„Er zijn altijd onbeschofte mensen geweest ONZE N „Wie koppelbaas zegt, rijg ik aan het mes" Eis uw wolkje. campfna In De Pri jswi jzer stopt. Ver lie i Tottenhi SCHOUWBURGDIRECTEUR 7Ö\ ZIJN TURKS FRUIT BEST BEZOCHTE FILM 0Ü01U NS: VOOEl VIER TOI VERNIELI Spor Maar u hebt alle reden om door te gaan. üEsr Ét: bfiji WH metW®* TOONTJE VAN E., DE GROTE ONGRIJPBARE binnenland buitenland Informeel Rationeler Rapport Zwendel Koppelbazen en hun praktijken (2) Bungalow Campina-koffiemelk, 't wolkje lékker IT voorde koffie! natuurlijk lekker r Sherry TNO onderzoekt in Tiel fluorkinderen Consumentenbond Leeghwaterplein 26 Den Haag Konsumenten Kontakt Leeuwendaallaan 10 Rijswijk (ZH) Wireldk II Donderdag 11 april 1974 ■■Mi Donderdag 1 april „Ik heb er bezwaar tegen om gebrek aan hoffelijkheid of hoe je het ook noemen wilt als een algemeen ver schijnsel van deze tijd te brandmerken, zoals Stalpers doet", zegt de directeur van een schouwburg. Hij heeft an dere ervaringen. Er is wel sprake om vanuit een schouwburg te spreken van verschillende soorten publiek. Maar geen enkel soort draagt, aldus de directeur, ais bijzon der kenmerk mee de onhoffe lijkheid. „Er zijn altijd men sen geweest, die onbeschoft waren. Maar omdat er meer mensen zijn gebeurt alles méér of minder. Valt iets daardoor mcér of minder op. Het verhaal over onhoffelijk heid ging 50 jaar geleden ook *1 op en zal over 50 jaar nog opgaan". Hij ziet het dus als een kwantiteitsprobleem en niet als een wezenlijk pro bleem voor deze tijd. „Als Stalpers zegt - Ja, ik heb he tverhaal goed gelezen, want het Interesseert me wel dat jongeren minder welle vend zijn dan wij vroeger, dan vraag ik me af of het juist is je eigen welievendheidsvor- men van vroeger als norm te stellen voor nu. Zelf ben ik ook opgegroeid in zeer hiërar chische verhoudingen (baas knecht); je hield je mond; je was ondergeschikt; je deed een deur voor Iemand open uit andere motieven dan hoffe lijkheid; uit afhankelijkheid, want je kon het je niet permit teren", zo graaft de directeur in zijn eigen jeugd. „Zeer zeker Is er ln de schouwburg een ander gedrags patroon ontstaan. Op de eer ste plaats kiezen de jongeren bewuster een programma. BIJ Bram en Kreek heb je een ander publiek dan bij het re pertoire-toneel. Oorspronkelijk kwam dat ook wel tot uiting in de kleding. De gewassen spijkerpakken en open kragen tegenover het gclegenheidskos- tuum. Er is mij voorheen wel eens gevraagd, heb je daar geen bezwaar tegen? Ik geef toe, dat de informele dracht misschien even wat wennen was. maar nadenkend heb ik steeds gezegd: ze hebben ge lijk. Zelf heb ik altijd verkon digd: de schouwburg moet een stuk van je leven zijn; zoiets als het lenen van een boek. Stalpers spreekt van smeer poetsen. Ik heb nog nooit een klacht gehad van een bezoe ker, die zei: mijn buurman stinkt zo! Ja, lomperds heb je overal. Ook hier wol eens; a zit er ook vaak een stuk on handigheid in. Maar die lom perds zitten evengoed tussen het exclusief geklede publiek als tussen het spijkerpak-pu bliek". Het exclusief geklede pu blick wordt steeds kleiner. Bovendien zijn de scheidslij nen bij het schouwburgpu bliek niet te trekken via de kleding en het uiterlijke ge drag. Je hebt een wat moei zaam en ouder wordend pu bliek voor liet repertoire-to neel; het operette-publiek is ook weer een aparte oudere groep; het mini-theater trekt een wat intellectualistisch jong publiek; een andere groep loopt op het sterrentoneel (bv. Pirandello met Steenbergen) en dan heb je nog een abonne menten-publiek voor de revues. Maar de gedragscodes van de verschillende publieken verschillen weinig. Ja, de ouderen reageren wat minder conventioneel en speelser, maar ze zijn niet meer luidruchtig; de zaal is niet vuiler; bij de koffiebar is er geen sprake van minder correct gedrag. De minder cor recte mensen zitten in alle leeftijdsgroepen. Wat de groe pen ook gemeen hebben en wat je vroeger niet had: als de voorstelling duidelijk onder de maat is, gaat men de zaai uit". Zo ei'Vaart de directeur het. „Stalpers beweert, dat de klad gekomen is in het zich zelf in dienst stellen van de ander. Daar zet ik een groot vraagteken achter. Ja, het beeld van de maatschappij is rationeler. We hebben minder tijd, waardoor er sprake is van een minder persoonlijke benadering. Maar bij het schouwburgpubliek is die be reidheid wel aanwezig. Het is meestal zo: to je doet, zo je ontmoet". De kassier, die aan de kassa, duizenden mensen ziet passe ren, valt hem bij: „De meeste mensen zijn erg vriendelijk en beleefd. Er zijn uitzonderin gen. Maar ik neem aan, dat die er altijd geweest zijn. De meeste mensen reageren ple zierig, als je het zelf ook bent. liet heeft met deze tijd weinig te maken. Ja, er is een lossere toon, maar geen incorrect heid" „Ik praat", aldus de direc teur, „wat minder hooggeleerd dan prof. Stalpers, maar wan neer hij in zijn goed verstaan bare verhaal op het eind het be grip „autoriteit" weer invoert, dan is dat zo'n beladen woord. „Men is niet meer hoffelijk te genover „autoriteiten", staat er te lezen. Als ik uit meer dan 100 programma's ieder jaar een keuze moet maken, ja, dan ben ik een autoriteit. Daar ben ik voor aangesteld. Je pro beert In wisselwerking met het publiek tot een goede keu ze te komen. Maar degenen, die daar tegenin gaan stellen zich evengoed ais autoriteit op. Ik vind wel het jammere in deze tijd, dat ledereen, die Iets te zeggen heeft, met een negatief beladen woord als „autoriteit" gebrand» wordt. De pers speelt dan] ook een rol; al ben ik vooij controlerende taak van pers. Maar het gevaar zit e dat degenen, die iets te zegj] hebben hun mond houden J angst. Ze distantiëren zich i het gedonder. Het werkt ni lig, want op deze wijze staan bepaalde dingen meer", zo lucht de directe zijn hart. Hij besluit: „In schouwburg komen jaarlii 'ond de 100.000 mensen. kunt dus wel zeggen, dat een bepaalde indruk van l publiek in een schouwkr kan krijgen. En dan moetj zeggen, dat ik het niet zit vaar als Stalpers het in Stem zegt, De gedragspatr wijken niet zoveel ai vroeger. Er is wel sprake i andere gedragsvormen, die zijn niet minder Wel speelser en opener". HENK EGBEIll (Van een onzer verslaggevers) „Mjj maken ze niks, jongetje. Geloof dat nou maar. Ik heb er trouwens ook geen barst zin om er met jou over te praten, is dat begrepen? Laat de autoriteiten maar lullen, ze snappen er de ballen niet van. Ik ben gieen Fraudeur. Ik heb nooit iemand belazerd. Eerljjk, voor vijfhonderd piek in de week kun je de hele handel van me overnemen!" Toontje v. E. (43) heeft vannacht slecht geslapen. Elke dag verwacht hij zijn vijfde hartaanval. Het zweet staat voortdurend ln dikke parels op zijn voorhoofd. Maar hij rookt als een schoorsteen, middelgrote sigaren. Zijn ge le overhemd staat tot de na vel open, hij draagt er een gestreept polobloesje onder. In zijn dasspeld schittert een batterij diamanten. Hij is on geschoren en in een zure bul. Eind december 1972, diuis bij na anderhalf jaar geleden, heeft de Sociale verzeke ringsraad (SVR) een geheim, maar uitgelekt rapport uitge bracht over de „Ronselaars- organisatie v. E. te Nijme gen", waarin deze ziekelijke man als een miljoenenmani pulator wordt bestempeld. Met het uitlenen van Neder landse arbeidskrachten in Duitsland zou de door hem geleide groep ondernemingen per jaar minstens 16 mil joen winst maken. Op dat moment zou v.E. 1700 man over de grens aan het werk hebben gehad. Anton Marie v. E., door som migen gerekend tot de top van de Nijmeegse onderwe reld, stond aan de schand paal. Pea-s, radio en tv vielen over hem heen. In alle toon aarden werd schande over hem gesproken. Niu zegt hij: „Och, jongetje, die publiciteit heeft miij geld opgebracht. Toen het in de krant kwam, hebben ze allemaal netjes hun excuus gemaakt: de So ciale Verzekeringsraad, het GAK Nijmegen, zelfs de So ciaal-Economische Raad!" Volgens het SVR-rapport heeft hij jarenlang virtuoos gegoocheld met firma's, NVs, BVs en schijnibedrijf- jes om op die manier gigan tische bedragen achterover te drukken. Geld, dat hij in Duitsland aan loonbelasting en sociale premies had moe ten afdTagen. Hij hield het wel in op het loon van zijn personeel, maar stak het in eigen zak. Naar schatting ƒ.16 miljoen per jaar. Geen kleinigheid. Toontje v.E. heeft het altijd glashard ontkend, ook nu weer. Hij zegt: „Al die dikke dossiers over mij, het is voor negentig procent ambtena- renfantasie. Ik heb nooit mensen in Duitsland gehad. Allemaal leugens en laster. Toen die kranten over miij schreven, had ik eigenlijk recht op sociale bijstand, vanwege mijn lvaliditeit. Vo rig jaar heb ik weer wat kunnen verdienen, in de handel, maar op het moment zit ik weer aan de grond, zo Is dat!" Overigens maakt het inte rieur van zijn woning, een vooroorlogs rijenhuis met er ker aan de Bruiglhardt van den Berlglhisitraat in Nijmegen, Depaald geen armetierige in druk: zwaar meubilair, geca pitonneerde deuren, een kast vol Meiser-porcelein, een du re zeeslag aan de wand plus een sjiek geschilderd portret van een meisje, dat duidelijk verwantschap heeft met de m eng leder gehulde juf frouw, die me heeft binnen gelaten: Hannie v.R.. volgens het v.E.-dosaier zijn huis houdster en concubine. Na enige tijd brengt Hannie v.R. koffie. Het kan weer wat lijden, blijkbaar. Het ge sprek komt tóch op de kop- pelbazerij. Toontje, woedend: „Wlie hier in huis het woord koppelbaas gebruikt, rijg ik eigenhandig aan dat mes, is dat duidelijk!?" Bedoeld mes heeft veel weg van een sa- mouraizwaard. Het staat bin nen zijn handbereik in een standaard. Vanaf dat moment spreken we van uitleenbe drijven. „Ik wiil je één ding zeggen: wie tegenwoordig als Neder lander personeel uitleent in Duitsland, moet geld mee brengen. Er is geen droog brood meer aan verdiend, jongetje. Of het vroeger an ders was, kan ik niet weten. Ik heb er nooit mee te doen gehad. Maar je hoort wel eens wat, snap je?" Hij heeft ook een overtuigde mening over mensen, die zich aan Duitse bedrijven la ten uitlenen. Deze: „Er deugt geen vijf procent van. Het zijn allemaal profiteurs. Ze wisten allemaal, dat het geen zuivere koek was. Wie van zijn baas acht Mark uurloon vraagt, snapt verrekte goed dat er dan geen premies en geen belasting betaald wordt. Ze moeten nou niet de on schuldige engeltjes gaan uit hangen!" Eind 1972, na een uitvoerig onderzoek door inspecteurs van de SVR, is hij beschul digd van een gigantische m iljoenenzwendelAlle denkbare instanties hebben zich met hem beziggehouden, ook de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst FIOD. Het GAK Nijmegen sleepte hem ln april 1972 al voor de kan tonrechter in Arnhem, die Toontje v. E. veroordeelde tot het maximum van 10.000 boete of 100 dagen hechtenis, maar de uitgeslapen, ongrijp bare „big boss" ginig in hoger beroep en hoorde er niets meer van. De serieuze vraag is, of hij beschermd wordt. Voor een aantal ingewijden, ook ge zaghebbende en objectieve functionarissen, is dat geen vraag meer. Zij vermoeden het met zekerheid. Voelt Toontje V.E. zich daar om zo -zeker op Nederlands grondgebied, waar men men sen met 100 belasting schuld al opbrengt? Hij zegt cpnieuiw: „Ik heb niets mis daan. Ais ik geld heb voldoe ik netjes aan miijn belasting plichten. Maar op 7 november 1973 heeft de Vereening van Ra den van Arbeid nog een lijst uitgestuurd, persoonlijk ge richt aan de RvA-voorzitters in het land, waarop 52 door Toontje v.E. geleide bedrijf jes voorkomen, die niet te vertrouwen zouden zijn. Wat zegt hij daarop? Alleen dit: „Man, ze lullen uit hun nek haren. Ik lach ermee. Laat ze dan maar met bewijzen bij Toontje komen. Dat lef heb ben ze niet!" Hij is bepaald geen zacht eitje, deze hartzieke potentië le steuntrekker, die nog aan zijn ontbijt moet beginnen: twee sneetjei komijnekaas op een bondje („het ontbijt van een miljonair!") Is hij nog altijd onverkort actief in de branche? Volgens officiële Inlichtingen heeft nog min stens tot augustus 1973 met bepaalde bedoelingen zijn stamboom van bedrijfjes uit gebreid: o.a. Mantiri Co. B.V. (12-8-1973) en Metaal- handel Spier N.V te Haarlem (23-8-1973). Zijn reactie: „Dat heeft niks met uitlenen van personeel aan Duitsland te maken. Het zijn gewone handelsonderne mingen, waarvan de holding tn Panama zit. Gaat 't jou verder wat aan?" Om ons oponthoud ln de kamer te rekken laat ik ach teloos wat namen vallen van figuren uit de „uitleenbran che". Hij zegt, niemand van deze lui te kennen en er ook 0 In Mill wordt een niet ge ringe bungalow gebouwd. Toon tje van E. weigert toe te geven dat dit zijn nieuwe onderlcomen wordt. geen „zalk" om te geven. Maar binnen 48 uur blijken sommi gen van hen vanuit Nijmegen een telefoontje te hebben ge had, waarin duidelijke dreige menten verpakt waren. Het heeft er alle sohijn van, dat de „Organisatie v. E." nog altijd op volle toeren draait. Noord- Limburgse „concurrenten" kunnen daarvan een boekje opendoen. Zij kunnen 1000 „verdienen" door 's nachts om 1 uur aan het Venlose station te verschijnen. Of echtgeno tes worden geïntimideerd met zulke telefonische lieflijkhe den: „Uw man komt voorlo- uig niet meer thuis. Als u hem thuis krijgt, zit zijn lijk in een koffertje". Bij brief van 7 november 1973 heeft het bestuur van de landelijke Vereniging van Raden van Arbeid erop ge wezen, „dat het uitlenen en/ of te werk stellen van Neder landse werknemers in Duits land weer sterk is toegeno men". Uit volgende artikelen moge blijken, dat er ondanks a) duidelijke „geruststellen de" beloftes van minister ds. Boersma (27-12-1972), b) be paalde aanpassingen in de Duitse wetgeving, en c) het „in hoogste staat van paraat heid" brengen van tal van Nederlandse controle-instan ties aan het fenomeen van de malafide koppelbazerij nog praktisch NIETS is gedaan. Volgens officiële, interne mededelingen wordt zeker 70-80% van de uitleenmarkt nog steeds door Toontje van E. en staf van 4 adviseurs (met naam en toenaam be kend beheerst en leggen zijn 14 hoofdagenten, daarin bijgestaan door 39 agenten („Vertreter"), subagenten en stromannen (eveneens met naam en toenaam bekend!) nog dezelfde toegewijdheid aan de dag als in het najaar van 1972. Eind 1972 verplaatste v. E zich al in een Continental (beweende prijs: ruim 80.000,-). In de kring van ambtenaren, dlie zich met zijn „organisatie" bezighoudt, gaat het verlhaal van de SRV-inspecieur, die zich be leefd door Toontje naar de treiin liet brengen en hem onderweg een compliment maakte over zijn vierwielig pronkstuk. Toontje, niet mis van de tongriem, verklaarde aat hij alweer een nieuwe oar in bestelling had, hoewel de onderhavige nog geen 10.000 km had gedraaid. En toen Toontje de verbaasde reactie van zijn gast be speurde, zou hij er als top punt aan hebben toegevoegd: „Zie je dan niet, kerel, dat de asbak bijna vol is?". Missohien leeft hij er wel naar! Als je hem moet gelo ven heeft hij evenals eind 1972 eigenlijk geen inkomen. Maar in het riante, bosrijke bungalowpark in Mill, aan de Surinamelaan, is zijn toe komstige landhuis in aan bouw, dat naar schatting ze ker 500.000,- gaat kosten. Inclusief zwembad en sauna. Voor de grond, 12.500 vier kante meter, heeft hij al 125.000 gulden moeten neer tellen. „Hier bouwt meneer Van Osch, uit de Burghardt van den Bergbstraat in Nij megen", vertellen de bouw vakkers gedienstig. Weten zij veel? Anton Marie v. E., de on grijpbare, vraagt: „Laat mij er alsjeblieft buiten, het is zo slecht voor mijn gezond heid. Als ik straks weer in het ziekenhuis lig en zo'n zuster komt bij me met een stuk over mij in jullie krant, dan ga ik misschien de pijp uit, snap je?" Inderdaad, dat is mijn bedoeling niet. t wordt vervolgd) (ADVERTENTIE) MEUWRWieS AMSTERDAM (ANP) Hoewel het bioscoopbezoek in 1973 met 6,2 procent is toege nomen, heeft de Nederlandse bioscoopbond nog wel verlan gens. In het zojuist verschenen jaarverslag 1973 wordt erop aangedrongen, dat het film- en bioscoopbedrijf in het lage btw-tarief wordt geplaatst. Voorts wordt gewezen op het schadelijk effect van de uit zending van bioscoopfilms voor de televisie, met manie op feestdagen en in de week einden. Tenslotte noemde de bioscoopbond de huidige situa tie rond de bioscoopwet on houdbaar. De bond vindt, dat regering en parlement do filmkeuring nu ein,gelijk eens definitief moeten regelen. Er waren in 1973 26,5 mil joen bezoekers, die zorgden voor een bruto-omzet van 105 miljoen gulden. Nederlandse speelfilms hebben belangrijk bijgedragen aan deze gunstiee ontwikkeling. Zij trokken liefst 21 procent van het totaal aantal bezoekers. Onder d» twintig meest bezochte films namen Nederlandse produkties de drie eerste posities in, ach tereenvolgens „Turks Fruit", „Bij de beesten af' en Frank en Eva". Hoewel ook in 1973 een aan tal exploitaties moest worden beëindigd, nam het aantal bio scopen voor het eerst sinds vele jaren toe, namelijk van 377 tot 381 (exclusief 12 reis bioscopen). (ADVERTENTIE) Wie Spanje kent,kent Osborne sherry Caildad Superior HAARLEM (ANP) Nederlandse Spoorwegen ben een bedrag van 401 ij uitgegeven om verb aan te brengen in de toestand van de stations t Westerveld en IJmuiden op j lijn Haarlem-IJmulden. Er was zoveel,vernield datl het publiek zidh met klacbl tot de NS wenidlde. Het gil ste bedrag namelijk f 14Cl is uitgageven in Velsen-IM den (Oost) waar een trajl bouw met wachtkamer is] reedgekomen. Een halve tol besteed aan het station ij terveld. IJmuiden kreeg 'm j hoofdgebouw een nieuwe letglroep en de perronkapj deriglng een opknapbeurt. De Nederlandse SpoorwiJ verwaahten dat men n sportiviteit zal tonen tegej ver haar elgemdlomimen. TIEL (ANP) Na i ting van de fluoridering het drinkwater in Tiel I de werkgroep tand- en i ziekten TNO besloten de| bitten van ruim 300 kini tussen de 4,5 en 6 joarl middel van röntgenfoto! j te leggen. Oorspronkelijk werd gen diit wericsysteem wat kritiek geuit, röntgenfoto's schadelijk het kind zijn. Intussen wordt getracht! middel van propaganda j het gebruik van fliuortablil en een verandering in I snoepgewoonten de bertl resultaten van de gebitten] de kinderen in Tiel te 11 den (ADVERTENTIE) It ja: hl, i 0 Henk Wery en Theo de Jong Tien weken lang hebben we met u boodschappen gedaan. Daarbij heb ben we gezien dat er vaak geweldige prijsverschillen bestaan - terwijl het toch dezelfde of gelijksoortige pro- dukten waren. Want we hebben wel degelijk produkten vergeleken van gelijke kwaliteit. Ook dan bleven de enorme verschil len in prijs. Dankzij de konkurrentie. Smaken verschillen. Die hebben we ook niet met elkaar vergeleken. Wie 'n "dure smaak" heeft moet daar maar wat extra voor betalen. Maar weet dan wel: het duurste is écht niet altijd het beste. Leden van de konsu- mentenorganisaties wisten dat al lang. Vandaag staat de laatste Prijswpi uw krant. Helaas! Want velen zu| de Prïjswijzers missen, temeer off de prijsstijgingen doorgaan. Maar wel werd duidelijk aangeW dat we toch wat minder duur kun leven door scherp op de prijzen te| ten. Laten we daarmee doorgaan, niet op de schijn af te gaan maar® eens iets goedkopers te proberen J DEN HAAG (ANP) Het aantal deelnemers aan sportto- to nr. 40 bedroeg 423.856. De inleg was f 980.291 Het prijzenbedrag f 414.663. le Prijs: 35 winnaars, die elk priis° SOO961'80 ontvaneen. 2e nam wmnaars, die elk f 116.40 ontvangen 3e prijs: 785 winnaars, die elk f 13,10 ontvangen. "ELSINKJ (SID) Het toernooi om het wereldkamp?- W hertf in He,sin" won Tsjechoslowakijc me? 7!T J"300 Schouwers den de periodestan- rangiiist IT ~Z en voert de voor a c met acht punten Unie mct zes. J>terspeler Vaclav Nedo- 1° <AuNP) - Totten- i Wedstriid PUr .cft 2iin eerste van de halve fina" UEFa toernooi om de '-eipziêil, Lokomotive I Bij dé 2~1 gewonnen. I ói het aWas de stand 2—0 I *en In h van de Engel- LokomVve h^ft ''^ft I "loeiijiir f het bijzonder [beheersten d„ Z. ,I?e Engelsen I en de openin 1? volkomen l'ers Ila j*®™8streffer van Pe lden Was verdiend6" kWar"er d [|b»Lde<)'?7plvewankelde toen dl "tand pp rnnuul Coates de kl teund Tof-0 bra<*t- 'Ge- k| -"Wiek (er een geestdriftig Sluwere) Ware" 70.000 toe- lui ts<.ro herstelden de zicfh in de tweede JADVERtent'E) schl spel lerl de.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 16