"Sa.
Tuinachitect A. van der Zwaard over privacy in de tuin:
„Goeie buren gaan bij elkaar op de
koffie via de
voordeur en
niet achterom"
Schore wacht
af hoe hoog
de tunnel-
schade zal zijn
Prachtig
boek over
tuinieren
Stoffering
Kennissen
Privacy
must*#; vav-
Zaterdag 6 «pril 1974
De Alpheuse landbouwer Crist Meeuwsen had een strenge
winter voorspeld. Hij haalde daarmee een groot deel van de pers, zeker alle
land- en tuinbouwvakbladen, want Meeuwsen wordt als weervoorspeller
door menige boer serieus genomen.
"W eliswaar geen boer zijnde, maar als plantenkweker en tuinarchitect even
eens aan het weer gebonden, houdt de heer A. van der Zwaard het oude kran
tenknipsel met Meeuwsen'» voorspelling dagelijks bij de hand. „Om even te
kunnen lachen", zegt hij, „en om wat bij te komen van de drukte". De voor-
ipelde winter immers bief uit en de natuur is losgebarsten met geurend en
kleurend geweld.
De professionele tuinier
draait overuren en de particu
liere tuiriiliefhebber voelt zich
onzeker 'en een beetje opge
jaagd door de plotselinge leinte
die, volgens de deatanriiigem,
zeker veertien dagen voorloopt
op zijn kaïlendenschema.
Voor veel mensen zijn tui
nen een dagelijks plezier en
een interessant onderwerp van
gesprek. Wie zich in tuinen
interesseert, beleeft boeiiende
tijden, want niet alleen is de
laatste jaren de aandacht voor
plant, heester en kruid op
nieuw opgeleefd; er is ook een
hausse in allerlei nieuwe tuin-
vonmen. De heideituin, de ver-
wiMerinigstuin en de tuin van
plavuizen van uitgewassen
d (op beton) zie je in elke
swijik, in elk dorp ver-
lehijnen. Optimisten menen
dit alles voortvloeit uit
oen heroriëntering van de
mens op de natuur. Verstede-
lijkinig en vertechnisering zou
den ons terug naar de natuur
hebben gestuurd.
Het klinkt aardig, maar de
deskundige en professionele
hovenier heeft er zijn twijfels
over. Hij houdt het simpelweg
op modeverschijnselen. Daar
naast, meent hij, wordt de
MtfcuiHere tuinaanleg natuur
lijk enorm bevorderd door de
tegenwoordige mamier van
huizen bouwen. Met die «tuk
jes grond voor en achter je
woning moet je wel iets doen
wi'l je niet voor sohut staan.
Tuinarchitect A. van der
Zwaard wil zover niet gaan,
maar ook hij is niet buitenspo
rig optimistisch gestemd oVer
's mensen liefde voor de na
tuur. „Er zijn er maar genoeg
die gewoon een tuin kamen
kopen", zegt hij, „alsof het om
een stuk noodzakelijke stoffe
rmig gaat, maar het er niet
zoveel toe doet waaruit diie
bestaat als het maar bij de
tiijd is en weinig onderhoud
vergt".
Hoe weinig mensen, soms
v,an de matuur kunnen begrij
pen, wordt geïllustreerd met
een praktijkvoorbeeld diat elke
kweKer en. tuinarchitect uit ei
gen ervaring wel zal kennen:
„De mensen schijnen er vanuit
te gaan dat elk plantje dat wij
leveren in leven blijft. Dat wij
dat leven garanderen. Diezelf
de mensen zetten bij het over
lijden van een familielid wel
een advertentie in de krant
waarin ze raotabene de dokter
en de zuster bedankten voor de
goede zorgen. Maar o wee als
er een plantje dood gaat. Dan
wordt er niet over goede zor
gen gepraat, dan zijn ze in
staat een reikeninig van dui
zend gulden vast te honden
vanwege dat ene dode plantje
van een rijksdaalder."
Het voorbeeld is meer als
anekdote bedoeld dan als bit
tere grap want: „Tuinliefheb-
bers zijn in het algemeen aar
dige, fatsoenlijke mensen. Ik
zit nu zo'n 45 jaar in het vak
en dat lis me altijd opgevallen.
Ik denk dat het komt omdat
natuurliefhebbers regelmatige
mensen zijn met een gelijkma
tig karakter", aldius de' heer
Van der Zwaard.
Mooi voorbeeld van een met zorg aangelegde en onderhouden tuin.
Hoewei er veel mensen zijn
die van een aardig tuintje
houden, échte plainjtenliefheb-
bers zijn er niet al teveel.
„Zeker de helft van mijn
cliënten vraagt miij nooit om
de namen van de planten die
ze in hun tuin krijigen en van
degenen die er wel om vragen
zijn er nog heel wat die dat
alleen maar doen omdat ze het
stom vinden staan ala ze het
niet weten wanneer een buur
man er naar vraagt. Maar met
de echte liefhebbers is het fijn
werken. Op de duur word je
gewoon goede kennissen van
elkaar in plaats van zakelijke
relaties. Je vindt elkaar in die
gemeenschappelijke interesse
voor de plant want als je die
belangstelling eenmaal hebt,
dan verflies je die nooit meer,
zelfs niet als je beroepshalve
met planten te maken hebt!"
Hoewel de heer Van der
Zwaard ook steeids meer hei
de- en grindtegeltuinen ont
werpt en aanlegt, is zijn favo
riete tuin nog altijd dlie met
een gazon.
„De mensen denken d:at ze
v>an het tuinonderhoud af zijn
als ze hun gazon wegdoen",
zegt de heer Van der Zwaard,
„maar dan vergissen ze zich.
Een heidetuin heeft ook on
derhoud nodig, Het zou na
tuurlijk aardig zijn als ge
meentebesturen kudden scha
pen aanschaften, die bij heide-
tuinbezittars de heide van tijd
tot tijd kaal konden vreten.
Omdat gemeenten dat wel
nooit zullen doen, moeten de
heidetuinbezitters zelf voor dat
belangrijke onderhoud zorgen.
Minstens eens peii twee jaar
terugsnoeien is wel het aller
minste dat een heidetuin
vraagt.
Ook tegel- en flagsrtonetui-
nen vragen hun onderhoud om
nog maar niet te spreken van
de verwildenngsituin. Die
vraagt niet alleen een flink
stuk begeleiding (i.p.v. onder
houd. Red.)' maar eist boven
dien dat je verstarad hebt van
wat er in zo'n tuin gebeurt.
Het enige „voordeel" dat al
die alternatieve tuinen hebben
ten opzichte van de gazontuiin,
is dat de onderhoudödw a n g
minder voelbaar is. Je kunt
het werk uitstellen als je eens
geen zin hebt. Een gazon daar
entegen moet dlnie keer per
veertien dagen wonden ge
maaid. Dat mag je niet over
slaan".
De heer Van der Zwaard is
ervan overtuigd dat het gazon
weer terugkomt: „Niets geeft
zo'n mooi ruimtelijk en rustig
vlak als een gazon. Bolders
met kleurige bloemen werken
en contrasteren er prachtig
mee".
Wat is het eerste advies dat
de heer Van der Zwaard als
ervaren tuinarchitect een be
ginnende tuinliefhebber zou
wiillen geven? „Dat hij let op
privacy! Bk heb in het verle
den op de harde manier ge
leerd hoe belangrijk dat is.
Vroeger heb ik nogal geëxpe
rimenteerd met gemeenschap
pelijke tuinen. Twee onder
één kap of blokjes van vijf in
één gemeenschappelijke tuin.
Dat sprak de mensen wel aan,
ook al omdat je dan vijf tui
nen bad voor het geld van
vier, want het was natuurlijk
ook economischer.
Meestal binnen een jaar
echter kreeg ik dan een sein
tje dat ik eens langs moest
komen. Twee buren midden in
zo'n blok hadden dan bonje.
Er moest en er zou een af
scheiding komen. Wèg fraaie,
harmonische gemeenschappe
lijke tuin! En alsof dat op
zichzelf al niet erg genoeg
was, voelde ik me dan ook
no;g schuldig aan die ruzie. Ik
had die mensen per slot van
rekening in een plantsoen ge
zet in plaats van ze ieder een
eigen tuin te geven.
Ik kan tal van voorbeelden
aanhalen van goede buren die
ruzie met elkaar kregen omdat
een te intensief contact achter
om. iemand op de duur ging
irriteren. Ach, u kent dat zelf
wel: die leuke kleuters van de
puren op je terras. Je lokt ze
eerst zelf met snoepjes en
boekjes. Dan, op een dag, ver
trappen ze een zorgvuldig ge
koesterde plant of ze gooien
een bal door die ruiten. Dan
zijn het ineens „die klieren"
van de buren. Maar ze blijven
wel gewoon komen. Het zijn
tenslotte nog maar kinderen
en je hebt het ze zelf aange
leerd.
Daarom zeg ik altijd: buren
moeten goeie vrienden zijn
van elkaar maar om dat te
kunnen blijven moeten ze bij
elkaar op de koffie komen via
de voordeur en niet achter
om".
Voor de heer Van der
Zwaard is heit een uitgemaak
te zaak: een tuin moet een
afscheiding hebben. Liefst van
groen. Het is niet goed een
vriendelijk buurpraatje te
moeten houden, telkens wan
neer je even in je tuin wilt
gaan zitten.
Intussen is het lente in de
tuin en is het de tijd om er
weer eens wat aan te doen!
WIM KOCK
bouw van de tunnel on-
r* net kanaal door Zuid-Be-
üra j aan zuidelijke kant
1 ln( de oude Vlake-brug na-
een spectaculaire fase. De
gigantische tunnelele-
enten, elk honderdvijfen-
L. 'nt'g rneter lang en dertig
peter breed liggen in het nog
,J* bouwdok praktisch ge-
te wachten op het water.
chuvf01*^ 'let n0f> ge"
neiden van het kanaal door
en h„ge zware dam
>d half zai die bar-
e echter niet meer bestaan,
lids sleepboten de in-
*teels hermetisch afgeloten
iP tunnelbuis, die te-
die tijd hopelijk drijft, uit
lotman slepen en vast
it Ai n aan de oostelijke in-
(?.at gebeurd is, volgt
jtestelijke element.
spreekt vanzelf dat met
bijna griezelige precisie ge
werkt moet worden. Het is een
kwestie van millimeters. Pas
als de turmeilelementen door
de slepers op de juiste plaats
zijn gebracht, overigens na
voorspelbaar moeizaam ge
draai, kan men beginnen met
het afzinken.
Voltooid is het project,
waarmee in 1972 weid begon
nen, niet voor 1 juli 1975. Tot
nu toe heeft men zich zonder
enige vertraging aan het
bouwschema kunnen houden,
zodat mag worden aangeno
men, aldus Rijkswaterstaat,
dat inderdaad op genoemde
datum voor het eerst op de
nieuwe verbinding kan wor
den ingereden.
Vanaf de oevers van het ka
naal tot aan de inritten heeft
men lange bouwputten moeten
graven voor de plaatsing van
de tunnelsegmenten. Deze
week werd de westelijke
bouwput reeds onder water
gezet. Als ook de oostelijke
put onder water staat is het
kanaal op volle breedte ge-
hracht, namelijk tweehonderd-
vijftig meter.
De tunnel wordt gezien als
een patent antwoord op de
reeds jaren door vervoerders
verwenste „Hessenhuis" Vla
ke-brug. De bestaande ijzeren
brug zal in de toekomst wor
den benut door het langzaam
en lokale verkeer. Het snel
verkeer krijgt via de tunnel
een riante aansluiting op
rijksweg 58. Twee rijbanen
met aan beide zijden twee rij
stroken en een vluchtstrook
verzekeren een snelle door-
rit.
Temeer omdat de tunnel
zonder verbouwing nog kan
worden uitgevoerd in twee
Overzicht van de huidige
bouwstand: een gigantisch
karwei.
maal drie rijstroken. Het per
sonenvervoer zal geen last
krijigen van vrachtwagens. De
ontwerpers hebben voor
laatstgenoemde categorie spe
ciale kruipsporen geprojecteerd
Uiterst modern is met name
de oplossing voor het uitlaat-
gassenprobleem. In de duizend
meter lange tunnel i s beslist
een goede ventilatie nodig, al
dus de projectleider van de
bouw, de heer C.G. Purmer.
De aanleg van een „rook-
muur", die als schoorsteen
fungeert maakt het mogelijk
dat het verkeer zelf de uit
laatgassen naar buiten
blaast.
Niet iedereen is even geluk
kig met de wijze waarop de
tunnel tot stand komt. De die
pe bouwputten die moesten
worden gegraven voor de fa
bricage van de tunnelsegmen
ten en de inritten, noodzaak
ten het wegmalen van het
grondwater tot een gemiddel
de diepte van negen meter
Talloze huizen in het aanpa
lende dorp Schore verzakter
en liepen als gevolg hiervar
scheuren op. Een boerderij
bestaande uit woonhuis er
stallen daalde zelfs dertig een
timeter. Een timmerman vai
de tunneluitvoerder combina
tie Vlake-Holland Beton har
een tijd lang een dagtaak aar
het bijschaven van deuren ei
ramen in de huizen van Seho
De bewoners nemen het on
gemak over het algemeen ech
ter voor wat het is. Een door
de minister van Verkeer en
Waterstaat benoemde commis
sie „Wateronttrefcking Vlake-
tunnel" waarin deskundigen
op het gebied van de grond
mechanica, de drinkwatervoor
ziening, de cultuur-technische
dienst en vertegenwoordigers
van rijkswaterstaat zitting
hebben, noteerde de klachten
/an de getroffen bewoners
auwkeurig.
Taxateurs gingen rond om
'dere scheur te meten en in
:aart te brengen, zodat straks
ils het grondwater weer op
iet oorspronkelijke niveau
vordt teruggebracht, kan wor-
'en vastgesteld hoeveel huizen
n Schore hebben geleden on-
ier invloed van de bronbema-
ing. Het spreekt vanzelf dat
'iet rijk de kosten voor reke
ning neemt.
Ernstiger zijn de schade
claims van landbouwers in het
Vlakegebied. De commissie
noteerde ongeveer honderd
schadeclaims van agrariërs,
die een deel van hun oogst als
gevolg van de droogte naar de
knoppen zagen gaan. Moeilijk
was het om exact vast te stel
len in hoeverre de bronbema-
iing debet was aan de oogst-
schade. Immers, veel schade
werd veroorzaakt door de ex
tra droge zomer van vorig
jaar.
De bewoners van Schore
wacliten intussen af wat er
gaat gebeuren. Pas als het wa
ter weer overal gezakt in de
sloten staat, kan de uiteinde
lijke balans van de schade
worden opgemaakt. En die is
al met al niet gering, voor
spellen velen. Tevreden is
men intussen wel over de wij
ze waarop de commissie water
onttrekking haar taak ver
vult.
TON v. d. VUURST DE VRIES
Van het eertijds zo
bekende „Vaste Planten
Boek" van de tuinarchi-
tecte Mien Ruys is een
nieuwe editie versche
nen die hoe kan het
anders „Het Nieuwe
Vaste Planten Boek,,
heet. De uitgever
(Moussaull-Stand-
aard) heeft er een feest
voor het oog van ge
maakt, dat de prijs wel
rechtvaardigt hoewel die
op zich genomen met
negenenzestig en een
halve gulden zeer fors
is.
Toch is dij; boek zeker
aanbevolen lektuur voor
ook de kleine tuinlief
hebber. Mien Ruys mag
haar grote reputatie dan
ken aan voornamelijk
grote of openbare tuinen
en parken, zij is het
toch ook die al vijftig
jaar lang mede voorop
gaat bij het telkens
weer aanpassen van de
kleine tuin aan nieuwe
inzichten en nieuwe ver
langens.
De nieuwe editie van
haar standaardboek
wellicht het mooiste in
de Nederlandese tuinli-
teratuur, getuigt daar
van. De herleefde be
langstelling voor krui
derijen wordt erin ge
voed met een interessant
hoofdstuk over kruiden
tuinen. Ook de verwil-
deringstuin, die hier en
daar zo'n beetje de
funktie gaat aannemen
van „alternatieve tuin,,,
zoals het denimpak het
alternatief voor het
streepjespak zou zijn,
komt in het Nieuwe
Vaste Planten Boek
ruimschoots aan zijn
trekken. Gelukkig maar,
want uit wat Mien Ruys
schrijft:
blijkt wel dat een verwil-
derings tuin nog altijd
heel wat anders is dan
een verwilderde tuin!
Het boek is geschre
ven met een
heerlijk ouderwets aan
doende degelijkheid De
schrijfster schrikt er
zichtbaar voor terug
haar lezers met een al te
oppervlakkig verhaal af
te schepen. Het voordeel
van zo'n aanpak is na
tuurlijk dat men waar
voor z'n geld krijgt er
ook dat men de tuir
krijgt uitgelegd, complee
met al zijn sociale, na
tuurlijke en sociaalhy
giënische funkties, di'
alles gebed in een bui
tengewoon boeiend his
torisch overzicht.