Koningin op bezoek
zeeuws
id wil
van
len
iisiais '/■■■-!
DRIEKWART EEUW
GELEDEN
KWAMEN DE
PATERS
NAAR SLUISKIL
tB
Lmily in
ïaven niet
rboden
Comité
Geschiedenis
Kloosterkerk
Stempel
Parochie
Herinneringen
'streek
el kwetsend"
Warmer
Donderdag 13 fuw! 1974
had men nogal wat
moral op ae inhoud van
tweede aangepaste nota
de mening van deze
;roep en ook naar de me-
van de culturele raad
_.r te weinig adviezen en
;n van de raad in deze
erug te vinden.
thouder J.P. Lindenbergh
;te de aanwezigen duide.
maken waarom er een
e exemplaar was ver
en". De heer Linaen-
„We hebben gedacht i„
weede nota de adviezen
nemen. Er kwam toen
pveede hoorzitting over de
"nstad. We wilden die no-
o die discussieavond ter
brengen. We hebben de
rkingen van de culturele
ter harte genomen. \Ve
nu bezig met het opstel,
an de definitieve nota. J
maar rustig afwachten
er uit de bus komt",
ie van de mejuffrouw
der Leeden: „We ver-
,en concrete dingen in
iota waarin iets van ons
i terug te vinden.
alve de culturele nota
ook een aanvullend
lieverzoek van de kun-
rsgroep WEB ter sprake,
oep die kort geleden een
itie inrichtte in de Gr te
in Goes heeft aan d
tie een exploitatietekort
ehouden. Volgens d°
ivoerder van de groep de
G. Heerebout was dit
1 veroorzaakt door de on-
iktheid van de Grote
als expositieruimte. Een
e reden was het gebrek
koopkracht bij de GJ«e
king. Gewoonlijk gaat
irocent van de opbrengst
"verkochte kunstvoorwer-
ijdens een WEB-expos:tie
de gezamenlijke kas. De
.op' bleef echter beneden
irwachtingen- Het gebrek I
goede expositieruimte in j
werd door verschillende
van de culturele taad
nd.
een onzer verslaggevers)
'DELBURG Het colle-
.n b en w van Middel-
zal het bestuur van de
ting Cultuurspreiding
fttd verzoeken om bij liet
ammeren van toneelvoor-
ïgen etn dergelijken, In
vervolg rekening te boa-
net de religieuze en zede-
gevoeleDs van het pu-
e gevoelens kunnen
al te gemakkelijk wor-
ekwetst, zo is het coiltfc' 1
ken uit benarde vragen
tlle confessionelen alsmei
liberale raadsfracties
ilburg. Het ging over e»
.elling, in de stads-
wburg van het stuk la-
in heaven. Daarin wordt
andere God de Vadei
:n soort Charley Chapl»'
voorgesteld, de maagd
als een frivole vrouw,
il Jezus wordt uitgebeeld
een masturberende acteur
en cowboyhoed op.
hun antwoord laten b
;ten, dat zij de stichtias
urspreiding Zeeland f.u-
erzoeken, om in het vet'
het publiek tijdig te 1""
iren over de inhoud van
orstellingen die men over
rovincie spreidt. Een re"
m de toelaatbaarheid va"
oorstellingen te rege™
middel van subsidievoor"
den zien b en w van Md"
rg niet, waarbij zij
op het kompas van
silburgse Culturele Raai
censuur van toneelvoorj
ïgen wordt in het gehee-
edacht.
Idelburgs b en w betreu-
et de ontstelde
lat ar zulke voorsteh»
ls „Famuy m heaven
'lburg worden
tot een protest bil y-
twoordelijke instant
zij zich niet t>er0
JES Voor het dip'»»
Fiire opleiding damesipp
Llaagden aan de schol
pnschap „De Vakscho
bes de volgende l®er
k- van Belzen, M- A.
lel, W. M. van
VliJ"
T. A. P. É'versdijk
G._Schaap a_l_len te
e, G. W. van Hekke
fïsse, G. L. Huissoon t
fnuiden, J. E. Kaaist*^
liverkerk, J. G. Krijger
Inge, T. E. Schipper
Soester te Middelb""'
Schouten, M. J. van
.meldinge, M. L Verd
iGoes, G. J. de Vn«e
Izee en J. J. Wisse
Tidijke.
StA
0 GOES. Een langzamerhand zeldzaam geworden tafereel ontvouwde zich gisteren voor de koningin, toen zij op de eerste
dag van haar tweedaags bezoek aan Zeeland ie Goes was. Bij het pas gerestaureerde stadhuis werd de vorstin begroet dootr een
ko-til urn gr oep van de Plattelandsvrouwen Bond. De dames vertegenwoordigden tezamen alle Zeeuwse drachten, waaronder er vele
zijn die men zelfs in de Zeeuwse dorpen niet meer te aanschouwen krijgt. Twee dames, de twee dames Allaart uit Oudelande, ge
noten de speciale aandacht van de vorstin. Deze nu tachtigjarige dames hebben tijdens een bezoek aan de toenmalige koningin
Wilhelmina en prins Hendrik aan Zeeland, een halve eeuw geleden, de jonge prinses Juliana in Zeeuwse dracht gestoken. De
koningin herinnerde zich dit gebeuren nog heel goed, niaar zij zei. De dames Allaart wisten nog te vertellen dat het Zeeuwse kos
tuum dat zij indertijd de prinses aampasten, precies op maat was. „We hadden naalden meegenomen," herinnerden zij zich, „maar
die waren niet nodig!"
9 Burgemeester Huber begroet de koningin.
(Van «em onzer verslaggevers)
GOES - MIDDELBURG
Aan koninklijke bezoeken zit
een bijzondere charme. Die
charme schuilt altijd in het
onverwachte. Gisteren, tijdens
de eerste dag van het bezoek
van de koningin aan Zeeland
deed zich een enkele maal iets
voor waarop zelfs de rijks
voorlichtingsdienst niet had
kunnen rekenen.
Dat was bijvoorbeeld bij de
aankomst van de antieke
stoomtram Goes - Borssele in
het Zuid-Bevelandse dorp
Kwadendamme. De koningin
maakte een Tit met deze, van
af heden koninklijke, trein die
geheel in stijl, door twee loco
motiefjes getrokken werd. Bij
haar aankomst bij het station
netje van Kwadendamme
werd de vorstin toegezongen
door de leerlingen van de r.-k.
basisschool uit Kwadendamme,
een manifestatie die niet op
het zorgvuldig voorbereide
programma stond. Bovendien,
maar dat wist men wel, speel
de de plaatselijke fanfare
„Con Affezzione" op het per
ron.
Het lied dat de kinderen
van de basisschool onder lei
ding van mevrouw Peeters lie
ten klinken was een „gouwe
ouwe" waarmee de ent-housi-
ADVERTENTIE)
Weersvooruitzichten in cij
fers gemiddeld «ver neder-
land, opgesteld op woensdag
om 18.00 uur: droog, vrij zon
nig en geleidelijk hogere tem
peraturen.
Voor vrijdag:
Aantal uren zon: 7-16. Min.
temp.: omstreeks 10 gr. Max.
temp.: omstreeks 19 gr. Kans
op een droge periode van min
stens 12 uur: 95 proeent. Kans
op een geheel droog etmaal:
90 procent.
Voor zaterdag:
Aantal uren zon: 7-16. Min.
temp.: omstreeks 10 gr. Max.
temp.: omstreeks 20 gr. Kans
op een d'roge periode van min
stens 12 uur: 95 procent. Kans
op een geheel droog etmaal:
90 procent.
wafofslandcn
Konstanz 371 min 1, Rhein-
felden 285 plus 10, Straatsburg
278 plus 6, Pldttersdorf 447
min 3, Maxau 496 plus 3, Plo-
chingen 149 min 4, Mannheim
317 plus 14, Steinbach 124
plus 5, Madnz 298 min 5, Bin-
gen 170 min 5, Kauib 211 min
7, Trier 232 min 6, Koblenz
213 min 7, Keulen 178 min 2,
Ruhrort 330 plus 1, Lo'bith 955
plus 11, Pannerdense Kop 928
plus 11, Nijmegen 753 plu® 12,
IJsselkop 875 plus 9, Eefde
IJssel 400 plus 18, Deventer
270 plus 8, Monsin 5462 plus
10, Borgharen 3803 onv., Bel-
feld 1103 plus 7, Grave bene
den de sluis 505 plus 4.
Mongen, vrijdag 14 juni
Bergen op Zoom 10.04 en
22.27
Hansweert 9.31 en 21.45
Terneuzen 9.04 en 21.16
Vlissingen 8.31 en 20.49
Wemeldinge 9.54 en 22.17
aaste club van spoorwegvrien
den, die de stoomtram Goes
Borssele in stand houdt inge
nomen kan zijn. Via oude in
woners van Kwadendamme
heeft mevrouw Peeters name
lijk tekst en melodie te pak
ken weten te krijgen van een
tophit uit het Kwadendamme
anno 1927 getiteld „De spoor
trein". Bijna een halve eeuw
geleden werd ditzelfde lied
ook aangeheven toen de eerste
spoortrein uit die dagen Kwa
dendamme aandeed-
Enige verwarring was el
even toen de koningin die
zichtbaar van de rit door het
Zuid-Bevelandse landschap
genoot, de mannen op de bok
van de twee locoomtieven de
hand wilde drukken. De ma
chinisten en de koningin
schrokken tegelijkertijd van
het contrast tussen de blin
kend witte handschoen van de
koningin en de met kool en,
vet bedekte handen van de
„meesters".
Het koninklijk bezoek begon
gisteren op de Grevelingen
dam, de Zeeuwse provincie
grens, waar de commissaris
der koningin en mevrouw Van
Aartsen de koningin verwel
komde. In Goes had zich in
tussen bij de ingang van het
fraai gerestaureerde stadhuis
een flinke menigte verzameld,
die de koningin met applaus,
begroette. De vorstin toonde
bijzondere aandacht voor het
interieur van het Goese stad
huis, dat voor deze gelegen-
hid op bijzondere wijze met
boeketten bloemen, die als
kroonluchters aan de plafonds
hingen, was versierd. Na een
lunch in „De Korenbeurs"
reed de koninklijke stoet naar
het NS-statiom. Daar stapte die
koningin en haar uitgebreid
gezelschap in de fonkelend op
gepoetste en zelfs van nieuwe
vloerbedekking voorziene
„suikerbieten express", die
voorafgegaan door een ran
geerlocomotief - getrokken
door twee stoomloos, die vro
lijke fluittonen en belgerinkel
lieten horen, naar Kwaden
damme reed. Vooral de jeugd
was op en rond het station
semplacement ruim aanwe
zig. Na het vertrek van de ko-
ze een bezoek bracht aan de
nieuwe verpleeginrichting
ningin naar Koudekerke, waar
„Derboede" beklom de jeugd
de spoorrijtuigjes, om daar
mee de doelstelling van de
stoomtram Goes - Borssele
waar te maken: „Leuk spelen
in een treintje uit bet-over
grootmoeders tijd".
De rit per stoomtram was
voor de koningin overigens
„net echt" onderweg werd
zelfs haar kaartje geknipt door
de 78-jarige hoofdconducteur
H. P. van der Veen, een oud-
sppoorman en lid van de 24
man sterke „stoomtram-
club".
In het verpleeghuis „Der-
boele" raakte de koningin in
gesprek met der oudste
inwoonsters, d. ch uit haar
jeugd inog een vers herinnerde
waarin koning Willem Hl lof
werd gezongen. Zij liet her
haaldelijk blijken dit vers nog
precies te kennen.
Gisteravond woonde de vor
stin een deel bij van een con
cert, dat door Zeeuwse musici
werd gegeven in de Oost kerk
te Middelburg.
Vandaag bezoekt de konin
gin achtereenvolgens Schoon-
dij-ke, Terneuzen en Sas van
Gent. Om 10.25 uur arriveert
de vorstin bij de landbouw-
praktijkschool „Prins Willem"
in Schoondijke, vanwaar zij
om 11.2-0 uur weer vertrekt
om tegen twaalf uur aan te
komen bij de huishoudschool
De Leeuwtjes in Terneuzen.
Om 13.30 uur wordt de konin
gin bij de Vlaanderenhal in
Sas van Gent verwacht-
i Het klooster van de Capucijnen.
Op zonidag 13 oktober viert
Sluiskil het 75-jarig bestaan
van de kerk, toegewijd aan
de heilige Antonius van Pa
dua, en van het ernaast gelen
gen klooster van de paters
Kapucijnen. De kloosterge-i
meeuschap, waar vroeger on
geveer vijf paters en even
veel broeders woonden en
werkten, is thans geredu
ceerd tot drie: pater Gardi
aan Ignatius Breuer. pastoor
van de parochie, pater Mik
kers, rector van het Elisa-
bethziekenhuis en broeder
Hilariëtt, voor de huishou
ding. In het klooster, dat
vooral voor de vorige gene
ratie als een heiligdom en in
de loop van tientallen jaren,
voor velen als een echt toe
vluchtsoord gold, is nu ook
het kantoor van de Industrie
bond NKV gevestigd. Een
bordje links naast de voor
deur laat daarover geen twij
fel bestaan.
Als ik met pater Ignatius
Breuer naar zijn spreekkamer
ga, dan valt me de glimmend
geboende vloer op en onwil
lekeurig denk je: „Hoeveel
uren zouden de broeders in
d|e 75 jaren op hun knieën
hieraan hebben besteed, om
dit resultaat te bereiken". De
sfeer van stilte, gebed en
bezinning is er nog heel dui
delijk aanwezig. Maar ook de
paters zijn met de nieuwe
tijd meegegaan. Verwacht
geen blotevoeten-pater meer,
met de bruine pij en het wit
te koord om de middel.
Aan zijn kleding kun je in
ieder geval niet meer zien
dat pat-er Ignatius Breuer ka-'
pucijn is. Hij draagt een bei
ge sportjasje en zijn coiffure
is heel anders dan wat je
vroeger bij een Kapucijner
zag. Je denkt: „Dat is geen
èeh.te pater". Maar hij is het
wèl. En als je er soms aan
zou twijfelen: „Ik ben pries
ter zegt hij. Ten overvloe
de overigens. Ik zeg: „Vroe
ger wist je het, als je een
geestelijke tegenkwam, maar
er zijin wel meer zekerheden
weggevallen". Een beetje fel
antwoordt hij: „Er is zoiets
als een tweedie Vaticaans
concilie geweest. Hoe moei
lijk dringt dat tot de mensen
door". Daarmee kan ik het
doen.
Ik zit te kijken naar de
hrede rode sjerp met de gou
den letters: „EERBIED IN
GODS HUIS", die de suisse
vroeger droeg en nu achte
loos op de radiator hangt. Er
naast staan twee grote, bij
zonder fraai bewerkte, hou
ten kandelaars. „Er zijn er
maar twee meer over", zegt
de gardiaan. „De andere zijn
weggegeven. Ik geloof niet
dat ik ze nog ooit terug zal
krijgen. Er is veel weggege
ven", zegt hij een beetje
spijtig. Dan ineens heèl wat
enthousiaster: „Aljj het paro-
chiefeest gevierd wórdt, dan
is ëf een tentoonstelling van
al die oude dingèn en van
oud-e foto's. Er is nu een
comité dat zich daarmee be
zighoudt".
Op het feest van Maria
Boodschap (25 maart) 1899
is de kerkelijke oprichtings
datum van het Sluiskilse Ka
pucijnenklooster. Op 16 juli
van hetzelfde jaar werd de
kerk door bisschop Leijten
van Breda geconsacreerd.
Nog geen jaar later, in de
nacht van 13 op 14 maart
1900 werden kerk en kloos
ter door brand volkomen
vernield.
Het officiële politierapport
hierover zal op de historische
tentoonstelling te zien zijn.
Ook 75 jaar geleden duurde
het soms heel lang voor de
(kerkelijke) autoriteiten de
noodzaak van iets inzagen.
Pa-stoor Kerstena van Ter
neuzen (waar de SluiskiEe-
naren hun godsdienstplichten
moesten vervullen) bracht
telkens naar voren dat er
wagens de grote afstand, te
Sluiskil dringend behoefte
was aan een kerk. In één
van zijn brieven aan het bis
dom schrijft hij: „De mensen
verzuimen op zon- en feest
dagen steeds de mis. De kin
deren hebben vóór en na hun
Eerste Communie weinig of
geen christelijk onderricht.
Een parochie zou een kleine
400 mensen tellen, waarvan
350 co-mmunikanten. Er wo
nen hier 14 welgestelde
pachtboeren en geen armen,
tenzij een paar weduwen".
Om verschillende redenen
kon er geen parochie komen.
„Maar wel een openbare
kloosterkerk, die in de gees
telijke behoeften van Sluis
kil zou kuinnen voorzien en
tévens goede, diensten zou
kunnen bewijzen voor heel
Zeeuwsch-Vlaandpren van
het bisdom Breda", aldus een
brief van monseigneur Leij
ten.
In het begin kon men er
alleen maar naar de mis en
te biechten. Niet alleen uit
Sluiskil en de naaste omge
ving, zelfs uit Breskens en
uit het Land van Hulst kwa
men de mensen -vooral in de
paastijd en omtrent de grote
feestdagen- bij de paters te
biechten. Vanaf het eerste
ogenblik was de kerk in
Sluiskil een echte biecht
kerk. Eén of twee paters
gingen regelmatig in de
buurtparochies assisteren en
bij feestdagen of extra gele
genheden kwamen de paters
uit andere kloosters in Ne
derland om in Sluiskil te
preken of te vervangen. Pa
ter Ignatius Breuer herinnert
zich dat hij zelf eens -dat
moet zo'n 35 jaar geleden
zijn- vanuit het klooster te
Babberich (nabij de Duitse
grens) in Hontenisse kwam
assisteren. „In die dagen
leek dat een wereld reis",
herinnert hij zich. Het kwam
nogal eens voor d'a-t parochies
gedurende langere tijd assis
tentie van de paters kreeg en
b.v. in geval van ziekte of
afwezigheid van de pastoor,
als de parochie te klein wias
om er nog een kapelaan bij
te hebben, of als de pastoor
te oud was om het allemaal
alleen te doen.
Onmiskenbaar hebben d!e
paters hun stempel op
Zeeuwsdh-Viaanderen en ui
teraard het duidelijkst merk
baar op Sluiskil gedrukt. On
telbaar is het a-antal missie,
veertig-uren gebeden en al
lerlei oefeningen, die zij
van-af het begin van deze
eeuw hebben geleid. In late
re jaren trokken zij ook rond
om -hetzij voor K.A.B.,
K.A.J„ of andere verenigin
gen- vormingscursussen te
geven.
Sluiskil zelf heeft van de
culturele vorming wel het
meeste geprofiteerd. Na de
oorlog bemoeide wijlen pater
Gonzaga zich met de toneel
groep „Sempre Avanti". En
hoe! Pater Innocentius richt
te dtestij'ds de harmonie „St.
Francdscus" pp. Pater Alfon-
sus was een tijdlang de man,
die zich met het jeugdwerk
bezighield. Sluiskil had een
uitstekend zangkoor en voor
die tijd voortreffelijke bibli
otheek enz.
Zeer belangrijk voor de
streek was de zorg van de
paters om in 1915) de eer
ste zusters naa-r Sluiskil te
krijgen voor de ziekenver
zorging (vooral in verband
met ongelukken op de (co-
kes)fabriek). Alleen in Hulst
was er in die dagen een r.k.
ziekenhuis. In 1937 werd het
toen zeer bescheiden St. Eli-
sabethziekenhuis uitgebreid
tot 65 bedden. Na de tweed'e
Wereldoorlog kwamen er op
nieuw forse uitbreidingen,
zodat het nu 140 bedden telt.
Bovendien kwamen er zusters
v-oor het geven van onder
wijs.
„Vroeger werd er altijd
van een rectoraatskerk ge
sproken", weet ik mij te her
inneren. „Is het nu een paro
chiekerk"? vraag ik pater
Breu-er. „Je moet maar niet
teveel onderscheid ma-ken
tussen die benamingen. Nu
kun je gerust van een paro
chiekerk: spreken", zegt hij.
Tot 1929 is de paterskerk
voor Sluiskil een hulpkerk
gebleven. Men moest in Ter
neuzen of in W-estdorpe ge
doopt worden, trouwen en
begraven worden. Op 7 april
1929 werd als eerste door
pater Acoursius gedoopt, An
tonius Honoré Rudolf Lafort.
Op 10 november 1929 werd
als eerste op het eigen kerk
hof begraven: Anna Cort-
vriendt-Goethalis, oud 73
jaar. Eerst in 1948 werd er
ook verlof verleend om in de
kloosterkerk te trouwen. Het
eerste huwelijk was van Ja
cobus Wullems en Emma
Geereigat. De toenmalige gar
diaan, pater Cleophas, zegen
de het huwelijk in. In die
tijd was het de gewoonte dat
de gardiaan (overste van het
klooster) ook de rector én de
zielzorger van het ziekenhuis
was.
Ouderen uit Sluiskil en
overig Zeeuwsch-Vlaanderen
herinneren zich die tijd nog
wel. Toen er vier a vijf pa
ters waren en een broeder-
kok, een broeder-bakker, een
broeder-ikleermak-er en een
broeder-koster. En niet te
vergeten de termijn-broeder,
die overal rondging om te
bedelen voor de kloosterge
meenschap en voor de mis
sie. Het is allemaal voorbij.
De paters hebben zich aan
de nieuwe tijd aangepast.
„Vroeger waren we maat
schappelijk werker, en nog
veel meer. Nu heb je daar
voor specialisten en zijn wij
er niet meer voor nodig",
constateert pater Ignatius
Breuer. De Sluiskillenaren
zullen het zegenrijke werk
van „hun" paters niet verge
ten.
G. WIJNE
eindredactie:
rein van der helm
9 Ingang pastorie.