Braziliaanse militairen handhaven dictatuur
AMNESTY INTERNATIONA!
DOET BEROEP OP GEISEL
ERNESTO GEISEL, NIEUWE PRESIDENT VAN DUITSE KOMAF (1)
GRACE
BIG BAND I
Teruggetrokken
stem
Lutherse generaal
Agressiepolitiek
Brazilië tien
jaar land van
„liarde lijn"
Afrikaanse grens
martelingen
Woensdag 3 april 1974
Woensdag 3 april 1974:
S
Paaswedstrijd voor lezers Kleine Stem
VERSIER EEN El EN WIN EEN PRIJS
Bjj Pasen horen eieren, de paashaas en natuurlek een
vakantie. Allemaal leuke onderwerpen voor een werk
stuk. Je kunt bijvoorbeeld een groot paasei versieren en
opschrijven wat je van Pasen vindt. Jongens en meisjes,
die zin hebben om dit met behulp van de tekening, die op
deze pagina staat, te doen krijgen de kans een groot cho
colade paasei te winnen.
Natuurlijk is het voor kinderen, die nog niet naar de
lagere school gaan of er pas opzitten, onmogelijk om een
verhaaltje of gedichtje te schrijven- Bovendien kunnen
oudere jongens en meisjes meestal beter tekenen. Daar
om hebben we voor de wedstrijd drie leeftijdsgroepen en
verschillende opdrachten gemaakt. Hier volgen ze:
jongens en meisjes tot en met 7 jaar: versier het paasei;
jongens en meisjes van 8 tot en met 10 jaar: versier
het paasei en schrijf op de regels naast het ei een ver
haaltje;
jongens en meisjes van 11 jaar en ouder: versier het
paasei en schrijf op de regels naast het ei een gedichtje-
Uit iedere groep zoeken we de beste werkstukken. In
totaal zullen we aan veertig kinderen een prijs geven.
Iedereen, die wil meedoen, moet om te beginnen de
tekening uitknippen. Als er verschillende kinderen uit
één gezin, of hele klassen van scholen wilen meedoen
kan de tekening worden nagemaakt.
Vervolgens kan iedereen beginnen met het versieren
van het paasei. Je kunt het ei gewoon een kleurtje geven,
maar het is veel leuker om er andere dingen mee te doen.
Vorig jaar, toen we ook een paaswedstrijd hielden kregen
we geweldig originele eieren toegestuurd. Om jullie op
een idee te breng enzullen we hier een paar voorbeelden
noemen. Een jongen maakte een tekening op het ei en
vulde deze helemaal op met watten, een meisje maakte
allemaal propjes papier en plakte deze op het ei en weer
iemand anders maakte van het ei een schilderij waar zelfs
een haakje aan zat om het op te hangen. Denk er maar
eens over na- Je kunt vast wel iets origineels bedenken-
Is het ei klaar dan kunnen de oudere jongens en meis
jes met een verhaaltje of gedichtje beginnen. Je kunt
hierin bijvoorbeeld vertellen hoe je over Pasen denkt of
wat je altijd met Pasen doet-
Ben je klaar dan moet je duidelijk je naam, adres en
leeftjjd op je werkstuk vermelden. Dus niet alleen op de
enveloppe of koker waarin je het stuurt. Heb je dat ge
daan dan kun je je werkstuk sturen naar DE KLEINE
STEM, REIGERSTRAAT 16, BREDA. Vermeld in de
rechterbovenhoek: PAASWEDSTRIJD.
Wil je in aanmerking komen voor een prjjs, dan moet
je er voor zorgen, dat je werkstuk vóór 10 april in ons
bezit is. In De Kleine Stem van 17 april zullen we de
prijswinnaars bekend maken.
BUENOS AIRES Het is niet waarschijnlijk dat
le huidige „harde lijn" van het Braziliaanse he-
wind 11a de aanstaande presidentswisseling een
noemenswaardige wijziging zal ondergaan. De spe
culaties in sommige liberale kringen over een ge
lijke versoepeling van het regime houden bij een
nadere analyse geen stand. Zelfs lijken vooralsnog
reëler de prognose betreffende een nog agressievere
opstelling van de militaire dictatuur om de groeien
de economische en politieke problemen in de hand te
houden.
Op 15 maart, j.l. stond ge
neraal Emilio Garrastazu
Medici de presidentszetel af
aan generaal Ernesto Gei-
sel. Zjjn ambtsaanvaarding
werd tevens een soort top
conferentie van rechtse
Zuidamerikaanse dictaturen,
die de afgelopen maanden
en jaren in mee of mindere
mate door Brazilië Noord-
amerika's rentmeester in dit
continent in de economi
sche worggreep zijn geno
men.
Het Braziliaanse regime, dat
deze week precies tien jaar be
staat, zag terecht in de komst
van de generaals Banzer
van Bolivia, Stroessner
van Paraguay, Pinochet van
Chili en ook de Uruguayaanse
president Bordaberry een er
kenning van zijn grootmacht
aspiraties en leidersrol in de
Zuidamerikaanse gemeen
schap. De komst van bovenge
noemde dictators is namelijk
meer dan een eenvoudige pro-
tocolaire plichtpleging. Gelijk
tijdig dat in Brazilië generaal
Geisel - uitverkoren door de
generaalsclub - de regering
overnam, vond in Venezuela
de ambtsaanvaarding plaats
van de democratisch gekozen
president Andrés Pérez.
Om de nieuwe president van
het olieland Venezuela, dat
ook nog een sluimerend grens
conflict heeft met Brazilië, niet
voor het hoofd te stoten heb
ben de meeste andere Zuida
merikaanse landen besloten
„neutraal" te blijven. Zo
stuurde bijvoorbeeld Argentinië
naar beide regeringswisselin
gen delegaties onder leiding
/an ministers.
De 85-jarige Geisel, zoon van
Duitse emigranten, behoort tot
het Lutherse geloof en is de
eerste protestantse president
in dit vijfde grootste land van
de wereld, waar bijna negen
tig procent van de ongeveer
honderdimiljoen inwoners ka
tholiek zegt te zijn. In hoevei-
re deze combinatie de positie
van het bewind ten opzichte
van de katholieke kerk beïn
vloedt is moeilijk te voorzien.
In bepaalde kringen vreest
men, dat Geisel minder hard
zal durven optreden tegen de
zich snel verradicaliserende
kerkelijke leiders en met na
me tegen de bisschoppen in
Noord- en Centraal-Brazilië die
hiet regime, zijn politiek en de
heersende structuren steeds
feller aanvallen.
Geisel is zich bewust van dit
dilemma en heeft inmiddels al
laten blijken veel aandacht
aan de huidige gespannen ver
houding tussen kerk en staat
te zullen besteden. Zijn doel is
om tenminste met een deel
van de kerk tot een perma
nente dialoog te gex-aken. In
dit verband werd in februari
jl. reeds een begin gemaakt
met gesprekken met het Bra
ziliaanse episcopaat.
Toen medio 1973 Geisel als
opvolger van Garrastazu naar
voren werd geschoven, was de
nieuwe presidentskandidaat
een volslagen onbekende voor
95% van de bevolking, die
zelfs met de beste wil van de
wereld er niet in slaagde zijn
Duitse familienaam correct uit
te spreken. Met zijn broers
generaal Orlando Geisel (op
perbevelhebber van de land
macht) en de inmiddels over
leden generaal Henrique Gei
sel vormde hij de as van wat
wel de Pruisische lijn in het
leger wordt genoemd.
Volgens insiders, was de pro
motor van de kandidatuur van
Geisel de „filosoof" van de
Braziliaanse generaalscluD
Golbery do Couto e Silva die
BUENOS AIRES
Hiernaast publiceren wij
het eerste van een drie
tal artikelen over Brazi
lië van de hand van on
ze correspondent aldaar,
.los Schurink. Aanleiding
tot deze kleine serie zijn
het tienjarig bestaan van
het huidige harde regi
me dat wellicht nog
harder zal worden' cm
de recente presidents
wisseling, waarbij gene
raal Emilio Garrastazu
Medici de presidentszc-
tel afstond aan generaal
Ernesto Geisel. Laatste
aanleiding tot deze pu-
blikaties waardoor men
zich wat meer in dit op
vier na grootste land ter
wereld kan verdiepen, is
het feit, dat deze week
liet Brazilië-Tribunaal in
Rome zetelt.
neraal Geisel niiet tot deze
groep, hoewel hij een aantal
ideeën ervan wel zou delen.
Verwacht wordit dat Geisel
geen fundamentele wijzigin
gen zal brengen in de huidige
Braziliaanse politiek ten op-
.iohte van Afrika. Geisel lijkt
er" weinig voor te voelen het
risioo van een soort „Vietna
mees avontuur" in de Portuge
se koloniën te willen lopen. Zo
lang het kan zal Brazilië liefst
niet al te opvallend Portugal
blijven steunen en gelijktijdig
bilaterale overeenkomsten pro
beren te sluiten met de onaf-
hankelijKe Afrikaanse staten.
Gezien de weinig principiële
nouddnig van verschillende
voormalige koloniën in Afrika
ziet het er voorlopig niet naar
uit dat Brazilië op korte ter
mijn een definitieve keuze zal
behoeven te maken. Zo kon
onlangs Brazilië het zich zelfs
veroorloven in de Verenigde
Naties met Griekenland,
N.-Amerika, Bolivia, Spanje,
Paraguay en Portugal te stem
men tegen een motie waarin
de Portugese bezetting van
Guinea-Bissau werd veroor
deeld (93 landen stemden
voor, 30 onthoudingen, zeven
tegen).
van Castelo Brancn naar het
noordoosten gestuurd om een
onderzoek in te stellen naar
herhaalde klachten over de
misdaden waarvan het vierde
legerkorps werd beschuldigd.
„Iedere schoenpoetser van Re
cife", aldus Brazilic-kenner
Paulo Schilling, „wist dat in
de onderkomens van het vier
de leger, ondier bevel van de
kolonels Bandeira en Ibdapina,
op grote schaal werd gemarteld
en gedood. Toch luidde de
conclusie van Ernesto Geisel:
„Er wordt niet gemarteld".
- Zijn optreden in de Militaire
Hoge Raad was voor zijn poli
tieke tegenstanders zonder
mededogen.
- Tijdens de verwikkelingen
rond het aftreden van presi
dent Janio Quadros liet Geisel
zich als secretaris van het op
perbevel van de strijdkrachten
reeds kennen door zijn „har
de" opstelling. De militairen
sprakenhet veto uit over de
opvolging dioor de populaire
vice-president Joao Goulart
Toen de linkse gouverneur Le-
onel Brizola uit protest hierte
gen een massamobilisatie sti
muleerde, zou het Geisel zijl
geweest die besloot het paleis
van de gouverneur te bombar-
deren, zonder dat het bevel
evenwel werd opgevolgd.
De nieuwe president krijgt
aan zijn zijde als vice-presi
dent generaal Adalbert» Perei-
ra dos Santos, die qua hard
heid Zo mogelijk Geisel nol
klopt. Met dit duo heeft de
tandimacht zijn hegemonie
over de ludhfimaoht en de ma-
x-ine (die de vorige vice-presi
dent moohit leveren) nog ver
der geaccentueerd.
jos schurink
met zijn in 1952 geschreven
boek „Aspecten van de geopo
litiek van Brazilië" (pas in
1957 uitgegeven) de grondsla
gen legde voor de huidige ex
pansieve en agressieve buiten
landse politiek van het mili
taire bewind in Zuid-Amerika,
en waarin hij onder andere tot
conclusies komt als: dat de
„strategische grens" (frontera
viva, staat er letterlijk) van
Brazilië „ten zuiden ligt van
waar nu nog Uruguay reilt en
zeilt"!
Generaal Golbery, die inmid
dels tot de rechterhand van
Geisel is benoemd, is tevens
degene geweest die in 1964 de
beruchte nationale veiligheids
dienst op poten zette. Na zijn
politiek-militaire activiteiten
verleende hij als president
van Dow Chemical in Brazilië
rechtstreeks zijn diensten aan
xet Noordamerikaanse kapi
taal.
Met deze directeui van een
Amerikaans concern-onderdeel
aan zijn zijde blijft er van de
„nationalistische" image van
Geisel -opgebouwd toen hij
tot juli jl directeur was van
de staatspetroleummaatsdhap-
pij Petrobas weinig over.
Overigens moet die „nationa
listisch# mythe" van de ex-
Petrobas-dix-ecteur met een
korrel zout worden genomen.
Het was tijdens zijn periode
dat de xnvestei-ingen voor olie-
onderzoek -afnamen en. de
winstgevende petrochemische
sector vrijwel geheel in bui
tenlandse handen kwam.
De beperkte interne markt in
Bi-azilië (ruim vijftig miljoen
Brazilianen sukkelen tegen de
bestaansgrens aan) en het
vooralsnog blijven toestromen
van buitenlands kapitaal ma
ken dat het economisch model
stexk afhangt v.an het ontdek
ken van nieuwe en het uit
breiden van bestaande max'k-
ten.
Het veroveren van Afrikaanse
markten is in dit verband een
van de doeleinden die het
Braziliaanse sub-imperialisme
zich voor de nabije toekomst
heeft gesteld. Vorig jaar kwa
men de tegenstellingen die
hierover binnen het dictatoria
le systeem bestaan duidelijk
aan de oppervlakte. De ene
■jroep wil Afrika penetreren
via de „natuurlijke toegan
gen", waaronder Rhodesië,
Zuid-AJjrika en de Portugese
koloniën worden verstaan.
Tot deze groep beihoren secto-
ren rascistisdhe en fanatieke (Ir/lp pp
officieren die behalve het zen-
den van oorlogsmateriaal en
adviseurs in het kader van
de zogeheten dubbele nationa
liteitsovereenkomst tussen
Portugal en Brazilië nu óók
op omvangrijke schaal Brazili
aanse troepen naar de Portu
gese koloniën willen sturen.
Wat gematigder maar ook tot
deze groep behoren financiële
kringen in met name Sao Pau
lo en de technocraten van mi
nisterie van Financiën die wei
nig perspectief zien in de be
perkte markten van de for
meel onafhankelijke Afrikaan
se landen, waar bovendien te-
sterke Westeuropese
vloeden
bokst.
moet worden opge-
„De Zuid-Atlantische Oceaan
moet een Braziliaanse zee
zijn", „de blanke suprematie
of wei de westerse, christelijke
beschaving op het zuidelijk
halfrond moet worden verde
digd" en „met steun van Zuid-
Afrika penetreren in het zo
begeerde zuidpoolgebied" zijn
voorts de wat griezelige stel
lingen waarvan diverse stro
mingen binnen deze groep
zidh al dan niet met zoveel
woorden bedienen.
Voor zover bekend behoort ge-
Wat betx-eft de binnenlandse
politiek zijn er evenmin grote
koerswijzigingen van Geisel te
verwachten. De trieste lijst
van slachtoffers van de mili
taire dictatuur zal ongetwij
feld nóg langer worden, het
gegil in de martelkamers zal
aanhouden, de parapolitionele
doodseskadrona zullen onge
stoord blijven opereren etc.
Deze sombere verwachtingen
zijn behalve op bovenstaande
ook op tal van andere antecen-
denten gebaseerd, waarvan we
er enkele zullen aanhalen.
- In zijn eerste toespraak als
presidentskandidaat boorde
Geisel de kleine hoop op een
eventuele liberalisatie of ge
leidelijke terugkeer naar een
democratie de grond in. Hij
noemde het handhaven ran de
„veiligheidsmaatregelen" zelfs
essentieel voor de economische
ontwikkeling van het land.
Voorts erkende hij dat Brazilië
door interne en externe facto
ren een moeilijke periode te
gemoet gaat en vroeg „begrip
van alle goede Brazilianen",
die hij op zijn beurt „orde en
stabiliteit" beloofde.
- Geisel werd toen hiij chef
was van het militaire kabinet
LONDEN (AFP) „Amnesty International" heeft de
nieuwe president van Brazilië, generaal Geisel, verzocht om
•vrijlating van alle politieke gevangenen in Brazilië.
In een brief aan Geisel spreekt de organisatie tevens de
hoop uit, dat de burgerrechten van duizenden tegenstan
ders van het bewind, die reeds twee jaar lang vervallen zijn,
weer aan deze tegenstanders teruggegeven worden.
Bij de brief is een stuk gevoegd over 210 politieke ge
vangenen, „die onder mysterieuze omstandigheden zijn ge
storven toen zij onder politiebewaking waren".
w Terwijl deze week in Rome het Brazilië-tribunaal wordt
gehouden, voert Amnesty International een internationale
actie voor algehele amnestie van politieke gevangenen in
Brazilië.
DE muzikale explosie in 1
in en rond San Francisco x
het (late) antwoord van An
rika op de vloedgolf van
gel.se popgroepen (Beat)
Stones enz.) die de wer|
overstroomde. In oude her
huizen in de wijk Ilaight-4
dury (San Francisco) woe
den artiesten, van-huis-wegj
pers en ander gespuis dat
mee wilde draaien in de
stroomlijnde Amerikaaï
maatschappij. Popgroep
schoten als paddestoelen
de grond. Ze speelden in clu
en op gratis concerten in
openlucht. De groep die
eerst wereldbekendheid haai!
was de Jefferson Airplane,
1965 opgericht door folkstng
Marty Baiin.
Het platensucces van de Je:
ferson Airplane is vooral
danken geweest aan Gra
Slick, die de oorspronkelij:
zangeres Signe Toly Anderso:
verving en daarvoor haar ei
gen groep de Great Societ;
verliet. Met „Somebody to lo
ve" en vooral met het doo
Grace geschreven „White rab
bit" maakte de Airplane direc
twee hits en de elpee „Surrea
listic Pillow" zongde in he
begin van 1967 voor de groti
doorbraak.
Met hun „acld-rock", een fe
en ondooi'zichtig geluid en hut
pleidooi voor absolute vrijheic
en een zachte revolutie maak
ten de Airplane-mensen voora
indruk op de grote popfesti
vals in Monterey, Woodstock
en ons eigen Kralingse Bos.
De glorietijd van de groep Is
voorbij. Oprichter Mart.v Baiin
hcel't zich teruggetrokken.
Steeds meer raakte hij op de
achtei'grond. Airplane-leden
Paul Kantner en Grace Slick
bepaalden langzamerhand hel
gezicht van de band en zij
bleven en blijven nog steeds
activiteiten ontwikkelen.
Grace en Paul besloten sa
men door het leven te gaan en
betrokken met hiun kind China
(het zou eerst „god' heten,
met een kleine letter) een ka
pitale woning in Marin County
aan de Stille Oceaan. Het he
renhuis in Frisco werd inge
richt als hoofdkwartier en stu
dio van de nieuwe Grunt-pla-
tenmaatsohappij. Jefferson
Airplane werd big business.
Manager Bill Thompson kreeg
de zakelijke leiding van
„Grunt" die het Paul Kantner
en Grace Slick mogelijk
maakte met vrienden en ken
nissen hun ideeën te verwe
zenlijken op het gebied van
muziek, film, video en wat het
duo nog meer te binnen mag
schieten.
Hun privé-woning (betaald
door RCA die hun platen blijft
vei'spreiden) werd voorzien
van een studio. Door middel
van een televisie-circuit hou
den zij alle kamers (vooral
die van de kleine China) in de
gaten. De gouden plaat die
(Van onze rtv redactie)
DELFT Big-band liefheb
bers moeten dinsdagavond de
23ste april naar Delft toe.
De persooneclsvereniging
van de Delftse TH organiseert
flan een big-band festival
KAREL EYKMAN: DE
EERSTE MENSEN en DE
JONGEN EN HET MEISJE
fuitg. Moussault - per deel
14,80)
De t.v.-serie Woord voor
Woord was aanleiding tot
de uitgave van deze boek
jes. Bq ex-g fyne tekeningen
van Bert Bouman vertelt
Eykman daarin voor jonge
kinderen het verhaal van
4-dam en Eva en het Hoog
lied. Zeer vrije parafrases,
me>t een soms wat te mora
liserende ondertoon, maar
de geest van de verhalen
komt goed over. Zij, die
aioh in deze tiv.-serie her
kennen zullen van deze
koekjes plezier kunnen
hebben.
