intie
jen auto
MDIENST
WERKER
/aart
t u
Neer lands hoop voor bange dagen
Met elkaar
ZO ZIJN ONZE MANIEREN
POMPIDOU LEED VRESELIJKE PIJN
BIJNA DUIZEND DODEN IN NOORD-IERLAND
lungen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen
ingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen
peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peiling
eilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingef
eer
Dl 600-33552
S/. Financseringsbanl
IFIMA
vacant icrci^cri^
Ex-ministei
Langman
wil export
strategie
voor
Nederland
Fundamenteel
Beroepsbevolking
Je zou.....
bijna
gaan
denken
dat
Nederland
weinig
moeite
heeft met
de nivel
lerings
plannen
van het
kabinet
Gevaar voor volledige burgeroorlog neemt toe
Geen oppermacht
Hef tig verzet
Tegen vallei-
DOOR
CORN.
VERHOEVEN
lenten met 2 zwembaden
id - tennisbaan etc.
vanaf f90,- en f 148,-
inkl. één warme
er week v.a. f 235,-
uingen in Luxemburg, Noorwegen,
Frankrijk, Joegoslavië en Spanje.
Breda een:
;elfstandig werkzaam zal zijn i
.errein van o.a. persoonlijke lenin|
:n financieringen.
e ervaring voor deze aantrokkell
n ambulante werkkring is weif
;wijs BE noodzakelijk,
'tijd tussen 24 en 34 jaar.
>llicitatiebrief vergezeld van
wij gaarne gericht aan de direktil
Smitzlaan 14,
bus 800,
DHOVEN
uw omzet
ize lezers helpen u,
e vaart er in te brengen
7 voor het hoogseizoen
SEN 1e k'as
verzorging
EINREIS deskundige
j adviezen
HUUR IN GEHEEL EUROPAJ
gratis onze prachtige brochures
en boekingen
AARDGAS:
„De oliecrisis was voor vele ingewijden
geen verrasing. De Arabische olielanden
hebben gewoon los van de politieke
achtergrond van hun beslissing de prijs
van hun olie aangepast aan de vliegende
inflatie in de westerse landen. Een inflatie
die hun industrie-produktcn voor de olie
landen hcei duur heeft gemaakt. In feite
is de huidige olieprijs dezelfde als in 1955
als men die prijs in koopkracht uitdrukt.
„Er is meer dan voldoende energie in de
wereld. De olieprijs zal vermoedelijk om
streeks 1980 weer omlaag gaan. Dan im
mers kunnen de Verenigde Staten zich
zelf met de eigen olie redden. Dan ook
komt de produktie van olie uit andere
bronnen zoals de Noordzee op gang.
Dan ook zal er alternatieve energie be
schikbaar komen".
Dat stelde op de dezer dagen gehouden
studiedag van het Nederlands Centrum
van Directeuren de heer P. Fentener van
Vlissingen van de SHV-Holdings N.V. Ilij
wees er daarbij ook op dat omstreeks 1980
de olicbezittende landen in het Midden-
Oosten waarschijnlijk een heel industrieel
apparaat zullen hebben opgebouwd uit de
winsten die zij nu maken. Zij willen dan
zelf him olie verwerken tot eindproduk-
ten. Dat stelt de westerse landen die nu
een sterke petro-cliemische industrie heb
ben, zoals Nederland, voor enorme pro
blemen. Nederland heeft een antwoord
dank zij het bezit van veel aardgas.
Ond-minister van Economische Zaken, mr.
drs. Langman, pakte in zijn boeiende in
leiding die aardgasdraad weer op. Ilij
pleitte voor een economische strategie
voor Nederland die gericht moet zijn op
het behoud van 1de buitenlandse markten.
Onze redacteur Jacques Levij woonde de
studiedag bij en maakte bijgaande samen
vatting van Langmans betoog. (In dit ver
band herinneren wij aan het rapport van
de „energie-commissie" van de Sociaal-
Economische Raad, waarin eind vorige
week werd aangedrongen op een veel zui
niger gebruik van onze aardgasvoorra
den).
Nederland is een rijk ener-
Kieland. „Aardgas" is het to
verwoord dat «uze economi-
wlie positie in de wereld, en
vooral in Europa, voor vele
jaren veilig kan stellen. De
uitvoer van aardgas zorgt er
voor dat die Nederlandse ener
giebalans een voordelig saldo
houdt. Ondanks de sterk ge
stegen olieprijzen. Het wordt
echter hoog tijd dat Nederland
met zijn aardgas wat voorzich
tiger gaat omspringen. Omdat
de enorme voorraden toch niet
onuitputtelijk zijn, omdat het
de grondstof kan zijn die voor
een economische strategie op
langere termijn onontbeerlijk
Is.
Nedertamd zal er verstandig
aan dioen dat aardlgas vooral te
gaan gebruiken om zijin uit-
voerpositie in de wereld min
stens op peil te houiden. In de
eerste plaats, om het te ge
bruik en voor de eigen petro
chemische industrie. Want een
land dat over zulke voorraden
aardgas beschikt zal als dé
vestigingsplaats bij uitstek
gaan gelden voor die industrie.
Reeds nu kan die industrie
namelijk al voor 40 procent
van haar prodlutatie op aardgas
werken, aldus mr. Langman in
zijn betoog.
„Nederland verkwist op het
ogenblik zijn aardgas-rijkdom
men. Daardoor teert het land
in op zijn vermogen. Want die
grondstof is een kapitaal dat
men niet genoeg naar waarde
tan schatten. Juist in een tijdi
dat we ons dienen te gaan
«(vragen, hoe Nederland zijn
economische positie in de snel.
f veranderende wereld kan
I handhaven. Hoe kunnen we
I onze uitvoer op peil houden en
daarmee geld verdienen om
andere dingen die we nodig
I hebben te betalen? Dat is dé
I hamvraag die het Nederlandse
volk zich moet gaan stel
len".
Nederland moet zijn econo
mische koers verleggen. Het
moet daarvoor een strategie
ontwerpen. Dat plan dient
door de overheid en het be
drijfsleven semen opgesteld en
uitgevoerd te worden. De
overheid moet daarbij vooral
een beleid voeren, dat het De-
drijfsleven samen opgesteld en
nlan op langere termijn uit te
voeren.
Uitgangspunt van zo'n plan
moet zijn het besef dat het
gebruik van fossiele energie
(olie, aardlgas, kolen) te groot
is geworden om volgende ge
neraties een kans op een rede
lijke ontwikkeling te geven.
Dat gelidlt trouwens ook voor
sommige andere grondstof
fen.
Zo'n economisch plan moet,
„nder andere, voorzien in de
omschakeling van het prodiuk-
tie-apparaat op lanige termijn.
Het moet tevens de lijnen
aangeven waarlangs we kun
nen werken om de betalings
balans-problemen op te van
gen.
Nederland is een klein land.
Het moet ons duidelijk zijn
dat we de eniorme problemen
dlie vastzitten aan het uitwer
ken van een economische stra
tegie niet alleen kunnen oplos
sen. Nederland is daarvoor
ook aangewezen op zijn part
ners. Vooral op West-Duits-
lanid. Want economisch wordt
Nederland in toenemende ma
te een van de Duitse deelsta
ten.
„Ik meen dat ons land zich
ook gezien het rijke bezit
aan aardgas vooral zal moe-
tem toet,eggen op de export
van veredelde energie, voe
dingsmiddelen en diensten. En
dat het daarbij het oog gericht
moet houden op de grote mul-
ti-natlonale ondernemingen.
Die kiezen namelijk steeds
voor een rationeel produktie-
patroon zonder zich door nati
onale grenzen te laten hinde
ren. Het land dat hun daartoe
de mogelijkheden biedt, en
het juiste Industriële klimaat
heeft, heeft hun voorkeur*
Op dien duur zullen technie
ken diie minder fossiele ener
gie vragen, het gaan winnen
van energie-intensieve pro-
diuikitie-technieken. Het is
daarom nodig heit onderzoek
naar nieuwe produktie-tech-
nieken sterk te bevorderen.
Omdat daardoor kennis wordt
opgedaan. En kennis wordt
een export-artikel van de eer
ste orde. Prodiukiben die duur
zijn omdat ze zijn gemaakt
met dure energie, zullen dn de
toekomst miimdor gevraagd
worden dan produkten die via
goedkopere methoden zijn ge
maakt.
We weten dot het teruglo
pen van de vraag naar energie
gepaard gaat met een vermin
dering van de vraag naar ka
pitaalgoederen. De investerin
gen hebben ziclh de afgelopen
periode sterk gericht op de
kapitaalgoederen, omdat de ar
beid steeds duurder werd. Het
is zeer de vraag of arbeid in
ae toekomst naar verhouding
goedkoper gaat worden.
„Ik ben van oordeel dat de
economie zal blijven groeien.
Maar die toekomstige groei zal
anders zijn dan de huidige. Ze
zal ook trager zijn, doordat er
minder wordt geïnvesteerd.
Het energiegebruik zal elk
laar met ongeveer één procent
verminderen. Het nationale in
komen zal echter blijven stij
gen'
Mr. Langman meent dat het
5 tot l'O jaar zal duren voordat
de „duire energie" volledig is
gaan doorwerken. Dat geeft
enig respijt. Ook voor het niet
onbelangrijk deel van de Ne-
derlandlse beroepsbevolking
dat onvoldoende geschoold is
om de klap op te vangen als
het uit de mabkit wordt ge
prijsd. Daaraan kan in die pe
riode wat worden gedaan. Bo
vendien zal ons onderwijs snel
veel meer dan tot niu toe jonige
mensen moeten leren, hoe ze
als volwassenen in een steeds
veranderde technologische
samenleving kunnen bijblij
ven.
„En elke regering zal daar
bij moeten kiezen voor een
beleid. Ook voor een antwoord
op de vraag of zij de voorkeur
blijft geven aan inkomensni
vellering boven verhoging van
het niveau van investeringen"
En daarbij moet in de gaten
worden gehouden dat het in-
vesteringspeil in ons land mo
gelijk al te laag is geworden
door de dalende rentabiliteit
van het bedrijfsleven.
„Hogere winstmarges zijn
absoluut noodzakelijk om het
investeringsniveau op te voe
ren. Daarbij moet de winst die
wordt gemaakt door het op
voeren van de investerngen
ten goede komen aan een bre
dere kring dan het bedrijfsle
ven".
Elk economisch plan dat uit
de bus komt moet er in de
eerste plaats op zijn gericht de
Nederlandse positie op de bui
tenlandse markten op peil te
houden. Het moet tevens voor
zien in de mogelijkheden voor
het aantrekken van buiten
lands kapitaal.
„De overheid van een klein
land als het onze moet het
ondernemingsklimaat zo gun
stig mogelijk houden. En zij
moet daarbij vpor ogen hou
den dat zo'n klein land af
hangt van de produktielijnen
waarvoor de multi-nationiale
ondernemingen het het ge-
schikst achten. Bovendien
moet zo'n overheid onderne
mers interesseren voor andere
dan hun raditionele produk-
tie-mogelijkheden. Ze zal geld
moeten steken in het onder
zoek naar alternatieve ener
giebronnen, bijvoorbeeld, door
5 procent van het nationale
inkomen 10 miljai'd gulden
voor dat onderzoek vrij te
maken. En zjj moet het aan
bod van de Verenigde Staten
om op dat onderzoekgebied sa
men te werken met beide han
den aangrijpen", aldus mr.
Langmam.
JACQUES LEVIJ
1
president Georges Pompi
dou wist sedert ongeveer
twee jaar dat hij aan een
ziekte leed, die slechts in
I uiterst weinige gevallen ge
neeslijk is gebleken. Ruim
een jaar geleden werd hem
door zijn persoonlijke arts
medegedeeld dat hij tussen
maart en oktober 1974 zou
1 sterven.
Hij was niet alleen van de
I ernst van zijn kaal op de
Hoogte maar ook van de ka
rakteristieken daarvan in de
laatste noodlottige fase. Deze
heeft zich uiteindelijk sneller
ontwikkeld dan voorzien
was, zeer vermoedelijk als
gevolg ervan, dat de presi
dent naar buiten zo min mo
gelijk van zijn ziekte c«i de
pijnen waaraan hij leed wil
de laten blijken waardoor hij
I zich te zeer vermoeide.
De herhaalde griepinfec-
ties, die het gevolg zouden
"n van de behandeling te-
I gen de ziekte (van Keiler)
waaraan hij leed hebben
hem verder uitgeput.
Tijdens het afgelopen week
einde dat hij als zo vaak
in zijn eenvoudig buitenver
blijf veertig kilometer ten
westen van Parijs door
bracht, werd zijn toestand
zeer snel ernstiger. Hij kon
zaterdag en zondag niet meer
lopen of staan of zelfs nog
maar zitten en kon ondanks
verdoving tegen hevige pijnen
alleen maar op zijn zijde lig
gen. Hij merkte toen tegen
zijn vrouw op dat hij nooit
geweten had dat een mens zo
kon lijden. Niettemin wilde hij
maandag proberen zijn taak te
hervatten maar hij kon niet
meer per auto naar de hoofd
stad gebracht worden, zodat
hij per ambulance naar zijn
Parijse privé-appartement op
het He St. Louis vervoerd
moest worden. In de voormid
dag begonnen zich tekenen
voor te doen van een algeme
ne septicemic uiteindelijk is
hij om negen uur 's avonds ge
storven als gevolg van een he
vige bloeding. Zijn artsen
hadden Pompidou duidelijk
gemaakt, dat men als men een
sterk en duldzaam karakter
heeft ook in het bewustzijn
nog maar kort te leven, tot
het laatst zijn luciditeit kan
bewaren. De overleden presi
dent was blijkbaar van zins in
de komende maanden, mis
schien weken, zijn aftreden en
het organiseren van presi
dentsverkiezingen voor te be
reiden omdat men hem duide
lijk gemaakt had dat hij na
de maand mei zeer waar
schijnlijk bedlegerig zou
zijn.
JAN DRUMMEN
VISSER
LOODGIETER GROENTEBOER TUINMAN ^LOC-HARS)
RADIO TV. ARCHITECT BNA WETENSCH. DOCENTE SOCIALE STUDENT
ARTIEST MEDEWERKER VU ACADEMIE PS/C+iOLOGlE!
tat 8 Bergen op Zoom
640-33970
i(Van onze correspondent)
I Het gevaar dat een volledi-
I ge burgeroorlog zal los-
|"Wsten in Noord-Ierland
I h'ordt voor het eerst door
I sommige invloedrijke politi-
I" toegegeven. De nieuwe
I Britse minister voor het ver-
I scheurde gebied gelooft ech-
I ler niet dat met behulp van
Isteeds meer soldaten vrede
l an worden hersteld. Intus-
kan dit weekend de dui-
I Oudste dode in Ulster door
|geweld vallen.
Alleen de mogelijkheid
FJn politieke oplossing heeft
I het vertrouwen van de Lon-
dense politici.
Dezer dagen komt de
minister-president van de
Ierse republiek in de Britse
hoofdstad over de crisis
spreken. Voor dat het zover
is willen de Unionisten van
het slag van dominee Pais
ley een parlementaire aan
val op de regering doen,
hoewel het door hen geëiste
herstel van de protestantse
alleenheerschappij in Belfast
geen enkele kans maakt.
De socialistische minister Mer-
lyn Rees zit op de stoel die
twee jaar geleden voor de
doortastende conservatieve po
liticus William Whitelaw was
aangeschoven in het Britse ka
binet. „Er zijn in Noord-Ier-
land twee soorten kwaadaardi
ge lieden", zei minister Rees
maandagmiddag in het Lager
huis, toen Harry West van de
Verenigde Unionisten over de
uit de katholieke minderheid
voortgekomen IRA tekeer
ging. Rees herinnerde West en
Paisley aan de protestantse
Uisterse vrijheidstrijders
(UFF) die niet willen rusten
voordat elke Noordierse ka
tholiek vermoord of van zijn
eigen geboortegrond verdreven
Labour zet het door Whitelaw
twee jaar geleden ingeluide
beleid voort: er is voor de
protestanten geen oppermacht
meer weggelegd, geen onder
linge verdeling van de baan
tjes en geen afwenteling vain
de ergste noden in de samen
leving op de katholieken. De
beiden groepen (1 miljoen
protestanten en een half mil
joen katholieken) zullen moe
ten leren te zamen hiet bewind
te voeren. Het blijft het vaste
voornemen van Londen om de
vorig jaar in Noord-Ierland
gekozen bestuursraad te hand
haven voor de gestelde ter
mijn van een jaar, al kregen
bij de Lagerhuisverkiezingen
vijf weken geleden de Vere
nigde Unionisten verreweg de
meeste steun.
Brian Faulkner, voorheen de
leider van de toen nog onver
deelde Unionisten, werd door
zijn aanvaarding van de Lon-
dense politiek de vijand van
Ian Paisley, Harry West en
William Graig. Deze week was
Faulkner in Londen, eigenlijk
om als hoofd van de Noordier-
se bestuursraad over de finan
ciering van zijn maatschappe
lijk en economisch program te
praten. Het gesprek met pre
mier Harold Wilson ging ech
ter voornamelijk over de mili
taire situatie, zoals onmiddel
lijk na een van de moordzuch-
tigste weekends in de recente
geschiedenis van Noord- Ier
land te verwachten was.
Ook de tweede man van de
bestuursraad, de katholieke
voorvechter van gelijke bur
gerrechten Gerald Fitt was
actief. Fitt is de leider van de
Sociaal Demokratische en Ar
beiders Partij in Belfast. Hij
heeft in tegenstelling tot
Faulkner tevens zitting in
het Londense Lagerhuis. „De
provisionele IRA roept telkens
opnieuw de wraak van de pro
testanten op door bombarde
menten en andere daden", zei
Fitt. „Wij moeten de geweld
plegers isoleren en dat is al
leen mogelijk door de politie
ke gelijkwaardigheid van alle
inwoners van ons gebied in
praktijk te brengen. Anders
komt het inderdaad tot een
burgeroorlog
Deze gevaarlijke term, tot n
toe door de nauwste betrokke
nen zo zorgvuldig vermeden,
was eerder op de dag in Du
blin gebruikt door minister
Conor Cruise O'Brien, een ou
de tegenstander van de IRA
O'Brien sprak over de drin
gende noodzaak om de aan het
begin van de voorbije winter
opgestelde overeenkomst van
Sunningdale tot uitvoering te
gaan brengen. Sunningdale
kwam tot stand door driehoeks
overleg van Londen, Dublin
en de Noordierse politici die
het gecombineerde leiderschap
van Faulkner en Fitt aan
vaardden. De Verenigde Unio
nisten van Paisley c.s. verzet
ten zich het heftigst tegen de
afspraak dat een overkoepe
lende permanente raad voor
het bespreken der gemeen
schappelijke belangen van ge
heel Ierland moet worden ge
vormd.
De snelst mogelijke ratificatie
van Sunningdale zal binnen
kort door premier Liam Cos-
grave van de Ierse Republiek
in Londen aan de orde worden
gesteld. Het is in Dublin erg
tegengevallen dat niet reeds in
januari het zover is gekomen,
ondanks Paisley en diens me
destanders; maar de Britten
hebben meer zorgen dan al-
Leen de gruwelen van Belfast,
waar het aantal doden sinds
het begin van de huidige
noodtoestand tot bijna 1000 is
opgelopen.
HENK VAN MAITRIK
f-foe krijgen bepaalde woorden
vleugels, zodat we ze van de
ene dag op de andere overal
tegenkomenHet vliegen zelf
van de woorden is vrij duide
lijk: de media zorgen voor een
zo snelle verspreiding, dat het
woord binnen een etmaal ge
meengoed is. Iemand gebruikt
een paar keer de term „grote
lijks" of „gedogen", de media
pikken het woord op en het
verspreidt zich als een vi
rus.
Maar niet elk woord van
iedereen krijgt vleugels en
gaat zo snel rond. Zowel de
spreker als het woord lijken
aan bepaalde eisen te moeten
voldoen. De spi-elcer moet een
beetje gezag hebben en het
woord moet aansluiten bij een
behoefte. Dat is niet zozeer
een behoefte aan nieuwe
woorden als wel aan varianten
op bekende uitdrukkingen. Bij
„grotelijks" en „gedogen" is
dat, denk ik, de behoefte aan
een koele, deftige en wat be
legen variant om aldus in con
flictsituaties niet al te snel af
te glijden naar vloeken en
schelden.
De laatste tijd zeggen minis
ters en vakbondsbestuurders
bij interviews opvallend dik
wijls „tweeërlei" als het gaat
om twee motieven, twee op
merkingen, twee bedoelingen
enz. Doen ze dat, omdat het
korter en dynamischer is, ter
wijl het toch genuanceerd
klinkt? Zij vinden blijkbaar
dat één motief niet genoeg is
en willen er een klein voor
raadje van hebben; maar ze
zijn toch besluitvaardig ge
noeg om hun „allerlei" te be
perken tot „tweeërlei".
Een andere uitdrukking die
in dezelfde kring zeer toe
neemt in frequentie is „met
elkaar" voor „samen" of „met
zijn allen". Die laatste zijn al
bijna versleten en dreigen hun
suggestieve kracht te verlie
zen. Wij gebruiken, zegt de
minister, met elkaar zoveel
energie, en wij moeten met
elkaar zien, dat de voorraad,
eerlijk verdeeld wordt. Wij
zijn met elkaar verantwoorde
lijk voor de situatie en we
moeten met elkaar naar de
beste oplossing zoeken. Waar
om bij voorkeur ministers,
voorzitters en andere gezags
dragers zo praten, wordt pas
duidelijk als we bedenken, dat
de saamhorigheid hier schijn
baar wel geconstateerd wordt
als iets dat bestaat, maar dan
met de bedoeling ze te verho
gen. Du.t is het werk van de
autoriteit. Een appel doen op
de solidariteit kan alleen hij
die zich min of meer in het
centrum van de gemeenschap
bevindt en die ze eventueel
kan afdwingen voor het geval
ze niet spontaan tot stand zou
komen. Voorlopig stelt hij het
voor, alsof zijn bedoeling aan
sluit bij wat er al leeft en
alsof hij alleen maar consta
teert wat er aan de hand is.
Hij spreekt niet op eigen ge
zag, maar namens ons allen.
Dat is een teken van zijn be
reidheid om macht te delen en
een garantie vooraf dat ieder
een dit standpunt zal delen.
Als de bewindsman of bonze
dus zegt, dat wij met elkaar
zus of met elkaar zo, dan zijn
wij allemaal al gelijkgescha
keld en onder één noemer ge
bracht. De volgende bewer
king is dan vrijwel onont
koombaar geworden, en wie
zich daartegen verzet, komt in
conflict met de heilige deugd
van saamhorigheid.
Zo nuchter en technocratisch
als „tweeërlei" klinkt, zo de
magogisch klinkt mij althans
het telkens herhaalde „met el
kaar" in de oren. Het wil na
melijk een saamhorigheid en
solidariteit suggereren, waar
van helemaal nog niet bewe
zen is dat ze werkelijk bestaat
of zelfs maar zou moeten be
staan. Als er bijvoorbeeld ge
zegd wordt, dat wij met el
kaar water en lucht verontrei
nigen, dan lijkt stilzwijgend
verondersteld te worden, dat
we daar allemaal van harte en
in dezelfde mate aan meedoen.
Ieder krijgt een gelijk aandeel
toegeschoven in een zaak die
allen aangaat. Dat maakt op
het eerste oog een eerlijke in
druk, maar het kan een zeer
valse voorstelling van de wer
kelijkheid zijn. Een gelijke
verdeling is lang niet altijd
eerlijk. Een uitdrukking als
„met elkaar" veronderstelt een
gelijkheid, die in feite hele
maal niet bestaat en die mis
schien alleen maar uitgevon
den is om problemen ie om
zeilen.