILING JuNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGfcL <ffm wwe correspondent) «AfiHSWJ'ivu'i St is met meer wat zij Sjeest at Amerika is in een £mhere bui, De „Amerikaan- «1 Drooma" *s een illusie ge- breien en als er heden ten Lee gelachen wordt is het J£l hoongelach Wat Amen- Uen graag plachten aan te Z)en als ..Gods eigen land ÏLjndt zicli in een vertrou- —flacrisis zo diep. dat alleen wantrouwen geloofwaardig be gint te worden. Zr wordt, veel te veel, gespro- £1 tw-er „de ondergang van L Amerikaanse beschaving" „iet weinig onheilsprofeten joeken In de geschiedenisboe- kan war een Paraï'el m€t het „„de Komemse Rijk, dat zich ontwikkelde tot het huidige TtaHë. Aan borreltafels, waar effec- tenmekelaars hun verdriet verdrinken wordt ernstig ge wroken over „een paar mil ten woestijnnomaden rond de Perzische Golf, die olie tot een wapen hebben gesmeed dat nratóscher is dan een kern- iapra <m wen wrwoes- Gerald Ford tend". In de goede oude tijd, zo mopperen de mannen voor wie Wall Street het hart van de beschaving is, zouden we er mariniers en paratroepers hebben geland en de zaak hebben overgenomen. Het zijn tenslotte onze technologie en ons geld die de olie uit d« woestijn hebben gehaald. Amerika is nog niet hersteld van de Nixonkater. Degenen die weten wat een kater is weten ook hoe gemakkelijk men in de ban van dit valse fenomeen geïrriteerd kan ra ken. En Amerika is geïrri teerd. Door alles, maar volgens de opiniepeilers George Gal lup en Louis Harris het meest door de inflatie en de zorg wekkende toestand van de economie. President Ford, die de peilingen van Gallup en Harris op de voet volgt (hij zonk 21 punten in de publieke hoogachting binnen een maand) heeft een soort psy chologische oorlog tegen de in flatie verklaard, die, naar hij .in een televisierede uiteenzet te, door de Amerikaanse bur gers zelf is veroorzaakt. Een beschuldiging van die aard doet een man met een kater geen goed, zeker niet wanneer hem wordt aanbevo len de inflatie te bestrijden door minder te verspillen en hij verneemt dat Ford de vol gende dag een verkiezingatoer aanving met een plechtigheid, waarbij de genodigden voor een kopje koffie duizend dol lar neertelden voor de partij kas. Goede Amerikanen moeten, In de psychologische oorlogsvoe ring tegen de inflatie, een speldje met het opschrift WIN dragen. Ford doet dat ook, in de hoop dat zulks de geesten zal verheffen en tot een men tale opbeuring zal leiden. Een politieke tekenaar plaatste oliesjeiks in het zand van de woestijn die speldjes droegen met het opschrift LOOSE. Galgehumor. De dollar placht onaantastbaar en vrijwel heilig te zijn; heilig genoeg althans om er „In God We Trust" op te drukken als een nationale uiting van gods vertrouwen. Als de dollar niet meer te vertrouwen is, wie kan men dan wel vertrouwen? De inflatie is dus het grootste probleem van de sombere Amerikaanse burger. Het Is, zoals gebruikelijk het symp toom en niet de oorzaak dat de Amerikaan irriteert. Van daar dat Gerald Ford in zijn eerder genoemde televisierede een lange serie aanbevelingen deed 'die hem waren opgezon den door jeugdige economische adviseurs, voornamelijk in de leeftijdsklasse van zes tot twaalf jaar. Draai het licht uit en ga in het donker naar bed, zelfs wanneer je bang bent, in het donker. Zoek de asbak na om te zien hoeveel er ver kwist wordt. Ga op de koopjes af (behalve wanneer een re publikeinse kop koffie in het gezelschap van de president 1000 dollar kost). De verkiezingen van 5 novem ber (waarbij alle 43-5 leden van het Huis van Afgevaar digden, 34 senatoren, 35 gou verneurs en tienduizenden an dere functionarissen, van rech ters tot hondenvangers moeten worden gekozen) staan in het teken van inflatie en wantrou wen. Op plaatselijk niveau liggen de zaken anders. Als stadsman wordt de Amerikaan het meest geïrriteerd door ga- (Van «om correspondent) PARIJS Michel J abort die ver np de achtergrond een van de raadsmannen van Pompi dou was heeft nooit minister willen worden. Pompidou moed hem drie. keer en elke keer nadrukkelijker vragen alvorens hij instemde. Hij ver tegenwoordigde Frankrijke po- litiek, niet de politiek van Pompodou en De Gaulle en niet in het minst die van Mi ehei Jobert. Wat met name in Brussel en Washington tot laten wö zeggen levendige tafrelen unleiding gaf. Jobert is daarnaast de man die Je meest snijdende en vernie lende dingen op de meest roete en vriendelijke wijze eeggen kan. Dat doet hij se dert enkele maanden over na genoeg alle tegenwoordige Franse ministers en over de president en in zijn thans ver schenen boek over nog veel meer anderen. Met name over Henry Kissin ger, van wie hij zegt dat de man ongetwijfeld een goed hart heeft. De vraag is of een dergelijke opmerking van Jo bert komende als compliment aangezien mag worden- Het boek heet „Mémoires d'A- venir" toekomstmemoires. Het verschijnen valt samen met Joberts politieke eenmansac tie. Hij trekt door het land en houdt toespraken en levert kritiek en wil klaarblijkelijk een politieke stroming ontke tenen. Als men hem vraagt of hij rechts of links is ant woordt hij dat hij elders is. Als men dat opmerkt dat el ders ver is glimlacht hij zoals hij Kissinger een goed hart toekent. De politiek die Jobert na streeft ligt in de lijn van het orthodoxe gaullisme en gaat ook in linkse richting (het- niet in tegenstelling met elkan der is hetgeen vaak geschre ven wordten draagt het be leid* van Óiscard d'Estamg en zijn eigen opvolger aan de Quai d'Orsay om meehr toena dering tot de Verenigde Staten te zoeken geen hart toe. Over zijn eigen opvolger zei hij zeer indirectAls ik minis ter van buitenlandse zaken ge bleven was zou ik politiek nu nergens meer zijn. Hij zegt dat zijn (in 55 dagen) ge- schroeven boek moet aantonen dat, bij sedert zijn jeugd altijd over dingen en feiten nage dacht heeft om hem te helpen de dagen die in het verschiet liggen te begrijpen. En verder, ik - heb zoveel politici zien handelen, zich zien opwinden, slagen en mislukken. Hij schetst enkele portretten, spreekt over de Frans-Ameri kaanse tegenstellingen en na tuurlijk over Kissinger met wie hij de bekende botsingen had en vertelt hoe Kissinger te keer ging, verschrikt scheen, en in razenij ontstak en excessieve woorden ge bruikte. De Amerikaanse staatssecretaris is voor hem: „Een beweeglijke en zeker be rekende persoonlijkheid, zeer georganiseerd, soms onver schillig en waarschijnlijk een dromier, een man die ongetwij feld een goed hart heeft". Het oordeel is mogelijk juist want Jobert is intelligent wat Kissinger ook blijkt te zijn maar vermoedelijk anders. Hij erkent dat er lieden zijn die tegenwoordig belangrijk zijn maar waaraan hij maar enkele regels in zijn boek wijdt. Maar hij spreekt uitvoerig over Kissinger. Met het mees te plezier heeft hij, zo ver klaart hij, geschreven over de periode rond 1954 toen hij me dewerker was van Pierre Mendès-France waarheen A blijkbaar nog veel van zijn sympathieën uitgaan. Samenvat tend een boek om beter te doen begrijpen wat hij tegen woordig nastreeft en waartoe hij zo meent hij een aantal overdenkingen over een aantal dingen bekend moest maken. Hij wil geen nieuwe -maat- schappijvorm aanppijzen maar hij -streeft een politieke actie na die echter ook na het lezen van dit boek nog niet heel duidelijk is. Intussen heeft hij zijn toekomstmemoires met de scherpe punt van een floret geschreven. Zeer lezenswaar dig, zeer interessant en ver makelijk. JAN DRUMMEN Michel Jobert (Van onze correspondent) BONN De SPD loopt groot gevaar morgen na 28 jaar als jrooiste partij in de Westduit- se deelstaat Hessen onttroond Ie worden, in Beieren, waar worgen eveneens verkiezingen voor een nieuwe landdag plaatsvinden rekent zij ook op 'en verlies dat evenwel gerin- ger aal lijn. ®o beide uitslagen zullen ech ter niets veranderen aan de 'oeds sinds tientallen jaren bestaande situatie. In Hessen Rillen de sociaal-democraten »men met de liberalen de re- genng blijven vormen en in "«teren zal de madht van de van Franz Joseph Strauss '«gebroken blijven. hebben de chris ten-democraten in Hessen de felste verkiezingscampagne sinds vele jaren ontketend. Voor hen moet deze deelstaat het keerpunt v.an de sociaal democratische macht in Bonn brengen. Wanneer de CDU hier de SPD voorbij zou stre ven, zou dit een prestigeover- winnirag betekenen, die de christen-democraten in de hele Bondsrepubliek opnieuw zou bevleuigelen. De kans hierop is groot, want tijdens haar goed georganiseerde campagne trekt de CDU volle zalen, terwijl de SiPD-sprekers maar weinig be langstelling trekken. Veel kiezers zijn het lange SFD-bewind bovendien moe, terwijl enkele schandalen de partij ook al geen goed heb ben gedaan. De algemene situ atie in de Bondsrepubliek met werkloosheid, inflatie en eco nomische onzekerheid voi-men -andere motieven voor de kie zers om hun heil bij de CDU te zoeken. De stemming is wel iswaar niet algemeen tegen de SPD kanselier Helmut Schmidt gekant, maar het is waarschijnlijk, dat de kiezers hem willen waarschuwen snel orde op zaken in het binnen land te stellen. De CDU in Hessen profiteert ook van de markante persoon lijkheid van de landelijke par tijvoorzitter Alfred Dregger, die als conservatief rechts van de christendemocratische kern staat. Men zou hem een soort bijgevijlde Strauss kun nen noemen. Vier jaar geleden al was he<t Dregger, die de CDU een winst van ruim 13% bezorgde en de partij oh een voor haar ongekende hoogte van 39,7% bracht. Minister president Albert Osswold re geert daarentegen met een vrij onzekere hand, hetgeen hem in 1970 een verlies van ruim 4% opleverde. In dat jaar kreeg de SPD 45,9% van de stemmen, nadat zij sinds 1969 nog de absolute meerderheid had veroverd. In Beieren bereikte de CSU vier jaar geleden een huize hoge overwinning van 56,4%. Daarom zou ook een verlies van enkele procenten de partij amper schade berokkenen. De SPD stond hier met orageprofi- leerde kandidaten altijd in de schaduw van Strauss en de omstandigheid dat de Bonner minister Franz-Joohen Vogel thans lijstaanvoerder is heeft hieraan nauwelijks iets veran derd. Als Olympische burge meester van München, genoot Vogel grote populariteit, maar als minister van justitie ken nen hem maar weinig kiezers. Voor de liberale FDP geldt het dat haar terugkeer in de Münchense Landdag zeker is. Hier is de bepaling afgeschaft, dat een partij minstens tien procent van de stemmen moet boeken en geldt thans de alge mene 5%-elausule van de hele Bondsrepubliek. De liberalen rekenen, op 9 tot 10% van de stemmen, maar hun bondge nootschap met de SPD zal te zwak blijven om de opper machtige CSU te kunnen ver drijven. (Van onze correspondent) BRUSSEL De Belgische Premier Leo Tindemans onlangs in Antwerpen Beklaagd over het doen en «en van het parlement. Zijn "lorden waren nog niet of nieuwe incidenten «01 zich voor in de Brus- w Wetstraat, het rege- ™>gscentrum waar het hart «n de parlementaire demo te klopt. t'M QT nu ^oirter voor- tetm m°e' men om dezelfde Heer6"1 'e blÜven spreken - tiënf P,Laten van een hartpa- Seh t 1 "ie taferelen die DariJj en toe in het Brusselse afspelen zijn wel zo afVmamer>(i dat men zich zou ten J01 bet wel nodig is 1^*» instelling in dit p, r °P na te houden. hoiiA maar een troost en dli>e ftmr 'n bof bet mogelijk nog DaH- 'on z'jn als er meer ri» '^ontrieden die verga an 'onden bijwonen. Om oorbeeld te geven hoeven ie terug te gaan naar I kattJ^oioel-economische de- Beta iVan r!®10 week in de Vertw Kamer van Volks- "enwoordigers. De ge beurtenis zou vergeleken kun nen worden met de financieel- economisohe debatten, zo men wil algemene beschouwingen aan het Binnenhof. Daarvoor bestaat in Nederland „zelfs" van de zijde van de parle mentsleden girote belangstel- ling. Heel anders is dat in België waar de parlementsleden schitterden door afwezigheid en waar het handjevol aanwe zigen van tussen de 20 a 25 man nota bene ook nog werd getrakteerd op een rel tussen de socialistische woordvoerder van het moment Cools en mi nister van eoonomische zaken Oleffe. Wij hebben trouwens Bil vaker geconstateerd diat mi nisters en parlementsleden van de oppositie, in dit geval van de Belgische Socialistische Partij (BSP), het parlement gebruiken of liever gezegd misbruiken om persoonlijke veten uit te vechten. Een voorbeeld daarvan tijdens het financieel-eoonomische de bat van deze week: minister Oleffe zei op een gegeven mo ment: „Ik zal niet aarzelen indien nodig, prijsstijgingen te weigeren als in de betrokken sector de looneisen, inclusief de index-aanpassing, zouden uitlopen boven de stijging van dp nationale produktiviteit". Een ook naar onze begrippen Tindemans gezonde opmerking. De socialisten schreeuwden daarop dat minister Oleffe daarmee een loonstop had af gekondigd, wat helemaal niet zo was want zo iets behoort, helemaal niet tot de bevoegd heden van een minister van economische zaken in België, noch tot de bevoegdheden van deze regering in zijn geheel. Weer werd de socialistische voorman Cools zó boos dat mi nister Oleffe hem zo langs de neus weg aanraadde: „U zoudt beter een whisky minder kun nen drinken, dan zoudt U mis- sphien niet zo opgewonden zijn", waarop Coois purper kleurig aanliep en eiste dat de minister deze woorden terug nam. Oleffe zei toen: „U zou beter een kopje koffie meer kunnen drinken, dan zou U niet zo opgewonden wor den....". De Kamervoorzitter kwam tenslotte, tussenbeide met de opmerking aan het adres van de socialist dat hij deze repri mande van de minister wel had uitgelokt door steeds te interrumperen. Bovenstaand voorval is overi gens één uit de vele gelijk soortige die zich steeds in het parlement afspelen. De nood kreet van premier Tindemans, In Antwerpen geslaakt, komt in feite neer op de algemene klacht in België dat er maar een handvol serieuze parle mentsleden bestaat, dat de rest, zoal niet bezig met winstgevende bijbaantjes, zich de wet laat voorschrijven door de politieke partijen en de vakbonden. Op deze manier wordt de beslissing over wets ontwerpen niet meer in het parlement genomen maar in vergaderzalen van politieke partijen en vakbonden. .Voor een premier als Tinde mans, dae ook in brede krin gen van de oppositie als een integer politicus maar wel als een kamergel e erde wordt be sohouwd, moet het bijzonder frustrerend zijn om als over tuigd democraat met een der gelijk gedegenereerd parle ment opgescheept te zitten. De ze al dan niet tentoongesprei de apathie tegenover het func tioneren van het parlementaire systeem betekent intussen ook dat de regering in haar werk wijze wordt gesaboteerd. En tenslotte wordt het anti-parie mentarisme bij bepaalde groe peringen en erger nog bij de jeugd aangemoedigd. De Belgische pers blijft bij deze ontwikkelingen gelukkig niet onverschillig. Ze trot seert over het algemeen de kritiek van de parlementsle den die vinden dat de pers te veel in mineur over politici en ambtenaren schrijft, maar de jongste schandalen in België (de zaak Baudrin, het compu ter-schandaal en de fraude bij de Bank van Brussel die de Belgische Staat samen mil jar den franken hebben gekost) be wijzen dat het maar goed is dat er een pers bestaat die op machtsmisbruik durft te wijzen. JAN SCHILS ten in het wegdek en door honden. Dat is onomstotelijk bewezen door een enquête on der een groot aantal Ameri kaanse' burgemeesters waarin de .klachtenvolumes' van stads bewoners werden opgemeten. Men zou denken dat moord en roof de stedeling het meest bedroefden, maar misdrijf staat vrij laag genoteerd in de klachtenboeken. Een gat in het wegdek is, om precies te zijn, een aanslag op de eigendom, c.q. de automobiel, in serie bedreven tot het moment van de rehabilitatie door wegher- stel. Wat de hondenoverlast betreft: hier bestaat een ern stig conflict tussen de eige naars, die van hun honden aanhankelijkheid, trouw en bescherming ontvangen en de hondlozen, die maar al te vaak in het geluk treden, zoals het stappen in de hondepoep wel beleefd wordt omschreven. New York City taxeert de massa van de onplezierige uit latingen van de stedelijke honden op 100.000 pond per dag. Vandaar het hoge klach tenvolume. President Ford heeft de hond volledig over het hoofd gezien in zijn psychologische oorlog tegen de inflatie. Honden ma ken de meerderheid uit in bet honden- en kattenbestand in de Verenigde Staten, dat con servatief op 120 miljoen wordt geschat. Over verkwisting ge sproken: de honden en katten vormen de basis van een die- renvoedselindustrie die een aanzienlijk hogere omzet haalt dat de gecombineerde Ameri kaanse kindervoedselindustrie. en. Maar Ford weet, gelijk je meeste politici, dat je, wan neer je een hond aanvalt, zijn baas bijt en dat de bazen stemmen. Er zijn al grote aantallen Amerikaanse minimumlijders overgegaan tot het consumeren van de hogere kwaliteiten in honde- en kattevoer. Inmid dels ligt het geluk op straat en de Amerikaan die er in trapt reageert, geprikkeld door in flatie, onzekerheid, wantrou wen en wanhoop, als een ge wond dier. BERT VAN VELZEN De tijd dat de westerse en de Russische markt strikt ge scheiden waren, lijkt zo lang zamerhand voorbij. Amerika heeft al lang handelscontacten met de Sovjet-Unie en de EEG gaat binnenkort serieus overleggen met de Comecon, de economische organisatie van de Oostbloklanden. Stalin schreef in 1932 dat er twee wereldmarkten waren, een kapitalistische en een so cialistische en tot ver in de jaren zestig was er nauwelijks verkeer tussen die markten- Deze politiek bleek echter geen succes voor Oost-Europa. Het aandeel van de Comecon in de wereldhandel daalde van 10,4% in 1965 tot 9,8% in 1969 en deze daling zet zich nog steeds door. Rusland heeft de ontwikke ling van de technologie in het westen niet kunnen volgen. Bovendien kende men geen produktiespecialisatie: ieder land achter het ijzeren gordijn moest proberen zichzelf te be druipen en bouwde fabrieken voor alle goederen die het no dig had. Door de grote aan dacht voor de zware industrie bleef de kwaliteit van de pro- dukten in het oostblok bene den die van de westerse satellietstaten te herstellen, wil Rusland nu dat de Oosteii- ropese landen als blok, als Co mecon, met West-Europa pra ten. De Russische toenadering begon eigenlijk tijdens de energiecrisis. Moskou zag dat het economisch machtige Eu ropa verzwakt en verdeeld uit de crisismaanden kwam. Bo vendien bleek dat Europa meer dan ooit afhankelijk was van energiebronnen in andere werelddelen- In Siberië zijn Vooral Breznjev zag in dat het isolement fataal zou kun nen zijn. Hij drukte Nixon de hand en de handelsbetrekkin gen met de Sovjet-Unie vlogen de pan uit. Een aardig gevolg van de nieuwe contac ten is dat Pepsi-Cöla een bot telarij gaat bouwen in het Russische Novorossisk met een capaciteit van 72 miljoen fles sen per jaar. Daar staat tegen over dat een filiaal van het Pepsi-concern Russische wod ka in de Verenigde Staten gaat verkopen- Ondertussen zijn de Russen ook begonnen de opbouw van hun handel meer op westerse leest te schoeien. Er zijn de laatste jaren veel handelsorga nisaties opgericht die hele tak ken van industrie omvatten. Ze zijn werkzaam in alle oost- bloklanden en men zou ze heel goed kunnen vergelijken met de omstreden kapitalisti sche multinationals. Afzonderlijke landen in West- en Oost-Europa hebben al handelsbetrekkingen met elkaar aangeknoopt. De Euïo- pese Gemeenschap heeft be sloten als eenheid op te tre den. zodat die afzonderlijke verdragen opnieuw bekeken moeten worden. Rusland is be reid met de EEG als blok te praten. Dat wil oi'erigens nog niet zeggen dat alle belemme ringen in één keer uit de we reld zijn. De EEG wil liever niet onderhandelen met de Co mecon, omdat Rusland daarin te dominerend Is. Het oostblok houdt aan die eis vast. Een afgevaardigde van de EEG gaat binnenkort naar Moskou nm over dat punt te discussië ren. Rusland erkent dus Europa als economische macht en is bereid te praten- Dat zou op ontspanning kunnen duiden. Het is dan wel ontspanning uit eigenbelang. De Russen heb ben met lede ogen moeten aanzien dat communistische landen op eigen houtje con tracten met westerse indus trieën afsloten. Om de greep op het handelsverkeer in de Breznjev niet zo lang geleden nieuwe olie- en steenkoolvelden ont dekt en dat geeft de Russen bij onderhandelingen met de EEG natuurlijk een stevige steun in de rug. Europa handelt uiteraad ook uit eigen economische belangen. Er moeten nieuwe afzetmogelijkheden gevonden worden. Rusland en zijn satel lieten smachten naar westerse produkten en technische mid delen en geld orn de nieuwe energiebronnen aan te kunnen boren. Zonder „kapitalisti sche" hulp is ontginning van het rijke Siberië voor de Rus sen niet mogelijk. En zolang dat niet gebeurt, lopen de Russische tekorten in de han del met West-Europa en Ame rika op. Ook de EEG heeft dus enige ijzers in het vuur. Het is duidelijk dat econo mische motieven in de politiek erg belangrijk en in tijden van schaarste vaak zelfs doorslaggevend zijn. Breznj-. houdt de deur naar het westen open om de economie van zijn land te redden, ook al moet hij zich als „duif" regelmatig verdedigen tegen harde, anti westerse partijfunctionarissen in eigen land. Als Amerika en Europa door middel van han delsbetrekkingen met de Sov jet-Unie zijn verbonden, zal dat ook politieke gevolgen hebben- Het is bijvoorbeeld niet uitgesloten dat economi sche „vriendschap" de bespre kingen over de Europese vei ligheid gunstig beïnvloeden. De afgelopen week kwam een merkwaardige consequen tie van de Russiseh-Ameri- ltaanse handelsafspraken in het nieuws. Moskou schijnt toegestemd te hebben in de emigratie van Russische joden (over het juiste aantal bestaat nog geen duidelijkheid), in ruil voor vrij grote handels voordelen. Een goed voorbeeld van de invloed van economi sche motieven op principiële politiek DIRK VELLENGA Sommige loze kret-en ffijï&en tegen kritiek beschermd te worden door iets ails een ing&c bouwde chantage. Wie er aan merkingen, op heeft of zélfs maar naar de exacte inhoud ervan informeert, is daardoor alleen al verdacht en wekt de indruk het niet eens te zijn met het nobele of progressieve doel, dat met die kreet in verband gebracht wordt. Een woord als „welzijn", dat naar mijn mening vrij voos vara ge halte is, ontmoet, denk ik, om die reden weinig kritiek, zelfs niet wanneer het nogal preten tieus mest beleid in verband, gebracht wordt en als basis dient voor hele lichamen, kan toren en begrotingen. Wamt wie is zo'n hond, dat hij iets tepgra welzijn hóeft? En als niemand iets tegen welzijn kan hebben, kan elk beleid zich aan elke kritiek onttrek ken door zich „welzijnsbeleid" te noemen. Een kreet waarmee ome e sympathieke, linkse regering graag opereert is „spreiding van kennis en macht". Het klinkt uiterst nobel en d/us vraagt niemand zich af wat er eigenlijk mee bedoeld wordt, of kennis en macht zich voor spreiding lenen en zo ja, of dat voor beide in dezelfde ma te het geval is, zoals in de kreet verondersteld' lijiet te worden. Het is, om te begin nen, al niet zo eenvoudig vast te stellen wat „spreiding" in deze leus betekent. Het woor denboek biedt met de om schrijving „gelijkmatige ver deling over een tijdsverloop of over een ruimte" wel een aan knopingspunt voor een ver moeden. Met „spreiding" in deze nieuwe, creatieve zin, zal Iets bedoeld zijn als „gelijk, matige verdeling over een me nigte"- Vandaar dat ook ge sproken wordt over „deling" van de macht. En daarbij past dan de voorstelling van een bepaalde, wel omschreven hoeveelheid verdeélbwre macht. Is macht iets deel baars? Hoe dan ook, zij wordt nu gedacht als een deelbaar quantum, dat op dat moment geconcentreerd is bij weini gen, maar verspreid hoort te worden over velen of allen, zodat niet langer weinig men sen veel macht hebben maar bijv. veel mensen weinig macht ofalle mensen samen alle macht. Hoever de verdeelbaarheid v<m macht gaat, op welk punt van verde ling en verkleining de macht tot machteloosheid wordt, en wat het voorwerp van die ver deelde macht is, wordt niet uitgelegd. Nobele leuzen heb ben geen toelichting nodig. Maar het is wel merkwaardig, dat een regering die zo voor deling van macht is, haar op treden begint met het vergro ten van haar eigen macht. Voor mij maakt dit de leus niet geloofwaardiger, maar juist leusachtiger. Als de uitvoering van een programma begint met de realisatie van het te gendeel van wait als ideaal be leden wordt, of met een nega tieve fase, is het vermoeden gewettigd, dat het programma ofwel niet doordiracht is ofwel zeer doordacht bedrag. En als spreiding van macht „verdeling" is, wat moeten wij ons dan voorstellen bij de daar onmiddellijk aan gekop pelde spreiding van kennis? Bestaat ook die hierin, dat niet langer weinig mensen veel weten, maar veel mensen weinig? Zijn er dan mensen die te veel weten, zoals er mensen zij die te veel macht hebben of te veel geld? Hoe had men dan gedacht hun dat verboden teveel aan kennis te ontnemen en wie heeft vol doende kennis en macht om te beslissen in welk hoofd deze kennis getransplanteerd moet worden? Dat zijn een p aar vragen die bij mij opkomen, niet uit boosaardigheid of ge brek aan begrip voor nobele idealen, maar bij een poging de leus over spreiding van kennis en macht" serieus te nemen, mij daarbij iets moois voor te stellen en ze niet als rimram af te doen. Het lukt mij niet. Als spreiding van kennis iets is, moet het iets heel anders zijn dan spreiding van macht en die is op haar heurt een ander soort van spreiding dan spreiding van geld. hagel of pepernoten. Ik zeg met opzet „als zij iets is", want ik weet werkelijk niet of ze iets is- Ik denk eigenlijk, dat het niets is behalve wat nobel klinkende rimram. En van nobele rimram, weet ik in elk geval zeker, dat het dik wijls een dekmantel is voor minder nobele praktijken.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 17