MADAME NIEKRASZ: EEN LEVEN AAN CHOPIN GEWIJD POLITIE NERGENS BRANDSCHOON GODLINZE BEGREEP SANTANERA NIET „Mijn haargroeimiddel helpt echt" PLEUNIE af Poolse muziek in het buitenland Alle Amerikaanse politiediensten corrupt GRONINGSE MARMERKONING GAAT KINDERPARADIJS STICHTEN binnenland buitenland ANDERELOOP WEEMOED S'l FREE-LANCE I ïrote Sterren 66 o sPeeL1üm vol I ?even Hond "Robm "nd the Christus Memoires Schenkingen Koningin Machtsovername (Van onze correspondent LONDEN Sommige wij ken van de Britse hoofdstad worden beschouwd als te zijn overgenomen door be paalde groepen van vreemde lingen. Earls Court is de Au stralische buurt, het deftige Golders Green telt volop Joodse uitwijkelingen, zwar te Westindische gezichten zijn in Brixton het talrijkst, sinds lang wordt Kilburn als Iers beschouwd en veel Po len streken na de oorlog in South Kensington neer; dit laatste gebeurde toen de kwart eeuw een aanvang nam die de grootste en meest gevarieerde invasie te zien zou geven waaraan Engeland heeft blootgestaan. Een plechtigheid in een sy nagoog speelt zich in mijn herinnering in Golders Green af, hoewel ik aan de andere kant van Londen woon en er vlak om de hoek ook een dergelijk bedehuis staat. Zo gaat dat immers. Het komt zo uit dat nauwelijks een paar straten ver een Poolse vriend woont, maar South Kensington kwam me voor de geest bij het verzoek van Nederlandse kennissen twee jaar geleden om mee te gaan naar de voorzitster van de bond van Poolse musici in het buitenland. De eerste be sprekingen werden gehouden die zouden leiden tot het op voeren van de opera Halka door Het Brabants Orkest, dus de hulp van mevrouw Stefania Niekrasz was nodig en tussen de tien miljoen Londenaars woonde als niets meer dan vanzelfsprekend de kleine oude dame op de juis te plek, hoewel de stad tweeduizend vierkante kilo meter beslaat. Stefania Jagodzlnska was in de jaren negentig geboren. Ze trad sinds haar zestiende jaar als concert-pianiste op. Paderewski moedigde haar aan, de pianist en componist en staatsman, wiens raad ze maar gedeeltelijk opvolgde, want inplaats van haar stu die voort te zetten in Parijs trouwde ze de architekt Fe lix Niekrasz, zodat haar le ven een andere loop nam. In het voorheen Oostpruisi- sche Thorn, dat de oude Poolse naam Torun heeft en de geboorteplaats was van de vijftiende-eeuwse sterren kundige Copernicus, begon ze een conservatorium. Later stichtte ze het Oostnoolse Muziekinstituut. Verering voor Chonin werd haar richt lijn; ze schreef en gaf voor drachten over haar geniale landgenoot, lang voordat ze kon vermoeden dat ze de oprichtster van een Chopin- school in Londen zou wor den. Haar man stierf in een con centratiekamp. Met haar dochter Maria was mevrouw Niekrasz in Siberië terechtge komen, maar het tweetal slaagde erin het Midden-Oos ten te bereiken. Daar werden concerten gegeven voor de Poolse militairen onder Brits bevel van wie er na de on dergang van Duitsland en overweldiging van Polen door de communisten zo'n veertigduizend zich in Lon den vestigden en meer dan dubbel zoveel elders in Groot-Brittannië. Professor laten plaatsen bij de Festival Hall aan de Theems. Het plan werd een paar jaar ge. leden door het bestuur va( I Groot-Londeu goedgekeurd en Madame Niekrasz reisö» naar het dorpje Zelazow» Wola bij Warschau om aaide te halen die onder het voet stuk zou worden gestrooid. Maar het Is tijdens haar le ven zover niet gekomen; er I kwam niet genoeg geld bij elkaar, niet van Britse wel- willenden en niet van de ve- ie, vele emigranten die nog maar heel zelden in grote aantallen zijn te bereiken, al Is er nog de pathos van een Niekrasz trad honderden ke ren in het bijzonder voor oorlogsgewonden op. Ze is nu gestorven en einde lijk los ik de belofte in iets over haar te schrijven. Die toezegging had haar genoe gen gedaan. Als een vogeltje had ze zitten tjilpen in de kamer met de grote vleugel en de herinneringen aan Chopin. Op de deur was een affiche geprikt waarvoor aan de wanden geen ruimte was: een oproep voor bijdragen om een standbeeld van de Pools-Franse kunstenaar te uitgeweken regering en al J| valt er soms plotseling streepje licht op het Polen I dat dertig jaar geleden door 1 de Geallieerden aan Stalii I werd overgelaten, het Polei I van generaal Marzek s pait-I serdivisie die bij Arnhem vocht. Opgewekt als professor Nie-1 krasz was, trots op h bond van zulke musici Stokowski, Strawinski ea| Askenase, druk pratend lil haai laatste levensjaar over de Halka-opvoeringen ta Ne l derland, het blijft onmogelijll anders dan met enige wee l moed aan zo'n overgeplante I bloem te denken. (Van onze correspondent) WASHINGTON De cor ruptie onder de Amerikaanse politiediensten neemt hand over hand toe. Er is bijna geen grote stad meer waar de poli tie een goede naam heeft. Er is sprake van een epidemie van corrupte praktijken. In de stad New York wer den in de eerste helft van de maanid maart 16 detectives op verdenking van corruptie in staat van beschuldiging ge steld. Zij zullen binnen afzien bare tijd voor de rechter ver schijnen. Twee Grand Juries van onderzoek houden zien in New York bezig met het on derzoek naar de vraag hoe grote hoeveo neden door de politie in beslag genomen he roïne onder de neus van de politie konden worden ont vreemd. Verder laten zich veel - volgens sommige insiders de meeste - Newyorkse politie mannen omkopen door wetso vertreders van allerlei soort. In Philadelphia is evenals eerder n New York een spe ciale commissie benoemd om de politiecorruptie op te me ten. Het is inmiddels duidelijk geworden dat die corruptie „wijdvertakt en systematisch" is en op alle niveaus van de politiedienst voorkomt. In Phi ladelphia zal een speciale van politie en diens vanger de laan uitgezorfl om „het openbare vertrou»] in de politie te herstellen". AMSTERDAM „Oh sch weldig!". Kus links, kus rt lijk. Wat een rol hé. Oh Pleuni Touw. Acteurs oud in de hand, in de foyer va> theater, waar we sa men de ken van het blijspel „Slippe Een oud-collega, mannelijk bedenken. goh meid ha ha toen ik je zo za! voor de buis toen mot' pakweg tien jaar geleden, andere stuk en jij moest n Dat wil zeggen: alleen evei wist niet wat ik zag van d Eerder diie dag zaten w-e op d- etage varr Indfra Kamadjojo, 1 „De Stille Kracht" de rol spe lend van de drinkende gok kende regent van Ngadjiwi Pleuni, even verleidelijk als ii de serie en veel jonger ogen», I de iaar die ze opgeeft, wilde niet alleen praten. Aai de telefoon had ze haar stand punt kordaat, op het pinnige af. verdedigd: „Nee hoor. Als I ie m?t my alleen wilt prater aan doe ik het niet. Pertinent niet. We hebben zó prettig sa mengewerkt bij de repetitie: en opnamen, dat ik nu niet. ineens alle eer voor mij wil: gaan opeisen". !2iar was nieit de eil|ige ÏS+eie7 ^'a- het interview (na dat 67-jarige Indra ons stra lend heeft uitgelaten met de woorden: „Jullie zijn twee Jonge mensen, dus i-k zou zeg gen, gebruik de avond verder 1 dle, leuke eigentijdse I pacten te leggen") bekent ze ?™'er. ee" royaal met knof look bereide maaltijd: „Weet te' 7oLJlnd ket naar, om niet «m *gge" stinkend vervelend, e ziel en zaligheid lettorfiaa r,te zie" in druk" (Metc s' Daarom zei Hugo ®et ff' e*e? vniend): „Meid, E f. ie doet met al die 5*^' Je zegt, naar ]n j I' «v JV- ii'Lt LUCT, hlilïf nt)'e daarop wil terug- «,m °P die manier lieg je eigener hel0t- Soeza rond J<? vorf? Persoc>nt3-e af'. Nou, dat vond ik doende een moordidee en zo- eigenlajk". openbare aanklager worden benoemd om de Augiasstal te reinigen. - In Houston (Texas) is een politieman in staat van be schuldiging gesteld en zijn tal van anderen in staat van be schuldiging gesteld wegc >.- corruptie die betrekking bee't op hard drugs - Daartoe geïnspireerd door onthullingen in het dagblad „Minneapolis Star" heeft de burgemeester van Minneao-';s Richard Lugai. de commisjaris - Chicago, dat al lang gewend is aan schier uitroeibare corruptie politie heeft nu een conw» die zich speciaal moet houden met geweldpte door politiemannen. Vorig werden dertig politienw in Chicago, veelal wegens aannemen van steekpenni: tot gevangenisstraffen vs deeld. Sommige politiem: stellen verkeersovertreden de gelegenheid voor bij1 beeld 5 dollar de balp» kopen waarmee de di' van Hermandad een bek» dreigt uit te schrijven. De groeiende aandacht politionele corruptie waarschijnlijk gevoed doorj grote devaluatie van het trouwen dat Amerikanen 1 geniwoordig koesteren vo®1] overheid en haar die: Men zegt aat die vertrou®1 crisis door de Watergate® dalen is verdiept. Er se de Verenigde Staten ge van enige omvang te waar algemeen wordt nomen dat de politic schoon is. BERT VAN van cpn Ne© niet". van gereformeerd p -Hipper!^ d°Chter te:itwnTaaar me' L -En 1 huize". toe ';oe noUp Schenk En dan nog ,eens in"' fen et"'0aarz? nd: "J® ze wa" zondag dit Z°a>van op Die hel» L en dat niet jaren a»ht r, heeft me nog achtervolgd, rk heb ook \halve Fravh c- <Uit 1964F Be" my OaviTZ. S™*tra laten Sam- Ward G P a': lng Cr°sby, Ed- en Peter ?nlV;son' Dean Martin ZienNederi„ ,mbo> Falk z^h "herland 1, 20.21 uur. GODLINZE Bruno Saata- nera, de marmerisoning van Goolinze, heeft afstand ge daan van zijn troon. Wat een Europees marmerimperium had moeten worden, en daarmee een injectie voor het Groning se werkklimaat, is volgens de Italiaan blijven steken in niet begrepen goede bedoelingen. De laatste marmervoorraden werden momenteel aan de man gebracht. Kostbare polijst- apparatuur is afgebroken. Personeelsleden zijn ontslagen. De reden, dïe zijne majesteit- in-ruste opgeeft: zijn keer op keer falende pogingen om de voor zijn rijk benodigde kre dieten los te peuteren bij het Nederlandse bankwezen; ma chinaties van zijn vroegere be drijfsleider en de groeiende weerstand tegen zijn persoon blij de bevolking van Godlinze, een vijf jaar geleden nog vol ledig onbekend terpdorp, dat kennelijk geen raad heeft ge weten met de als een Mecenas opererende Bruno. Met veel gevoel voor theater en erop toeziend, dat deze uit spraak ook inderdaad geno teerd wordt, laat hij op dic- teersnelheid weten: ,,Eens was ik een koning, maar ze hebben me mijn titel afgenomen. Ei genlijk is mij hetzelfde ge beurd als Christus". Als ik lach, springt hij op: „U mij niet geloven? Wacht! Waöht miaarl". In een weinig modieus gesneden kostuum snelt hij naar het buffet van zijn restaurant om even later terug te komen met een kloek, in lederen Iband gevat gasten boek. „Hier, hier! Wat staat daar?" Ik lees: „Meneer Santanera, ik bid voor Nerveus geblader. „En hier? Wat staat daar?" Ik lees: „Meneer Santaiiera, wat ze U hebben aangedaan ins je reinste discriminaliteit". Een stralende Bruno: „Is dat niet precies wat met Christus ook gebeurd is? Vernederd en verguisd door enkelen en aan beden door velen?" Ik lach opnieuw. Bruno weer weg. Ditmaal wordt me een 'kleiner boekwerkje toegewor pen. Een exemplaar van zijn memoires, getiteld: ,-Mijn strijd in Godlinze", met op ae kaft een foto van Bruno San tanera, zwaaiend met de Ne derlandse driekleur, tegen de achtergrond van een geteken de Davidster. Als ik hem daarover kapittel en zeg, dat wat ze hem in Godlinze ook hebben aangedaan, dat dan toch geen reden is om het met emoties beladen Jodenteken te hanteren, is het zijn beurt om boos te worden. „Oh nee? Lees maar eens, blader dat boekje maar eens door. Dan zul jij zien dat ik gelijk heb ben". Bruno weg. Terwijl hij op de achtergrond telefonisch een partij marmer slijt, blader ik het door zijn biograaf Piet Bakker geschre ven boekje door. Honderdvij fenzeventig pagina's uiterst gezwollen proza, dat op de flap wordt gepresenteerd als „Een relaas van een vertrapte Italiaan, die iets goeds voor het Noorden wilde doen. Een boek dat zelfs de meest ver wende sensatiezoeker met de ogen zal laten knipperen". Bruno Santanera. Uitgerekend deze week is het vijf jaar geleden, dat hij zijn eerste stappen zette in het later door hem „Witte parel van Neder land" gedoopte dorpje Godlin ze. Vanaf dat moment is Bruno niet meer te houden. De plaat selijke pers doet hij kond van het feit dat hij „dit stervende dorp wil doen herleven". Hij laat het dat moet ge zegd niet bij woorden al leen. Omdat hij wil dat God- Hnze hem zo snel mogelijk Ms nieuwKomer accepteert, doet hij aan de lopende band schenkingen. Enkele inwoners, die slechts beschikken over een oude poepdoos worden voorzien van heuse toiletten, een gift die later door sommige persmedia is opgeklopt als zou hij het héle dorp toiletten geschonken hebben. Voor een te bouwen zwembad schenkt hij bij wijze van aanmoediging de eerste 10.000 gulden. Zijn vrouw komt met vijf groene briefjes over de brug voor een in Godlinze te verwezenlijken weeshuis. De bejaarden wor den verblijd met een veldje waarop jeu-de-boules gespeeld kan worden. Een eveneens aan hen geschonken zithoekje met twee banken en een put is inmiddels het mikpunt gewor den van dorpse vernielzucht. Voor de kindertjes van God- linze richt hij bovendien nog een speeltuin in. Zijn meest ambiteuze plan. Godlinze aan nieuw werk te helpen, lijkt echter van het begin af aan gedoemd te mis lukken. Een advertentie, waar in sollicitanten voor een baan bij zijn in het dorp op te zetten carrosseriebedrijf wor den opgeroepen, levert slechts één reactie op. Geen carrosse riebedrijf dus. Maar wat dan wel? Een cash-and-carry-zaak! Nee, zegt de gemeente, daar geven we geen vergunning voor. Uiteindelijk kiest Santa nera, na een reeks van toeval lige gebeurtenissen, voor een groothandel in marmer, later uit te breiden met een negotie in tuinbeelden en snuisterijen. Pogingen om hiervoor de be nodigde kredieten te verkrij gen, mislukken echter één voor één. Terwijl hij hengelt naar een miljoentje of drie, komen de banken niet verder dan vijf ton. Jaren gaan voorbij en Santa nera raakt steeds meer in fi nanciële moeilijkheden. Ten slotte richt de marmerkoning zich zowel tot het échte ge kroonde hoofd in dit land, als tot haar wederhelft Prins Be^nhard. Hij smeekt beiden om koninklijke voorspraak bij het verlenen van kredieten én om kwijtschelding van hoog opgelopen belastingschulden. Maar de beide aangeschreve nen hebben wel andere zaken aan het koninklijke hoofd. Al- de nood het hoogst is, het is dan inmiddels al 1972, werpt Bruno een nieuw wapen in de strijd: hij sluit zich op in zijn directiekeet en gaat in hongerstaking. Na zeven da gen hongeren komt hij wappe rend met de Nederlandse drie kleur weer naar buiten, waar volgens zijn memoires „duizenden nieuwsgierigen reikhalzend pogen een glimp van de Italiaan op te vangen". Een krediettoezegging heeft de hongerstaking niet opgeleverd, 0 Bruno Santanera maakte van het Groningse dorpje Godlinze een toeristische attractie, door het vol te zetten met marmeren beelden. Later, toen het de goedgeefse Italiaan minder goed ging, droeg hij (na een hongerstaking) al zijn bezittingen over aan een stichting. Godlinze heeft eigenlijk nooit begrepen, wat Bruno in het Noorden kwam zoeken: de liefde. Maar ondanks alle miskenning gaat hij door. Zijn jongste plan: het bouwen van een paradijsje voor kinderen van heel Nederland. maar wel heeft hij al honge rend een nieuw idee gekregen: al zijn bezittingen schenkt hij weg aan de gemeenschap. Er zal een stichting geformeerd worden, de „Stichting Ontwik keling Idustrie en Leefklimaat Provincie Groningen", waar van Santanera voor een be scheiden maandgeld directeur zal worden. Nu zijn imperium niet langer particulier bezit is, hoopt hij kred'ietverstrekkers (en dat zou vanaf dat moment dus bijvoorbeeld de overheid zelf kunnen zijn) milder te stemmen. Maar nee. Ook vele nog volgende initia tieven blijken weliswaar te getuigen van een rijke fanta sie, maar weinig begrip voor de Nederlandse volksaard, die miljonairs met idealen altijd wantrouwt als de pest. Al met al ziet Bruno Santane ra zijn plannen mislukken en wanneer eind vorig jaar bo vendien nog blijkt dat zijn bedrijfsleider plannen uit broedt voor een machtsoverna me, wordt het Bruno teveel. Hij besluit de opbouw van een rrearmerimperium verder te vergeten. Kunnen we de Italiaan en al zijn idealen nu verder af schrijven? Zal het nooit meer de moeite lonen om met vrouw en kinderen naar het hoge Noorden te trekken om daar oog in oog te staan met e grootste verzameling van wat de een dan kitsch en de andere kunst noemt? Wis en drie niet! Het ieders oog verpletterende beelden park blijft! Evenals de kolos sale dancing annex bar-restau- rant. Bruno Santanera, die inmid dels zijn boosheid vergeten is en er weer gezellig bij is ko men zitten, zal aanstonds zijn plannen ontvouwen, maar eerst dient de verslaggever nog even in zijn blokje te noteren: Honderdduizenden hebben mij gevraagd wat ik eigenlijk in Godlinze kwam zoeken. Steeds heb ik geant woord: de liefde. Maar al heb ik die dan hier niet gevonden: toch blijf ik hier. Als een kapitein op zijn zinkende schip". En wat die plannen betreft: uit de as van zijn marmerim- perium zal een nieuw rijk moeten verrijzen- De aanvan kelijk als marmershowroom opgezette nieuwbouw zal de bestemming krijgen van kin derparadijs. In en rond deze Godlinzer marmerburcht kun nen we binnenkort een mini- dierentuin verwachten evenals een cowboydorp met pony's, een speeltuin, een treintje dat rondritten maakt, enz. De onttroonde marmerkoning maakt er geen geheim van waarom hij de kindertjes van het hele land zoveel gaat bie den: In de tijd dat zij paardje rijden, diertje kijken, schom melen en tsjoeke-tsjoeken, hebben hun ouders de vrije hand om een keuze te doen uit de enorme tuinbeelden en snuisterijencolleotie van San tanera. Een toonbeeld van goed koopmanschap dus? Bruno Santanera: „Nee, dat is het echt niet. Ik doe dit voor heel de gemeenschap van Godlinze en voor de kindertjes van heel Nederland. Ik wil dat zij allemaal van mij zeggen: die Bruno? Dat is een lieve man. Daaraan ontleen ik mijn zuurstof. Dat heb ik nodig, -oals een sneeuwklokje de sneeww". WIM WENNEKES DEN HAAG Zolang er kalenden bestaan, zal er een markt rijn voor haargroeimid delen. Er zijn al heel wat van dergelijke middelen versche nen en weer verdwenen. Alle maal waren ze duur en nutte loos. Het nieuwste op dit ge bied is Antiscal, „de revolutio naire haargroeihersteller". Zo begint de Consumenten bond deze maand een artikel in haar Consumentengids over het zoveelste haargroeimiddel, dat kalenden een flinke bos haar in het vooruitzicht stelt, wanneer ze de moeite nemen enige florijnen te spenderen aan de aanschaf ervan. De Consumentenbond, in het verleden maar al te vaak ge confronteerd met flauwekul- middeltjes, oordeelde negatief over Antiscal. Althans in zo verre, dat de bond op basis van een aantal gegevens con cludeerde: „Antiscal is nu bij na een halfjaar op de markt, maar wij hebben nog niets vernomen over successen. Dat is overigens niet verwonder lijk, want er is geen enkel middel bekend, dat iets aan natuurlijke kaalheid kan doen". In zijn kantoor, aan de rand van een Haagse volksbuurt, zit importeur H. Oosterman zich al dagenlang op te winden over dit eindoordeel van de Consumentenbond, omdat hij zegt te beschikken over reac ties van gebruikers die het tegendeel beweren: Antiscal zou wel degelijk helpen tegen zogenaamde „natuurlijke kaal heid". Wat heet! Oosterman, tot voor een halfjaar gedeeltelijk kaal, is het zelf gaan gebruiken en kijk nou 's: allemaal nieuwe haren. „Dus meneer wat zeurt die Consumentenbond nou toch. Ze hebben het niet eens onderzocht, maar wel een ne gatief oordeel gepubliceerd omdat er nu eenmaal nog nooit een goed middel tegen kaalheid op de markt gebracht is. Met andere woorden: zij beweren dus in feite, dat we wel knap genoeg zijn om naar de maan te vliegen, maar dat het voor onmogelijk gehouden moet worden dat de weten schap ooit nog eens een mid del tegen kaalheid ontdekt." Antiscal. Drie jaar geleden kreeg importeur H. Oosterman (o.a. actief in de handel in voetcrème en middeltjes tegen badschimmel) een telefoontje van de Finse handelsgezant. Omdat de importeur aan de Consumentenbond bij een eer der contact al had laten weten erg veel waarde te hechten aan een onderzoek door het 0 De Haagse importeur H. Oosterman zegt: „Mijn haar groeimiddel helpt echt!", maar de Consumentenbond gelooft er voorlopig nog niks van. Finse weekblad Nyrkkiposti (dat zes maanden proeven had gedaan met Antiscal en er tenslotte niet onderuit kwam toe te geven, dat daarbij posi tieve resultaten behaald wa ren) ging de Consumenten bond bovendien de betrouw baarheid van dat blad na. Daarbij bleek Nyrkkiposti al lesbehalve betrouwbaar. De aldaar werkzame journalisten zouden zelfs omkoopbaar zijn.... Blijft over het door de Consu mentenbond gesignaleerde ont breken van met Antiscal be haalde successen. De Consu mentenbond laat het bij die constatering zonder zelf een onderzoek naar het middel te hebben ingesteld. Oosterman zegt echter wel degelijk te beschikken over brieven van gebruikers, die niets dan lof hebben over Antiscal. In hoeverre het schrijven van deze brief is ingegeven door commeciële motieven valt niet na te gaan, maar wat wel te controleren is, is de bewering van Oosterman, dat twee Ne derlandse artsen momenteel proeven nemen met Antiscal. Een van hen, de vrouwenarts G.J. Lubbers uit Den Haag: „Ik heb tegen een 14-tal pa tiënten gezegd: probeer het maar eens, want je weet nooit. Ik ben het zelf ook gaan pro beren en ik moet zeggen, dat zij en ik inderdaad resultaten zien. Ik was zelf behoorlijk kaal, maar ik bespeur niu al enige donzige nieuwe haar groei. Het is wel zaak om het middel iedere dag volgens de gebruiksaanwijzing goed in te masseren, maar wanneer je je strikt aan de voorschriften houdt, ja, dan zie je inderdaad nieuw haar verschijnen. Of die haargroei blijvend is en aanhoudt weet ik natuurlijk nog niet. Dat zal in de loop van de komende maanden moeten blijken." Oosterman zelf tenslotte: „Wanneer Amerikaanse we tenschapsmensen met deze vinding waren gekomen, zou iedereen onmiddellijk enthou siast overeind geveerd zijn, maar nu de redding uit Fin land komt, denkt iedereen maar dat het flauwekul is. Nou ja: de toekomst zal het leren." WIM WENNEKES i

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 6