3 Teamwerk stond voorop PREMIER DEN UYL „Dat hele kleine meisjes stemmet ie zal me ijd bijblijven 99 meer van uw zolder In met meer licht. binnenland buitenland -afé restaurant herenhuis liljart Horesa-Bedrijli ans Bouwstoffen B.V. „Hel klamme zweet stond 111e in de handen" „Ik kwam volstrekt laveloos van de moelieid. compleet op, terug uit Parijs die nacht" „Namens ons is Geesink benaderd" Zaterdag 21 september 1974 mm wwlop m* uw naam r 8oh#rp#«ei 10 postbus 147 rooeendaai «•JjoteoMjeoa ie aangeboden drukke verkeersweg tussen al. Direkt te aanvaarden. ïventaris verplicht. emen met Van Haperen B.V. Telefoon 01608- 4715. ;e koop aangeboden half vrijstaand it uitzicht, geheel vrije achtertuin, ;egelde hal, luxe keuken, L-kamer len granol, een wand schoon metsel- >pen haard, natuurstenen vloer tra- e verdieping: 3 ruime slaapkamers Ikamer, vaste trap naar tweede ver grote slaapkamer, bergkamer plus gedeeltelijk gestoffeerd. 100,— 142 - 6095. UR 3DEN IDA imeprijs n en enige vereist. nr.: 12116. TE HUUR AANGEBODEN nieuw te vestigen op de GROTE MARKT TE GOES. Kontanten en horeca- j papieren vereist. Brieven onder ni BK 12114. ster licht krijgt u, als u in uw dak zon Idakraam inbouwt k. jw zolder een knutsel-, slaap- of we en uitzetramen of lichtkoepels zijn er en en uitvoeringen g aanschaf- en inbouwkosten zijn jn op practisch elk dak te plaatsen iar eens kiiken TRAAT 12 - ZUNDERT -2654 Een goed idee? Maak een afspraak! DONDERDAGOCHTEND elf uur in de werkkamer van minister-president drs. Den Uyl. Kort voordat hij in de Tweede Kamer een korte verklaring gaat afleggen over de gelukkige ontknoping van het gijzelingsdrama. Het gesprek wordt herhaalde lijk onderbroken door telefoontjes, die het werkschema van de premier in de war sturen. Hij ziet er nog vermoeid uit maar heeft zijn normale ontspannenheid weer teruggevonden. Zegt: „Ik vind het een beetje lullig eigenlijk om over de binnenkant te praten. Er ontstaat zo gemakkelijk zo iets van: wie gaat het eerst met de eer strijken. Nee, ik ben niet erg geneigd om een verhaal te houden hoe ik het beleefd heb. Ook al is het niet de bedoeling, zo makkelijk ontstaat de indruk dat je over je eigen rol wilt vertellen. De hele zaak is van begin af aan teamwerk geweest. Heel goed teamwerk." Hieronder het verhaal van de gijzeling althans een deel ervan „alleen al over de eerste nacht kan ik wel zes uur aan een stuk praten" in woorden van premier Den Uyl opgetekend door onze parlementaire redacteur Max de Bok. Joop den Uyl is weer he lemaal bezig met de samen hang in zijn kabinet. Alsof hij afstand wil nemen van het gijzelingsdrama praat hij eerst daarover. „Gistermiddag hadden we ministerraad. Daar zit je dan met vier mensen die dagenlang samen hebben gezeten in wat de buitenwe reld het besliscentrum is gaan noemen. Je voelt dan die scheiding tussen die vier en de rest. Gisteravond tot diep in de nacht hebben we met onze collega's bijge praat. Dat was nodig. Ja, we heb ben ontzettend veel ge lachen". Een telefoontje. Over de regeling op Huis ten Bosch, waar de koningin aan het eind van de middag de drie beman ningsleden van de Boeing en politiemannen zal onderschei den- „Drie politiemannen die het meest risico hebben gelo pen. Onder hen de chauffeur van de bus. Hij heeft van allen het meest risico gelopen. Had zich vrijwillig gemeld. Hij is in groter gevaar ge weest dan de piloten. Zij ken den de bestemming. Zij alleen. Dat was onder code en ere woord met de terroristen gere geld. Afgesproken was: ais het niet in Aden lukt dan geven we ons over in Damascus. De terroristen hebben zich steeds aan de afspraken gehouden, hoe gek dat ook klinkt. Er was tevoren overleg geweest niet de Syrische regering, maar het bleef onzeker of de terroristen daar terecht kon den. Maar natuurlijk neemt dit alles niet weg dat die be manningsleden ongelooflijke lieden zijn. Dinsdagmiddag waren ze op justitie- Ze zei- den: we doen het alleen als we weten waar we naar toe gaan. De terroristen weigerden dat te zeggen. Naar mijn me- nmg terecht. Dan zou de hele wereldpers er boven op ge sprongen zijn en de zaak ver bekt hebben. Toen is de af spraak gemaakt, dat ze het alleen aan de captain zouden zeggen. Die Sierks vertrok geen spier. Ik ga maar eens v? b?bbel met ze maken, zei hij. Hij vond ze helemaal geen ongeschikte knapen. De boord werktuigkundige Knight had al die tijd niets gezegd. Aan het einde wilde hij maar één vraag stellen aan Kondo, am bassaderaad van de Japanse ambassade. Willen ze sterven? Noo, zei Kondo, ze willen le ven. Oké, zei Knight, dan gaan we. Man, het barst van «e geweldige momenten"- Kort nadat hij premier ge worden was ontving Den Uyl oon aantal journalisten in het tshuis. Toen was er sprake van een kaping van een KLM- toestel. Later bleek het loos alarm. Ik herinner me nog f?e° hoe hij toen verzuchtte: hoop dat dit soort dingen ™e bespaard blijven. Een j geleden, vrijdagmiddag, verd hij midden in een verga- ering van de ministerraad gewaarschuwd dat er schoten gevallen waren bij de Franse ambassade. „Ik voelde de on- ust en dacht, een gijzeling zal Su niet overkomen. We ben.de agenda afgeraffeld, ieo mijn persconferentie ge geven en ben naar Justitie ge gaan. Minister Van Agt heeft e eerste verantwoordelijkheid oor het optreden bij terreur- cues. Die avond ben ik nog oen halfuur op het hoofdbu- D- vaa politie geweest. aarna zijn we onafgebroken r?e.n gebleven op Justitie, vli-r zater<3agmiddag om half- .jL naar Parijs vertrok. De e en de laatste nacht zijn het meest emotionerend ge weest. In het begin wisten we niet goed wat we aan de hand hadden. Het eerste concrete moment was het ultimatum van de terroristen- We hoor den van de politie dat ze een vodje pappier uit het raam hadden gegooid. Er stond iets van Red Army op. Toen het papier op Justitie kwam had den we al vlug de ernst door. Het was een heldere, logische, bikkelharde tekst. Het was duidelijk dat het om een har de club ging. De eisen waren goed geformuleerd en het ulti matum ook. Vóór drie uur in williging van de eisen anders gaat op dat moment de eerste gijzelaar er aan en vervolgens ieder kwartier een. De eerste eis was Furuya uit Parijs naar de ambassade. Parijs heeft zelf aangeboden Furuya te zenden. Het werd een zenu- wengedoe. We moesten hem snel hebben. Toen heb ik voor het eerst met Ponitowski (de Franse minister van Binnen landse Zaken) gebeld. Schiet op heb ik gezegd en stuur ook een Boeing waar ze om vra gen- En de documenten die op Furuya gevonden zijn. De Boeing wilden de Fransen niet geven. Om twaalf uur die nacht arriveerde op Schiphol het hoofd van de Franse vei ligheidspolitie, Vergier, als ge machtigde van de Franse rege ring. Een uur later Furuya. Daarvoor had Kondo vanuit de Amerikaanse ambassade het eerste contact opgenomen met de terroristen. Om te melden dat Furuya zou komen. Wij wisten pas zondagnacht toen de beide meisjes werden vrij gelaten hoeveel terroristen er waren. Twee wisten we. Dat hadden we aan de stemmen gehoord. Maar daohten ook aan vier. De eerste avond kre gen we rapporten van de poli tie over de vraag of ze de terroristen onder schot konden krijgen. Overal hebben we ge zocht naar plattegronden van de ambassade. We zochten ook ie mand die goed met de terro risten zou kunnen praten- Na mens ons is Geesink benaderd. Toen wisten we nog niet wat we voor soort in huis hadden. Toen we via de Franse politie beter geïnformeerd waren wisten we ook, dat Geesink het niet moest zijn. Gek heb ben we ons gedacht wie dan wel. Tot De Gaay Fortman zich de naam van professor Vos uit Leiden herinnerde. Ken je die?, vroeg hij me. In 1956 ben ik in Tokio geweest daar was ook Vos bij. Ik heb hem gebeld. Hij lag te slapen, net een operatie achter de rug. Als de sodemieter er uit zei ik hem. we hebben je nodig. In twintig minuten was hij er. Hij is met zijn vrouw naar Furuya op Schiphol gegaan Verder is hij niet meer inge schakeld- Het tfeek al gauw dat Kondo zeer geschikt was. Geweldig wat die man gedaan heeft. Diezelfde nacht nog liet Pa rijs weten dat Furuya onder bepaalde voorwaarden op neu traal terrein uitgewisseld mocht worden. De gijzelaars en Furuya moesten daarheen gebracht worden. Dat doen ze nooit, zei Kondo. Als gekken hebben we gebeld om een ge schikte ambassade te vinden. Er bleven maar weinig moge lijkheden over. Saoedi-Arabië zei nee. Dan krijgen we later Palestijnen over de vloer. Toen hebben we de Egypti sche ambassade gevraagd. Met vier man kwamen ze naar Justitie en ze zijn onafgebro ken gebleven. ming en ze daar zouden vrijla ten. Wij hebben gezegd, steeds maar weer: geen sprake van Er gaat geen gijzelaar de grens over. Je kunt vrije af tocht krijgen als je alle gijze laars vrijlaat. Dam alleen Sé- nard, vroegen ze. Geen sprake van, ons nee is onverbidde lijk. Daar lag de grens voor ons. We hebben aanvaard dat die houding van ons levens zou kunnen kosten. Om drie uur liep het ultima tum af. Ze verlengden het met. telkens een kwartier. Tot half- vijf. Dan zouden ze schieten Maar gaandeweg was duide lijk geworden dat ze wilden We hebben onafgebroken in contact gestaan met de Franse ministers- Allemaal zeiden ze dat we de kerels moesten doodschieten- Dam moet je hier eens komen kijken, zeidem we- Met Vergier hebben we de plattegrond bekeken. Als we schieten is er een grote kans op twaaf doden- Ons stand punt was daar hebben we veel over gepraat schieten akkoord, als je de redelijke zekerheid hebt d-at je die terro risten doodit- Het risico van de dood van één of twee gijze laars maig je nemen- Dat is een telkens terugkerend punt van discussie geweest- Zater dag ontstond er iets meer van de sfeer van onderhandelen- Beslissend was dat Frankrijk Furuya vrijgaf. Wij hebben voorlopig en onder voorwaar den de DC-8 aangeboden. Toen begon het punt al op te komen dat later -een dramati sche rol is gaan spelen, het meenemen van de wapens. We zeiden dat daar geen sprake van kon zijn- Prachtig werk van die men sen- De ambassaderaad heeft een hele serie gesprekken met de terroristen gevoerd. De terroristen schreeuwden, wilden eerst niet naar hem luisteren. Maar hfij praatte ge woon door. Ik wil als vriend met jullie praten, zei hij. Toen is er een gesprek tussen Fu ruya op Schiphol en de tero- risten georganiseerd. Twee uur heeft dat geduurd. Een zeer kritiek ogenblik. Ze had den met Furuya in de Santr- gevangenis kunnen bellen voordat hij naar Nederland werd overgebracht. Nu geloof den ze niet dat hij op Schiphol was. Ze bleven eisen dat Fu ruya naar de ambassade zou komen. Wij waren daartoe niet bereid, de Franse rege ring weigerde het. Met hel klamme zweet in de handen zag ik het tijdstip van drie uur naderen- In al hun ge sprekken zeiden ze dat ze de gijzelaars mee wilden nemen naar hun plaats van bestem- onderhandelen. Dat zeiden ze toen ook- Ze wilden een over eenkomst. De Egyptische am bassaderaad werd niet moe te herhalen: jullie krijgen het woord van eer van de Neder landse minister-president. Hij staat naast me. Als je al de gijzelaars vrijlaat krijg je Furuya, de documenten, het meenemen van de gijzelaars naar d_e plaats van bestem ming, één miljoen dollar en een Boeing 707. Toen heb ik Chirac (de Franse premier) gebeld en zeer dringend om dat vliegtuig gevraagd. Het was heel duidelijk dat het om een actie tegen de Franse re gering ging. Toen Chirac bleef weigeren ben ik zeer formeel geworden. Het gesprek ligt op de band vast. Ik heb hem gezegd: Het is dus zo, dat u mijnheer Chirac weigert een Frans toestel en een Franse crew ter beschikking te stel len. Chirac antwoordde met een kort „oui" en ik zei: Goed dan weten we dat. Eeirst zei hij nee en nog eens nee. Ik heb de Franse presi dent geaeigd dat hij goed moest weten, dat het ging om de Franse ambassadeur en vijf Franse gijzelaars- We moeten goed weten mijnheer de presi dent waar de verantwoorde lijkheden liggen- Iedereen kenne zijn eigen verantwoor delijkheid- Tenslotte zei Gi- soard: Goed er toomt een Frans toestel als de terroristen ongewapend zijn- Dat nieuws heb ik c«m halfelf doorgebeld aan Van der Stoel- Daar is een hele serie misverstanden uit voortgekomen. Of omdat ik niet begrepen was of omdat mijn boodschap onduidelijk was- Aan de terroristen werd gezegd diat ze een Frans toe stel konden krijgen. Maar er werd niet bijgezegd, dat ze ongewapend weg moesten. Kondo. die de sleutelfiguur was geworden, zei dat de Ja panners nooit hun wapens zouden afgeven. De terroristen zeiden weg te willen met hun wapens en met de Franse am bassadeur. Na-ar Parijs waar ze nieuwe eisen zouden for muleren voor hun vertrek- die zondagnacht. Voor het eerst hadden ze voedsel geaccep teerd- Ze wilden de meisjes vrijlaten- Kondo zei tegen de terroristen: Geef ze mij maar aan de telefoon. En toen hoor de ik 'n heel klein meisjesstem metje: Ik ben Bernardine Geer- linig. - - - idiat -ging door mijn donder heen den wij nog geen be-manming- Twee pistolen mochten ze houden. Dat was het beslissen de moment- Halfelf zaterdagochtend. De terroristen waren geweldig op gejaagd- Jullie willen niet? We hoorden een klap- Ze rie pen. Hier geven we jullie het lichaam van de Franse ambas sadeur. We zeiden: Verdomme, ze hebben hem kapotgemaakt. Twee uur lang was er geen contact. Ze had den de hoorn van de haak gelegd. Ja, wij dachten, dat de Franse ambassadeur dood was. We hadden een hele discussie gehad. Als ze er één neer schieten gaan wij dan wel schieten? Onze conclusie was: Dan pikken we al hun voor waarden, laten ze naar buiten komen en liquideren hen met list- Ze voerden die avond ook een gesprek met Furuya- Die zei: Jullie hebben groot werk gedaan, wereldklasse- Nee, zeiden terroristen. We hebben niet geschoten, we hebben grote concessies gedaan- „It is a second class operation"- Een tweederangsoperatie waar ze zelf niet tevreden over waren- Ik towam volstrekt laveloos van de moeheid, compleet op, terug uit Parijs die nacht. Op Schiphol was iedereen al uit het vliegtuig. Ik lag nog als een blolk te slapen. Een chauf feur van de rijkspolitie bracht me haar huis. U woont toch in Buitemveldert meneer? Ja, ik zal je de weg wel wijzen- Ik geloof dat d-e man twintig mi nuten in Buiteruveldert heeft rondgereden- Nu eens viel ik links, dan weer rechts in slaap, telkens vroeg hij me de weg en dian mompelde en wees ik maar iets- Den Uyl staat in Parijs verslaggevers te woord. We maakten de Franse rege ring volstrekt duidelijk dat het beschikbaar stellen van een Franse Boeing een eerste stap moest zijn om verder te komen- Chirac zei dat het uit gesloten was. Ze zeiden nee. Ze wilden voorkomen, d-at een Frans toestel en een Franse bemanning weer tégen Frank rijk konden worden gebruikt De terroristen wilden akkoord gaan met een Nederlands toe stel tot Parijs en daarna een Frans toestel- Dat is op een gegeven moment door die Fransen toegezegd- Maar ik heb het gevoel dat dat nooit gebeurd was, dat overstappen in Parijs- Om vier uur die middag heb ik beslist toch naar het diner in Parijs te gaan. Ik dacht aan alles behalve aan Europa. Met Giscard heb ik de zaak be sproken. Zondag gingen geld en wa pens een grote rol spelen- De Fransen weigerden een Franse bemanning in te zetten- Geld wilden ze onder geen beding leveren- We hebben zeer in tensief overleg met Parijs ge voerd- Maar de sfeer met de terroristen was toch iets beter- Omdat de Boeing er was en de documenten. Die hebben we aan Furuya laten zien. We hebben hem de Boeing laten inspecteren en verslag laten uitbrengen aan de terroristen. Dat heeft geleid tot het vrijla ten van de meisjes- Wij had den gevraagd om de vrijlating van de zieken en de meisjes- Zij boden aan de vrijlating van alle Nederlandse gijze laars, maar daar hebben wij nee op gezegd- Het zou on denkbaar geweest zijn dat te aanvaarden- De terroristen He ten alleen de meisjes vrij- Maandagochtend was er een zekere ontspannen sfeer. Maar geen crew. Alle landen waar Boeings gebruikt worden zijn we nagegaan- Zesendertig uur zijn we bezig geweest een bemanning op te sporen- Een Arabische bemanning konden we krijgen, dacht Chirac. Maar ze was niet te vinden. En de wapens moesten weg- Wij vonden het onverantwoord ze hun wapens te laten mee nemen. Geen crew zou bereid zijn te vliegen. Toen zei ie mand van de veiligheidspoli tie: Als je nou eens alleen eist diat ze de zware wapens afge ven. Dan voorkom je een bloedbad zoals Lod en Mün- ohen- Dat idee is -een grote rol gaan spelen- Misschien was een compromis te vinden- Over de wapens is veel ge praat- Ze wilden in ieder ge val hun pistolen houden- Voor zelfmoord en om de piloot on der controle te houden. In de loop van de maandag wend de situatie steeds moei lijker- De terroristen lieten weten dat ze er een eind aan zouden maken- We hebben grote concessies gedaan, zei den ze- Wij krijgen geen Franse bemanning, we hebben voedsel geaccepteerd, we heb ben de meisjes vrijgelaten, we laten alle gijzelaars gaan. Jul lie belazeren ons. Om halftien 's avondis resulteerde dit in het laatste ultimatum, dat dinsdagochtend om halfnegen zou aflopen- Het bevatte zes punten: Furuya, de documen ten, één miljoen dollar, mee nemen van de wapens, een vliegtuig met groot bereik en een bemanning- Toen begon nen ze weer over die DC-8- Premier Den Uyl heeft de hel-e film nog -eens afgedraaid- Hij zegt: „Als ik hét verhaal nog eens een keer moeit ver tellen denk ik d-at ilk er geen enkel gevoel meer bij heb"- Over de sfeer in de onderhan delingen met Frankrijk wil hij nog wel wat kwijt. „Het was moeilijk, heel moeilijk. Zij zeiden: Wij leveren Furuya en verder is het jullie zaak- De terroristen zeiden: Aan jullie Nederlanders hebben wij geen boodschap- We willen recht streeks met de Franse rege ring praten- Dat schiep een onmogelijke situatie- We heb ben nogal eens tegen de Fran se ministers gezegd: Denk er wel aan, het is jullie ambassa deur. Maar uit Parijs kregen we maar te boren dat we moesten schieten- We hebben ze uitgelegd, hoe de Franse ambassade er uitziet- Een flat van beton, staal en glas met één stalen toegangsdeur- En dat er totaal niets te maken viel. Afgezien nog van de ze kerheid dat bij een aanval een aantal mensen van de aanval lers de dood zouden vinden en ook gijzelaars". Een van de dingen die me altijd zal bijblijven gebeurde Ons systeem was dat we vóór elk telefoongesprek met de terroristen overlegden wat er gezegd zou worden- Daarna evalueerden we de gesprek ken Dat deden we met Kondo er. zijn collega's. Wat waren die mensen coöperatief en in ventief- Telefoongesprekken van anderhalf tot twee uur Kondn mérkte dat de terroris ten het niet meer zagen zitten Ze raakten uitgeput- Die avond hebben we ze meege deeld d-at ze een laatste bod zouden krijgen van de Neder landse regering: Dat was tus sen een en twee uur 's nachts- We hebben een eindpakket opgesteld- Dat hebben ze dins dagochtend na een gesprek van één uur en drie kwartier geaccepteerd- Maar toen had- Er is gezegd door politie functionarissen dat er momen ten geweest za;jn waarop ze de terroristen hadden kunnen neerschieten- De waarde van het gegeven woord dat ban om een ander beleid vragen- Als je je daaraan niet houdt dan maak je het onmogelijk dat elders zo'n, transactie kan plaatsvinden. Dat moet je we gen- Nog daargelaten af het mogelijk was geweest zonder risico's, bijvoorbeeld op Schip hol voor de bemanning- Een Haagse agent heeft gezegd, dat het ook in Den Haag bij de ambassade mogelijk geweest zou zijn. Ik sluit dat niet uit- Maar er was de waarde van het gegeven woord- De laatste zin van de terroristen voor hun vertrek uit Den Haag was: Jullie gaan nu zeker München spelen. Maar ze had den de subjectieve zekerheid dat dat niet zou gebeuren. Nee, het kon niet als wij dat gedaan hadden. Als morgen in Keulen of Rome een gijzeling zou plaatshebben dan zou er nog maar één uitweg zijn: schieten- Uit de verhalen van de gijzelaars is heel duidelijk gebleken, dat de terroristen op waren- Op ons laatste bod hebben ze gezegd: Als we nu niet beslissen verliezen we het Ze hadden steeds twee ramen tegien elkaar open staan- Tegen vergassing- Voor ons laatste bod hadden zé de ramen gesloten- Nu is het oorlog, zeiden ze tegen de gijzelaars. Dit is onze laatste sigaret. nu dlfinken we ons laatste kopje koffie- Ze waren vastbesloten de zaak te liquideren- Ja ze waren intel ligent. rationeel, maar in him dnsn en Men gingen Ze we! op en neer. MAX DE BOK

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 11