Ach Jade Jaren vijftig (deel 1)
.lerciële
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1974
IN de jaren vijftig, zegt men, was geluk nog heel gewoon. „Maar waren we eigenlijk wel zo gelukkig? Vanaf
vandaag gaan"we in een 15-delige serie een terugblik werpen op die jaren aan de hand van het boek „Ach
ja... de jaren vijftig" door Dick Slootweg, Willem van Beusekom en Co de Kloet, dat vanmorgen tijdens een gro
te manifestatie in de Amsterdamse Bijenkorf wordt gelanceerd. Wim Wennekes maakte uit het boek een selectie.
Achtereenvolgens zullen thema's aan de orde komen als de huiskamersfeer van de jaren vijftig; het luisteren
naar de radio; de opmars van de „huisbioscoop"; onze favoriete sterren van het witte doek en de zwarte schijf;
de eerste nozems; welke produkten we zoal wilden bezitten; emigratie; koude oorlog; wat er zoal in de krant
stond; de liefde voor ons vorstenhuis; Jan soldaat; hup Holland hup; hoe de jeugd opgroeide; en tenslotte: hoe
het gezag aan het einde van de jaren vijftig voor de keuze stond om te buigen of te barsten. Al met al een nos
talgische terugblik, die ons misschien kan leren door wat voer ontwikkelingen de tijd waar we nu in leven voor
een belangrijk deel bepaald is.
IN HOLLAND
STOND
met eigen naam
:e)
:?Leo Meijerlaan?
rama-abonnee en u
mbord. Zo echt als
op uw eigen naam of
maar wilt.
foor nieuwe abonnees.
orama.
aankruisen wat u wenst)-
lboekjes
18 letters, zowel voor
:jes. Let bij het straat"
voord als straat, plein,
EEN HUIS
Een opgeruimd huis is een gezellig huis, zo dachten
we erover. Het gezinsleven speelde zich hoofdzake
lijk in de achterkamer af. Daar stond de tafel met
liet uitschuif bare blad, waaraan 's avonds werd ge
geten. Dan werd het wollen kleed eraf gehaald en
opgevouwen, en het tafelzeil uitgerold. De voorka
mer, waar het dressoir of een theemeubel stond,
was doordeweeks voor de kinderen taboe.
Moeder was altijd als eer
ste op en zette thee. De pot
stond al onder de muts als
vader in zijn hemd de trap
af kwam. Hij stak eerst een
sigaret op en vroeg dan óf
naar zijn manchetknopen óf
naar zijn baleinen óf naar
sen stropdas die hij niet kon
vinden. Hij waste zich in de
teuken, want daar zat de
enige kraan waar hij met
zijn hoofd onder kon.
h de ganig
dikke lik l
haar, kamde
trok een lui:
j aan het ops]
en modelleerde dan allies be
hendig schuin maar achteren.
Hij .at twee witte boterham
men zoud-er beleg, maar wel
mat een diikke laag Blue
Band. Moeder maakte intussen
de sneetjes voor tussen de
middag klaar en deed die in
het inklapbare broodtrommel
tje. Vader ging weer naar zijn
baas. Geld verdienen.
een
zijn
en,
kruintje
Het dioorsneegezin had het die
eerste jaren niet breed. Van
het miaigere loon bleef zelden
iets over en er moest altijd
gerekend worden. Als er deze
maand eon paar schoenen voor
de jongste moesten komen,
In de hoek van
keuken stond
een petroleum- of
j Potkachel, met daar
vmkeen een droog-
I 'ekje op zes wankel
Pootjes
Ach ja...
de jaren vijftig
Een serie in 15 delen op basis
van het boek „Ach jade
jaren vijftig" door Dick Sloot
weg. Willem van Beusekom
en Co de Kloet. Wetenschap-
pelijke Uitgeverij Amsterdam.
Samenstelling: Wim Wenn.e-
kes.
Een opgeruimd huis is een gezellig huis. Zo dachten we er over.
dan moest een nieuw over
hemd voor vader tot de vol
gende maand wachten. „Ik
ben Kothsehild niet", zei moe
der weieens knorrig als een
van de kinderen op een ver
keerd moment iets nieuws
kwam vragen. Van tijd tot tijd
zag je haar zitten aan de tafel
in de huiskamer, dan had ze
zo'n trommeltje met zes gleuf
jes voor zich en telde ze na
wat er in de vakjes zat. En
daarna werkte ze haar huis
houdboekje bij.
Er was niet elke dag vlees bij
het warme et-en, want het geld
groeide niet op je rug. Maar
als de braadlucht je bij thuis
komst tegemoet kwam, dan
kikkerde je meteen op. Het
grootste stuk was natuurlijk
voor vader, die het vlees trou
wens op z'n eigen bord in
stukken sneed.
De kinderen kregen naar
school boterhamworst en pin
dakaas op brood mee, of cho-
coladehagel als ze dat liever
hadden. Vooral op de maandag
was zo'n uitgedroogde boter
ham met pindakaas nauwelijks
te eten; het sneetje rookvlees
gooide je zelfs weg en van je
zakgeld kocht je dan in het
snoepwinkeltje een Mars. Als
je jiarig was mocht je bij wij
ze van uitzondering zeggen
wat je wilde eten; verder had
je maar te eten wat de pot
schafte.
ptaal (13 nrs.).
zegel aan Panorama»
Vader is de baas, maar moe
der heeft het voor het zeggen.
Zo'n grappig gezegde deed het
in de huiselijke sfeer van de
jaren vijftig goed- En de mop
penpagina's van de geïllus
treerde tijdschriften zorgden
er wel voor, dat het deegrol-
effekt in de uitbeelding van
de man-vrouw-veriho-uding
werd gehandhaafd. De waar
heid was natuurlijk, dat de
m-eeste regels In huis inder
daad door moeder werden ge
maakt. Je m-o-est van all-es, als
kind, en op ongehoorzaamheid
stond straf.
Je moest je bord leeg eten, je
moest op zondag je goeie
schoenen aan en diaar miocht
onder geen beding mee te-gen
een bal worden aangescho-pt.
(Met een beetje spuug kon je
even voor je naa-r binnen ging
de kale neus wel camoufle
ren.) Je moest naiar de pad
vinderij of naar een andere
club. Je moest m-ee op visite
bij oma, je moest met twee
woorden spreken en „als je
nou nog een keer met je han
den in je zakken loopt, dan
naoi ik ze dicht". Met de mat-
teklop-per krijgen of met je
kop onder de koude kraan ge
stopt worden, dat waren de
ergste straffen w-aar je op kon
rekenen.
Zaterdag: Vader werkte net
als alle andere dagen tot vijf
uur. Moeder braadde 's mid
dags ail het vlees voor zondag.
Als vader thuis kwam ging hij
zich meteen helemaal wassen.
De kinderen gingen ma het
eten in bad. 's Winters werd
e engrote teil in de keuken
gezet, omdat het boven dan te
koud was. In de hoek van de
keu-ken stond een petroleum
kachel en daaromheen een
houten wasrekje, waaraan de
handdoek en het ondergoed
hingen te warmen.
Als moeder zi-ah ails laatste
ook had opgefrist, was het tijd
voor koffie en warme chocola
demelk- Dan vulde de achter
kamer zich met de lucht van
Sunlight-zeep -en flanellen py
jama's en werd de radio harder
gezet. En we speelden nog...
Zondag: Alle schoenen stonden
glimmend gepoetst in de keu
ken. Als vader beneden kwam
in zijn zondagse antraciet-
grij-ze pak verspreidde hij een
aangename brillantineluoht.
Moeder had een plissérok aan.
of, omdat we zouden uitgaan
een deux-piêces met daaron
der matuurli(jk een onderjurk,
een corset en jarretelles. Ze
droeg nylons met naad.
Moeder had een
plissé-rok aan en ze
droeg nylons.
Met naad
Zondag was ook de da-g van
de uitstapjes. Het populairste
vervoermiddel was die fiets,
het degelijke type met terug
traprem en zadeldekje. Toen
Bruin het kon trekken kocht
vadeT voor zichzelf een Eitje
en een Solex voor moeder. De
kleintjes achterop, de andere
kinderen op de fiets erachter
aan, zo gingen ze op weg.
En een keer per jaer was het
„grote vakantie". Ook dan
fietsten we weer heel wat af.
Later, toen we ons iets meer
konden permitteren, buurden
we een huisje in Haamstede,
Sohoorl of op Terschelling-
Prompt kreeg dan een van de
kinderen uitslag, vermoedelijk
van de strooien matras. Maar
verder was alles prima in or
de. Jammer dat er vaak alleen
ma-ar gesteriliseerde melk te
krijgen was. Trouwens, ook
het water smaakte er anders,
dat kon je aan de thee
merken.
En wat deden we verdei' Ir
onze vrije tijd? We werkber
ln de tuin; we fotografeerden
met een boxje of met een
Agfa Clack; we puzzeld-en leg
en kruis; we ded-en 's avonds
waar overdag geen tijd voor
was. Sokken stoppen, bordu
ren, verstellen. Er werd na
tuurlijk ook gelezen. De krant,
de Panorama, de Spiegel, de
Libeile de Katholieke Illus
tratie of Margriet, „het blad
voor moeder en kind". Vaak
ook Kwam h-et Monop-olysp-el
op tafel. Of het Scrabble- of
Ganzebord en Mens-erger-je-
ni-et. Bij een enkeling hadden
ze al televisie, de huisbio-
scoo'p, maar de meesten luis
terden toch naar de radio...
iaar korrespondentschap
sentatieve medewerker
en man die er op uit trekt,
jebied, in dit geval dus
Dudt en legt kontakten
ke bankdiensten,
e Hulst en van de
nt uiteraard te beschikken
i kennis van zaken,
r behoort toch theoretisch
rengen. Wij denken aan:
cieel gerichte studie èn
jk het liefst in het
is overigens, dat de
ving thuis kan voelen.
efonisch in verbinding
:ur Nederlandse
&1140 - 33 51.
Hoofdsamensteller van „Ach
jaren vijftig", Dick Slootweg.
de
