KWF KWARTEEUW AAN DE SLAG
Jubileumacties voor 'i
bestrijding meest
gevreesde ziekte
Met de fiets
de lucht in
G>
js&m naar de 19J
VTfl
Uit'
Wielrenner
Mislukking
Computertje
Succes
ijdschrif
Zaterdag 31 augustus lfy
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Vandaag wordt met het bij der
gelijke gelegenheden gebruikelijke ceremonieel in de
Amsterdamse Westerkerk het vijfentwintigjarig be
staan gevierd van het Koningin Wilhelminafonds.
Het fonds dankt zijn ontstaan en zijn naam aan het
nationaal geschenk dat in 1948 door het Nederland
se volk aan de aftredende vorstin werd aangeboden.
De opbrengst van de toen gehouden inzameling be
droeg f 2.081.127,50. Dat startkapitaal kreeg in het
eerste jaar van het KWF nauwelijks een injectie
van betekenis: 57 duizend gulden was de magere
opbrengst van de eerste ledenwerving en collecten.
Ter vergelijking moge dienen dat in 1973 ruim vier
honderdduizend leden stonden geregistreerd van de
vereniging die het KWF steunt en dat een bedrag van
meer dan elf miljoen gulden binnenkwam.
In dit jubileumjaar hoopt
het KWF tot een nog aan
zienlijk hoger bedrag te ko
men. Twee acties, beide on
der de slagzin „Geven voor
leven", zullen de aandacht
van de Nederlanders op het
KWF vestigen. De eerste is
van de samenwerkende re
gionale en lokale dagbladen,
waaronder ook dit blad, die
weer een nationale puzzel
actie organiseren, die op za
terdag 14 september begint.
Daarover wordt nog nader
bericht. De NCRV organi
seert bovendien een radio-
en tv-campagne met 29 no
vember als hoogtepunt.
Het KWF heeft die acties
hiard nodig, want de kankerbe
strijding vergt nu eenmaal
veel geld. In de afgelopen
kwarteeuw heeft het fonds
ruim tachtig miljoen gulden
voor dat doel uitgekeerd,
waarvan veertig miljoen voor
het Nederlands Kanker-Insti
tuut en bijna vijf miljoen aan
de vijf universitaire kanker
centra. De opbrengsten van de
komende acties zijn onder
meer bestemd voor de uitvoe
ring van een vijfjarenplan
voor de bestrijding van de
jeugdtoanlker en de bouiw van
een researchlaboratorium bij
het Antond van Leeuwenhoek-
huis. Het KWF gaat prat op
een uitzonderlijk laag kosten-
peroentage van zijn fondsen-
verwerving, namelijk slechts
veertien percent.
De grote man van het KWF
is dr. L. Meinsma, bekend
door zijn onversaagde strijd
tegen het roken dat hij als de
voornaamste bron van long
kanker beschouwt. Onder de
vijfentwintigduizend mensen
die in 1971 aan kanker stier
ven, waren de mannen ruim in
de meerderheid en van die
mannen hadden de meesten
longkanker.
Hoewel we tegenwoordig
wat minder hypocriet zijn ge
worden, valt toch moeilijk te
ontkennen dat er over kanker
vaak slechts fluisterend wordt
gesproken, zoals dat voor de
oorlog nog met tuberculose het
geval was. Zoals in vorige
eeuwen pest en cholera en
daarna tbc wordt kanker ook
nu nog vaak beschouwd als
een soort fatum dat je moet
treffen en wanneer dat een
maal zo is, valt er heel weinig
meer aan te doen. Dat zegt
men.
„Niets van aan", zegt dr.
Meinsma. „Ziekten kunnen
meestal worden voorkomen -
en longkanker dus door niet
meer te roken - en ze kunnen
vaak ook worden genezen-
Kanker vormt op die regel
geen uitzondering". Op het
ogenblik wordt een derde van
de kankerpatiënten weer be
ter.
Een van de oorzaken van
het toenemen van kanker is ge
legen in het ouder worden van
de mensen. Er zijn nu eenmaal
veel meer bejaarden dan vroe
ger en kantoer toomt boven de
vijftig meer voor. Maar dat
kanker als volksziekte be
dwongen kan worden toont
een vergelijking van de sterf
tecijfers ten gevolge van kan
kergezwellen. In absolute ge
tallen stierven in 1972 15169
Laboratorium van de kankerafdeling in het Emmakinderziekenhuis.
mannen tegen 7013 in 1948,
een ruime verdubbeling dus.
Voor de vrouwen zijn in de cij
fers 11.156 tegen 6698. Echter:
per honderdduizend Nederlan
ders boven de vijftig jaar lig
gen de cijfers stukken gun
stiger. In 1948 stierven er
706 mannen aan kanker, in
1972 931, ongeveer veertig
percent meer. Daar is de
invloed van de na de oorlog
onder de invloed van de rook
gewoonten sterk gestegen
longkanker in begrepen. In
1948 stierven Slechts 826 man
nen aan longkanker, in 1972
waren dat er 5362.
Bij de vrouwen boven de
vijftig liggen de verthoudings-
cijfers nog gunstiger: hier is
namelijk sprake van een dui
delijk terugdringen. In 1972
stierven 556 op elke honderd
duizend vrouwen aan kanker,
in 1948 waren dat er 630. De
longkanker is ook hier de
kwade genius- In 1948 slechts
180 sterfgevallen onder de Ne
derlandse vrouwen aan long
kanker, in 1972 waren het er
al 408 en - dr. Meinsma windt
er geen doekjes om - dat cijfer
zal nog wel somberder wor
den.
Daarmee nadert de long
kanker onder de vrouwen
als doodsoorzaak die van de
kanker aan de baarmoedér-
hals (429) eno vertreft ze al
die aan de baarmoeder zelf,
334 gevallen in 1972. Maag
kanker, duidelijk op de te
rugtocht sinds 1948, behoort
met de borstkanker tot de
belangrijkste kankervormen
die vrouwen bedreigen. Re
denen waarom dr. Meinsma
het vooral in progressieve
vrouwenkringen gepropa
geerde massa-onderzoek op
het voorkomen van baar
moederkanker nogal relati
verend benadert. Dat komt
ook omdat er bij een derge
lijk onderzoek een nog
steeds enorme drempelvrees
overwonnen moet worden
Nog te vaak hoor je: „Nee
hoor, ik niet naar de dokter
Stel je voor dat ik kanker
heb". Maar dat is nu juist
de struisvogelpolitiek die
maakt dat er meer aan deae
ziekte wordt geleden da
onvermijdelijk is.
De tegen de Franse grens aan wonende en wer
kende Westvlamingen Stefan Masschelein 25) en
Erik Verstraete (34) lachen schamper om de ro
mantische verhalen over „de mens die de hele
historie lang al heeft gedroomd om op eigen
kracht te kunnen vliegen als een vogel.". En van
Icarus willen ze niet weten.
Alleen bij het horen van het
woord vliegen exploderen ze
in geestdrift. Stefan en Erik
hebben zich sedert een dik
jaar geschaard in de rij der
zelfbouwers die op de wieken
van hun overtuiging en met
snel bijeengegaarde kennis
letterlijk van de grond willen
komen.
Stefan en Erik behoren tot
de uiterst selecte groep van
die volhouders, die er na vele
mislukkingen tot ieders verba-
ring dan toch in zijn geslaagd
met een ingenieus trapvlieg-
tuig enkele honderden meters
ver te vliegen veillig te landen
en opnieuw te vliegen.
Aan de ene kant staan ze er
niet zo van te kijken, want ze
hebben alles berekend wat er
maar te berekenen viel, maar
van de andere kant heeft hun
opmerkelijk succes hen zo ge
grepen, dat ze al dromen van
een tweepersoons fietsvlieg-
tuig dat hen op een windstille
dag over het Kanaal van Ca
lais naar Dover zal dragen.
Niet ver van het uit de Eer
ste Wereldoorlog herrezen le
per ligt restaurant Rubenshof,
dat sedert kort culinair wordt
uitgebaat door Stefan Mas
schelein. Van huis uit is alles-
doener Stefan technisch teke
naar. Miaar tot voor kort wierp
hij zich uitsluitend op het ont
werpen en aanmaken van oog
strelende zitmeubels. „Ik
kreeg zoveel werk dat ik naar
een echt atelier moest uitzien-
Ik had geen ruimte. Totdat dit
restaurant hier toevallig vrij
kwam. Dat heb ik gekocht.
Maar toen ik het eenmaal had
dacht ik: toch zonde om zo'n
volledig ingericht restaurant
leeg te halen. Daarom heb ik
het zo gelaten. En nou sta ik
in de keuken. En ben kok.
Sedert anderhalve maand. De
zaak loopt niet slecht".
Geregelde gast in Rubenshof
is oud-prof-wielrenner Erik
Verstraete, die uit liefhebberij
zeer ingewikkelde reparaties
aan motorfietsen uitvoert,
maar die voor zijn levenson
derhoud toah verplicht is bier
te verhandelen en gedurende
het desbetreffend seizoen zijn
technisch geschooide handen
uit te steken naar de belen
dende Noordfranse vlasoogst.
Dit van zes jaren her dateren
de ongebreidelde duo wordt
bij voortduring bijgestaan
door Stefans broer Paul (27),
gediplomeerd elektromonteur.
„Daar doe ik niks meer aan,
ik ben nu beroepsmusicus. Op
een orgel dat ik zelf in elkaar
heb gestoken". Tot voor ruim
een jaar is de rijk geschakeer
de luchtvaartgeschiedenis aan
dit drietal voorbij gegaan-
De Da Vinei, voortbewogen door de rappe benen van Erik Verstraete, komt los van de Vlaamse bodem.
Goed, er was in het verleden,
al knutselende aan motorfiet
sen, wel eens gedagdroomd
over het bouwen van een heus
motorvldegtuigje, maar de Bel
gische wetgever gunt hier het
experiment zo schrijnend wei
nig ruimte, dat ieder idee in
die vliegrichting al bij de start
de mist in moest gaan.
Totdat, als speling van het
lot, via kranteartikeltjes en
tijdsohriftknipsels bevattelijke
stukjes hedendaagse vliegtuig
historie op hun praattafel
dwarrelen. Na weken van
schijnbaar gedachteloos heen
en weer puzzelen komt er dan
Het Grote Plan uit. In ambte
lijke taal gesteld: het zich op
eigen kracht voortbewegen in
de lucht met een voorwerp dat
zwaarder is dan de lucht.
Maar bedoeld wordt gewoon:
het bouwen van een vlieg-
fiets.
Drie weken later stond de
eerste vliegfiets in de wei.
Stefan Masschelein: „Het was
één grote mislukking. Dat
ding kon gewoon niet van de
grond komen. Met dat vleugel
oppervlak van 25 vierkante
meter zou je 5 tot 6 paarde-
krachten moeten ontwikkelen.
En dat gaat niet. Met alle
technische foefjes komt een
mens niet verder dan 0,8 p.k
of misschien iets meer"-
Het drietal kan er nu om
lachen, ook al heeft dat eerste
ontwerp de nodige ervaring
opgeleverd Proefondervinde
lijk was aangetoond dat het
ontwerpen van een bruikbare
vliegfiets een uiterst serieuze
zaak is. Al was het alleen
maar om de lachers aan de
kant te verstommen.
Stefan: „We lieten niets
meer aan het toeval over. Met
een klein computertje bere
kende ik nauwkeurig de span
wijdte, of eigenlijk vleugelop
pervlak, invalshoek, gewicht
en het vermogen om dat alles
te kunnen laten vliegen. Vier
propeller» heb ik gemaakt,
Aan het succes van nu ging heel wat vleugelbreuk vooraf
voordat ik de goede had. Uit
verschillende lagen popuiiere-
hout. Als materialen voor het
vliegtuig kozen we diuralumi-
nium en kunststof. De bekle
ding is gemaakt met hetzelfde
spul als muziekbandjes. Goed
sterk is dat. Met je vinger kun
je er geen gat in prikken". En
zo groeide de Da Vinei naar
een grote vogel met een pro
peller op zijn rug en een cou-
reursfiets aan rijn buik. Al
thans in eerste versie. Maar
die basisuitvoering was toch
voldoende om op de 7e mei
van dit voor hen gedenkwaar
dige jaar op het welhaast ver
laten vliegveld van Wevelgem
de eerste luchtsprongetjes te
maken- Gedurende proefne
mingen werd de fiets vervan
gen door een enkel wiel, de
schroef werd wat bijgesteld.
En er kwam een echte cockpit
aan om het gewicht te veel
naar adhter lag.
De laatste veranderingen
haalden niet eens het tekenpa
pier meer. Het was allemaal
wél netjes uitgerekend. Vol
gens de theorie klopte het al
lemaal tot in de kleinste de
tails, ook al is de constructeur
tot op de dag van vandaag
niet uitputtend op de hoogte
met de krachten die de Da tj n
Vinei ban verwerken. Vorige I l'O j )C 1101*
week ging de vliegfiets, met
op het zadel de snel trappende
Erik Verstraete, ma een aan
loop van tien meter, vijf me
ter hoog- de lucht in, om pas
250 meter verder weer veilig
te landen. Een prestatie die de
wereldpers heeft gehaald.
Miassohelein: „We rijn niet
neergekomen omdat het toestel
niet verder kon, maar omdat
we eerst nog wat ervaring
wilen opdoen. Ik ben ervan
overtuigd dat het vliegtuig
met gemak een paar duizend
meter kan vliegen op 30 tot 40
m. hoogte. Dat gaan we bin
nenkort ook doen. Je had de
havenmeester van het vlieg
veld Wevelgem eens moeten
zien. Hij zei: „Als j-ullie daar
mee op de grond vooruit bo
men, vind ik het al een pres
tatie. Hij stond met open
momd toen Erik gewoon n«
een kort aanloopje opsteeg en
weer neer kwam zonder het
toestel te beschadigen. Nu gaan
we door. Op iedere windstille
dag".
Het succes, waar nu ieder
een op af toomt, heeft Stefan,
Erik en Paul te pakken. In
gedachten bouwen ze nu al
een verbeterde versie van de
Da Vinei, die betere zweefmo-
gelijkheden heeft en gemak
kelijker bestuurbaar zal zijn.
En daarna komt een tweeper
soon® toestel van de tekenta
fel. „Want daarmee moet het
mogelijk zijn van Calais naa>-
Dover te vliegen".
gebouwdie propeller. Bij W
vliegtuig wordt niet het w»
maar alleen de propeller a®'
gedreven. We hebben
genomen met een coureursn»
met een achterop gelaste W
peller. Met alleen die
dreven propeller bereikte
op de weg een snelheid ws
kilometer per uur".
Als de Da VS-nci het MP#
begeven en die kans B
zo denkbeeldig wordt
vliegtuig onmiddellijk tot i
slaagd experiment verklaar
Om er mee verder te
Met zijn 45 vierkante me
vleugeloppervlak en zijn m™'
mumvliegsnelheid van 18 B
meter is het een opmerkelij
vogel, die nu al de
jaloezie van vele bouwa®
teurs heeft opgeroepen. 0
fan: „Geef alsjeblieft n'e'.
veel technische bij»™®",
den prijs, want dan bonwen
ons na"-
De eerstkomende
dag in Wevelgem ^a'_
daar in de buurt van de
dur<1'
ad
Het vliegsucces schrijft Ste
fan voor een groot deel toe
aan rijn zelf ontworpen en
vlaamse kust wel even
- trapt Erik Verstraete
v^eer met Stefan Masschel#11
rekenwerk de lucht in. 0®1
minimaal 1000 m. verder
41? dJ'
mee neer te komen, ft'
lukt staan er helemaal
lachers meer aan de kant.
HANS
LANDELIJK air
avant-garde films t
Gnioe, Dunford, Kre
jamd, Brafchaige, Ono,
gaat in oktober me
programma's draaien i
gp tailturele cenitna. E<
gef van Kultareei Sen
Koningswei te Tliburi
jnenweking met Ned.
stichting en dineaste
Meter.
m ELLIS Broer,
«n Hélène Endréo,
£ot en meit 24 septi
galerie Pepijn, Rea
0 ZEVENLUIK met be
zoekers, gemaakt doo
^Petster in tot en met
jajplber te zien in Ge
museum Arnhem, Ov
gedachten en belevenii
(lens het werk aan
maakte hij een Dagbt
ook in de handel is.
jAZZ-feetilval in d
lucht in het hart van
op 7 september van 14-
Met o.a. Trio Wim Ove
Theo Loevendie Com
trio Louis van Dijk.
0 DE VERLOREN
Katharina Blum, het
boek van Belimridh Bi
schijnt op 1 novemi
Nederlandse verteüinig.
vier)
0 OPENBAAR Kunst
verhuis naar voormalig
coop City of Wesi
Weesp. Abonnementer
stratie blijft postbus 5ï
sterdam
0 AMSTERDAMSE
tiendaagse met ruim 14
Stellingen in theaters
sea vindt dit jaar pla
20-29 sept. Toegangj
van f 1,- tot f 5,-. Er
nog meer bezoekers v*
dan de 37.920 van
jaar.
GLOBE begint nieui
zoen op donderdag 12 i
bar An Breda met pn
De Collectie van Kr
Loop toch niet zo naai
van Feydeau met Siem
Femke Boarsma, Henk
(regie), Hugo Kooisch
Au 3 Greidanus.
FOTO-9: Holland -
zonder overwinnaar, stj
ven een verslag
van een fotografen-<S
ting in Breda;, de Belg
realisten, de Nederl,
vervreemders. Verder
dacht voor (goed)
menwerk MTS voor F<
Den Haaig;theaiterfoj
van Joop v.d. Berg en f
fisoh verslag van Mioke
ject door Ton Oim/loo. Ja
pens schrijft over de f'
nier Nadar en Coumai]
exposities in Londen,
de BNAFV met niieuv
fotoclubs. Getest werd
non EF. (Foto-postbus
tinohem)
KENTERING-1: De
tiende jaargang opent
pagina's informatie
Schrift), waarin oja. a,
ringen bij de verbuiilin,
Haibakuk XI de Baitoer
Zwijg) en Jan v.d. V'
mavo-leerlingen praat
teratuuronderwijs
teem doodt alles"),
desbetreffende docent
(>,de waarheid ligt niet
"ridden, niet opzij of
venoP- Ze ligt eronder
ven"). Veel poëtische
Sen van o.a. Bontridder,
renibaoh, Habatoulk II
Patten van de Liwerpoo
(vertalingen) en Jan
Overeem. Verder oa. J;
;®St oyer censuur in i
(Kentering, Badhuiswe,
Den Haag)
AARDE EN KOS
5 8: In deze afleverir
„populair wetenschaa
"nagazine" o.a. de erva
van een Kirlianfotograam
pafie als wapen tegen
tenaekten en diepgej
a510'" bacteriën ontdJ
Antarctica. Hoe we thl
ongevaarlijk kunnen
"«enteren met radio-I
®rahmg wordt geleerd irl
f®,, bellenvat is zelf
fen De sterrenhemel
tember; waamemdnge
■topiter en de Nederlan
ANS zijn nog
Wr!- tltels "it dit rijl
Mnmaheve tijdschrift ml
onderwerpen.
Postbus 281, Haarlen
STREVEN-lI-12: l
hcaan sten eisen al''
P^tatie, altijd uitgedrJ
teS? Van (unclail
dan van de mens
din„ ^fn vrijheid van I
rienst" schrijft Peter I
Ca„vte wanneer bijl
Kh 1 analyseert al
E-issmger van het Vat»
ecn t- !lyiXir zet kanttel
tenJ^et Duitse Theat
Poging 1^kse Klassieke
bii t toesohouwei
hritkeliiketrekken hebba
afcfteJk succes' Leo 1
aj "ver de WeltkrJ
streile ^6r Arbeltswell
van 1 georganiseerde 1
n engagement. Paul
vhntr of, rmfit een be
sacré ,Ter Violence
k°P Dn Glrard ond I
geWeld E?e'ns leggi
dan? bk>ot. Boekarc I
n.a-v. Tagt Harriot zi I
i n.a-v Harriot zi
tohgres rtjf wereldbevou
KOEN®1 Hen BogchJ en' P°stbl
