Commissaris
Blom
(Haarlem)
„We pakken
slechts
KUNST BOVEN DE TABAKSMACHINES
monotonie
van werk
doorbreken
Dronken rijders glippen
door politiecontrole
Liever schilderijen dan 30% loonsverhoging
WEINIG ANIMO BIJ AGENTEN
J Van een onzer verslaggevers)
VERWARRING
WEINIG
ZIELIG
VERBREKEN
VERHANGEN
WEGDROMEN
ADVIES
VERHAALTJE
Zaterdag 11 mei 1974
1 HAARLEM «Wij krijgen slechts een fractie van
de dronken rijders te pakken. Zoiets werkt deprime
rend. En de animo voor de politiemannen om te'con
troleren zakt. Want hun hele zaterdag of zondag
wordt verknoeid. En waarvoor
De Haarlemse commissaris van politie, Th. A. J. Blom,
hoofd van de Geüninformeerde Dienst, ziet de toekomst
somber in. Nachtelijke weekendcontrole op het „glaasje
op ik rij zelf" lijkt een farce te worden.
„De politie heeft toch al zo'n
groot inconveniëntenpakket
Dienst doen op zaterdag, op
zondag, op feestdagen, 's
nachts, het concrete tekort aan
onlangs een aantal auto's aan
gehouden en nagegaan - op ba
sis vain vrijwilligheid - of men
onder invloed reed. En z:j
haalden er met die bloedproef
en blaaspijpjes veel meer uit
dan wij. Wij kregen er krank
zinnig weinig te paikken in
vergelijking met de SWOV.
Want wij moeten nagaan of
art. 26 van het Wegenver
keersreglement is overtreden.
En iemand die dronken is, kan
door een geweldige zelfdisci
pline de indruk wekken dat
hij niets mankeert. Dat houdt
bij niet lang vol, maar lang
genoeg om ons om de tuin te
kunnen leiden. We ruiken na
tuurlijk die alcohol, maar we
kunnen niet zeggen dat hij
onbekwaam is en we moeten
hem laten gaan. In 1967 vielen
er 400 doden in het verkeer
ten gevolge van te veel alco
hol, om maar te zwijgen van
de zwaargewonden en de ma
teriële schade.
Nu zal waarschijnlijk dit Jaar
per wet de bloedproef ver
plicht worden en kunnen we
met die voor-selectiemiddelen
gaan werken, maar dan zijn
we er nog lang niet. Nou ont
dek je dat je de mankracht
niet kunt opleveren. Aan alle
kanten wordt de taak van de
politieman verzwaard, maar
we krijgen er geen mensen
bij. En de controles zijn onpo
pulair bij de caféhouders, de
rijders en de politiemensen.
Want vrijwilligers krijg je er
niet voor, omdat de resultaten
zo teleurstellend zijn. Wij
moeten een boel zaken laten
schieten. Maar leg dat de
mensen maar uit. Als je besto
len bent, verwacht je minstens
iemand met een loep om te
kijken en als er niemand
komt.... Het aantal mensen dat
bij de politie wil, neemt de
laatste tijd toe, maar het te
kort blijft. In de loop der
jaren zijn er vijf arbeidstijd
verkortingen ingevoerd en die
zijn nauwelijks gecompen-
personeel van 20%, het tekort
op de feitelijke sterkte, de
nieuwe eisen die gesteld wor
den zoals de snelheidsbeper-
king door de oliecrisis, de mi
lieuhinder van brommers em zo,
de sterk gestegen criminali
teit... Nee, als de mensen zeg
gen, jullie surveilleren niet
genoeg. Dan zeg ik: je hebt
gelijk. En als ze zeggen: jullie
doen te weinig aan diefstallen,
dan zeg ik: je hebt gelijk. En
als ze zeggen dat er maar raak
gereden wordt en dat wij te
weinig controleren, dan zeg ik
weer: je hebt gelijk. Want het
is waar. We komen gewoon
niet aan ons werk toe. We
moeten bepaalde zaken laten
schieten."
Volgens de commissaris heeft
de politie te weinig middelen
om het rijden onder invloed
tegen te gaan.
„We missen de voor-selectie
middelen, zoals een blaaspijp
je. En we missen de verplichte
bloedproef. De SWOV (de
stichting die verkeersveilig
heid onderzoekt. Red.) heeft Het nut van verkeerscontroles als deze vorig jaar ergens in Brabant Wordt betwijfeld.
seerd. Dus je krijgt minder
werkuren. Nou zijn wij niet
gefrustreerd hoor, maar we
kunnen nooit optimaal ons
werk doen."
In de nieuwe wetgeving wordt
een promillage van 0,5 aange
geven. Zit men daar boven,
dan zit men wettelijk fout.
Blom: „Dat komt ongeveer
neer op 2 tot drie glazen en
dat is een vrij scherpe norm.
Maar elk uur verbrandt er een
borrel in je lichaam. Als ik
een borrel per uur drink, is er
niks aan de hand. Maar de
mensen gaan het tempo op
schroeven. En het laatste uur
gooien ze er een stuk of vier
achterover. Tja, dan ben je
clus nog uren daarna onder de
invloed. Kijk, de echte dron
ken rijders halen we er wel
uit, maar die groep die be
drieglijk nuchter is en die nog
het huis haalt omdat het rustig
is op de weg, die pakken we
0 Commissaris Th. Blom uit Haarlem vindt de nachtelijke controles op dronken rijders zo weinig
effectief, dat hij zich afvraagt of die controles nog wel mogelijk zijn.
niet. En de straffen ach,
Blankenbos, daar komt de een
woest vandaan en de tweede
zégt „hè, weer lekker met de
jongens onder mekaar ge
weest. „Bovendien, als je
buurman een horloge pikt bij
V en D, dan kijk je hem toch
scheef aan. Maar als je buur
man zegt dat hij naar Blan
kenbos moet voor veertien da
gen, denk je „Wat zielig dat
ze hem gepakt hebben. Be
grijpt U."
Een waarlijk effectieve con
trole is volgens commissaris
Blom moeilijk, om niet te zeg
gen onmogelijk. Om een on
doordringbare gordel te leggen
rond ,een binnenstad heb je
een half leger agenten nodig.
De cafés hebben dikwijls een
onderling waarschuwingssys
teem.
„Nu werkt een spectaculaire
controle met knipperlichten en
veel man wel preventief, maar
meer vang je met de vliegen
de controles."
mochten nemen. Na werktijd.
Met extra kosten voor het ver-
AMSTERDAM Hij heeft een milde leeuwekop, een lome zekerheid. Een zacht-
trommelende stem die zich nooit in decibellen verliest. Een directeurspak met een mo
dieuze onderbreking in de stropdas. Eerste indruk: deuren die open zoeven als je op de
tótenmat staat.
Tweede indruk: Een hal die geen hal is maar een open ruimte die overgaat in een
kantine die geen kantine is maar een recreatievertrek.
fardé indrukd ediepste in
druk; kunst aan de muur.
Kunst op de vloer. Kunst op
"e trap. Kunst in de postka
ar. Kunst in de tuin. Kunst
0 de kamer van de directie-
®retari.ï. Kunst in de gang.
Kunst voor de baas en kunst
ro°r de jongste bediende.
t A. Orlow president-di-
'Mteur van Turmac, heeft in
tabaksfabrieken en in zijn
Kantoorgebouwen, in Zevenaar
B- Amsterdam en in Europa
feu unieke sfeer geschapen
1 ®uim 660 kunstwerken roule-
'au door zijn intercontinentale
rjjk. Ze hangen boven de ma
nnes, boven de folders en
Paperassen, boven het meisje
"an de vloeitjesautomaat, bo-
J'u de boekhouder, ze pene-
karen het werkmilieu- En
kaarom?
i®"! de monotonie van het
Werkmilieu te verbreken" zegt
«Wow. In 1959 kreeg hij zijn
«ainwave. Nu, iin 1974, blikt
™1 terug op een geslaagd ex-
Parimenit. Hoe geslaagd? Drie
'arhaaltjes:
.,Er kwam een Franse jour.
alist bij me en die ging de
"uriek rond. Hij vroeg aan
fau paar mensen wat ze liever
aaiden: 10% erbij in het loon-
'kje en de schilderijen weg.
ie schilderijen laten han-
S, en het oude salaris Bij
zei iedereen- nee, laat de
•auilderijen hangen. Bij 20%
"den ze ook nee. Bij 30%
wmnen er een paar te wei-
j' t Pas bij 50% meer loon
'Pruil voor de kunst zeiden ze
™U' maar we willen toch de
"uulderijen terug".
win 1961 was er een ten-
Jaoristelling, waarvoor ze de
,el't van onze schilderijen te
'en vroegen Ik werd opge
ld door de fabrieksdirecteur
„Meneer Orlow", zei hij, „we
krijgen een staking", „Hoezo
vroeg ik, want de CAO was er
net door dus dat kon het niet
zijn. Hij zegt „De Onderne
mingsraad heeft hevig gepro
testeerd. Waar zijn de schil
derijen?" Ik vroeg hem: „Wat
heb je gedaan?". „Niks" zei
hij. „Nou" zei ik „ga dan als
de donder aan de mensen ver
tellen dat de schilderijen zijn
uitgeleend en dat te terug ko
men En toen waren ze trots-
3. „De schilderijen hadden ne
veneffecten die ik nooit had
gedacht. Effecten die niet bij
de fabriekspoort ophielden. De
mensen wilden meer weten
over de kunst. En daarom lie
ten we na werktijd, let wel,
na werktijd, iemand als Pierre
Jansoen iets over kunst vertel
len En ze vroegen of ze hun
vrouw, verloofde of kind mee
Orlow kwam op zijn gedachte
toen hij getroffen werd door
htt monotone van de fabriek.
„Elk werk heeft zijn monotone
kanten maar bij puur-machi-
nale arbeid is dat w-el het
grootst. We probeerden het
eerst met psychologische kleu
ren, maar na een paar maan
den was daar de nieuwighe.d
van af en was alles weer grijs,
als u begrijpt wat ik bedoel.
Toen kwam ik op het idee om
kleurelementen aan te brengen
die regelmatig veranderd kon
den worden. Schilderijen. Pri
vé had ik grote interesse voor
moderne kunst. Het eerste
halfjaar hingen we figuratief
naast abstract, zo'n beetje fif-
ty-fifty. Aaanvankelijk vonden
ze de figuratieve kunst het
mooist. Tot na 2, 3 maanden
de meningen begonnen te ver
anderen. En dat is logisch. Het
herkenbare van het figuratie
ve trok ze eerst aan, maar het
abstracte gaf hun fantasie
meer mogelijkheden. We ver
hangen nu twee- of driemaal
Der jaar. Dat verhangen is het
essensiële van het idee. Want
een schilderij dat tien jaar in
je huiskamer hangt, zie je niet
meer. En dan ontstaat dat mo
notone weer."
Orlow creëerde de Stuyvesant
Stichting die de kunstwerken
aankocht. „Het was natuurlijk
een investering, maar we lie
ten het vallen onder onze soct
ale lasten en daar bleek het
maar een procent of twee vai
uit te maken. Je kunt overi
gens ook schilderijen huren
via de Stichting Beeldende
Kunst. Wij zijn in Nederland
niet nagevolgd, maar wel di
verse malen in het buitenland.
Kunst in de algemene zins des
woords is een der beste mid
delen om het arbeidsmilieu
veranderd, beter te maken. E-r
zijn maar weinig kunstenaars
die de kwaliteit hebben om in
zo'n selecte collectie te han
gen. En je moet enorm oplet
ten wat je koopt. Een werk
dat je singulair kunt waarde
ren, wordt tussen grote kwali
teit gekraakt. Voor een aantal
schilders is dat heel wreed."
Vraag: Gaat de arbeidsproduk-
tie omhoog?
Orlow: „Daar heb ik niets van
gemerkt. Maar ik hou vol dat
je kwaliteitsverbetering krijgt
omdat je de werkomgeving
prettiger maakt. Je kunt nu
minder aan de machine weg
dromen."
Vraag: Hoe reageerden de
kunstenaars?
Orlow: „In het begin absoluut
negatief. We gaven de eerste
opdracht aan 13 schilders die
we naar de fabriek haalden
om de bedoeling uit te leggen
Er waren er een aantal die er
niets van moesten hebben.
Waar waren de mooie muren?
Moesten hun werken tussen de
elektrische draden hangen? En
waar was de fraaie verlich
ting? Maar ze hebben het toch
aanvaard- Ze werden trouwens
als nooit tevoren betaald. La
ter kwamen de anti's bij me
terug. Of ze iets anders moch
ten maken, want ze hadden nu
pas gezien wat het deed en
het eerste werk was niet met
overtuiging gemaakt
O A. Orlow, opperste man bij de Turmac Tabaksfabrieken in de tuin van zijn kantoor in Amster
dam. Op de achtergrond een waterplastiek van Marcel van Rooyen.
Orlow „Ik herinner me een
fabriek met een afschuwelijke
kantine Die zag er als een
varkensstal uit. Ik sprak met
de directeur: Hoe kun je dat
iu doen?". Hii zei: „Ach dat
begrijpt u niet De mensen in
deze streek zijn allemaal vies.
Hun boterham plakken ze to
gen de muur.
We hebben in tien jaar de
kantine driemaal ooaeknapt.
maar het hielp niets" Nou. ik
gaf de directeur een zeg maar
erg dringend advies cxm toch
maar iets aan die afschuwelij
ke ruimte te doen, en wel om
de kantine te verplaatsen.
Toen kwamen diezelfde men
sen die er eerst lol in hadden
om hun boterham tegen de
miuur te kwakken naar de di
recteur om te vragen om Pietje
of Jantje de toegang tot de
kantine te ontzeggen, want dat
waren viespeuken gebleven.
De sfeer waarin ze geplaatst
werden, veranderde hun ge
dragspatroon."
En weer een verhaaltje:
,Er was een reizende tentoon
stelling met schilderijen van
100 tot 150 per stak. De
organisator vroeg of hij ze bij
mij mocht hangen. Meestal
werden er per plaats twee tot
drie schilderijen verkocht. Ik
sloot een weddenschap met
hem af dat hij bij ons meer
zou verkopen. Hij gokte op 7,
ik op 15, maar toen werden er
34 verkocht. En we hadein de
normale faciliteiten. Ze hoef
den die f 150 niet in een klap
te betalen, maar het bedrijf
hield het van ze in- En toen
bleek dat alle «sociale laeen in
de fabriek hadden gekocht. De
chefs, maar ook het eenvoudi
ge fabrieksmeisje dat schoon
maar 100 per week verdien
de. En voor haar betekende
dat schilderij dus ruim een
week salaris. Procentueel be
keken hebben dus de laagste
groeperingen nog het meeste
gekocht".
Vraag: Zijn de kosten voor de
onderneming aftrekbaar?
Orlow: „Nee, in Nederland
jammer genoeg niet. In Frank
rijk en de Verenigde Staten
wel."
Vraag: En de verzekering? En
de veiligheidsmaatregelen?
Hoe zit het met die kosten
Orlow: „Ook die kosten zijn
in het totale sociale budget
opgenomen. Overigens zijn
heel wat werken in de tijd dgt'
wij ze hebben veel kapitaler
geworden."
JAN KOESEN
