uit-
»gen
ek
Q
iRIJKE
HOP
UKS
GINELE
Aartsbisschop van Canterbury treedt half november af
vrouw
ia* de ruimte in
ECHT
VOORDEEL
vrv.,
Schot of Amerikaan zou
volgende Anglikaanse
primaat kunnen worden
iard
)T 6 UUR
TAPIJTEN
EDA
TIE
P IJ T E N
i IJ ZEN
4GEN
)0,~ - 125,-
10,- - 125,-
75,-
140,-
en 245,—
IEHOUSES
DE AARTSBISSCHOP van Canterbury woont niet in het stadje van zijn prachtige middel
eeuwse kathedraal, zelfs niet binnen de grenzen van zijn bisdom. Bijna veertien eeuwen
geleden had de Engelse Sint-Augustinus zich in het glooiende land van Kent gevestigd.
Zijn opvolgers betrokken voordat de helft van deze tijd was verstreken een Londens paleis; ze
huizen al achthonderd jaar te Lambeth aan de Theems, vrijwel tegenover de parlementsgebouwen.
Het is een grote, op het eerste gezicht geen aantrekkelijke residentie, eerder een gevangenis, grim
mig naast een oud kerkje; maar het paleis heeft een fraaie portretgalerij, een beroemde bibliotheek,
een reeks indrukwekkende zalen en kamers voor ontvangsten en een tuin om van de zon te genieten.
Hier werkt de anglicaanse primaat, hier komen de brieven vandaan met de ondertekening Michael
Cantuar: van Canterbury.
Geen schietgebed
Hereniging
Anders
Vogelvrij
Niet-Engels
twaalf verpleegsters
als proefkonijnen
Spanningen
Protesten
Horizontaal
Zaterdag 27 april 1974
l is een orthopedi-
it van 80 bedden,
veel bij tot een
loties sneller hiq.
1.
geeft desgewenst
og mogelijk. Voor
nst alle hulp.
-508 40*
en 1 mei om kennis
she kamerplanten en
"evens willen wij U in
enkwekerij te bezich-
IEEL CERTIFICAAT
iN 1 TOT 6 UUR
IER
EN EXPOSITIES
en hoger
EN EETKAMER
/lehrivan, Moodi,
ORDEEL!
jren in
t voordelige
iden tapijt is
MICHAEL RAMSEY:
ROME IS NADERBIJ
pEEN kerkvorst heeft meer zijn uiterlijk mee dan de
aartsbisschop Michael Ramsey. Niets anders dan een
mijter lijkt voor hem ontworpen te zijn, of de fluwelen
Canterbury Cap die hij droeg bij zijn bezoek aan paus
Paulus, toen hij de kloof van de Hervorming kwam over
bruggen, nadat zijn voorganger bij paus Johannes op ver
kenning was geweest. Tijdens plechtigheden toont dr.
Michael Ramsey een groot besef van waardigheid.
Altijd spreekt hij trouwens met
nadruk. Wie ooit zijin gast is
geweest, neemt de neiging
mee het aartsbisschoppelijk
„Yes, yes, yes" na te doen
voor belangstellenden. Maar er
dient opgewektheid mee te
klinken, meestal!. De glimlach
vendiwijnt in de omgang nooit
voor lang. Vertrouwen in an
dermans goede wil mag zelden
worden onderdrukt. Somber
ging de primaat bij de hoogstp
machthebber in Zuid-Afri'ka
op bezoek en even somber
kwam hij na het onderhoud de
deur uit, met die opmerking
voor de verslaggevers dat het
iedereen kon overkomen
woordenloos en zonder opzet
van een bezwaard gemoed
kennis te geven, maiaT dat hij
op het gegeven ogenblik be
sefte wat zijn gezicht te lezen
gaf. Zo liet hij weten hoe de
beoefenaars van de rassen
scheiding hem stemden. Het
was even doeltreffend als een
sin voor zin uitgewogen preek.
Lang geleden was Zijne Gena
de -letterlijk nog de titel van
se hertogen en anglicaanse
tsbisschoppen- professor in
de godgeleerdheid. Hij heeft
bet vermogen zich helder en
oiopt uit te drutoken, zon-
r steeds een slag om de arm
te houden. Dit heeft hem niet
ral een roep van radicalis-
gegewen, want hij gaat
t ver op de door veel amgli-
tanen en andere christenen
beleden opvattingen over oor
logsgeweld, huwelijksverdriet
en andere beproevingen voor-
fit. Het is teveel eer hem een
Profeet te noemen omdat hij
Jsver naast zijn chauffeur in
oo Morris Minor zit dan in de
wier die evengoed klaar
Saat En het was ondanks de
yidverspreide vooroordelen
legens de Aziatische houders
van Britse paspoorten in de
voormalige Oostafrikaanse ko
loniën niets meer dan een zaak
van de eenvoudigste recht
vaardigheid dat de hoogste
geestelijke leider hen verde
digde toen de hoogste wereld
lijke leider Harold Wilson in
zijn benauwdheid verraad
pleegde aan die mensen en
aan het socialisme.
In de herfst van dit jaiar,
daags nadat hij op de veer
tiende novermber zeventig is
geworden, treedt dir. Ramsey
af, ozals dat in de Engelse
Kerk de gewoonte wordt. Het
is der.ti jaar geleden dat hij
als de honderdste aartsbis
schop van Canterbury werd
aangewezen door de conserva
tieve premier Harold Macmil-
lan die daarbij zoveel haast
had dat aan een ongenoemde
kerkelijke waardigheidsbekle
der de klacht wend toege
schreven: „We kregen zelfs
geen tijd voor een schietgebed
tot de Heilige Geest." Ditmaal
loopt het voorzichtiger. Naar
alle waarschijnlijkheid is het
trouiwens de laatste keer dat
de Staat het benoemingsrecht
uitoefent.
Toen dr. Ramsey mij in de
eerste jaren van zijn primaat
schap een vraaggesprek toe; -
stond, uitte hij de verwachting
dat mettertijd de hereniging
van Rome en Canterbury tot
stand zou komen zonder dat
de identiteit van de Angli
caanse Kerk zou worden op-
geofferd- „Dan zullen de
Roiomse bisschoppen in Enge
land zich misschien als over-
i:
im
van bisschoppen door de Hei
lige Stoel zouden dulden
Dit klinkt voor katholieke
oren thans heel andans dan in
het begin van de jaren zestig,
zoals de Kantelbergse primaat
(vroeger in onze taal zo ge
noemd) natuurlijk beseft. Na
het tweede Vaticaanse Conci
lie ziet hij geen rodms triom
falisme meer, geen ultramon-
ste bestuurder van de Kerk
taans autoritarisme. Daarom
kan hij nu zeggen: „Ik vind
dat Rome terecht een bepaald
morkitefcein van bovennatuur
lijk gezag in stand houdt; het
christenidio-m heeft dat nodig."
Tegenover The Times voegde
de .aartsbisschop hieraan met
grote zorgvuldigheid zelfs toe
dat van rooms-katholieke zijde
het begrip der pauselijke on
feilbaarheid steeds meer op
zodanige wijze werd uitgelegd
dat hij persoonlijk er geen on
overkomelijke mioeite mee
hoefde te hebben.
0 Aartsbisschop Michael Ramsey, de anglikaanse „Primaat van geheel Engeland", heeft geen
zeggenschap over andere bisdommen dan Canterbury. Hem wordt de ereplaats verleend in de zui
delijke kerkprovincie en in de Generale Synode van Canterbury en York te zamen, hoewel de
aartsbisschop van de noordelijke provincie vanouds „Primaat van Engeland" is. Het christen
dom was eeuwen eerder in Engel, gevestigd dan bij ons: er heerste nog lang geen Engelse een
heid toen de kerkelijke bestuursorganisaties ontstonden. Voorts worden sinds de vorige eeuw met
tussenpozen van omstreeks tien jaar de conferenties van Lambeth gehouden waarvoor de bisschop
pen van alle 360 diocesen der anglikaanse gemeenschap overal ter wereld worden uitgenodigd,
zonder dat een vergelijking van het gezag van de aartsbisschop van Canterbury met dat van de
paus over de rooms-katholieke bisschoppen mogelijk is.
Hendrik de Achtste zich aan
matigde, Supreme Governor,
verleent aan koningin Eliza
beth een kerkelijke macht die
door het parlement wordt uit
geoefend, meer in theorie dan
ke Sint Paulus-kathedraal
weigerden formeel hun stem
uit te brengen op de nieuwbe
noemde bisschop Ellison van
Londen. Dit verzet haalde
niets uit, evenmin echter ,wer-
0 De aartsbisschop en mevrouw Ramsey in de tuin van het
Londense paleis Lambeth.
bod'ig moeten beschouwen",
had hij maar half in scherts
opgemerkt. Hij versterkte dit
door een schriftelijke toelich
ting die nu opnieuw voor me
ligt: „Het past bij de eenheid
d<at er geen afzonderlijke
rooms-katholieke bisdommen
in ons land blijven bestaan,
maar er zal wel een overgangs
tijd nodig zijn." Hieraan was
zijn opmerking voorafgegaan
dat op de duur „de Paus als
presiderend bisschop van de
gehele christenheid erkend
zou kunnen worden", hetgeen
minder sterk klonk nadat zijn
secretaris het als volgt voor
mij oip papier had gezet: ..In
dien de exclusiviteit van de
rooms-Katholieke aanspraken
zou worden prijsgegeven, zou
het mogelijk zijn dat de paus
optrad als een president onder
de christelijke bisschoppen".
Tevens voorspelde dr. Ramsey
dat de anglicanen en andere
niet-roomse christenen in En
geland nooit de benoeming
De „primaat van geheel Enge
land" heeft alleen aan de ko
ningin en de hertogelijke le
den van de koninklijke fami
lie voorrang te verlenen, ver
der zelfs niet aan de minister
president die met hoffelijke
omslag aan de koningin laat
weten wie de volgende pri
maat dient te zijn. Lang voor
dat in 1533 Hendrik de Acht
ste erkenning eiste als opper-
had de Raad van de Vorst, de
middeleeuwse installing die
het Hogerhuis werd, als leden
de Lords Spiritual en Lords
Temporal gehad. Zo bleef het:
in de kamer van de edelen
zitten behalve de hertogen,
markiezen, graven, burggraven
en baronnen tijdens elk debat
dat ze wensen bij te wonen de
beide primaten (merkwaardi
gerwijs is de aartsbisschop
van de noordelijke provincie
York „primaat van Engeland",
een overblijfsel van oude ge
westelijke tegenstellingen) en
twee dozijn van de anglicaan
se bisschoppen. Kerk en Staat
grijpen in elkaar. De titel die
in praktijk. Beslissingen inza
ke leer en eredienst zouden de
politici kunnen nemen of te
genhouden of veranderen.
Theoretisch kunnen zij tevens
vele honderden kerkelijke
ambten vergeven. De werke
lijkheid is niet zo absurd,
maar de discrete handgrepen
onder de dekmantel van de
Kroon kunnen niettemin moei
lijkheden veroorzaken, zoals
vorig jaar toen acht leden van
Ket kapittel der hoofdstedelij
den de daders vogelvrij ver
klaard zoals in theorie tot 1967
mogelijk was.
Aartsbisschop Ramsey zou als
opvolger op de Stoel van Can
terbury graag de vierenvijftig
jaar oude bisschop John Howe
zien, die geen Engelsman is
maar tot de Episcopaalse (nil.
anglicaanse) Kerk van Schot
land behoort. Bisschop Howe
is de spil van de onderlinge
contacten der anglikaanse
kerkgenootschappen overal ter
wereld. De mogelijkheid dat
het Lambeth Palace in het na
jaar een Canadese of Ameri
kaanse hoofdbewoner krijgt
als de eerste niet-Engelse pri
maat wordt ook besproken.
Canterbury is niet bezig een
anglicaanse Rome te worden,
doch de Engelse belijdenis
heeft een meerderheid van
buitenlandse aanhangers ge
kregen en sommige gelovigen
hier te lande zouden graag
zien dat dit op dramatische
wijze tot uitdrukking kwam.
Gokmakelaars noteren de
koersen, tot ergernis van een
deel van het kerkvolk. Inmid
dels raadpleegt een hoge amb
tenaar namens de (niet-angli-
caanse) minister-president al
lerlei kerkelijke instanties;
het zal wel voor het laatst zijn
dat de machinerie van het be
noemingsbeleid op deze wijze
werkt. De aftredende aartsbis
schop zelf vindt dat de banden
tussen Kerk en Staat losser
moeten worden, voornamelijk
uit oecumenische overwegin
gen. Verzet van de politici zal
er niet veel zijn, mits de Ge
nerale Synode maar met dui
delijke en door een goede
meerderheid van dit zich ont
wikkelende kerkelijke be
stuurslichaam gesteunde voor
stellen komt.
HENK VAN MAURIK
Dé Amerikaanse
Valentina Teresjkova met haar dochtertje Jelena.
0 Lorraine Clare Schoen, een van de twaalf geteste lucht
machtverpleegsters, draagt een bril met prisma's met behulp
waarvan zij kan lezen zonder het hoofd te hoeven optillen
(NASA-foto).
0 Een van de twaalf verpleegsters wordt door collega's in
de „horizontale douche" gereden. (NASA-foto).
11 onze ruimtevaartmede
werker Piet Smolders)
jaren tachtig zullen niet
"e6n mannen maar ook vrou-
j60 vluchten maken aan
hêt Van space-shuttle,
loo ™mtev8egtuig dat na af-
P van zijn missie op een
I vliegveld kan landen.
Inieuws is afkomstig
I Cent *^SA Ames Research
2ter bij San Francisco. Daar
I n'^Eingen twaalf verpleeg-
IJ? Van de Amerikaanse
1 «v .ctlt vijf weken lang
I i® t r'®e lichamelijke tests
I k ..z'en °f ZD fysiek zou-
1 zijn opgewassen tegen de
eisen die het ruimtevliegtuig-
tijdperk aan de vrouw zal
stellen. Dokter Hans Mark, di
recteur van het NASA-cen
trum zei onlangs dat de resul
taten van dit onderzoek alle
reden geven tot optimisme.
„Ik zie enkele van deze twaalf
vrouwen nog wel voor of kort
na 1980 de ruimte in gaan"
voegde hij er aan toe.
De Russen mogen dan één
ruimtevrouw hebben (Valen
tine Teresjkova), NASA heeft
tot nu toe zeer nadrukkelijk
afgezien van deelname van
vrouwen aan ruimtevluchten.
Daarin komt nu verandering.
Top-ruimtevaartarts dr. Char
les Berry maakte de achter
gronden duidelijk: „Gemengde
bemanningen moeten zeker
ook serieus worden overwogen
voor langdurige ruimtevluch
ten van een jaar of meer. Het
ontbreken van normale hetero
seksuele relaties zou aanzienlij
ke emotionele spanningen
kunnen veroorzaken." Berry
voegde er aan toe dat gemeng
de bemanningen gezien de ge
wijzigde seksuele moraal niet
meer zo'n delicate kwestie be
hoeven te vormen.
Protesten tegen deze uitlating
konden natuurlijk niet uitblij
ven. Amerikaanse vsouwen lie
ten horen ervoor te passen uit
sluitend als kosmische ani-
meerjuffrouw te fungeren. In
het blad „Aviation Week"
schreef ene Mrs. Mason: „Ik
ben geen dolle mina (al dat
verbranden van beha's maakt
de milieuverontreiniging al
leen maar erger) maar ik zou
denken dat wanneer vrouwen
ruimtevluchten gaan maken er
van hen een serieuze weten
schappelijke bijdrage wordt
verwacht in plaats van alleen
maar te fungeren als veilig
heidskleppen voor hun manne
lijke collega's. Er zijn natuur
lijk interessante experimenten
denkbaar die een nieuw licht
zouden kunnen werpen op
Newtons bewegingswetten
(bij gewichteloosheid), voorop
gesteld dat ze worden uitge
voerd in een goede weten
schappelijke onderzoeksfeer.
Maar ik zie niet graag dat de
indruk wordt gewekt dat de
rol van de vrouw in de ruimte
alleen maar op dit terrein
ligt". Voorzover bekend heeft
dokter Berry nog niet gerea
geerd, maar waarschijnlijk
heeft hij alleen maar willen
zeggen dat een gemengd ge
zelschap van mannen èn vrou
wen aan boord van ruimte
schepen en ruimtestations een
meer harmonieus geheel kan
vormen dan een club die al
leen maar uit mannen bestaat.
Intussen is dus ook in Ameri
ka de vrouw ruimtewaardig
bevonden. Acht van de twaalf
vrouwen moesten bij Ames
gedurende twee weken volko
men 'horizontaal blijven liggen,
waardoor de invloed van lang
durige gewichteloosheid op
spieren, hart en bloedsomloop
zoveel mogelijk werd bena
derd. Zelfs douchen gebeurde
horizontaal in een cabine die
veel weg had van een auto
douche. Zowel voor als na het
experiment werden alle vrou
wen (de vier overigen dienden
ter vergelijking) aan centrifu-
geproeven onderworpen.
Daarbij werden zij blootge
steld aan de versnellingen die
optreden wanneer een ruimte
vliegtuig start of terugkeert
naar de aarde. Na twee weken
bedrust bleken de acht ver
pleegsters aanzienlijk minder
incasseringsvermogen te heb
ben in de centrifuge, maar
niet minder dan mannelijke
testpersonen die eerder aan
soortgelijke proeven waren
onderworpen. Volgens dr.
Hans Mark zullen vrouwen
aan boord van het ruimte
vliegtuig allereerst als weten
schappelijke onderzoekers op
treden. „maar", zei hij, „ik zie
geen enkele reden waarom ze
niet ook als piloten zouden
worden opgeleid."
PlEX SMOLDERS