995 3^ 295 §9 75 295 Landbouw wil hoog- spanningsleiding langs leidingstraat lAG" zeeuws Rosa Visser: woonwagen bewoonster Lee-stakin duurt voort „Op visite" WEL HOOG SPANNING BOVEN HOEVE MAAR GEEN STROOM huishoudjam Jfi |59 stad streek Beslissing nog voor zomerreces verwacht (AARDE HEEFT Vrij zonnig Knelpunten Wh zi&mgen Op scherp Arm en rijk door NETTY VAN ZALINGE Gezellig Rust Lourdes Mijnenvegers bezoeken Vlissingen VVoensdag 24 april 1974 3 fles SPAANSE SANGRIA IWIJN 68 liter ovaal blikje GEISHA PILCHARDS Heil» haring in tomaat Belangstelling voor een im kaart gebracht tracé van de 380 KV-leiding tijdens de hoorzitting in Kapelle. (Van een onzer verslaggevers) KAPELLE De landbouwers waren letterlijk te hoop gelopen toen gisteren in het gebouw De Vroone te Kapelle de commissie-elektriciteitswerken gelegenheid bood tot protest tegen het tracé van de 380 KV-hoogspanningslei- ding van Borssele naar Geertruidenberg. Deze leiding, die het Zeeuwse produktie- en verzorgingsgebied aanslui ting moet geven op het landelijke 380 KV-koppelnet, kwam als zodanig nauwelijks in discussie. Het ging er slechts om welke tracé de leiding zou moeten volgen. Welk tracé men echter ook kiest, het doet altijd wel er gens pijn, en soms op een schrijnende wijze. Als de lei ding, met zijn 60 meter hoge masten, de grote landbouwge bieden in Zuid-Beveland door kruist, is de boer het kind van de rekening. Op de grote be drijven kan dan b.v. nauwe- Stekete van Diana e, 4e kal G. Verhey- Zorgvliet uit Elie- Uitslag van f ip. Hoofdvogel W- d 1 AD LM uit Kwaden- j loting, 1ste zijvo?® ■an Soranus uit He™' 2e zijvogel W. a AD LM uit Kwaden lste boenkal F. an Spes-Nostra ™l 2e bovenkal J3\: tge van Zorgvliet ui dijk. lste onderhal J- van Zeelandia L_ 2e onderkal ,u' 1 Soranus uit Hejn bij loting, lste kiep van Spes-Nostra uit 2e klep Jee- Willem-Teil uit Ove klep CD. Raad van ng uit Kwadendarn t- 'c'oine voae's n ;V van W' e Ovezande, zes v Vooruitzichten voor donder dag en vrijdag, opgesteld door bet KNMI op dinsdag om 18.00 uur: vrij zonnig en op de meeste plaatsen droog. Tame lijk koud met plaatselijk nachtvorst. Weersvooruitzich ten in cijfers gemiddeld over Nederland. Voor donderdag: aantal uren ton: 4 tot 14. Miin. temp.: om streeks 2 graden. Max. temp.: omstreeks 11 graden. Kans op een droge periode van min stens 12 uur: 95 procent. Kans op een geheel droog etmaal: 80 80 procent. Voor vrijdag: aantal uren ton: 4 tot 14. Min. temp.: om- strekks 2 graden. Max. temp.: omstreeks 11 graden. Kans op een droge periode van min stens 12 uur: 95 procent. Kans op ee geheel droog etmaal: 80 procent. waterstanden Konstanz 302 min 2, Rhein- felden 204 min 4, Straatsburg "0 plus 22, Plittersdorf 340 Plus 12, Maxau 402 plus 21, (lochingen 138 plus 1, Mann- Poim 196 min 11, Steinbach '81 min 8, Mainz 222 plus 3, "ingen 101 onv., Kaub 141 Plus 1. Trier 245 min 6, Ko blenz 150 min 1, Keulen 102 min 3^ Ruhrort 255 min 4, Lobith 890 min 3, Pannerdense kop 88 min 3, Nijmegen 695 P® 2, IJsselkop 844 min 4, bOMe IJssel 366 onv., Deven ter 242 min 2, Monsin 5454 P'us 4, Borgharen 3886 min 15, oelJeld 1110 plus 6, Grave be- "1 de sluis 505 plus 1. h°ogwatoH f- jkjJSen op Zoom 5,36 en Ransweert 4.39 en 17.0t '«■neuzen 3.59 en 16-24 •hssingen 3.26 en 15.52 ,,bmeidinge 5.26 en 17.52 MORGEN. donderdag z5 «Pril: lijks nog met sproeivliegtuigen worden gewerkt. Voert men de leiding door de kleine pol- dertjes, die vooral in het ge bied v n De Poel nog aanwe- landschapsbeeld verstoord. De zig zijn, dan wordt een uniek economische schade voor de betrokken landbouwers die hoogspanningsmasten op hun land krijgen, dient men in dat laatste geval bij de reeds genoemde landschapsschade op te tellen. De economische schade wordt intussen door de N.V. PZEM vergoed, en wel op een manier, zoals de directeur van de energiemaatschappij, Ir. M. D. Dalebout, gisteren duidelijk maakte, die beslist niet pietepeuterig is. Er zijn na de hoorzittingen die medio december door de PZEM zelf waren georganiseerd, al diver se wijzigingen in het tracé van de 380 KV-lijn aange bracht. Deze wijzigingen, b.v. bij de "Kop" van de Willeen Annap 'der, bij de kruising over het kanaal door Zuid- Beveland en op het grondge bied van Krabbendijke, ziullen de 380 KV-leiding een aan zienlijk grilliger verloop ge ven, waardoor hij langer (en dus duurder) wordt. De laatste en belangrijkste knelpunten voor het tracé be vinden zich nog in de "Zak" van Zuid-Beveland, respectie velijk De Poel-Heinkenszand en op het punt benoorden het Kanaal door Zuid-Beveland, bij Schore. Er zijn, globaal genomen, zo werd gisteren uiteen gezet, twee alternatieven. In het ene geval .vordt de leiding door een landbouwgebied in de Zak van Zuid-Beveland gelegd, waarbij een open en gevoelig landsch gedeeltelijk wordt aangetast, terwijl de groidge- bruikers hinder van de masten zullen ondervinden. In het an der geval gaat de leiding dwars door De Poel. met zijn zeldzame landschap van boom- dijken en intieme poidertjes. Voor de N-V. PZEM zelf is, zo blijkt uit de herhaalde wij zigingen van het ontwerp, het preciese verloop van het tracé geen halszaak. Gisteren werd dat op de hoorzitting nog eens duidelijk van PZEM-zijde ge steld. Dat komt mede doordat er voor de aanleg van een 380 KV-verbinding geen kardinale keiizern"z„iiikheden bestaan. De kabel kan niet ondergronds worden gelegd wegens de ho ge kosten daarvan, en een li- nea rectaverbinding, dwars door de Oosterschelde, is tech nisch niet uitvoerbaar. Het is nu aan de commissie- elektriciteitswerken, die verte genwoordigers van alle denk bare belangengroepen omvat, alsmede een aantal betrokken overheidsdiensten, om de mi nister van Ecowimische Zaken een tracé te adviseren dat zo min mogelijk pijn doet aan de in het geding zijnde belangen. Het zal een typisch compromis moeten worden, zo legde de voorzitter van d-e commissie, prof. ir. K.J.H. Stigter, giste ren uit. De commissie bepaal de zich niet tot het luisteren naar de bezwaren, maar waag de zich gistermiddag ook in het betrokken gebied o-m de situatie in ogenisohouw te ne men. ln De Vroone, liet gisteren de landbouw zich krachtig ho ren,. "De boeren staan op scherp!", zo zei b.v. de heer W. Goeman, secretaris van de gewestelijke raad Zeeland van het Landbouwschap, onder luid applaus. Hij vatte het standpunt van de landbouw samen door op te merken dat het allereer ste tracé door de PZEM is voor- steld, en dat praktische recht toe recht aan van het centrale complex te Borssele naar het hart van Zuid-Beveland leidt, het enig aanvaardbare tracé was. Het meest gewenste tracé zou moeten lopen, aldus de landbouw, langs de leiding- strook nog liever daar bo venop door Zuid-Beveland. De heer Goeman kwam ook met een argument tegen de Zeeuwse landschapsbescher mers (vertegenwoordigd door de heren Wolff en Parma) door te vragen, wie het kostbare Poel-landschap, dat nu zo no dig ontzien moet worden, ei genlijk heeft aangelegd in het verleden. Waren dat niet de boeren- De heer I.A. van Roven maakte zich tot woordvoerder van de politieke groeperingen door op te merken dat de 380 KV-lijn een tweede kerncen trale zal aanlokken, en zo weer het zijne bijdraagt tot verscherping van de tegenstel lingen tussen arm en rijk in de wereld. Daarvoor merkte prof. Stigter terloops op: "Als je samen wilt delen in deze wereld, dan moet er ook wat te verdelen zijn. Het stemt tot nadenken, dat een land als Libië geen cent besteed aan hulp voor de hongergebieden pal naast de deur, terwijl Ne derland het hoogste bedrag per inwoner aan de ontwikke lingshulp besteedt". De commissie-elektriciteits werken, gaat nu in conclaaf, waarna zij advies aan de mi nister -an Economische Zaken zal uitbrengen. De daarop vol gende beslissing van de minis ter is tevens een eindbeslis sing. Jeze wordt, zo vernamen wij, nog voor het zomerreces van de kamer verwacht. (Van een onzer verslaggevers) KAPELLE Enkele schrijnende voorbeelden van structureel geweld kwamen gisteren, tijdens de hoorzitting van de commissie elektriciteits werken over de 380 K.V.-leiding van de N.V. P.Z.E.M. in Kapelle naar voren. Zo was er een kleine grondbezitter uit Kruiningen, die achter eenvolgens op zijn ge bied een pijplijn van de waterleidingsmaat schappij en een riool persleiding zag aanleg gen. Nu vreest hij, dat er nog eens een hoog spanningsmast bij komt- „Wanneer komt er ein delijk een einde aan de operatie op mijn grond", vroeg hij zich af. Een inwoner van '®- Gravenpolder signaleer de het feit dat er, als het tracé van de hoog- spannln-gsleidmg niet ge wijzigd wordt, er straks 380 buizen' volt boven zijn hoeve passeert, ter wijl hij zelf nog niet eens in het groot van 220 volt voor huishoude lijk gebruik is gesteld. N.V. PZEM ingenieur M.D- Dalebout, beloofde de man een spoedige re geling. Overigens zal er een vertrouwenscommis sie worden gevormid waarin de grondgebrui kers, die in het tracé van de nieuwe leiding vallen, alsmede de PZEM schadeclaims en eventu ele jaarlijkse schadever goedingen zullen rege len. Tot de markante fi guren op de hoorzitting van gisteren behoorde de Amerikaanse t..-om- roepster Shirley Bail-es, die namens de dorpsge meenschap van Baarland een petitie tegen het tracé, voorzover dat over het grondgebied van de voormalige gemeente Baarland loopt, kwam aanbieden. De petitie was door 400 inwoners van Baarland onderte kend. (Van een onzer verslaggevers) St.-NIKLAAS De sta king bij de Lee-confectie-fa- briek in St.-Niklaas gaat ge woon door. De 240 vrouwen die op 2 april het werk heb ben neergelegd, uit protest te gen het premie-betaalstelsel van de Amerikaanse spijker- goedfabriek, denken er niet over het werk te hervatten. De directie van het bedrijf heeft tot nu toe geweigerd om ook maar op enigerlei manier aan de stakers tegemoet te ko men. De stiksters van de Lee- fabriek in St-Nikl-aas worden betaald volgens het zogenaam de mtm-systeen, wat er op neer komit, d-at diegene die het voorgeschreven aantal mini mum stuks, overschrijdt, vette premies kan verdienen. De Lee-vestiging gaat er prat op dat ze al jaren lang de hoogste lonen van België betaalt in de confectienijverheid. De vakbonden, die de afgelopen weken hebben vastgehouden aan de eis om het premiestel sel af te schaffen hebben bij de Lee-directie nog geen voet aan de grond gekregen. Tijdens een algemene sta- kersverg-adering in het textiel- hiuis in St-Nikiaas kwamen de vakbonden met een compro mis-voorstel. Dat voorstel kwam erop neer dat ïeaere werkneemster bij Lee zelf zou mogen beslissen over de wijze van betaling- Verder willen de Belgische bonden dat voor de nieuwe machines die het con- fektiebedrijf in dienst heeft geiom-en een stage-periode van drie maanden wordt inge last. In die tijd moet het ge middeld uurloon worden uit betaald. De d-irektie van Lee- St-Niklaas had vooe deze week al op een hervatting van het werk gerekend. Slechts twee stickrers kwamen echter even naar de poort van de fabriek om poolshoogte te ne men. Intussen is er op het compromis voorstel van de bonden nog al wat kritiek los gekomen. De ho-ofdpunten van deze kritiek van verschillende zijden is het zoeken naar een oplossing voor het bestaande premiestelsel. Voor de bonden zijn er trouwens nog andere moeilijkheden een daaran is de ongrijpbare positie van Lee. Het is immers volgens Belgische waarnemers niet denkbeeldig dat het overkoe pelende Amerikaanse bedrijf de vestiging in St-Niklaas ge woon opdoekt en ergens an dere weer op nieuw begint. Voor donderdag 25 «pril is door de di-rektie en de bonden een verzoeningsvergadering bij elkaar geroepen- Een soci aal bemiddelaar zal de leiding hebben bij deze verzoening spoging. 0 De woonkamer van Rosa en haar kinderen. ROSA VISSER „Ik kan geen letter lezen of schrij ven. Daardoor mis ik natuur lijk veel in mijn leven. Maar ik vind dat ik te oud ben geworden om het nu nog te leren". Dit zegt de 35-jarige Rosa Visser, woonwagenbe woonster, met als standplaats Goes, en moeder van zes kinderen. „Ik zou het heel erg vinden als het mijn kinderen ook zo zou vergaan. Daarom heb ik de woonwagen op vier wielen tijdelijk verruild voor deze vaste wagen op het kamp. Nu kan ik niet gaan trekken, en moeten mijn kinderen wel naar school. Waarom ik niet in een ge woon huis ga wonen? Mens, praat me er niet van. Ik zou nooit van mijn levensdagen in een burgerhuis kunnen aarden", zegt ze griezelend. „Daar zou ik wat v-an krij gen, al die kouwe drukte, en dat grote kot, dat zou niets voor mij zijn- Hier op het kamp zijn we een grote fa milie. Van de twintig wagens die hier staan, zijn er maar twee van vreemden. De rest is op- de een of andere ma nier familie van ons. Dat is nou juist het fijne van op een woonwagenkamp wonen. Je voelt je dan nooit alleen. Recht tegenover ons b.v. wo nen mijn vader en moeder", vertelt Rosa. Vader Visser, 61 jaar. is er Inmiddels bij komen zitten. Hij vertelt dat ie vroeger een goede accordeonist was. „Dat was me toch een heer lijk leven", vertelt ie.- „We trokken met de wagen doo-r het hele land. Als er ergens een burgelijk of kerkelijk feest was, of tijdens de ker mis, dan was ik altijd pre sent met mijn accordeon. We hadden het ook altijd goed. Er was altijd wel werk voor me aan de winkel. We hoef den nooit ons hand op te houden". Vader Visser steekt zijn door reuma gekromde handen omhoog. „Kijk, zegt ze, dat was vroeger mijn ka pitaal. En zie wat ervan is overgebleven". jongste dochter Sjo, het zusje van Rosa, en de vriendin van Rosa's oudste dochter Pauli ne heeft mij van de weg af meegetroond naar de wagen van haar zus- „Rosa. wil jij niet eens vertedl-en hoe wij hier l-evern op het kamp?", heeft ze gevraagd. Rosa voel de daar aanvankelijk niets voor. „Op het kamp zijn ze niet gek op burgers", laat ze me weten. „We worden lie ver met rust gelaten", zegt ze nog. En mevrouw Ro-k- ven, die aan het begin van het kamp haar wagen heeft staan, zegit: „Ik heb al zo vaak iets verteld over dit kamp. En het heeft ons nog niet geholpen. Het blijft hier maar een rotzooitje. Ze heb ben ons al zo lang aan het lijntje gehouden". Een ma ger, schlemielig hondje heeft het blijkbaar ook niet erg op vreemden begrepen. Bij mijn aankomst wist ik hem aardig te ontwijken. Maar bij het weggaan was ik hem uit het oog verloren. Hij mij blijk baar ni'et, want ie beet me hardhandig in m'n been. Zwaar schijnt hij niet aan zijn handicap te tillen. Kraakhelder, een mooi zwart overh-emmetje aan, zijn volle grijze haardos keurig in de plooi, zit hij nog stilletjes na te genieten. Zijn 15-jarige Maar nu even terug naar Rosa. Via een voor de deur staande wasteil, die als op stap dient voor de woonwa gen van de familie Visser, kom je binnen in een ontzet tend gezellige woonkamer, met veel kleurige porseleinen beelden. Een knots van een radio-pick up en een televi sie. Vijf kleine koterij es worden zonder tegenspraak de deur uitgebonjourd. „Vooruit, gaan jullie eens lekker buiten spelen. Moeder wil even praten", „Kijk", zegt Rosa, terwijl ze op haar jongste zoon van vijf wijst, die juist aan zijn derde kom metje pap met veel suiker schoongewassen naar de deren van ons is geen eer te behalen. Ze gaan allemaal schoongewassen naar de kampschool, en tussen de middag hebben ze een uurtje vrij. In die korte tijd zien ze kans zich zo verschrikkelijk vuil te maken, dat ik weer opnieuw aan het poetsen kan slaan. Nietwaar Paulina zegt ze tegen haar dochter die net de kruipennen uit haar ïaar heeft gehaald. Paulina is de rechterhand van moeder. Op haar draait het hele huishouden in feite. „Voor mij hoeft ze me niet eens mee te helpen, ik kan in m'n eentje vlugger aan kant komen", zegt Paulina heel trots. Iedere avond gaat in huize Visser de wasmachi ne aan.. Dan gaan alle kleren van die dag het sop in, zodat de kinderen 's morgens weer piekfijn aangekleed naar school kunnen. Moeder Rosa maakt zich niet al te kwaad om die vuile kindertjes. Het zit de woonwagerakinderen dan ook niet erg mee. Een speelveldje hebben ze niet. Ze moeten zich maar zien te vermaken tussen 't oud ijzer en de sloopauto's. De toegang tot het kamp alleen al is een mensonterende toestand. De weg word-t gemarkeerd door bergen schroot. Daardoor lijkt het of de mensen op een vuilnisbelt wonen. Die entourage is helemaal in te genstelling met de situatie binnen in de woonwagens Want daar is het kraakhelder en is er geen spoor van troep te vinden. Pauline, het 15-jartge meisje, volgt momenteel net als haar even oude tante Sjo, lessen voor oudere meisjes op de kampschool,een paar uurtjes in de w-ee-k. Want Sjo mag dan wel drie klassen van de lagere school hebben doorlopen, Pauline kan ook niet lezen of schrijven. Haar kleine broertjes zijn wat dat aangaat nog beter bij de tijd dan hun oudste zus. „Waar om la-at u haar dan niet als nog naar school gaan?", vraag ik aan Rosa. „Ik kan dat kind toch niet missen in huis", zegt ze. „Ik zit er helemaal alleen voor- Mijn man en ik zijn een paar maanden geleden gescheiden. Trouwens", zegt ze, „ik ge loof dat er op het kamp maar erg weinig mensen zijn die behoorlijk kunnen lezen of schrijven". „Maar dan heb je toch ook niets aan de tv?", werp ik zwakjes tegen. „O, dat geeft helemaal geen problemen", zegt ze. „Ik kan alles heel goed vol gen. Je moet niet vergeten dat wij overal ziin geweest. In de kampen aan de Duitse grens kun je op de t.v. Duit se films ontvangen. Bij de Belgische. Franse en Neder landse films" Trots laat de familie me nog de enorme verzameling grammofoonpla ten zien. De Zangeres zonder Naam is ongetwijfeld favo riet, evenals Johnny Hoes en Jan Boezeroen, De platen zit ten vol krassen en er moet niet veel geluid meer uitko men. ,.Toch wel", zeggen de dames in koor. „We kennen alle woorden uit ons hoofd, en wat geeft het nou of ze een beetje ruisen?" En in de zomer, als het lekker weer wordt, dan gaan de deuren van de wagen open, en wordt er voor de deur lekker gedanst. Dat werkt heel aan stekelijk op de an-dere kamp bewoners, die allemaal wel voor een lolletje te vinden zijn. En zo kan het gebeuren dat de hele woonwagenbe volking in een mum van tijd in een uitbundige feeststem ming verkeert. „Wij woon wagenbewoners zijn bijna al lemaal katholiek", zegt Rosa. „En goed ook hoor. 't 'is nou niet zo dat we de deur van de kerk plat lopen, maar we komen er nog we-1 degelijk- Maar de katholieke kerk is njiet meer wat zij is ge weest". „Na 1950", vult va der Visser aan, „is de kerk in de vernieling gegaan. Weet je dat ik me soms rot schaam als ik naar de Lieve Heer kijk. Daarom gaan wij woonwagensbewoners noig zo graag naar die bedevaart plaatsen zoals Lourdes bij voorbeeld". ,.Van de zomer, ln de va kantie van de kinderen, komt mijn zuster uit Eindho ven me halen", zegt Rosa. „En dan trekken we met twaalf kinderen, zij heeft er namelijk ook zes, heel Euro pa door. Dan begin ik pas weer echt te leven", zegt ze. Sjo, die al twee jaar verke ring heeft, denkt na haar hu welijk ook weer een woon wagen te kopen. Haar jon gen, een burgerman, heeft al gezegd daar ook wel voor te voelen. Pauline denkt er over om als ze zestien is, een baantje te gaan zoeken in een wasserij. M.oeder Rosa kijkt een beetje bedenkelijk als ze dat hoort. ..Ik hoop dat ze in ieder geval niet gaat trouwen voor ze 35 is, zegt ze. Dan kunnen we nog veel plezier aan elkaar bele ven". eindredactie: rein van der helm (ADVERTENTIE) 7Z lucifersmapje bij aankoop van RchlWA Bovendien: SMMVIW bijeikepot aardbeien of kersen AlV SRV punten (Van onze correspondent). VLISSINGEN - De Franse rrujnenjager Cleo zal van 25 tot 28 april een bezoek bren gen aan de Zeeuwse marine- stad Vlissingen. Op donderdag 75 april 's morgens om acht uur meert het Franse schip af aan de marinesteiger in de buitenhaven van Vlissingen. Om 9.15 uur örengl de com mandant maritieme middelen van Vlissingen, de kapitein ter zee-vlieger Harthoorn, een be zoek aan deze Franse oorlogs bodem. Om 10.30 uur brengt d-e burgemeester van Vlissin gen eveneens een bezoek aan het schip een bezoek.emoli-ien brengt de Engelse mijnenve ger HMS Soberton eveneens een bezoek aan Vlissingen, Op 18 en 19 mei wordt de burge rij in de gelegenheid gesteld dit schip te bezoeken

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 3