Die paar borreltjes zijn straks genoeg..
BLOEDPROEF
WORDT
IN NAJAAR
VERPLICHT
"KOJAK" (IN SEPT. RU NCRV) TREKT IN VS
MEER KIJKERS DAN "ALL IN THE FAMILY"
Telly Savalas
Superster
vrq
IN SEPTEMBER LANDELIJKE ACTIE VEILIG VERKEER OVER „RIJDEN ONDER INVLOED"
Uit
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG - Veilig Verkeer Nederland start in septem
ber met een landelijke actie die de mensen moet gaan voor
bereiden op de ingrijpende gevolgen van de wetswijziging
van artikel 26 van de Wegen Verkeers Wet. Naar minister
Westerterp heeft aangekondigd zal vanaf die tijd reeds het
„rijden onder invloed" worden aangenomen bij een pro
millage van 0,5, terwijl tevens de bloedproef verplicht
wordt gesteld.
Het
gros
Trimvakantie
Tunnel-effect
Geldboete
Glaasje-op
Niet zomaar
Lager
fifpl
Zafsrd 3 i: jjli o74
Een en ander onafhankelijk
van de vraag of men bij
die hoeveelheid alcohol, die
tenslotte overeenkomt met
slechts drie borrels nu
wel in staat was een auto,
bromfiets of fiets naar beho
ren te besturen. De voetgan
ger blijft buiten schot, om
dat, zoals de Memorie van
Toelichting lakoniek zegt, de
automobilist in staat moet
zijn om naar huis te lopen
als hij teveel gedronken
heeft.
Tot nu toe was de bloedproef
slechts de bron vat! een aan
vullend bewijs. Daarnaast gol
den de getuigenverklaringen
van de politie, die van de
verdachte een beeld schetsten,
dat varieerde van „waggelen-
d gang" tot „lallende spraak".
Veel mensem echter vooral
gewoontedrinkers weten in
het uur van de waarheid zich
zodanig te beheersen dat er
van deze uiterlijke kenteke
nen geen sprake is. Ook de
klap van een ongeluk kam
tijdelijk ontnuchterend
werken.
Het is dan ook geen uitzonde
ring geweest dat een verdach
te tegenover de rechter ver-
kl..arde „weliswaar 25 pilsjes
te hebben gedronken, maar nog
goed te hebben kunnen rij
der.".
De nieuwe wet stelt niet al
leen het in gevaar brengen
van het verkeer strafbaar,
maar ook louter het feit dat
men 0,5 promille iti zijn bloed
heeft en daarmee een gevaren-
kans schept, die in het moder
ne verkeer niet meer te tole
reren valt. De actie van Veilig
Verkeer zal gericht zijn op dit
voor vele duizenden nieuwe
aspect. Iedere Nederlander
weet immers al lang dat rij
den onder invloed niet mag en
iedereen vindt het afschuwe
lijk als er door alcoholmis
bruik een kind wordt doodge
reden.
Maar even zo vrolijk vindt het
gros vam de Nederlanders dat
een paar borreltjes niet zoveel
kwaad kunnen. Welnu, voort
aan kan dat wel kwaad. Dat
V-tekent een omschakeling in
de mentaliteit die niet gering
is. Zelfs goedgemotiveerden
hebben er moeite mee. Zo is
in 1970 een enquête gehouden
onder de deelnemers aan een
wetenschappelijk congres over
alcohol en wegverkeer. Liefst
87% van de .oongressisten (ju
risten. politiemensen, artsen,
maatschappelijk werkers en
dergelijke) verklaarden nogal
eens te rijden na gedronken te
hebben, terwijl 45% zelfs toe
gaf ooit onder invloed te heb
ben gereden.
Een zeer klein deel echter
moest toegeven daarvoor een
proces verbaal te hebben ge
had. Iedereen bleek dit eigen
gedrag bovendien zeer laak
baar te vinden. Conclusie:
Men weet dat het niet mag,
maar iedereen doet het. De
kans dat je gepakt wordt is
erg klein. Elke automobilist
heeft de neiging te denken dat
hij het bij een controle wel
zal redden met een ferme blik
en rustig gedrag.
De nieuwe bepalingen zullen
hem dan ook meer afschrik
ken dan de dreiging met ge
vangenisstraf. Dat is ook de
bevinding van mr. Dato Steen-
huis, die in 1972 promoveerde
op dit onderwerp. Mr. Steen
huis ziet op grond van zijn
onderzoek hoge straffen niet
zo zitten. Hij legt liever de
nadruk op scherpere controle,
verbeurdverklaring van de au
to in plaats van gevangenis
straf, en vooral een beter
openbaar vervoer na sluitings
tijd van de cafés.
Sterker nog maakt het profes
sor Oh. Enschedé, die het nut
van de gevangenisstraffen in
twijfel trekt, sinds de meeste
straffen in Bankenbosch wor
den uitgezeten. Een verblijf in
dlit oord temidden van veelal
de vooraanstaanden van de sa
menleving vergelijkt hij met
een „sportieve trimvakantie".
De automobilist calculeert
dat risico weg tegen het feit
dat hij maar een kans vam één
op de vijfhonderd heeft inder
daad gepakt te worden.
Dat is mede het gevolg van de
welvaart. Iedereen rijdt auto
en het is typerend de aanpak
van de overtreders zich in de
laatste decennia te zien wijzi
gen. Van het dramatische
vooroorlogse „Vaderlief, toe
drink niet meer", werd het in
1965 de meer jolige slagzin:
„Glaasje op, laat je rijden".
Alcohol is uit de welvaarts
staat niet meer weg te den
ken.
Professor dr. J. Buiikhudsen uit
Groningen heeft dan ook en
kele jaren geleden de realisti
sche slagzin bedacht: „Een op
een". Dat wil zeggen niet
meer drinken dan gemiddeld
één borrel per uur alvorens
men weer gaat rijden. Zijn
visie werd echter te loszinnig
bevonden in de kringen van
drankbestrijders. Van Buiik
hudsen stamt ook de semi-se-
rieuze suggestie aan de rege
ring een forse subsidie te ge
ven voor een onderzoek naar
een alcohol afbrekende pal.
Dat zou. zo vindt hij, een
maatschappelijk nut opleve
ren, dat jiaarldjk" op vele mil
joenen guldens is te schatten.
De nieuwe wijziging van arti
kel 26 steunt mede op de
meei praktische gegevens die
professor Buiikhuisen met zijin
staf heeft verzameld bij het
onderzoek van het rijgedrag
van enkele honderden proef
personen. Zo is ook het magi
sche getal van 0,5 promille ont
staan, omdat hij kon aantonen,
dat bij een dergelijk gehalte
tien procent van de verkeers-
aspecten verdwijnt. Vooral
door het tunnel-effect, dat er
voor zorgt diat de lichtbeschon-
ken rijder niet meer waar
neemt wat er te linker- en te
rechter zijde naast hem plaats-
vindt.
In de Memorie van Toelichting
wordt voorts gesproken van
bet optreden van een eerste
euforie (dat is: „Een onwezen
lijke staat wan verrukking")
bij een promillage tussen de
0,3 en de 0,8. Het moment om
in te grijpen achten de minis
ters van Verkeer en Water
staat en Justitie dan ook het
gemiddelde van 0,5 promille.
Trouwens, niet alleen de hui
dige ministers Westerterp en
Van Agt vinden dat. Het wets
ontwerp dateert al van 1969
toen de heren Bakker en Po
lak het bewind voerden.
Maar ook daarvoor is er al
uitvoerig over geharreward in
de Tweede Kamer. Het bleef
voor velen een moeilijk te
verteren zaak. dat iemand, die
geen brokken maakte en sub
jectief gezien misschien nog
wel in staat moest worden ge
acht te kunnen autorijden,
toch op grond van een objec
tief vast te 'stellen promillage
zou kunnen worden veroor
deeld. Bovendien maakte de
Koninklijke Maatschappij tot
Bevordering van de Genees
kunst medisch-ethische be
zwaren.
Een arts is er om patiënten bij
te staan, en niet om ze in de
bak te helpen. Het algemeen
belang gaf echter toch de
doorslag. Mits maar, aldus de
Maatschappij, de artsen op
vrijwillige basis worden gere
kruteerd en zij geen eigen pa
tiënten te onderzoeken krijgen.
loopt men zondier ongelukken
toch het risico van gevange
nisstraffen van ten hoogste
drie maanden, en met dode
lijk- of zwaar letsel respectie
velijk drie en twee jaar.
Het gevolg van die paar borreltjes" kan fataal zijn..
Dat algemeen belang werd ook
voor andere groepen een
steeds meer doorslaggevend ar
gument. Zelfs het Bedrijfs-
scbap Horeca, in hoorzitting
van de openbare commissie
gehoord, zei er begrip voor te
hebben dat er iets gebeurde
aan het alcoholmisbruik, maar
men was, zei men, vooral blij
dat het niet uitdraaide op een
totaal verbod. Dat zou hebben
geleid tot „Glaasje op, blijf
maar slapen", zoals niet -zon
der zelfspot gezegd werd.
Ernstiger was de conclusie die
men uit de rechtspraktijk
moest trekken. Terwijl er
twaalf procent van de dodelij
ke ongelukken aan alcohol is
te wijten, werd tot nu toe
maar een zeer klein deel der
aangehoudenen ook inderdaad
gestraft. Ons recht geeft nu
eenmaal een verdachte het
voordeel van de twijfel. In de
praktijk nam de rechter veelal
een zo ruime marge, dat pas
bij 1,5 promille een veroorde
ling volgde, een promillage
waarbij „iedereen onder alle
omstandigheden geacht moet
worden onbekwaam te zijn".
Voeg daarbij de bevindingen
van de Stichting Wetenschap
pelijk Onderzoek Verkeersvei
ligheid (SWOV). dat in het
weekend zo'n tien procent met
meer dan één promille pleegt
te rijden, en het is duidelijk
dat er wel een wetswijziging
moest komen. Bovendien was
het een onbillijke toestand,
dat iemand die zich vrijwillig
onderwierp aan een bloedproef
(30 tot 50% van de aangehou
den, naar drank ruikende
mensen) in de praktijk er
slechter van afkwam, dan de
genen die zich aan zo'n proef
onttrokken. Ook hier was dus
gelijiktrekking billijk, al zal
door het verplicht stellen van
het aantal prik
ken stijgen van 7000 naar
20.00 Oper jaar. Een aanzienlij
ke taakverzwaring voor politie
derhalve.
Nu is het ook weer niiet zo,
diat iedereen vanaf 1 novem
ber „zomaar" van de straat
geplukt kan worden voor een
gang naar de politiedokter. In
principe blijft de gang van
zaken ongewijzigd. Alleen als
er een redelijk vermoeden van
schuld is, kan de proef ver
plicht worden gesteld. Dat
vermoeden is er echter al, als
de Iblaaspnoef ongunstig uit
valt. Maar niemand zal bij een
routinecontrole in het buisje
behoeven te blazen als hij zich
normaal gedraagt,
Voorts kan de verplichting
slechts worden opgelegd door
de officier van justitie en en
kele per district aan te wijzen
ambtenaren, die, aldus minis
ter Van Agt, op grond van
hun ervaring en hun rang een
met de belangen van de ver
dachte evenredige beslissing
kunnen nemen.
En ook kan men nog altijd de
verplichte bloedproef weige
ren. Niet alleen op grond van
bepaalde ziektes (onder ande
ren bloederziekte maar ook
gewoon omdat men eenvoudig
geen „vreemden aan zijn lijf
wil". De politie kan dan niet,
zoals in andere landen wel
gebeurt, met geweld gaan
dwingen. De weigeraar moet
echter wel rekenen op dezelf
de straf die hij zou hebben ge
kregen als er wel meer dan 0,5
promille in zijn bloed zou zijn
geconstateerd.
(Van onze correspondent in Washington)
WASHINGTON Aristoteles (Telly) Savalas belde zijn stokoude moeder in Califor-
nië, die een jaar geleden nog een tentoonstelling van icoonachtige schilderijen heeft ge
houden. „Mama", zei Telly, die nu 52 jaar is, „ik heb een rol in „The Greatest Story
Ever Told" Het leven van Jezus. Mama was blij: „Ik heb altijd geweten dat mijn baby
een fantastische Jezus kan spelen". Telly heeft enkele weken geaarzeld voordat hij haar
durfde te vertellen dat voor hem de rol van Pontius Pilatus was weggelegd.
Ik heb „Mama" Savalas bij de
opening van haar tentoonstel
ling in Alexandrië gesproken.
Een vrouw van roestvrij staal
in een Vestaalse-maagdenge-
waad, leunend op een zware
knuppel. Ze kijkt dwars door
je ziel heen. Met een blik op
de knuppel zei ze: „Je moet
eens wat behoorlijks over
Amerika schrijven".
Okay Mama, hier komt het:
2.ij heeft vier zonen en een
dochter grootgebracht die al
len zijn gebakerd in de Griekse
beschaving. Daar is Socrates
(Gus) Savalas, die mie reeds
over het talent van broeder
Aristoteles verhaalde, toen de
rest van de wereld nauwelijks
van hem vernomen had. So
crates (Gus) was een verbin
dingsman van het „Foreign
Press Center" in Washington
en hij zag wel eens kans vrij
wel onmogelijke afspraken
voor me te maken. Hij deed
dat volgens een zeer speciale
formule. Hij belde bijvoor
beeld de secretaresse van Geor
ge Wallace met de medede
ling „Sarah, sweetheart, ken
je mijn broeder Telly? Je
weet wel, die kale gek in
„The Dirty Dozen". Hoe is het
weer in Montgomery? Hier zit
tegenover mij de schrijvende
Frank Sinatra van lovely Hol
land en hij wii met old Geor
ge praten. Dat is goed nieuws
voor George, baby....
Gus zit nu in Athene om de
betrekkingen tussen de Ame
rikaanse Middellandse-Zeevloot
en de Griekse bevolking zoet
te houden, maar het is niet
ondenkbaar dat bij nog eens
in de voetsporen van broeder
Telly treedt. De andere broe
ders zijn Praxiteles en Demos
thenes (bijgenaamd George),
die ooik een rol speelt in Tei
ly's grootste succes tot dusver,
de televisieserie „Kojak".
Kojak is het verhaal van een
spijkerharde Newyorkse poli-
tieluitenant, die onder meer
een speurder Stavros (Demos
thenes Savalas) in dienst
heeft. „Jojak" heeft sinds kort
een grotere kijkdichtheid dan
„All in the Family", tot dan toe
de populairste televisieserie in
de Verenigde Staten.
Telly zegt van zichzelf: „Ik
ben het soort gorilla dat de
mensen aanspreekt". Zijn neus
wordit beschreven als een ijs-
breker. Hij grijnst als een
boekanier. Zijn schedel is zo
glad als een biljartbal, want
die scheert hij mee wanneer
hij zich in de ochtend van zijn
stoppelbaard ontdoet. Hij heeft
een brede nek met een diepe,
Gunstig voor de verdachte is
ook. dat er niet wordt „terug
gerekend". Het promillage in
het bloed is tijdens de proef
gemiddeld 0,3 promille lager
dan tijdens het rijden. Dit me
de door het tijdsverloop tussen
de aanhouding en de proef. In
feite kan men dus nog met 0,8
rijden als dat zo nodig moet.
Dat siluit mooi aan met landen
zoals Engeland. Oostenrijk-
Zwitserland en Duitsland,
waar- de fatale grens wettelijk
op 0,8 is gesteld, maar dan
veelal wel met teruigrekening.
In Duitsland heeft de vorig
jaar juli ingevoerde grens van
0,8 promille gunstige resulta
ten opgeleverd. Het drinkge
drag op recepties en dergelijke
lijkt zidh op vrijwel moeitelo
ze wijze te hebben gewijzigd.
W-lilicht speelt daarbij ook
een rol dat de verzekering
daar anders dan bij ons
eigen schade niet meer hoeft
uit te keren bij 0,8 promille,
ook als er geen sprake was
van onverantwoord rijden.
Duitse overtreders kunnen bij
aanhouding rekenen op vaste
prik van 500 maiik boete en
een maand ontzegging. In Ne
derland is de straf fornjeel
gezien hoger. Met 0,5 promille
Hoewel er dus geen geldboete
als sanctie vermeld staat zail
het er in de lichte gevallen
toch vaak op uitdraaien. Arti
kel 24 van het Wetboek van
Strafrecht geeft de rechter de
mogelijkheid bij misdrijven
waarop een gevangenisstraf
van niet meer dan drie maan
den staat een plaatsvervangen
de geldboete op te leggen. Van
dat artikel zal de rechter na
november veel gebruik gaan
maken, als hij tenminste de
eisen van de officieren zal ho
noreren. Minister Van Agt
heeft namelijk bij het behan
delen van de wet in de Eerste
Kamer gezegd niet uit te zijn op
„een toevloed van gevangenis
straffen.' En dat zeker niet voor
mensen die voor de eerste keer
veroordeeld worden, dan wel
die met een geringe promilla
ge-overschrijding in het bloed.
De richtlijnen van de minister
aan het Openbaar Ministerie
zullen daar dan ook wel op
gebaseerd worden.
Jammer blijft het tenslotte
wel dat de automobilisten niet
zelf kunnen testen of zij over
de scheef zijn gegaan. De li
chamelijke conditie, het tempo
van drinken, de hoeveelheid
voedsel die tussendoor wordt
gegeten, bepalen mede het uit
eindelijke promillage, terwijl
er gemiddeld 0,15 promille per
uur wordt afgebroken.
Een vuistregel van hoeveel
men mag drinken?' is dan ook
niet te geven. Het zou daarom
wellicht nuttig zijn de woor
den van het kamerlid Jonge
ling (GPV) ter harte te ne
men. Tijdens een der debatten
zei bij imimers dat „Iedereen
in geweten verplicht is zich in
optimale conditie achter het
stu/ur te zetten". Daar viel,
volgens het kamerlid, niet al
leen alcoholgebruik onder.
Ook iemand die slecht heeft
geslapen, met huiselijke moei
lijkheden tobt, of ruzie heeft
met zijn chef, kan een gevaar
op de weg zijn, al is zulks
niet via een bloedproef aan te
tonen.
JOHN ROOZEN
(Van onze correspondent)
WASHINGTON In
september gaat de NCRV
de Amerikaanse televi
sie-serie „Kojak" uitzen
den, die gewijd is aan de
activiteiten van een
Newyorkse politic-detec
tive. „Kojak" is sedert
kort het populairste
Amerikaanse televisie
programma en heeft een
grotere kijkdichtheid dan
„All in the Family", dat
lang aan de top van de
ranglijst heeft gestaan.
De hoofdrolspeler in
„Kojak" is Telly (Aristo
teles) Savalas, ex-ambte
naar van het State De
partment, die via rollen
ais „The Birdman of Al-
eatraz", „The Greatest
Story Ever Told" en
„The Dirty Dozen" hoog
aan het Amerikaanse
film-firmament is gere
zen. Savalas is zich sinds
kort ook als chansonnier
gaan ontwikkelen. Hij is
nu de snper-ster van de
Amerikaanse televisie.
horizontale plooi. Zijn schedel
transpireert wanneer hij „Ko
jak" speelt. Hij gaat het
kwaaci te lijf atls een bonk
vlees geworden dreiging. Ge
zeten voor de beeldbuis kan
men het zweet van Kojak en
zijn misdaadbestrijders bijna
ruiken. Hij is een hamde
„cop" met een hart van goud
hij zal geen straatprostituée ar
resteren, maar haar met de
boodschap „Zorg goed voor je
zelf. sweetie" naar huis stu
ren.
Wat Mama Savalas van „Ko
jak" denkt, weet ik niet. Telly
was tot zijn 37ste gebonden
aan het State Department en
de nieuwsafdeling van ABC-
televdsie. Hij besloot, voor de
grap, te solliciteren voor een
rolletje in een televisieserie,
ofschoon hij geen enkele vorm
van acteursopleiding had ge
noten. Tot zijn niet geringe
verbazing kreeg hij de rol. Ma
ma zei toen: „Acteur zijn is
mood, maar wat ga je doen om
je brood te verdienen?" Het
ging redelijk goed met Telly:
een bijrol in .,The Birdman of
Aloatraz" schonk hem een
Oscar-nominatie en via „The
Dirty Dozen" begon zijn ster
langzaam te rijzen. Hij nam
Mama mee naar de gala-pre
mière van Dirty Dozen. Haar
commentaar was: „Deze film
is schandalig". „En wat denk
je van mijn rol?", bedelde
Aristoteles. „Belachelijk" zei
ze.
Socrates, Aristoteles, Praxite
les en Demosthenes Savalas
zijn de zonen van Mama en
een Griekse emigrant, die na
zijn aankomst in Amerika
kans zag twee enorme fortui
nen te verslingeren aan fan
tastische projecten. De Sava-
las-broeders groeiden op in
een plezierige voorstad van
New York, Garden City, maar
van de ene dag op de andere
verlieten Socrates, Aristoteles,
Praxiteles en Demosthenes
een elegante privé-school om,
vanuit een oude vrachtwagen,
met vader Savalas cake te
gaan verkopen. .,We waren het
gelukkigst toen we op de on
derste trede van de ladder
stonden", zegt Telly, die nu
een uitzonderlijk rijk man is
en volgens de laatste opi
niepeilingen een sex-sym-
bool van formaat, die de har
ten van met name wat oudere
vrouwen doet bonken.
In de komende herfst komt er
een fiirn van Telly Savalas
door hemzelf geschreven en
geregisseerd over een be
jaarde psychiater die een con
tract heeft met de duivel.
„Kojak" heeft hem inmiddels
een Roils Royce en een fortuin
geschonken. Op de Rolls Roy
ce prijken nummerborden met
TELLYS erop. Slechts twee
maal in het afgelopen seizoen
werd de belangstelling voor
„Kojak" overvleugeld; dat was
toen op concurrerende kanalen
e en aanrandingsdocumentaire
en „De executie van Soldaat
Slovik" werden gepresenteerd;
het laatste is een documentai
re over de executie van de
enige Amerikaanse soldaat in
de tweede wereldoorlog, die
wegens desertie voor het
vuurpeloton werd gezet.
BERT v. VELZEN
