3
Teamwerk stond voorop
PREMIER DEN UYL
„Dat hele kleine
meisjes
stemmet ie
zal me
ijd bijblijven
99
meer van uw zolder
In met meer licht.
binnenland
buitenland
-afé restaurant
herenhuis
liljart
Horesa-Bedrijli
ans Bouwstoffen B.V.
„Hel klamme
zweet stond 111e
in de handen"
„Ik kwam volstrekt laveloos van de
moelieid. compleet op, terug uit Parijs
die nacht"
„Namens ons is
Geesink benaderd"
Zaterdag 21 september 1974
mm wwlop m* uw naam
r
8oh#rp#«ei 10
postbus 147
rooeendaai
«•JjoteoMjeoa
ie aangeboden
drukke verkeersweg tussen
al. Direkt te aanvaarden.
ïventaris verplicht.
emen met Van Haperen B.V.
Telefoon 01608- 4715.
;e koop aangeboden half vrijstaand
it uitzicht, geheel vrije achtertuin,
;egelde hal, luxe keuken, L-kamer
len granol, een wand schoon metsel-
>pen haard, natuurstenen vloer tra-
e verdieping: 3 ruime slaapkamers
Ikamer, vaste trap naar tweede ver
grote slaapkamer, bergkamer plus
gedeeltelijk gestoffeerd.
100,—
142 - 6095.
UR
3DEN
IDA
imeprijs
n en enige
vereist.
nr.: 12116.
TE HUUR
AANGEBODEN
nieuw te vestigen
op de
GROTE MARKT
TE GOES.
Kontanten en horeca- j
papieren vereist.
Brieven onder ni
BK 12114.
ster licht krijgt u, als u in uw dak zon
Idakraam inbouwt k.
jw zolder een knutsel-, slaap- of we
en uitzetramen of lichtkoepels zijn er
en en uitvoeringen
g aanschaf- en inbouwkosten zijn
jn op practisch elk dak te plaatsen
iar eens kiiken
TRAAT 12 - ZUNDERT
-2654
Een goed idee?
Maak een afspraak!
DONDERDAGOCHTEND elf uur in de werkkamer van minister-president drs. Den Uyl. Kort voordat hij in de Tweede Kamer
een korte verklaring gaat afleggen over de gelukkige ontknoping van het gijzelingsdrama. Het gesprek wordt herhaalde
lijk onderbroken door telefoontjes, die het werkschema van de premier in de war sturen. Hij ziet er nog vermoeid uit
maar heeft zijn normale ontspannenheid weer teruggevonden. Zegt: „Ik vind het een beetje lullig eigenlijk om over de binnenkant
te praten. Er ontstaat zo gemakkelijk zo iets van: wie gaat het eerst met de eer strijken. Nee, ik ben niet erg geneigd om een
verhaal te houden hoe ik het beleefd heb. Ook al is het niet de bedoeling, zo makkelijk ontstaat de indruk dat je over je eigen
rol wilt vertellen. De hele zaak is van begin af aan teamwerk geweest. Heel goed teamwerk."
Hieronder het verhaal van de gijzeling althans een deel ervan „alleen al over de eerste nacht kan ik wel zes uur aan een stuk
praten" in woorden van premier Den Uyl opgetekend door onze parlementaire redacteur Max de Bok.
Joop den Uyl is weer he
lemaal bezig met de samen
hang in zijn kabinet. Alsof
hij afstand wil nemen van
het gijzelingsdrama praat hij
eerst daarover.
„Gistermiddag hadden we
ministerraad. Daar zit je
dan met vier mensen die
dagenlang samen hebben
gezeten in wat de buitenwe
reld het besliscentrum is
gaan noemen. Je voelt dan
die scheiding tussen die vier
en de rest. Gisteravond tot
diep in de nacht hebben we
met onze collega's bijge
praat.
Dat was nodig. Ja, we heb
ben ontzettend veel ge
lachen".
Een telefoontje. Over
de regeling op Huis ten Bosch,
waar de koningin aan het eind
van de middag de drie beman
ningsleden van de Boeing en
politiemannen zal onderschei
den- „Drie politiemannen die
het meest risico hebben gelo
pen. Onder hen de chauffeur
van de bus. Hij heeft van
allen het meest risico gelopen.
Had zich vrijwillig gemeld.
Hij is in groter gevaar ge
weest dan de piloten. Zij ken
den de bestemming. Zij alleen.
Dat was onder code en ere
woord met de terroristen gere
geld. Afgesproken was: ais het
niet in Aden lukt dan geven
we ons over in Damascus. De
terroristen hebben zich steeds
aan de afspraken gehouden,
hoe gek dat ook klinkt. Er
was tevoren overleg geweest
niet de Syrische regering,
maar het bleef onzeker of de
terroristen daar terecht kon
den. Maar natuurlijk neemt
dit alles niet weg dat die be
manningsleden ongelooflijke
lieden zijn. Dinsdagmiddag
waren ze op justitie- Ze zei-
den: we doen het alleen als
we weten waar we naar toe
gaan. De terroristen weigerden
dat te zeggen. Naar mijn me-
nmg terecht. Dan zou de hele
wereldpers er boven op ge
sprongen zijn en de zaak ver
bekt hebben. Toen is de af
spraak gemaakt, dat ze het
alleen aan de captain zouden
zeggen. Die Sierks vertrok
geen spier. Ik ga maar eens
v? b?bbel met ze maken, zei
hij. Hij vond ze helemaal geen
ongeschikte knapen. De boord
werktuigkundige Knight had
al die tijd niets gezegd. Aan
het einde wilde hij maar één
vraag stellen aan Kondo, am
bassaderaad van de Japanse
ambassade. Willen ze sterven?
Noo, zei Kondo, ze willen le
ven. Oké, zei Knight, dan
gaan we. Man, het barst van
«e geweldige momenten"-
Kort nadat hij premier ge
worden was ontving Den Uyl
oon aantal journalisten in het
tshuis. Toen was er sprake
van een kaping van een KLM-
toestel. Later bleek het loos
alarm. Ik herinner me nog
f?e° hoe hij toen verzuchtte:
hoop dat dit soort dingen
™e bespaard blijven. Een
j geleden, vrijdagmiddag,
verd hij midden in een verga-
ering van de ministerraad
gewaarschuwd dat er schoten
gevallen waren bij de Franse
ambassade. „Ik voelde de on-
ust en dacht, een gijzeling zal
Su niet overkomen. We
ben.de agenda afgeraffeld,
ieo mijn persconferentie ge
geven en ben naar Justitie ge
gaan. Minister Van Agt heeft
e eerste verantwoordelijkheid
oor het optreden bij terreur-
cues. Die avond ben ik nog
oen halfuur op het hoofdbu-
D- vaa politie geweest.
aarna zijn we onafgebroken
r?e.n gebleven op Justitie,
vli-r zater<3agmiddag om half-
.jL naar Parijs vertrok. De
e en de laatste nacht zijn
het meest emotionerend ge
weest. In het begin wisten we
niet goed wat we aan de hand
hadden. Het eerste concrete
moment was het ultimatum
van de terroristen- We hoor
den van de politie dat ze een
vodje pappier uit het raam
hadden gegooid. Er stond iets
van Red Army op. Toen het
papier op Justitie kwam had
den we al vlug de ernst door.
Het was een heldere, logische,
bikkelharde tekst. Het was
duidelijk dat het om een har
de club ging. De eisen waren
goed geformuleerd en het ulti
matum ook. Vóór drie uur in
williging van de eisen anders
gaat op dat moment de eerste
gijzelaar er aan en vervolgens
ieder kwartier een. De eerste
eis was Furuya uit Parijs naar
de ambassade. Parijs heeft
zelf aangeboden Furuya te
zenden. Het werd een zenu-
wengedoe. We moesten hem
snel hebben. Toen heb ik voor
het eerst met Ponitowski (de
Franse minister van Binnen
landse Zaken) gebeld. Schiet
op heb ik gezegd en stuur ook
een Boeing waar ze om vra
gen- En de documenten die op
Furuya gevonden zijn. De
Boeing wilden de Fransen niet
geven. Om twaalf uur die
nacht arriveerde op Schiphol
het hoofd van de Franse vei
ligheidspolitie, Vergier, als ge
machtigde van de Franse rege
ring. Een uur later Furuya.
Daarvoor had Kondo vanuit de
Amerikaanse ambassade het
eerste contact opgenomen met
de terroristen. Om te melden
dat Furuya zou komen. Wij
wisten pas zondagnacht toen
de beide meisjes werden vrij
gelaten hoeveel terroristen er
waren. Twee wisten we. Dat
hadden we aan de stemmen
gehoord. Maar daohten ook
aan vier. De eerste avond kre
gen we rapporten van de poli
tie over de vraag of ze de
terroristen onder schot konden
krijgen. Overal hebben we ge
zocht naar plattegronden van de
ambassade. We zochten ook ie
mand die goed met de terro
risten zou kunnen praten- Na
mens ons is Geesink benaderd.
Toen wisten we nog niet wat
we voor soort in huis hadden.
Toen we via de Franse politie
beter geïnformeerd waren
wisten we ook, dat Geesink
het niet moest zijn. Gek heb
ben we ons gedacht wie dan
wel. Tot De Gaay Fortman
zich de naam van professor
Vos uit Leiden herinnerde.
Ken je die?, vroeg hij me. In
1956 ben ik in Tokio geweest
daar was ook Vos bij. Ik heb
hem gebeld. Hij lag te slapen,
net een operatie achter de rug.
Als de sodemieter er uit zei ik
hem. we hebben je nodig. In
twintig minuten was hij er.
Hij is met zijn vrouw naar
Furuya op Schiphol gegaan
Verder is hij niet meer inge
schakeld- Het tfeek al gauw
dat Kondo zeer geschikt was.
Geweldig wat die man gedaan
heeft.
Diezelfde nacht nog liet Pa
rijs weten dat Furuya onder
bepaalde voorwaarden op neu
traal terrein uitgewisseld
mocht worden. De gijzelaars
en Furuya moesten daarheen
gebracht worden. Dat doen ze
nooit, zei Kondo. Als gekken
hebben we gebeld om een ge
schikte ambassade te vinden.
Er bleven maar weinig moge
lijkheden over. Saoedi-Arabië
zei nee. Dan krijgen we later
Palestijnen over de vloer.
Toen hebben we de Egypti
sche ambassade gevraagd. Met
vier man kwamen ze naar
Justitie en ze zijn onafgebro
ken gebleven.
ming en ze daar zouden vrijla
ten. Wij hebben gezegd, steeds
maar weer: geen sprake van
Er gaat geen gijzelaar de
grens over. Je kunt vrije af
tocht krijgen als je alle gijze
laars vrijlaat. Dam alleen Sé-
nard, vroegen ze. Geen sprake
van, ons nee is onverbidde
lijk. Daar lag de grens voor
ons. We hebben aanvaard dat
die houding van ons levens
zou kunnen kosten.
Om drie uur liep het ultima
tum af. Ze verlengden het met.
telkens een kwartier. Tot half-
vijf. Dan zouden ze schieten
Maar gaandeweg was duide
lijk geworden dat ze wilden
We hebben onafgebroken in
contact gestaan met de Franse
ministers- Allemaal zeiden ze
dat we de kerels moesten
doodschieten- Dam moet je hier
eens komen kijken, zeidem we-
Met Vergier hebben we de
plattegrond bekeken. Als we
schieten is er een grote kans
op twaaf doden- Ons stand
punt was daar hebben we
veel over gepraat schieten
akkoord, als je de redelijke
zekerheid hebt d-at je die terro
risten doodit- Het risico van de
dood van één of twee gijze
laars maig je nemen- Dat is
een telkens terugkerend punt
van discussie geweest- Zater
dag ontstond er iets meer van
de sfeer van onderhandelen-
Beslissend was dat Frankrijk
Furuya vrijgaf. Wij hebben
voorlopig en onder voorwaar
den de DC-8 aangeboden.
Toen begon het punt al op te
komen dat later -een dramati
sche rol is gaan spelen, het
meenemen van de wapens. We
zeiden dat daar geen sprake
van kon zijn-
Prachtig werk van die men
sen- De ambassaderaad heeft
een hele serie gesprekken met
de terroristen gevoerd.
De terroristen schreeuwden,
wilden eerst niet naar hem
luisteren. Maar hfij praatte ge
woon door. Ik wil als vriend
met jullie praten, zei hij. Toen
is er een gesprek tussen Fu
ruya op Schiphol en de tero-
risten georganiseerd. Twee
uur heeft dat geduurd. Een
zeer kritiek ogenblik. Ze had
den met Furuya in de Santr-
gevangenis kunnen bellen
voordat hij naar Nederland
werd overgebracht. Nu geloof
den ze niet dat hij op Schiphol
was. Ze bleven eisen dat Fu
ruya naar de ambassade zou
komen. Wij waren daartoe
niet bereid, de Franse rege
ring weigerde het. Met hel
klamme zweet in de handen
zag ik het tijdstip van drie
uur naderen- In al hun ge
sprekken zeiden ze dat ze de
gijzelaars mee wilden nemen
naar hun plaats van bestem-
onderhandelen. Dat zeiden ze
toen ook- Ze wilden een over
eenkomst. De Egyptische am
bassaderaad werd niet moe te
herhalen: jullie krijgen het
woord van eer van de Neder
landse minister-president. Hij
staat naast me. Als je al de
gijzelaars vrijlaat krijg je
Furuya, de documenten, het
meenemen van de gijzelaars
naar d_e plaats van bestem
ming, één miljoen dollar en
een Boeing 707. Toen heb ik
Chirac (de Franse premier)
gebeld en zeer dringend om
dat vliegtuig gevraagd. Het
was heel duidelijk dat het om
een actie tegen de Franse re
gering ging. Toen Chirac bleef
weigeren ben ik zeer formeel
geworden. Het gesprek ligt op
de band vast. Ik heb hem
gezegd: Het is dus zo, dat u
mijnheer Chirac weigert een
Frans toestel en een Franse
crew ter beschikking te stel
len. Chirac antwoordde met
een kort „oui" en ik zei: Goed
dan weten we dat.
Eeirst zei hij nee en nog eens
nee. Ik heb de Franse presi
dent geaeigd dat hij goed
moest weten, dat het ging om
de Franse ambassadeur en vijf
Franse gijzelaars- We moeten
goed weten mijnheer de presi
dent waar de verantwoorde
lijkheden liggen- Iedereen
kenne zijn eigen verantwoor
delijkheid- Tenslotte zei Gi-
soard: Goed er toomt een
Frans toestel als de terroristen
ongewapend zijn- Dat nieuws
heb ik c«m halfelf doorgebeld
aan Van der Stoel- Daar is een
hele serie misverstanden uit
voortgekomen. Of omdat ik
niet begrepen was of omdat
mijn boodschap onduidelijk
was- Aan de terroristen werd
gezegd diat ze een Frans toe
stel konden krijgen. Maar er
werd niet bijgezegd, dat ze
ongewapend weg moesten.
Kondo. die de sleutelfiguur
was geworden, zei dat de Ja
panners nooit hun wapens
zouden afgeven. De terroristen
zeiden weg te willen met hun
wapens en met de Franse am
bassadeur. Na-ar Parijs waar
ze nieuwe eisen zouden for
muleren voor hun vertrek-
die zondagnacht. Voor het eerst
hadden ze voedsel geaccep
teerd- Ze wilden de meisjes
vrijlaten- Kondo zei tegen de
terroristen: Geef ze mij maar
aan de telefoon. En toen hoor
de ik 'n heel klein meisjesstem
metje: Ik ben Bernardine Geer-
linig. - - - idiat -ging door mijn
donder heen
den wij nog geen be-manming-
Twee pistolen mochten ze
houden. Dat was het beslissen
de moment-
Halfelf zaterdagochtend. De
terroristen waren geweldig op
gejaagd- Jullie willen niet?
We hoorden een klap- Ze rie
pen. Hier geven we jullie het
lichaam van de Franse ambas
sadeur. We zeiden: Verdomme,
ze hebben hem kapotgemaakt.
Twee uur lang was er geen
contact. Ze had
den de hoorn van de haak
gelegd. Ja, wij dachten, dat de
Franse ambassadeur dood was.
We hadden een hele discussie
gehad. Als ze er één neer
schieten gaan wij dan wel
schieten? Onze conclusie was:
Dan pikken we al hun voor
waarden, laten ze naar buiten
komen en liquideren hen met
list-
Ze voerden die avond ook
een gesprek met Furuya- Die
zei: Jullie hebben groot werk
gedaan, wereldklasse- Nee,
zeiden terroristen. We hebben
niet geschoten, we hebben
grote concessies gedaan- „It is
a second class operation"- Een
tweederangsoperatie waar ze
zelf niet tevreden over waren-
Ik towam volstrekt laveloos
van de moeheid, compleet op,
terug uit Parijs die nacht. Op
Schiphol was iedereen al uit
het vliegtuig. Ik lag nog als
een blolk te slapen. Een chauf
feur van de rijkspolitie bracht
me haar huis. U woont toch in
Buitemveldert meneer? Ja, ik
zal je de weg wel wijzen- Ik
geloof dat d-e man twintig mi
nuten in Buiteruveldert heeft
rondgereden- Nu eens viel ik
links, dan weer rechts in
slaap, telkens vroeg hij me de
weg en dian mompelde en
wees ik maar iets-
Den Uyl staat in Parijs verslaggevers te woord.
We maakten de Franse rege
ring volstrekt duidelijk dat
het beschikbaar stellen van
een Franse Boeing een eerste
stap moest zijn om verder te
komen- Chirac zei dat het uit
gesloten was. Ze zeiden nee.
Ze wilden voorkomen, d-at een
Frans toestel en een Franse
bemanning weer tégen Frank
rijk konden worden gebruikt
De terroristen wilden akkoord
gaan met een Nederlands toe
stel tot Parijs en daarna een
Frans toestel- Dat is op een
gegeven moment door die
Fransen toegezegd- Maar ik
heb het gevoel dat dat nooit
gebeurd was, dat overstappen
in Parijs-
Om vier uur die middag heb
ik beslist toch naar het diner
in Parijs te gaan. Ik dacht aan
alles behalve aan Europa.
Met Giscard heb ik de zaak be
sproken.
Zondag gingen geld en wa
pens een grote rol spelen- De
Fransen weigerden een Franse
bemanning in te zetten- Geld
wilden ze onder geen beding
leveren- We hebben zeer in
tensief overleg met Parijs ge
voerd- Maar de sfeer met de
terroristen was toch iets beter-
Omdat de Boeing er was en
de documenten. Die hebben
we aan Furuya laten zien. We
hebben hem de Boeing laten
inspecteren en verslag laten
uitbrengen aan de terroristen.
Dat heeft geleid tot het vrijla
ten van de meisjes- Wij had
den gevraagd om de vrijlating
van de zieken en de meisjes-
Zij boden aan de vrijlating
van alle Nederlandse gijze
laars, maar daar hebben wij
nee op gezegd- Het zou on
denkbaar geweest zijn dat te
aanvaarden- De terroristen He
ten alleen de meisjes vrij-
Maandagochtend was er een
zekere ontspannen sfeer.
Maar geen crew. Alle landen
waar Boeings gebruikt worden
zijn we nagegaan- Zesendertig
uur zijn we bezig geweest een
bemanning op te sporen- Een
Arabische bemanning konden
we krijgen, dacht Chirac.
Maar ze was niet te vinden.
En de wapens moesten weg-
Wij vonden het onverantwoord
ze hun wapens te laten mee
nemen. Geen crew zou bereid
zijn te vliegen. Toen zei ie
mand van de veiligheidspoli
tie: Als je nou eens alleen eist
diat ze de zware wapens afge
ven. Dan voorkom je een
bloedbad zoals Lod en Mün-
ohen- Dat idee is -een grote rol
gaan spelen- Misschien was
een compromis te vinden-
Over de wapens is veel ge
praat- Ze wilden in ieder ge
val hun pistolen houden- Voor
zelfmoord en om de piloot on
der controle te houden.
In de loop van de maandag
wend de situatie steeds moei
lijker- De terroristen lieten
weten dat ze er een eind aan
zouden maken- We hebben
grote concessies gedaan, zei
den ze- Wij krijgen geen
Franse bemanning, we hebben
voedsel geaccepteerd, we heb
ben de meisjes vrijgelaten, we
laten alle gijzelaars gaan. Jul
lie belazeren ons. Om halftien
's avondis resulteerde dit in
het laatste ultimatum, dat
dinsdagochtend om halfnegen
zou aflopen- Het bevatte zes
punten: Furuya, de documen
ten, één miljoen dollar, mee
nemen van de wapens, een
vliegtuig met groot bereik en
een bemanning- Toen begon
nen ze weer over die DC-8-
Premier Den Uyl heeft de
hel-e film nog -eens afgedraaid-
Hij zegt: „Als ik hét verhaal
nog eens een keer moeit ver
tellen denk ik d-at ilk er geen
enkel gevoel meer bij heb"-
Over de sfeer in de onderhan
delingen met Frankrijk wil hij
nog wel wat kwijt. „Het was
moeilijk, heel moeilijk. Zij
zeiden: Wij leveren Furuya en
verder is het jullie zaak- De
terroristen zeiden: Aan jullie
Nederlanders hebben wij geen
boodschap- We willen recht
streeks met de Franse rege
ring praten- Dat schiep een
onmogelijke situatie- We heb
ben nogal eens tegen de Fran
se ministers gezegd: Denk er
wel aan, het is jullie ambassa
deur. Maar uit Parijs kregen
we maar te boren dat we
moesten schieten- We hebben
ze uitgelegd, hoe de Franse
ambassade er uitziet- Een flat
van beton, staal en glas met
één stalen toegangsdeur- En
dat er totaal niets te maken
viel. Afgezien nog van de ze
kerheid dat bij een aanval een
aantal mensen van de aanval
lers de dood zouden vinden en
ook gijzelaars".
Een van de dingen die me
altijd zal bijblijven gebeurde
Ons systeem was dat we
vóór elk telefoongesprek met
de terroristen overlegden wat
er gezegd zou worden- Daarna
evalueerden we de gesprek
ken Dat deden we met Kondo
er. zijn collega's. Wat waren
die mensen coöperatief en in
ventief- Telefoongesprekken
van anderhalf tot twee uur
Kondn mérkte dat de terroris
ten het niet meer zagen zitten
Ze raakten uitgeput- Die
avond hebben we ze meege
deeld d-at ze een laatste bod
zouden krijgen van de Neder
landse regering: Dat was tus
sen een en twee uur 's nachts-
We hebben een eindpakket
opgesteld- Dat hebben ze dins
dagochtend na een gesprek
van één uur en drie kwartier
geaccepteerd- Maar toen had-
Er is gezegd door politie
functionarissen dat er momen
ten geweest za;jn waarop ze de
terroristen hadden kunnen
neerschieten- De waarde van
het gegeven woord dat ban om
een ander beleid vragen- Als
je je daaraan niet houdt dan
maak je het onmogelijk dat
elders zo'n, transactie kan
plaatsvinden. Dat moet je we
gen- Nog daargelaten af het
mogelijk was geweest zonder
risico's, bijvoorbeeld op Schip
hol voor de bemanning- Een
Haagse agent heeft gezegd, dat
het ook in Den Haag bij de
ambassade mogelijk geweest
zou zijn. Ik sluit dat niet uit-
Maar er was de waarde van
het gegeven woord- De laatste
zin van de terroristen voor
hun vertrek uit Den Haag
was: Jullie gaan nu zeker
München spelen. Maar ze had
den de subjectieve zekerheid
dat dat niet zou gebeuren.
Nee, het kon niet als wij dat
gedaan hadden. Als morgen in
Keulen of Rome een gijzeling
zou plaatshebben dan zou er
nog maar één uitweg zijn:
schieten- Uit de verhalen van
de gijzelaars is heel duidelijk
gebleken, dat de terroristen op
waren- Op ons laatste bod
hebben ze gezegd: Als we nu
niet beslissen verliezen we
het Ze hadden steeds twee
ramen tegien elkaar open
staan- Tegen vergassing- Voor
ons laatste bod hadden zé de
ramen gesloten-
Nu is het oorlog, zeiden ze
tegen de gijzelaars. Dit is onze
laatste sigaret. nu dlfinken we
ons laatste kopje koffie- Ze
waren vastbesloten de zaak te
liquideren- Ja ze waren intel
ligent. rationeel, maar in him
dnsn en Men gingen Ze we!
op en neer.
MAX DE BOK