REKENSOM
MULTATULI
WAT MIS?
Help leren
lezen en
schrijven
Maken wij ons tot slaaf van verleden of toekomst....?
ABC-dag op 8 september vraagt aandacht voor analfabetisme
NIEMAND KAN JE MEER
OVER JEZELF VERTELLEN
DAN JEZELF KUNT....
kunst
cultuur
Een geëngageerd kookboekje
is het bij Elsevier uitgegeven
ETEN VAN MOEDER AARDE
(f. 12,een oorspronkelijk
Amerikaans werkje, dat ver
taald en aangepast werd dooi
de Jo Fiedeldij Üop-Phaff. Clai
re Lopes C a rdozo-B aissev ai n en
Obe de Vries- Het boek wil de
mensen die daar voor voelen
op een meer verantwoorde
manier van eten wijzen-
Het is ook bestemd voor de
genen die minder vlees willen
gaan eten. De auteurs zijn geen
strikte vegetariërs maar moti
veren hun keuze grondig: ,De
kwaliteit van vlees is de laat
ste jaren zienderogen achteruit
gegaan", schrijven ze- De bio-
industrie, de vetmesters, de
veredelaars de verkleurders
en de talloze anderen die meer
aan hun winst dan aan het
welzijn van moeder aarde en
aan naar kinderen denken zijn
er volgens de schrijvers debet
aan dat er zoveel ongezond
voedsel op de markt gebracht
wordt.
Daar komt nog bij, vermeldt
het „woord vooraf', dat vlees
welhaast het meest verspillen
de voedsel is in onze maaltij
den. Eén ons vlees kost al
gauw èèn tot anderhalve gul-
den- Een prijs die nauwelijks
in overeenstemming is met de
voedingswaarde- Dat komt, al
dus de schrijvers omdat voor
de prodiuktie van één ons
vlees ca. 1 kilo graan nodig is.
is-
In een eenvoudige rekensom
rekenen zij voor, dat men een
beperkt vleesgebruik, veel
graan gespaard zou worden
voor menselijke consumptie,
en de honger in de wereld op
die manier ingrijpend bestre
den zou kunnen wó rden-
Afgezien van de beperking
van het vleesgebruik, blijkt
het boekje een aantal op het
eerste gezicht vreemde maar
heerlijke maaltijden te bevat
ten-
Ook zonder erg geëngageerd
te zijn is het naar hartelust
experimenteren met groenten
ais voornaamste basis, een
boeiend avontuur. Het werkje
is verder goed verzorgd en
bevat de nodige aanwijzingen
waar on-Nederlandse zaken
als sesamzaad, en tamari te
verkrijgen zijn-
M- v- A.
„Een rusteloze geest, met
een overborrelende fantasie,
een vechtjas, een held in de
aanval, maar een slecht verde
diger"- Dat zei de beroemde
schaakmeester dr- Emanuel
Lasker eens van Multatuli, na
dat hij een paar van diens
schaakpartijen had gezien-
Want Multatuli schaakte
graag en goed, zij het dat hij
zich, als romanticus, na een
goed begin telkens tot avontu
ren en zijpaden Met verlei
den-
Het is tekenend voor de
juist verschenen bloemlezing
uit zijn werk DE ROEPING
VAN DE MENS (uitg- Arbei
derspers - f 14,50), dat dit
minder bekende aspect van
zijn persoonlijkheid niet werd
vergeten en men treft er een
analyse in aan van een door
de schrijver van de Max Ha-
velaar gespeelde en gewon
nen partij-
Bij de honderdivijfti'gste her
denking v-an de geboortedag
/an Eduard Douwes Dekker,
nu vier jaar geleden, is een
vracht gelegentoeidspublikaties
verschenen van som-s uitzon
derlijk -goede kwaliteit (vooral
het Belgische gedenkboek in
de reeks Genie en Wereld van
uitgeverij Heideland), maar de
samensteller van de keuze in
net nu uitgegeven boek, de
heer C- Bij, is er terecht van
uitgegaan dat het veelzijdige
werk van deze grote nege-n-
tiende-eeuwse schrijver, het-
vormer en moralist bij het Ne
derlandse publiek nauwelijks
anders bekend is dan door een
of twee boektitels. De heer
Bij heeft dan ook een aantal
boeiende fragmenten bijeenge
zocht, waarvan hij mag veron
derstellen dat ze de leeslust
en verdere belangstelling zul
len opwekken- Een biografi
sche schets en een aanteke
ning over de dood en crematie
van Multatuli onder de vijf
aanwezigen bevonden zich
twee jongelieden uit Middel
burg; een van hen was de
latere Amsterdamse socialisti
sche wethouder F- M. Wibaut
completeren deze nuttige
uitgave- In zijn inleiding ont
hult de samensteller nog hoe
Woutertje Peterse aan zijn
voornaam ls gekomen.
JOOP BARTMAN
WAT GAAT ER NU E1GEK.
LIJK MIS? (uitg. Ankh.-Het.
mes - f 15)
Het boek van F- MOHR,
één groot antwoord op de ti.
telvraag. Wat gaat er volgen,
Mohr immers mis? Ongeveer
alles- Alles is in verval, cultu.
rele waarden, normbesef
geestelijke volksgezondheid!
De welvaartsstaat is de grot,
boosdoener, die de mensheid
naar de knoppen helpt- Na.
tuurlijk, in een stuik kritiek oj
die welvaartsstaat staat Moj,
niet alleen- Maar het ideaal
waaraan hij de huidige samen,
leving (overigens veel te veel
generaliserend) toetst, is nje|,
anders dan de /goeie ouw,»
degelijkheid, een soort .gez0n.
de volksgeest of beter „Volks,
empfinden". Het ideale gezj,
schetst Mohr, bij wijze van
voorbeeld, aldus: ln een I
gezin, waar de ouders hun
kinderen behalve voor het ei-
gen goede voorbeeld, metli
door bewust opvoedkundig ij.
zicht; zelfstandigheid, initia.
tief, eerbied voor de mede-
mens en voor hogere levens,
waarden (welke precies zegt
Mohr nergens - J- L-), zelfjjt.1
eipline, culturele belangstel,
ling en zin voor het nuchters
en harde realiteit bijbrengen,
zal een opbouwende geest
heersen, terwijl de kinderen,
eerder een goede kans zal. I
len hebben om zich een be
hoorlijke plaats en positie ii
de samenleving te kunna
verwerven".
Alle andere gezinnen zij;
volgens Mohr „losgeslagen va
enig beeld omtrent het vol
waardig mens-zijn"- En z«
gaat het in dit hele boek, dal I
bewust alles miskent, wat it
onze dagen aan winstpunta
t-o-v- vorige generaties is tt
vinden. Het is cultuurpessi
misme van een gevaarlijk
soort en verheerlijkt slechts
een „elite-cultuur" en burger
lijke moraal, die aan hun ei-1
gen leegheid ten onder aan het I
gaan zijn- Natuurlijk, materia
lisme, technocratie, normver-
lies e-a- vormen reële gevaren,
ma-ar er zijn tegenkrachten
aan het werk- En juist die
maakt Mohr met zijn quasi-
maatschappijkritiek verdacht.
En juist dat maakt dit boek
nu voor ons zo verdacht-
„Op 8 september aanstaande zal het weer ABC-dag zijn
-ingesteld door de UNESCO in 1967 een dag waarop
alle landen in de wereld hun betrokkenheid kunnen tonen
bij een probleem het analfabetisme dat zó omvangrijk
is, dat het de gehele mensheid aangaat. Tevens biedt de
ABC-dag alle lidstaten van de UNESCO de gelegenheid
vast te stellen welke vorderingen er in het afgelopen jaar
zijn gemaakt bij het terugdringen van de onwetendheid en
hoe lang de weg nog is, die moet worden afgelegd om de
strijd tegen het analfabetisme tot een goed einde te bren
gen".
Aldus die directeur generaal
van de UNESCO, de heer R.
Maheu, in zijn oproep tot de
lid-staten van de UNESCO, of
zij nu rechtstreeks te maken
hebben met het analfabetisme
of niet, daadwerkelijk aan
dacht te besteden aan de AB-
C-Dag li974 o,p 8 september
aanstaande.
De heer Maheu maakt on
derscheid tussen de landen die
het analfabetisme dagelijks
aan den lijve ondervinden, en
de landen waar het analfabe
tisme nauwelijks nog een pro
bleem vormt. Wel valt het te
betreuren dat deze laatste
weinig belangstelling tonen
voor de ABC-Dag terwijl toch
vaak onder deze geïndustriali
seerde landen een groot aantal
voorkomt, waarin duizenden
buitenlandse arbeiders verblij
ven die analfabeet zijn. Juist
de aanwezigheid van vele bui
tenlandse werknemers zou er
itoe moeten leiden dat ook de
geïndustrialiseerde landen bij
zondere inhoud geven aan de
ABC-Dag. Bovendien is het
van het grootste belang dat de
rijke landen financieel hulp
bieden aan de verschillende
alfabetiseringsprogramma's in
de ontwikkelingslanden. Naast
deze hulp door regeringen
kunnen ook organisaties, scho
len, jeugdclubs, en particulie
ren een niet te onderschatten
rol spelen door financiële bij
drage te geven aan deze on
derwijsprogramma's. Ter gele
genheid van de ABC-Dag 1974
heeft het UNESCO Centrum
Nederland een drietal onder
wijsprojecten uitgekozen,
waaraan rechtstreeks particu
liere financiële hulp kan wor
den geboden.
GCP 519: NEPAL, onder
wijs aan vrouwen en gemeen
schapsontwikkeling.
Negentig procenit van de be
volking van Nepal is analfa
beet. De Nationale Vrouwen
Organisatie in Nepal geeft
sinds geruime tijd zogenaamd
functioneel onderwijs aan
vrouwen, welk onderwijs zich
richt op de dagelijkse behoef
ten en noden. In vorige cam
pagnes zijn uitstekende resul
taten bereikt. Zo hebben sinds
1965 5.402 vrouwen lezen en
schrijven geleerd en zijn 270
Ook de jeugd van Mauritius wil leren lezen
onderwijzeressen opgeleid.
Thans richt de actie zich voor
al op de gezinnen van de
landbouwers. Men wil de
vrouwen naast lezen en schrij
ven ook andere vaardigheden,
waarvan zij groot nut hebben
ln hun dagelijks bestaan, le
ren, zoals het fokken van
pluimvee, het conserveren van
groente en fruit, handenarbeid.
Hierdoor kunnen deze land-
bourwgezinnen financieel onaf
hankelijk worden. In 4 jaar
tijd wil men 75 districten met
elk plm. 50 dorpen gaan ont
wikkelen. Voor de aanschaf
van leesboeken, leermiddelen,
transistorradio's enzovoort is
per district een bedrag van
1.000 begroot.
GCP 526: LAOS, onderwijs
aan de bewoners van de vlak
te van Vientiane.
Dit alfabetiseringsprogram
ma werkt met nieuwe opvat
tingen omtrent de onderwijs
methoden. Aan de landbou
wers van de dorpen Hat Dok
Keo, Ban Hom en Say Fong
en Thadeua worden behalve
lezen en schrijven ooik de ba
sisbegrippen van techniek en
een aantal vaktermen geleerd,
waardoor zij in staat zijn.
nieuwe landbouwmethoden toe
te passen en kunstmest en in
secticiden te gaan gebruiken.
Het project, dat valt onder het
eerste „plan cadre" van Laos,
omvat een gebied van 5.000
hectaren en houdt in: onder
wijs aan volwassenen op het
gebied van de akkerbouw,
ontwikkeling van de gemeen
schap en de gezondheidsleer.
Voor de inrichting van 40 cen
tra met leermiddelen, leesboe
ken, olie-lampen enzovoort is
een bedrag van 15.000 ver
eist.
GCP 389: MAURITIUS, na
tionaal onderwijs program
ma.
Het eiland Mauritius, gele
gen ten oosten van Madagas
kar, met bijna een miljoen In
woners, leeft hoofdzakelijk
van de tropische landbouw en
brengt al een eeurw -grote hoe
veelheden suikerriet voort.
Meer dan de helft van de
bewoners is analfabeet en ook
in de leeftijdsgroepen onder
de 21 jaar hebben velen nooit
onderwijs gehad. De regering
van het eiland heeft een alfa
betiseringsprogramma voor
volwassenen opgesteld, dat
zich vooral richt op de land
bouwers. Niet minder dan
54% van de leerlingen bij het
volwassenenonderwijs bestaat
uit vrouwen. Dit alfabetise
ringsprogramma omvat 100
centra, verspreid over het ge
hele eiland. Aan ieder cen
trum zijn dertig vrijwilligers
verbonden, die onderricht ge
ven. Voor de inrichting van de
100 centra met lesmiddelen,
leesboeken, dia-projector enzo
voort is een bedrag van 10.508
gemoeid.
Bovengenoemde projecten
behoren tot Het UNESCO G«-
schenkbonnensysteem (GCP),
dat rechtstreeks contact tussen
schenker en het gesteunde
project mogelijk maakt. Het
UNESCO Centrum Nederland
Is gaarne bereid alle gewenste
Inlichtingen te verstrekken,
(tel. 020-730100) Bijdragen op
de postgiro van het UNESCO
Centrum Nederland: 194800
onder vermelding van het uit
gekomen project worden gaar
ne ontvangen.
Boeken over het menselijk
gedragspatroon verschijnen
aan de lopende band. Er is
veel kaf onder het'koren; met
name wanneer het om gepopu
lariseerde lectuur op dit ge
bied gaat. Met commerciële
slogans worden boeken aange
prezen, die je plompverloren
in een gebied zetten, dat je
eigenlijk zonder plattegrond
maar moeilijk kunt betreden.
Een drietal hoeken, die on
langs verschenen vanuit de
humanistische psychologie, is
evenwel de aanschaf en het
bestuderen zeker waard; ze
zijn op een goede manier, die
het midden houdt tussen gepo
pulariseerde- en vakliteratuur,
geschreven.
De humanistische psycholo
gie noemt zich, na de psycho
analyse en het behaiviourisme,
de -derde stroming in de psy
chologie. Zij onderscheidt zich
van de psycho-analyse, door
dat ze het heden niet ziet als
een herhaling van in het ver
leden doorgemaakte emoties,
maar kent het heden een ei
gen wa-arde toe. In dat heden
zoekt zij haar therapeutische
kracht. Zij onderscheidt zich
van de behavi-ouristisahe rich
ting door het idee, dat de
mens van zichzelf heeft se
rieus te nemen en deze niet te
zien als louter een response-
reactie op een prikkel uit de
omgeving.
Niet langer wordt de psy
chotherapie door velen gezien
als een „geneeswijze" voor
zieken, maar steeds meer re
kent zij het tot ha-ar taak o-m
concrete aanwijzingen te ge
ven over het samenleven van
mensen met elkaar. Hoewel de
psycho-analyse beschouwd
werd als bestemd voor zieken
is haar invloed veel groter ge
weest. Maar theoriën zijn niet
alleen in de gezondheidszorg,
maar ook in het gewone
spraakgebruik doorgedrongen.
Hoewel in de gezondheidszorg
nog duidelijk verankerd, heeft
de laatste generatie psycholo
gen in toenemende mate haar
gebreken ontdekt. Met name
het Freudiaanse mensbeeld
voldeed niet meer, omdat het
het bewustzijn van de mens
wantrouwde en altijd de drijf
veren in het onbewuste zoekt,
hetgeen de mens angstig ten
opzichte van zichzelf maakte.
De mens als een bundel gesubli
meerde instincten, die met
moeite zijn driften leerde ka
naliseren, moge in de praktijk
dan een aantal hanteerbare
patiënten opleveren, het doet
weinig recht aan de mens, die
voor de opgave staat zijn ei
gen vrijheid te verwezenlij
ken. De invloeden van het
existentialisme, dat voor het
eerst de nadruk legde op de
onontkoombare vrijheid van
de mens, zijn pas later in de
psychologie doorgedrongen. De
humanistische psychologie
probeert de invloeden van het
existentialisme te verwerken
en tot een nieuw mensbeeld te
ko-men, waarbij de mens die
gene is, die zijn eigen vrijhei
den kan verwezenlijken of
vernietigen. Het hier en nu is
hierbij erg belangrijk. De
vraag is nl. maken wij ons tot
slaaf van verleden of toekomst
of zetten wij onze zintuigen
open en laten daarbij de le
vensstroom de vrije loop,
waarbij de moraliteit ligt in
het (h) erkennen en uitdruk
ken van wat er in je leeft.
In tegenstelling tot de psy
cho-analyse, die het heden ai-
tijd zag als de overdracht van
het verleden, ziet de humanis
tische psychologie het heden
als een daad, die je zelf stelt.
Je kunt je namelijk tot slaaf
van het verleden maken en
daarmee d-e verantwoordelijk
heid voor het voortduren van
onprettige situaties van je af
schuiven. Door echter deze
verantwoordelijkheid weer op
je te nemen en de delen in
jezelf, die je wegsohuift, weer
op te nemen (te assimileren)
wordt je vrijer om je eigen
keuze te maken. Dat dit min
der gemakkelijk is dan het
misschien lijkt, hoeft nauwe
lijks gezegd te worden.
Dat het steeds meer de taak
van de psychotherapie wordt
om concrete aanwijzingen te
geven hoe men moet-kan sa
menleven wordt duidelijk in
het uitstekende boek van E.
en M. POLSTER: PRAKTIJK
VAN GESTALT - Psychothera
pie voor zieken, gezonden, sa
menleving; een nieuwe manier
van leven (Ned. versie; J.
Valk, uitg. Lemniscaat f
20,90). Valk zegt in zijn inlei
ding „De methode van Ge-
stalt-therapie spreekt mensen
aan, die in hun werk, hun
huwelijk, hun studie, hun ide
alen op een dood spoor zitten.
Dit onbehagen leidde tot de
keuze van het werk van de
Polsters, omdat die dit aspect
bijzonder goed belicht". Het
boek is een poging tot theorie
vorming aan de hand van tal
rijke praktijkervaringen van
de Polsters als therapeuten.
Het behandelt de aspecten van
hier en nu-ervaringen, de con
tact-functies en -grenzen en
bewustwordingsprocessen en
de relaties tussen betekenis en
ervaring. Begrippen, die som
migen misschien wat vreemd
in de oren klinken, maar het
zijn nu eenmaal begrippen, die
in deze psychologie een cen
trale rol spelen.
Er wordt vanuit gegaan, dat
niemand je meer over jezelf
kan vertellen dan jezelf. Dit
vraagt evenwel om een goed
onderscheidingsvermogen.
Wanneer voel je; wanneer
fantaseer je, denk je, begeer
je? De taak of functie van de
therapeut van een boek of van
oefeningen daaromtrent is die
van een gids, die je het ver
mogen helpt ontwikkelen zelf
te onderscheiden wat er in je
omgaat om daarna zelf te kun-
kiezen wat je ermee
nen
doet.
Het boek van de Polsters is
prettig leesbaar geschreven en
geeft een helder beeld van
waar het in de Gestalt-psycho-
logie nu precies om draait.
Voor diegenen, die zich willen
oriënteren omtrent denk- en
werkw:ze van de Gestalt een
zeer aanbevolen boek. De au
teurs beschrijven de therapeut
als een soort artiest en je
krijgt uit dit levendige werk
ook echt de indruk, dat zij
zelf zo te werk gaan. Ander
zijds krijg ik de indruk, dat zij
te veel vanuit succesnummers
piraten; te veel de Gestalt als
tovermiddel hanteren. Ik ben
van mening dat men op moet
passen de Gestalt-psycrologie
te presenteren als een nieuwe
3nelle en goedkope manier tot
vrijwording. Na een hoos van
ongeveer tien jaar „geluks-
boekjes" zijn er niet zo erg
veel mensen gelukkig gewor
den. Het proces van vrijwor
ding en zelfkennis is een pro
ces wat doorgaans een heel
mensenleven in beslag neemt.
Daarom ondervond ik soms
een lichte irritatie als de ene
bladzijde na de andere, de ene
persoon na de andere een be
langrijke ervarig krijgt, waar
door ze opeens met hun vrouw
zijn, depressies, schuldgevoe
lens etc. weer raad weten. Je
kunt dat op de koop toe ne
men, want het kind wordt
meestal toch door badwater
omgeven. En voorlopig is de
geboorte van het G est alt-kind
met zijn perspectief nog zeer
welkom.
Van HOWARD R. LEWIS
EN HAROLD S. STREIFELD
verscheen SPEEL JE VRIJ! -
activiteiten voor harmonieuze
persoonlijkheidsgroei - (vert.
W. Witteveen uitg. De Toorts -
f 22,50). Jammer, dat we op
zondag weer mogen autorij
den, denk je, want de spelle
tjes in dit boaken zouden bij
uitstek op zo'n dag gespeeld
kunnen worden, met de be
doeling onzelevensvreugde te
verruimen in plaats van met
file-rijden, vette en steeds
slechter worden fritten-eten
en tegen elkaar botsend de
overgebleven bomen te bekij
ken. Het zal daarom wel een
betrekkelijk kleine groep blij
ven, die zijn bewustzijn de
moeite waard vindt om er eni
ge extra tijd en moeite aan te
besteden. Het voorwoord geeft
de volgende motivatie bij de
uitgave: „Ervaren leden en
leiders van T-groepen, werk
groepen en sensitiviteitstrai-
ningen presenteren hier wat
velen een radicale en gedurfde
opvatting mill en vinden. Je
hoeft geen geld uit te geven
aan een psycholoog als je even
plezierig geestelijk wilt groei
en als in een goede groep. Ze
vinden dat je helemaal alleen
kunt leren je woede te laten
gaan, kunt mediteren op Zen-
koans, dieper kunt ademhalen,
kunt genieten van je lichaam
en hoofd en rammel aan de
oppervlakte van je geest kunt
opruimen".
Evenals het boek Bewustzijn
van Stevens, raad ik het boek
niet aan aan diegenen, die
niets van Zen, Gestalt en-of
bio-genetica weten. Je hebt
dan de kans, dat de spelletjes
of een bron van hilariteit vor
men; op zich niet erg, maar
het schiet wel zijn doel voor
bij. Of het kan gebeuren, dat
je niet weet wat je ermee aan
moet en dan voel je je in de
kou staan bij gebrek aan con
tact met je omgeving over je
ervaringen. In dit boek vindt
je verschillende soorten spel
letjes, die proberen je in oon-
tact te brengen met je eigen
gevoel. Als je je b.v. verdrie
tig voelt is er niemand die
tegen je zegt: kom, kom, niet
zeuren, 't gaat wel over. Nee,
je mag je verdriet doorleven;
het is je eigen ervaring en
door ermee in contact te ko
men leer je jezelf meer ken
nen en aandurven.
Er zijn ook spelletjes met
een specifiek doel. Iemand die
niet met zich liet sollen
dacht hij kreeg de opdracht
letterlijk met zich te laten sol
len (duwen, wat heen en weer
gooien). Toen pas brak de er
varing door, dat hij wel met
zich liet sollen. Daarna kon hij
een keuze maken wat hij met
deze ervaring kan doen. Er
zijn verder spelletjes, die hel
pen je zintuigen te scherpen,
Je Mchaam opnieuw te erva
ren, te ontdekken wat er in je
bewuste en onbewuste omgaat,
spelletjes om je gevoelens te
ontwikkelen, vertrouwen te
krijgen, angst te verminderen
en tenslotte spelletjes om het
gezin gelukkiger te maken. De
kern van dit alles blijft: het
vertrouwen in de mens; het
bewustzijn dat hij nog niet de
helft van zijn leefvermogen
gebruikt en dat er wegen zijn
waarlangs hij meer kan groei-
Aardig zijn de oefeningen
van dr. Georgê Brown en
Bernhard Gunther, die dienen
om je bewustzijn te verruimen
en die in hun effecten lijken
op de ervaringen, die je hebt
met LSD. Doordat je je ge
fixeerde blik op de wereld
van je afzet, ontstaat daarbij
een nieuwe manier van zien,
van je herboren voelen (doet
denken aan de satori-ervaring
van Zen-boedhisten). Enfin,
de zoekers onder ons vinden
hier veel om weer mee vooruit
te kunnen.
Het derde boek is van IK-
VIN L. CHILD: HUMANIS
TISCHE PSYCHOLOGIE EN
DE RESEARCH-TRADITIE -
een pleidooi voor integratie -
(uitg. De Toorts - f 27,50).
Een uitdagend boek. De huma
nistische psychologie, die zich
onderscheidt van psycho-ana
lyse en behaviourisme, waar
uit de research-traditie ont
staan is, wordt door Child in
een nieuw interesse-vlak ge
plaatst. Het boek is bepaald
niet geschikt voor de beginne
ling op dit terrein; het veron
derstelt een behoorlijke voor
kennis van bestaande stromin
gen. Een blik ap de inhoud
trekt reeds de aandacht; ach
ter elkaar staan o.a. genoemd:
psychologie en ontwikkeling
van het normbesef; psycholo
gie van de kunst en buitenzin-
tuigelijke waarneming. Alleen
onderwerpen maakt de auteur
al met de keuze van deze
onderwerpen maakt de auteur
zijn pretentie waar: „Terrei
nen van kennis dienen om be
stuurlijke redenen gescheiden
te zijn, maar ware wetenschap
heeft geen oog voor dit soort,
begrenzingen".
In de eerste twee artikelen
zet Child de denk- en wer
kwijzen van de harde (de re
search) en de zachte (huma
nistische) psychologie uiteen.
De harde psychologie houdt
zich bezig met gedragswijzi
gingen teweeggebracht door
wisselwerkingen tussen orga
nisme en omgevingin het ver
leden. Het ontwikkelt dan o.a.
standaardonderzoekmethodes
(bv het uit het hoofd leren
van onzin-lettergrepen door
studenten). Vaak gebeurt het,
dat niet werkelijk belangrijke
denkbeelden onderzocht wor
den, maar ideeën die zich hel
beste lenen tot toetsing.
Child ziet de verdienten var
een objectieve wetenschap
duidelijk in, maar pleit voor
inspiratie van te onderzoeken
denkbeelden bij de azachte
psychologie; deze houdt ziel)
immers beizig met de volle be
leefde werkelijkheid bij de
mens van zichzelf.
Verder legt Child duidelijk
de vinger ap de zwaikke plek
van de behaviouristische psy
chologie nl. dat bij de preten
tie uitsluitend objectief het
gedrag in studie te hebben -
in plaats an de geest
pogen het innerlijk ervaren ol
het bewustzijn buiten en be
studering te houden; iets wat
in de praktijk niet lukt, omdat
men igedrag niet los kan ma
ken van de innerlijke erva
ring.
In de andere artikelen over
normen, kunst en hypnose,
worden interessante denkbeel
den ontvouwd, waarhij Child
zich zeer belezen toont en
waarbij hij op de hoogte van
talrijke onderzoeken blijkt 'e
zijn. Bovendien toont hi 8™
een helder denker.
Ook over de onderzoeken
met schizofrenen geeft hij en
kele opvallende gegevens:
Kiezen gehospitaliseerde schl'
zofrenen hun levenswijze-
Conclusie o.a.: „Geestelijk ga-
stoorden maken net als andere
mensen gebruik van hun om
geving, naar eigen genoegen;
waar deze schizofrenen de
wens te kennen geven in hun
rinrlchting te willen blijven,
omdat zij hier de kans krijgen
hun leefwijze voort te zetten,
zoals zij die willen.
In zijn artikel over therapie
pleit hij tenslotte voor een
psychologisch research, die be
heerst wordt door een huma
nistische zienswijze. De huma
nistische psycholoog dient w
waken voor zelfgenoegzaam
heid en sentimentaliteit en be
hoort ook zijn eigen ervarin
gen regelmatig te toetsen.
Irvin Child treedt met zijn
pleidooi voor integratie in de
voetsporen van de Duitser
Klavki, die zelfs het belang
van deze integratie aangaf
voor het welslagen van de de
mocratie in Europa.
Marianne EgW*