Mandoline bij veel amateurs populair KRANT EN OPVOEDING MééR DAN GOED GEK Jong St.-Joost kan vergelijking goed doorstaan E De twintiger jaren van Gatsby in (en) de zeventiger jaren Cultuur bij wet te regelen Landelijk bonds feest Breda uziek xpositie ota bene Zaterdag 12 oktober 197(1 JAN HAAS, keramische plastieken en John van Koo ien, grafiek, tot 25 okt. bij Etcetera, Bergen op Zoom WILLEM Gorter, tekeningen en schilderijen, tot 3 nov. bii BKS, Spoorlaan. Tilburg. WAAROM kreeg cabaretier Jaaip v.d. Merwe f 235-000 subsidie?, vraagt Tweede-Ka merlid v.d. Sanden aan minis ter Van Doorn. Is dat een nieuwe activiteit van crm? BELGEN bij Bellfires; expo sitie met werk van De Glerck, Elias, Raveel en Thys in schouwzaai Belffires Hapert. Tot 18 nov. VAN AKEN tot Aurich en van Maastricht tot Groningen heet het Grensland-festival met oa. 200 evenementen (mu ziek, toneel, ballet, beeldende kunst) .dat dezer dagen werd geopend te 's-Heerenberg-Em- merik en duurt tot eind mei '75. Goed idee voor Grensland contact tussen Nederland-BeJ- S'è PICTÜRA, tekengenootschap te Dordrecht bestaat 200 jaar. Tentoonstelling met oud en nieeuw Piotura tot 10 nov- in Dardirechts museuro MILJOENEN guldens heb ben Duitse schrijvers geëist vasn Münidhener uitgeverij Desdh, wegens achterstallige honoraria. Hans Habe zag in Nederland een vertaling vam zijn werk, waarvoor hij geen cent gekregen bad. Toen be gon de bal te rollen B1GGELARIJ, nieuwe gale rie in Nuenen- Gaat vaindaag open met werk van o.a. Celie, Har Sanders, Marinus Puit, Thijs van Kjjrremenade, Eric Pape. Wettemseiinid 12 (tel 04993-2529). Ben Ludemann voor Estralita ONS ERFDEEL-4: De BRT staat in België onder spanning. Iets daarvan komt over in de discussie tussen dr. Herman vain Pelt en prof. Jan Briers (De BRT in de steigers). Jan van der Vegt herdenkt nog eens de dit jaar overleden dichter Chris van Geel en Erik Slagter levert een literair 1 historische bijdrage over de rol Van het dadaïsme in de poëzie. Hans Redeher schrijft over Co Westerik als de mild- navrante schilder va<n het menselijk tekort. In het Zuid afrikaans gesteld is de bijdra ge van de Zuidafrikaanse ro-, maneier J. Rabie; een persoon lijke getuigenis over de apartheidspolitiek- Verder een 70-tal pagina's culturele informatie, waarin o.a. Jan D'Haese zich vermakelijk kwaad maakt op de Middel- heim-Beligië tentoonstelling e-n Ruud Kraayveld Komrij een prul van een criticus noemt etc- (O.E. Kerstr. 1 Raam» oonk-dorp). DE REVISOR-7 Ron Kaal schreef derde en slotdeel van Ach, meine Sprache wird nich verstanden (werkelijkheid in de schilderkunst); H. Verdaas donk komt met een eerste verhandeling over Methodolo- gie in reeks Vormen van lite ratuurwetenschap. Leo Ross heeft nogal wat aanmerking op heruitgave van De Haana Pijpelijmtjes en Willem de Ruiter analyseert de eenzaam heid van Bob Dylan. Verder poëzie van o.a. Sylvia Plath en Haba'kuk II De Balker en pro- za-bij-draigem van o.a. Hans Plomp en Pankows-ki. (Revi sor, postbus 5176, DeD Haag)- Je kunt niet zeggen, dat de mandoline als instrument om zelf te bespelen èrg populair is. zegt Ben Ludemann- Ik heb nog twee of drie collega's in het land, die al het mandoline- werk (vanaf de Zangeres zon der Naam tot het Concertge bouworkest) opknappen; dan het je het wel gehad. Maar dan spreekt hij over de pro fessionals. Er bestaan in ons land altijd nog ongeveer veer tig amateur-ensembles en -or kesten. En, zoals dat in dit land betaamt, samen vormen zij een bond. Jaarlijks is er dan uiteraard een Bondsmu- ziekfeest. Dit jaar wordt dit landelijke feest georganiseerd door het befaamde mandoline orkest Estrelita uit Molen schot, waarvan Ben Ludemann de muzikale leider is. Aan dit festival en concours nemen elf orkesten deel, waaronder Con Amore uit Vlissingen en Ex- clesior uit Kruinmgen. Het vindt plaats op zaterdag 19 oktober van 12-17.30 uur in het Bredase Turfschip. De ju ry voor het concoursgedeelte bestaat uit D. de Jong (vz), Herman Strategier en Dick Visser. „Ik ben een tegenstander van concoursen", zegt ögn Lu- demamn. „We zitten in geen enkele afdeling met Estrelita. We zitten in mijn afdeling- Concoursen werken niet lek ker. Een half jaar zitten de ledien zich in de zenuwen te werken op verplichte num mers; leuk of niet leuk. Daar om opent ons orkest dit feest in het festival-gedieelte"- In zijn Bredase flatkamer zit Ben met. zijn been, minder leuk, omhoog; krukken tegen de muur. Hij viel in het Amster dams Carré van de trap. Maar aanstonds wordt hij weer naar Amsterdam vervoerd om als vaste begeleider van Toon Hermans de 2200 bezoekers, die iedere avond maar weer komen opdagen, te verma ken. Even nog een lesje mandoli ne. Mijn lexicon zegt: klassie ke luit; snaarinstrument met ddepgewelfd klanklichaam, met Bünden op de hals, be spannen met acht snaren (at. gdl al c2; elke toon met 2 snaren hezet) en getokkeld d.m.v. plectrum. Sinds de 17e eeuw dm gebruik, in de 18e eeuw in Italië zeer in trek (Vivaldi) en ook thans bijzon der gewild. Als orkestinstru ment slechts zelden toegepast. En Ben Ludemann: „Een man doline-orkest bestaat uit eerste en tweede mandolines; de ge wone mandlolines. gestemd als de viool. Dan de mandola, die een octaaf lager klinkt te vergelijken met alten- Vervol gens die mandalon-cello als cello sestemd en met kabels van snaren; hij staat anderhalf octaaf lager dan de gewone mandoline. Voor de harmoni sche begeleiding zijn er meest al gitaren aan het orkest toe gevoegd. Een mandoline is en- kelstemimig; je kunt er melo dieën en wat dubbelgrepen mee spelen te vergelijken roet de viool. De gitaar biedt daarentegen mogelijkheden tot polyphoon apel. De mandoline werd oorspronkelijk alleen ge tokkeld (Vivaldi); na 1850 werd in Duitsland de toon verlengd met de tremolo (an der stijlbegrip)". Zelf beschikt Ben Ludemann over een elek trische mandoline, naast zijn Italiaanse concert-mandoline en de zogenaamde platte Por tugese, die voor de microfoon tot igoede resultaten komt. Om dan verder nog maar te zwij gen over zjjn 18 gitaren, die hij in gebruik heeft en zijn fluit,, altfluit, piccolo «tl bas fluit. In tegenstelling tot de gitaar („toen ik op de Bredase mu ziekschool kwam was ilk de eerste leraar, nu zijn er vier") is die mandoline nog geen mu ziekschool laat staan con servatoriuminstrument. „Toch loop dat fout", zegt Ben Ludemann, want er gaan steeds meer hedendaagse com ponisten voor mandoline schrijven, afgezien van het feit dat ook componisten als Beethoven, Mozart e.d. ervoor schreven". Tijdens het laatste Holland Festival speelde hij b.v. tijdens een van de concer ten een zware mandoline-par tij van Sohönberg- Volgende week gaat hij met het Neder lands Balletorkest 20 keer de mandolimepartij spelen in Ro meo en Julia van Prokofjew. In de populaire muziek is de mandoline ook zeer geweldig. In de jaren vijftig met name was de populariteit ervain groot door de Jonge Fliereflui ters en Vrij en Blij (bij de EO nu met een nostalgisah reveil, omdat Weasel Dekiker er aan de top zit)- Maar ook zit de mandoline van Ludemann in de muziek van Jasperdna'a Ego-trip, in de Rabelais revue van Flink-Croiset, in een lp met Griekse muziek, die vori ge week werd igemiaiakt etc. We horen de mandoline dus meer dian we denken.' En zoals de tgitaar tot een volledig ge kend en erkend (op de mu ziekscholen achter de piano) instrument geworden is, zo ge looft Ben Ludemann. dat de mandoline ook nog een betere toekomst wacht. Dat toch veel amateurs dit instrument al ontdekt hebben zal te beluis teren zijn op het Bondsfeest op 19 oktober in Breda waar behalve Molenschot, Vlissin gen en Kruininigen ook nog aanwezig zijn de Kampen Mandoline Club, Opbloei Rot terdam, Oefening Kweekt Kluist uit Wielingen, Excelsi or, IJmuiden, AJVTTG Amster dam, Da Capo Amsterdam, Acoline Rotterdiaim en Mando line Amsterdam. En dat is méér dan Mien met de mando- lien. Henk EeJben» Ome opvoeding is niet afgelo pen, wanneer we de laatste schooldeur achter ons dichtge klapt hebben. Het begrip „permanente educatie" (bij gebrek aan een beter Neder lands woord) is vooral de laat ste tien jaar in ons land sche ring en inslag; met name in pubükatles e.d., die in de cul turele hoek zitten. De discus- se over de aard en de inhoud ervan kende ups en downs, maar de gedachte blijft sudde ren, Tussen het Volksontwik kelingswerk en Proloog liggen werelden; telkens wordt op een andere manier gepro beerd de mensen bewust te maken van het feit dat ze „bij" moeten blijven (geba seerd op het vermaledijde be grip van „kennisoverdracht") tot creatief In het leven die nen te staan e.d. Er wordt gestreefd naar een geïnte greerd cultuurbeleid, waarbij in het kader van die perma nente opvoeding, zoveel moge lijk deelfacetten van het maat schappelijke leven met elkaar in verbinding gebracht moeten worden; zoveel mogelijk in strumenten in dienst van die permanente educatie gesteld zouden moeten worden. PL inselijk en Dierlijk" van Josephine Rutten uit Terneuzen (St.-Joost). COSA (Centraal Orgaan voor het Scheppend Ambacht) herhaalt dit jaar het initiatief uit '73: AKADEMISCHE PRE SENTATIE H; een expositie met werk van zojuist afgestu deerden aan onze vaderlandse kunstacademies. Het zijn de examenstukken van een aantal academies en dan nog van be paalde afdelingen van die op leidingsinstituten. Dit jaar wordt St.-Joost. Breda verte genwoordigd door de kerami sche afdeling, hetgeen vorig jaar ook het gevatl was. Jam mer is b.v-, dat de grafiek van St.-Joost er niet te zien is. De tentoonstelling, die tot en met 26 oktober te bezoeken is in de expositiezalen van het Prin senhof, Oude Delft 183b, te Delft maakt een rustiger en se,ectdevere indruik dan di» van het vorig jaar. Is dat enerzij-ds misschien te wijten aan het feit, dat er minder academies cian in '73 aanwezig zijn, anderzijds lijkt er bewust of onbewust méér op kwaliteit gelet te zijn. Zo geloof iik niet, dat het alleen maar verbeelding is, dat de wal uitgezuiverde St-Joostin- zending een sterkere indruk maakt dan die tijdens de eind examen-expositie in de aca demie zelf. Trouwens St.- Joost, maakt in vergelijking met andere academies hele maal geen gekke indruk, be- hoort op deze expositie tot de beteren; hetgeen vorig jaa* ook al het geval was. Het is wel verleidelijk, maar het zou onjuist zijn van deze tentoonstelling een ver gelijkende studie te maken over het onderscheiden gehalte der Nederlandse academies. De befaamde roman van Scott Fitzgerald (1896-1940; DE GROE GATSBY (The Great Gatsby) is door Clayton en Mennek verfilmd. Op 24 oktober gaat deze goed ge maakte film op zeven plaatsen in ons land in première. Het if öi makers gelukt het boek waarin het klimaat der twinti ger jaren bij ue haute bourge oisie gekarakteriseerd wordt Uitstekend in beelden te vat ten Daarbij Konden zij steu ncn op het acteertalent var Robert Redford (momentee ook in The St.ng te zien) als Gatsby en, de als Allison ii Peyton Place aoor iedereer gekende, Mia Farrow als Day sie. In een adem moet daarbh genoemd woraen de rol var Sam Waterston, de verteller van Gatsby's geschiedenis. Ir deze nostalgische tijd woraen graag paralleien getrokken met de twintiger jaren en het is wel boeiend om aan de hand van dit uiterlijk getrou we beeld zelf eens te ervaren wat daar nu wel en niet van klopt. Scott Fitzgerald behoorde, als b.v- een Hemmingway tot aie Amerikanen, die na de eerste wereldoorlog in Europa (i c. in Parijs) een zorgeloos leven probeerden te leiden; de zogenaamde lost generation. Hij heeft over die periode dikke boeken geschreven, waarvan The Great Gatsby wel zijin bekendste is (speelt overigens in Amerika zeiu De film is ook een dik boek geworden; d.w.z. dat het tem po waarin een belangrijk deel ven de film zich afspeelt het onze niet meer is. Jè kunt uaarover denken wat je wilt, n»aar onze ogen gewend aan snelle acties en reacties erva- Robert Redford als Gatsby en Mia Farrow als Daysie ren dat als traagheid (per soonlijk ervaar ik dat niet al» funest). De liefdesgeschiedenis tus sen Gatsby en Daysie, tussen Daysies man Tom (Brice Dern) en Myrtle (Karen Black) hebben gis gegeven niet zoveel om het lijf) het boeiendste zijn de reactiepa tronen van deze mensen en het milieu, waarin men meen de geluk voor veel geld te kunnen kopen De glitter en schitter van de mode uit die ,ijd (ook nu weer geliefd), de barokke uiterlijke praaht; het smaenten naar geluk; de roes var, feesten met „wilde dan sen" (two step Balck Bottom, Charleston); de drang om de De vraag naar een gestruc tureerd cultuurbeleid wordt steeds sterker. Het is eigenlijk te dwaas, dat het onderwijsbe leid gefundeerd is op wettelij ke regelingen, maar dat op het terrein van de bredere cultuur zulke, regelingen vrijwel ont breken, zegt H. SCHAAFSMA, in zijn inleiding op de bundel opstellen: ASPECTEN VAN CULTUURBELEID (uitg. Samson-Sociale en culturele reeks - f 24,50), die onder zijn redactie tot stand kwam. Een dozijn auteurs geven daarin een tussentijdse verkenning en zetten daarbij lijnen uit naar een mogelijk geïnte-gererd cul tuurbeleid. Wie mocht menen, dat dit boek er ligt voor_ een aantal vakidioten, kunstzinni ge padvinders of culturele hoogvliegers vergist zich. Praktisch iedereen in de sa menleving is bij een of meer dere aspecten min of meer be- trokken ze hebben te ma ken met onze manier van le ven zij het dan niet steeds in bestuurlijke zin. De mentaliteitsombuiging, die ten grondslag ligt aan een ander cultuurbeleid, dan het ad hoe potverteren in de marge en het steeds dunner schijfjes- snijden van dezelfde subsidie- koek, komt voort uit groeiende betrokkenheid van een hele samenleving bij de manier waarop zij wenst te leven. De bundel heeft niet de pre tentie een volledig inzicht te geven. Toch komen er vol doende aspecten aan de prde om een globaal zicht te krij gen op wat er aan de hand is. Het is geen feanikerboek („kijk eens hoe rot het allemaal in elkaar zit"), maar geeft wel zonder dat je nu alles behoeft te onderschrijven een vrij goed beeld van wat er wel en niet bereikt is en welke kant we op zouden willen gaan. De verleiding is groot om uit ie dere bijdrage ruim te citeren. maar dat is binnen het cultu rele bestek van deze pagina (misschien pok tekenend) niet mogelijk. Ter informatie: C. van Yperen schrijft over Edu catie voor wel zijn; M. Koop man over Kunstzinnige vor ming; C. Lohr over de podi umkunsten; P. Cuypers over Filmkunst en filmbeleid; W. Penders over Beeldende Kun sten; H. Schaafsma-R. Herr- mam over Muziek en dans; D. de Lange over Literatuur; G. Rekers over Toneelbeleid in een crisissituatie; T. Koot pver Monumenten; J. Berk- hout-H. Sahaafsma over Muse- a; W. de la Court over Open baar bibliotheekwerk, H. Sohaafsma over Massamedia en J. Steegstra over Onder wijs- en cultuurbeleid. Hoewel er geen sprake is van een „gezamenlijk optrek ken" der auteurs, kun je wel zeggen, dat Schaafsma in de epiloog eigenlijk de zaak sa menvat met te zeggen: „Daar om hecht ik aan de totstand koming van een Wet culturele voorzieningen. Zp'n wet zie ik dan vooral als een instrument ter schepping en waarborging van voorwaarden. Dit impli ceert al dat het een raamwet zal moeten- zijn, die zich niet bezighoudt met dwingend, uniforme regels, maar die aar de hand van voor allerlei situ aties en groepen of categorie ën op specifieke manier te in terpreteren erittria, iedere burger en ja heus: van wie-g tot graf werkelijke mogelijkheden biedt voor ac- tievp deelneming aan het cul turele leven. Zodanig dat hil in vrijheid kan kiezen" eindredactie henk egbers Ik kan het tenslotte niet la ten nog te wijzen op een riee' aspect, dat daarbij naar vore; komt; nl. de constatering, da' de gewesten en straks d> rechtstreeks gekozen wijkra den, ook t.a.v. de cultuur wer kelijke bevoegdheden moetei krijgen. De vraag is nl. gewpt tigd of bij de regiovorming, ii deze streek in volle gang, be ehalve verkaveling van indut trieterreinen en vuilverbran ding een geïntegreerde regie naai cultuurbeleid zelfs no' maar genoemd is? Lees dam om dit boek. H.' j Dezer dagen is in dit ver band de pers in het geding geweest. De Nederlandse hoofdredacteuren hebben ge protesteerd tegen een zinsnede uit de troonrede, waarin de pers gezien wordt als een in strument ten dienste van die voortdurende vorming der mensen. Wat gebeurt er als pers en vorming me.' elkaar verbonden worden? Dat kun je je op zijn minst afvragen. Je kunt b.v, niet ontkennen, dat informatie door kranten verstrekt beïnvloedend (ten goede of ten kwade) werkt. Vorming houdt in: het ver strekken van informatie. En in die zin is het een feit, dat ook een krant vormend werkt. Het gaat echter veel meer om de vraag: welke informatie moet verstrekt worden? Met welk doel? En wie bepaalt dat doel? Bepaalt een regering het doel van de informatie dan snreekt men van indoctrinatie (machthebbers bepalen tevens de waarden). Als de rem echter als doel stelt; pe* nente vorming (media i dienst van de perm educatie) zegt zei eigeii. vormen om te vormen, i houdt dit in? Dat houdt in. Vormen om te een spel; een leuk tijJJ drijf. Of is het zo, dat de regJ bedoelt, dat de kranten er# bewust van moeten ze vormen en als waarden moeten belijdenf] formatie selecteer je altijd. Je kunt er daarbij j aan ontkomen, dat je Als je niet weergeeft iv; motieven van je keuze j verberg je de waarden. Maar hoe zit het dan i zogenaamde objectieve riehtgeving? Objectieve richtgeving wil niet zejjJ ongekleurde informatie, wil zeggen: waardevrij; i duidelijk motiverend en derzoekend. In deze zin verstaan zon gewraakte zinsnede uit troonrede dus bedoeld kun zijn ais een appèl aa kranten om zichzelf te m ren, zodat iedereen op gronden zijn keus kan i En daarmee raak je eiges de kern van de vorming, education permanente kan leen maar zinvol worden daarbij gehandeld wordt i uit een bewuste maatschap; keuze. Dit veronderstelt lijk een politiek geëngagec stellingname in het hele i schappelijke gebeuren, kan bevorderd worden theater, film, lectuur, zinnige vorming, onder; etc. De krant was, naar t weten, in dit verband i in dit rijtje opgenomen, i winstpunt van deze tussen de regering hoofdredacteuren is, dat dit wel het geval is. En in i zin kan er ook geen bezv zijn tegen het koppelen i de krant aan het begrip cation permanente. Wens is dan wel een grotere i peling tussen de redai en commerciële (noodzaak i vertenties e.d.) delen van( krant, zodat de redactie I daad vrij is tot bewuste ktt bij het vormend mformw Dat Hikt aHeen tot de lijkheden te eaan behoren i er een bedrijfsfonds voor pers van de grond kamt Dit j-aar zijn alleen Breda, Den Bosch, Utrecht en Groningen vertegenwoordigd. Daarbij vallen een a-amtal goede teke ningen en [grafisch werk van Groningen op; zae je de wat ludieke keramische opstelling van Den Bosch, naast de meer vakmatige instelling van Bre da e.d. Doorgaans wel fijne en ieuke dingen, die getuigen van scholing en dikwijls al een persoonlijke toets verraden Het meeste is te koop. Cosa biedt met deze tentoonstelling veel academie-afgiestudeerder, een eerste kans zich op deze wijze te presenteren; voor de een moedgevend voor de an der wellicht ontgoochelend, want dit aspect van het kun stenaarsbestaan wordt je op een academie niet bijgebracht. De expositie is gesloten op zon-, feest- en maandagen en op de overige dagen open van 9-12-30 en 13.30-17,30 uur. H.E. Voor de minnaars van de kunst wordt graag gewen op het onlangs goed uitgebreide unieke museum Ma; van den Bergh aan de Lange Gasthuisstraat 19 te Ante pen. Behalve 's maandags is het op de even datums toegankelijk van 10 - 17 uur. oorlog te vergeten en alleen maar te „leven" in o.a- een oiigebondener sexuele ethiek etc.de film tekent dit alle maal prachtig Veel van dat smachtende verlangen naar geluk in die laren heeft, vooral uiterlijk v at uitlopers naar deze tijd gekregen, is gedemocratiseerd ovei de grenzen van de bour geoisie der 20er jaren heen. maar ik geloof, dat de stress de spanning, die in onze tijd een uiterlijk gelijksoortig smachten oproept, andere bronnen heeft; dat bovendien de overgave waarmee die lost generation zich in „het leven' gooide onze „verloren genera tie" zó ontbreekt. Ma-ar ga dat zelf maar eens bekijken, want het beeld dat in deze film opgeroepen wordt is de moeite wel waard om gezien te wor den. H.E. misschien een aantal mensen bekend geworden met de van „Het beest van monsieur Racine", vorig jaar. Nu is andere uitgever, Holkema YVarendorf, een boekje met ningen van deze Frans-Amerikaanse cartoonist verschenen, zien van tekst door Jean B. Showalter. Het heet in de van Alet Schouten „De rug van de ezel" - een fabel over vader, een zoon en een ezel (oorspr. The donkey ride - fork 1973). Het boekje verscheen in de zogenaamde V ■n is bedoeld voor kinderen van 5-8 jaar. Maar je beleen volwassene ook veel plezier mee. Zoals gewoonlijk tekent ïerer weer een wereld vol belachelijke volwassenen, twee dingen goed", zegt de vader tegen zijn zoon", je niet ieder naar de zin maken. En er zijn mensen die het goed vinden". Dat concludeert hij na een wonderlijk van beiden met een ezel en de reacties van allerlei mensen- Grappige tekeningen en een simpele tekst (die samen ni«'n beste bladspiegel kregen) als een „diepzinnige moraliteit" dezelfde reeks nog een ander gék boekje van Janosch, door Schouten uit het Duits (Familie Schmidt, Eine Moritat) als: IJge Stook van Dorregat - een smartlap in prenten - staat uitdrukkelijk vermeld: van 7 tot 77 jaar! Geweldig 'el orenten van een minder leuke geschiedenis. Nou ja. Toe drink niet meer... snik, snik, wordt er, geloof ik, in een of W® smartlap gezongen. In dit verhaal verzuipt letterlijk en f'S"1 lijk de hele hierboven afgebeelde familie van Koddebeier Stook in Dorregat (die er overigens blijft uitzien als een D"1 Feldwebel). Een boekje met een waarschuwing zo je wilt allesbehalve in een Blauwe-Knoop-stijl) of om zo maar te ten van de dwaze leuke prenten en teksten. Beide boekjes V> ten f 4.95 per stuk.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 22