GERARD REVE: SCHRIJVER VAN „HET LIEVE LEVENn
„Arbeiders moeten in ommuurde steden wonen
waar ze alleen met een pasje uit mogen"
15 mei verschijnt Gerard
Reve's nieuwe boek
„Het lieve leven"
met brieven aan
Carmiggelt, Ab Visser
en Frans Pannekoek
17 mei treedt Gerard
Reve op in eigen
t.v.-show als zanger
als conferencier
en als balletdanser
Rome maakt jaclifl
op de Fiat-500
Dodencultus in Wenen
Dagelijks 220 begrafenissen
HONKBAL
SPECIAL
VAN NCRV
1
binnenland
buitenland
Politie
Communisme
Homofielen
Calvinisme
Recht en rede
Het lieve leven
ZATERDAG
Zaterdag 6 april 197^
Hij neemt snel zijn post
door, waaronder een hele
bundel fanmail naar aanlei
ding van dat t.v.-interview
en zegt: „Als je voor de t.v.
spreekt of voor een groot
publiek moet je alles inten
siveren. Het is iets om de
mensen wakker te schudden.
door
JULES KOCKELKOREN
Reve (het
In zijn naam
Gerard
„van t"
heeft hij laten vallen)
zorgde onlangs voor een
stuk nationale opschud
ding door in een t.v.-
interview te verklaren,
dat over een jaar of tien
Nederland gebukt zal
gaan onder een defini
tieve linkse terreur. Vol
gens hem gaat het ge
peupel de macht overne
men en wie nu verstan
dig is neemt zo snel mo
gelijk de benen, zolang
het nog kan.
Een uitspraak, die wel
om enige toelichting
vraagt. Toelichting, die
hij mij graag wil geven
in zijn huis te Weert.
Hij ziet er voortreffelijk
uit. De Franse zon heeft
hem goed gedaan. Het
rumoer, dat hij met zijn
futurologische uitspra
ken heeft veroorzaakt,
raakt hem nauwelijks.
Maar hij heeft 't dan
toch maar gezegd. Uit
overtuiging of gewoon,
omdat hij nu eenmaal de
uitgekookte stuntman
wil uithangen?
Ik ben uiteraard geen pro
feet, het kan in ons land ook
anders gaan. Maar de ten
dens van rnjjn uitspraken zit
erin, het is een reëel gevaar.
Als je in 1939 op een café
terras op het Rembrandtplein
met een joodse collega zat te
praten en je zou tegen hem
zeggen: „Ik heb een bepaalde
prognose. Over drie jaar wordt
je weggevoerd naar Polen. Je
komt daar met je gezin onder
een douche te staan, waar gif
gas uitkomt en zo worden jul
lie vermoordt. Je inboedel
wordt weggehaald door de Ne
derlandse verhuisfirma
PulsZou die joodse
collega dat dan geloofd heb
ben? Was het niet het toppunt
van onwaarschijnlijkheid?
Wat wij weten van een poli
tiestaat is altijd een ongebrei
delde vrijheid van de politie.
Maar hier gaat het andersom.
De autoriteiten boeten in aan
macht en gezag en de politie
wordit steeds machtelozer door
een onderbezetting van 25
procent en doordat eigenlijk
vrijwel de gehele pens tegen
de politie een hetze voert.
Men probeert de politie im
populair te maken. Er is ge
sproken in het parlement over
toenemende geweldpleging en
delicten etc. Het aantal aangif
ten vermindert wel, maar wie
geeft dergelijke delicten nog
aan? Den Uyl vindt notabene
versterking van de politie de
onsympathiekste van alle re
medies. Waarom? Misdaad
ontstaat door spanningen,
maar een groot deel der mis
drijven wordt voorkomen door
behoorlijke surveillance
0 Gerard Reve woont op een km of 25 van Montélimard in Zuid-
Frankrijk, aan het begin van de Lage Alpen, 180 km van de Mid
dellandse Zee op 742 m hoogte. Hij heeft daar op een bergtop
eigenhandig een huis gebouwd, zij het een klein huis, niet groter
dan een karnervertrek. Hij moest alle materialen met zijn bestel
auto omhoog brengen: 600 houtblokken van 30 kilo elk, alle zand,
alle grond en zelfs alle water. Inmiddels heeft hij water, omdat
hij een afwatering aanlegde vanaf het dak naar een waterreser
voir in de grond. Rond zijn berghuis bezit hij mderhalve ha, gro
tendeels bestaande uit verticaal gelegen land, zo steil dat men het
niet betreden kan. Het nieuwe huis nadert thans zijn voltooiing.
Inmiddels heeft hij op tien km afstand, in het dal, wegens de on
bereikbaarheid van zijn bergwoning, nog een groot huis gekocht.
In feite drie achter elkaar gelegen huizen. Naast dat huis ligt de
ruïne van een kerk. Achter dat huis ligt een grote tuin, die vroe
ger een kerkhof was, dat zich ook onder het woonhuis uitstrekt.
Zo slaapt hij boven 30-40 doden. In een oude lessenaar op zol
der vond hij een achttiende eeuws psalmboek „De la grace de
Dieu". Zo noemde hij zijn huis „La Grace" („De Genade").
Geratid Reve wendt zich af
en gaat door het raam staren.
Het is enkele minuten stil en
net als ik denk, dat hij mij
vergeten is, zegt hij opeens
zonder te kijken: „Links be
gint nu progressief te noemen
wat «Heen maar asociaal is en
noemt revolutionair wat alleen
maar crimineel is. Op het
ogenblik zien we een terreur
groeien, die niet rechtstreeks
komt van het gezag, maar van
linkse terreurgroepen, waarte
gen de overheid steeds minder
kian en durft optreden. Een
handivol maniakaal-marxisten
beletten de studenten om in te
schrijv5n aan. de universiteiten
en beletten de professoren om
te doceren net als de naztetraat-
terreur destijds de joodse pro
fessoren terroriseerde.
Het zijn ook dezelfde klan
ken: het ritmisch handgeklap
van niu net al® toen het gebrul
„Juden 'raus". Deze maniakaal-
marxisten willen ook net als
de niaizi's een volkse kunst. Zij
hebben dezelfde overtuiging
als Hitier en Goebels: „Völlki-
sohes Recht ist gutes Redht".
„Bij de intellectuelen en de
kunstenaars bestaat nogal
groot misverstand over de wa
re aard van het communisme",
zegt Gerard Reve en hij be
gint nu fel te worden. „Ze
denken dat het communisme
een progressieve beweging is,
die een hogere maatschappij-
vorm zal brengen. Maar het
communisme is een regressie,
een terugval van wat wij noe
men de „burgerlijke maat
schappij": niet terug naar de
feodale maateahappij, maar
zelfs nog een stadium verder
terug maar de primitieve
dorpsgemeenschap met de ver
goddelijking van het stam
hoofd c» met één totempaal en
één geloof, één ideeënwereld,
één krant, eén radiostation.
Om een voorbeeld ie noe
men, Fidel Gastro heeft op
Cuba de homofielen uit
geroeid. Dat lees je niet iin
Vrij Nederland, maar het is
wel zo. Harry Mul inch zal dat
wel goedkeuren, want hij zegt,
dat homofielen een kliek vor
men. Wat gebeurt er als de
Vieteong in Vietnam een stad
bezet? Dan grijpen ze 20 pro
cent vain de bevoLking, die
leggen ze in kuilen, binden
hun armen en benen aan el
kaar vast, maken ze af en
begraven ze deel® levend.
Nou zeggen ze wel, alle oor
logen brengen gruwelen. Maar
weet je wie die twintig pro
cent zijn, die de Vieteong af
maakt? Dat zijn mensen, die
boeken in huis hebben; men
sen die wel eens brieven ont
vangen met een buitenlandse
postzegel erop. Dat zijn men
sen die een piano in buis heb
ben. Zal Peter Schat interes
sant vinden. Mensen, die een
paar woorden Frans, Duits of
Engels kennen. Weet je wie
het ook nog zijn? De joden!
Resumerend zou ik willen
zeggen: het marxisme is net
zoals het nationaal-socdalisme
een oorlog tegen het intel
lect".
„Mijn broer Karei en ik zijn
helemaal opgegroeid in de
marxistische catechismus",
zegt Geraird Reve. „Ik kom uit
een orthodox communistisch
milieu. Mijn vader was in de
twintiger jaren verscheidene
malen Nederlands afgevaar
digde naar de Kominterncon
gressen in Moskou. Ik wil hier
wijzen op de enorme verwant
schap tussen het calvinisme
en het communisme. Beide
systemen zijn in wezen kunst
vijanden. Bij de Calvinisten
moet de kunst stichtend zijn
en bij de communisten opbou
wend. Bij de calvinisten is de
mens wezenlijk onbekwaam
tot enig goed. In de commu
nistische visie wordt de mens
niet beheerst door de zonde,
maar door het profijtbegin
sel
Het mij distantiëren van
mijn marxistische opvoeding
is een langzaam geleidelijk
proces geweest. De linkse
mensen van christelijke af
komst van het type De Nieu
we Linie zijn overgestapt van
de ene terreur in de andere.
Het communisme is een on
verdraagzame religie. Het
heeft een Heilig Graf in Mos
kou, het heeft twee heilige
boeken. Het Oude Testament
is daar „Het Kapitaal" van
Marx en het Nieuwe Testa
ment „Staat en Revolutie" van
Lenin. Het maniakaal-marxis
me, het communisme, is een
perverse tak van het levens
vijandige calvinisme".
Er vonkt een ironisch lichtje
to zijn ogen als ik hem erop
op dit eenmalige balletoptre-
den, waarbij ook het Neder
lands Ballet danst met het
boek „De Taal der Liefde".
Die Hagjhezaugers zingen en
dansen en het operettegezel-
söhiap optreedt met „Reve-lie-
deren". Alles onder regie van
Rob Touber en onder choreo
grafische leiding van de be
roemde Don Lurio. „Lk heb in
mijn jeugd al balletdanser
willen worden, maar mijn
moeder ontried mij dit geluk
kig", zegt hij. „Maar voor het
eerst en het laatst zal het er
nu van komen. Ik ben op be
vel van de dokter van het
ballet al vijf kilo afgevallen,
dat moeten nog twee kilo
meer worden. Ik krijg thans
regelmatig iojefcties voor de
soepelheid van mijn spieren,
en Don Lurio lacht niet met
mijn baUetlessen".
Wat bezielt deze getuigende
schrijver om in zo'm show op
te treden. Vreest hij geen ge
zichtsverlies, al schreef hij
reeds in „De Taal der Liefde",
in een brief aan Simon Car-
wan t ik
een geboren geinponem"?
„Ik leef helemaal voor mijn
werk", zegt Gerard Reeve. „Ik
stel onmogelijk strenge eisen
aan dit werk, maar daarnaast
voer ik om dat weik aandaotit
te doen krijgen allerlei fratsen
en sprongen uit. Kijk, ik dot
allerlei concessies in dit op.
zicht. Ik dans en spring in «en
Show van massaal amusement,
waarin stukken van mijn
werk opgenomen zij,n. J"
het is mijn werk en blijft
miijn werk. Als ik in zo't
show uit mijn werk lees, zt
ik daarin geen woord en geen
komma veranderen. Zo schrijf
ik in mijn boeken geen i
om een bepaald iemand te be.
hagen. Maar die meedogenloze
eerlijkheid compenseer ik
door bij tijd en wijle ook
boel flauwe kul te verkopen
Ik zeg de dingen, die ik meen,
maar ben daarbij vaak een
zeer geslaagde showman.
Dus vind ik dat alle arbeiden
in aparte ommuurde steden
moeten wonen, waar ze alleen)
met een pasje uit mogen",
0 Gerard Reve: Medogenloze eerlijkheid compenseren met fkmwe kul.'
wijs, dat hem in bepaalde
kringen fascistische neigingen
worden verweten of dat hij
zich behoudende politieke opi
nies heeft aangemeten omdat
het hem meer geld in het
laatje zou brengen (Ben Bos
in De Nieuwe Linie). „Een
fascist noemen zij iedereen die
het niet met het communisme
eens is", zegt hij. „Ik geloof in
zo'n simpele dingen als de on
vermijdelijkheid van het ge
zag. Het wezen van de demo
cratie is, dat de macht door
middel van verkiezingen gede
legeerd wordt. De linkse het-
zers menen, dat democratie
een soort maasavengadering is.
Oppositie-voeren dient te blij
ven binnen de grenzen van
recht en redelijkheid. Over
vijf jaar grijpt links gijzelaars
om bijvoorbeeld een minister
tot aftreden te dwingen. Links
kan zich niet met de gedach
te verzoenen, dat er mensen
zijn die niet-links zijn. Net
zoals vroeger de calvinisten
en de fanatieke katholieken
zich niet met de gedachte kon
den verzoenen dat er mensen
waren, die niet gered en niet
zalig wilden worden. Dat mijn
overtuiging uit eigen hart en
wezen zou kunnen voortkomen
komt bij Ben Bos niet op. Als
mijn broer prof. Karei het
voor de Russische schrijvers
opneemt, schrijft het Russi
sche persbureau Tass dat hij
betaald wordt door de CIA".
Op 15 mei verschijnt in de
boekhandel het nieuwe boek
van Gerand Reve „Het Lieve
Leven". Het is een brieven
boek, brieven aan de etser en
schilder Frans Pannekoek, aan
de romanschrijver Ab Visser
en aan Simon Carmiggelt.
Heel v-el van die brieven be
handelen de wordingsgeschie
denis van het boek „Lieve
Jongens". Gerard Reve leest
mij vele passages uit die brie
ven voor en m.i. is het peil
hieraan minstens zo hoog als
van de brieven in ,.De Taal
der Liefde". Hoger zelfs, want
ik meen dat zijn verbeeldings
kracht, zijn beeldend vermo
gen gespannener, ddchterlijker
en zelfverzekerder is. „Het
boek is nog niet verschenen,
maar wan de eerste oplage
(20.000) zijn reeds 19.000
exemplaren bii "noraanbieding
verkocht. En or 17 mei wordt
dan de grote vijftig minuten
durende t.v.-show rond en met
Gerard Reve in kleuren uitge
zonden. Het wordt een ont-
spanningsiprogramima met Ge-
raTd Reve als conferencier,
zanger, zelfs ate balletdan
ser.
Dat laatste in een optreden
samen met Adèle Bloemen-
daal. Hij is er enthousiast over
en bereidt zich intensief voor
|1I WIT
„Ik dans en spring in een show van massaal amusement".
(Van onze correspondent)
ROME Vooral in Rome
wordt momenteel een groot
scheepse jacht gemaakt op de
Fiat-500. E ris goud te verdie
nen aan en met het kleinste
modelletje uit de grote serie
auto's die deze Italiaanse fa
briek op de markt brengt.
De piepkleine Fiat is zeer ge
wild bij automobilisten, op de
tweede-bands automarkt cn bij
dieven. Allen hebben uiteinde
lijk hetzelfde doel voor ogen:
geld verdienen en bezine spa-
rem.
Veel automobilisten zoeken de
kleine Fiat vanwege zijn uit
gesproken zuinigheid. Met pak
weg 6 liter benzine kom je
zo'n 100 kilometer ver en dat
kan van de grotere modellen
bepaald niet gezegd worden.
De benzineprijs is de laatste
maanden in Italië dermate hoog
geworden, dait vele automobi
listen noodgedwongen hun wa
gen laten staan voor niet
strikt noodzakelijke ritten.
De 500 kan een uitkomst bie
den, ook al in het chaotische
stadsverkeer van de Italiaanse
hoofdstad. De dwergauto is
gemakkelijker te parkeren en
dat is temeer belangrijk omdat
dje politie onlangs de boeten
voor verkeerd parkeren ver
vijfvoudigde. Fout parkeren
kost nu ruim twee tientjes-
De herrie van de motor,
tochtige carrosserie en de n
nimale plaatsruimte - de viel
zitplaatsen zijn er cigenliJ
maar in theorie - wegen si
nadelen niet op tegen M
doorslaggevende voordeel vif
de zuinigheid.
Een nieuwe Fiat-500, in
eenvoudigste uitvoering, kom|
in Italië op dik 3000 gu
binnen een week leveataail
De wachttijd voor de „126" f
ruim het dubbele.
Fiat produceerde de eeiS
tien maanden van 1973
helft minder „500-tjes" dan
dezelfde periode van het jas
daarvoor. De fabriek legt dk|
delijk de (fabricage- en
koop)nadruk op de niewj
„126".
Dat maakt de 500 schaarst!
Vandaar ook dat de twee:
hands autohandel zich zo 1
de kleinste Fiat interesseert,
Er kunnen goede prijzen wij
den gemaakt en dat hel
ook de Romeinse autodievt
ontdekt.
Zij passen bovendien de oui|
truc toe om uit een
verschillende, maar allemaal
gestolen of „gevonden" -
de beste onderdelen samen t|
brengen in een dan „zo get
als nieuwe wagen"-
FRANS WIJNd
NEDERLAND
11.30—12.15 <K) Hoc WI
de computer de b
(Teleac) (ie® 13, he:
16.00 (K) Nieuws (NOS)
TROS
16.02 (K) Grabbelton, tej
filmpjes
16.13 (K) Nosey, het liefsi
stinkdier van Arizoi
film uit Amerikaans
Disney-serie
17.00 (K) Sjoko, program:
voor kindoren, same
stetd door scholieren
17.30—18.00 (K) Algemen
Bijstandswet (Teleai
Zesde en laatste les
18.45 (K) Ti-ta-tovenaar
(NOS)
18.55 (K) Nieuws (NOS
TROS
19.05 (K) Motormuis
19.10 (K) Artiesten helper
Unicef. Artiesten tra
belangeloos op ten bd
van het kinderfond®
de V.N.
Tussen 19.55 en 20.20
wordt het programtra
onderbroken voor Jo j
maal en weerovorzich
21.45 (K) Hawkins.
23.09 (H) Wereld op wielci
Over brandblussers,
maximum-snelheid e
de Foi-d Capri 1600
23.25—23.30 (K) Laatste
nieuws (NOS)
NEDERLAND II:
18.45 (K) Tila-tovenaar
(NOS)
18.55 (K) Nieuws (NOS)
NCRV
I 19.05 (K) Zeskamp, finale.
Eindstrijd tussen de t<
tams van Aradiijk, Anlol
Gendringen, RarlMnge
Mill en W'ierden vanu
de Ahoy-hiaillen
20.40 K) Journaal en weer
verzicht (NOS)
21.00 (K) Farce Majeure
21.30 (K) Eurovisie Songfes
val 1974. Uitzending
vanuit Brighton
23.15 (K) Hier en nu, aclulia
teiten
23.45 (K) Ter afsluiting
23.55 (K) Laatste nieuws
(NOS)
24.00—24.05 He lied van de
week (IKOR - KRO -
RKK - NCRV)
DUITSLAND I:
08.5509.25 Eigendom ver
plicht
10.30 (K) Mensen in het ge
bergte
11.0011.30 Eigendom ver
plicht
14.0014.30 (K) De week,
WENEN In de Oosten
rijkse hoofdstad behoeft de
dood voor niemand geheimen
te hebben. Geïnteresseerden
vindien er hun gading in het
bogirafenismuseum in het ge-
houw van de Weense begrafe
nisondernemers, waar een sup
poost in een keurige witte jas
de bezoekers in de met een
flauwe wierooklucht gevuMe
zalen rondleidt.
Het pronkstuk van het in
1967 geopende museum is de
op 21 november 1828 geda
teerde overlijdensakte van
Franz Schubert, waaruit blijkt
dat de componist te 3 uuir in
de ochtend aian zenuwkoorts
overleed. Hij was 32 jaar.
Voorts zijn er de 19de-
eeuwse uniformen van lijkbid
ders en -dragers en rijk ver
sierde zadeltóleden en halsters
van de paarden die de lijkwa
gens en de rijtuigen brokken.
In een stad waar een vierde
van. de ruim 1.7 miljoen inwo
ners ouder is har 60 jatar,
behoeft enige belangstelling
voor de dood geen verwonde
ring te wekken. Met het oog
op het grote aantal zelfmoor
den alleen in het naburige
Hongarije is wat Europa be
treft het percentage hoger dan
in Oostenrijk heeft de i
delijke overheid verleden jij
een instituut opgericht wij
leivensmoeden worden
pen. Veel van die pa
van deze inrichting zijn -
ieenstaande bejaarden.
De hoofdbegraafplaats
Wenen beleefde dit jaar I
100-iste verjaardag, een
die haar meeste gasten
hebben bereikt. Het "ffl
strekte kerkhof met zijn 1
rijen keurig onderhouden l
ven en zijn hoge bomen 1
indrukwekkende g
menten is een van d
bezochte plaatsen van de
Jonge en oude rouwdrr
stromen 's zondags in d
drommen naar de dodena
waar krijsende braaien
de bomen klapwieken.
Allerzielen raakt het vei
hopeloos in de knoop wan»J]
honderdduizenden in
zwart gekleide Weners te®"
den gaan eren.
Op deze begraafplaats
den dagelijks gemiddeld
overledenen ter aarde bes^
Op het drie miljoen
meter grote terrein a
drie miljoen doden. Door
ligging op 10 km van de
nenstad kan de begraafp|jj
nog aanzienlijk worden
breid.
HILVERSUM (ANP) 1
NOS-radio zowel ais de NO
televisie zullen vandaag in e
ingelaste uitzending aandac
besteden aan de herdenking
dienst, welke in de Notre Dan
in Parijs wordt gehouden
(Van onze RTV-redactie)
De datum van 21 maart
Weer gepasseerd, en dat do
veel zomersporters alweer
■te nodige activiteit denki
Een van die sporten is hon
')a', een sport overigens di
ondanks verschillende pogi
Sen, nog steeds niet is doorg
broken in Nederland.
*n Amerika is een stadii
riot 50. tot 60.000 bezoeke
Odens een honkbalwedstri
bijzonderheid, in o
and blijft dat aantal vaak b
Perkt tot 3000. In de la
'fPortshow" van de NCR!
vanavond om 23.02 u. op Hi
^orsum 3, zal worden nag.
5?an waar dat aan ligt en h
I belangstelling eventue
F kunnen worden aangemoi
deze
den Breejen ging vof
1 horf sPeciaal op bezoek
,„„™urders van grote clubs H
bui 00k met bekende hon!
de. n uitspraken
n j °P de band vastgelegl
<i "Ufende de middaguren
t,„ ..Sportshow" ook wed
16no ,UUr in de lucht.
u., tot 18.00 u., eveneens v|
Hilv,
te
versum 3, om de luisteraa
.ritormeren over alle spol
'viteiten van die da
z?tf!?lder in ieder geval h.
en l?aAuoetba! het Engels
bai e voetbal en vollej
