BELANGRIJKSTE VRAAG VOOR WOENSDAG (STATENVERKIEZINGEN):
Blijft Nederland regeerbaar?S
THOMASSEN
„Autoritair,
maar niet bekakt"
CDA-partners
in verlegenheid
iecht
Geen baan
Tel. 01623-218'!
>9211
sl. 01650-3632i|
31659-429
150-2030
508-3151
.PvdA. I tal
kiezen is
eerlijk
delen
Uiterst warrig
Vertrouwen
Sigarenrook
Opvolger
Benauwd
De burgemeester
en zijn afscheid
van Rotterdam
Hart verwa rm en d
DOOR
CORN.
VERHOEVEN
HINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
INGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILING
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
B.V. is importeur
sten, wasautomaten
iten, fornuizen, wa'.
ïoudelijke apparaten
li vragen wij een vakbekwamj
Pst, waar vaatwassers, was."
gepareerd worden.
ktrotechniek gewenst.
lige funktie met uitstekende
Viend, dynamisch bedrijf.
eventueel na telefonische
feche Dienst (toestel 142).
If 14
I Eiken Oost"
§01620-25910
trwde 60 pk motor mat
öór schijf-achter trommel-
tiging en automatische
apstoelen Bekleding stof/
brote bagageruimte 370 dm'
50 kg Radiaalbanden
stationcar dieseluitvoering
.OBIELMIJ. N.V. UTBECHT
EEN POSTZEGEL) TEL. 030-44 97 W
Hl
Cv?
i> ;::M
Antwerpsestraatweg 313
Bergen op Zoom
Tel. (01640) 3 47 75.
f Made, Drimmelen, Ooster»1
0 Den Uyl.
Wiegel.
(Van een onzer
redacteuren)
DEN HAAG Woens-
is een belangrijke dag voor
Nederland. Dan worden de
Provinciale Staten geko
zen. Die Statenverkiezin
gen opzich zeggen de mees
te mensen niet veel. Dat is
een verdrietige zaak, want
op provinciaal niveau
wordt over heel wat zaken
beslist (planologie, milieu,
welzijnsvoorzieningen), die
van directe invloed zijn op
het leefklimaat van ons
land. De landspolitiek
overschaduwt echter ze
ker ditmaal de provinci
ale problematiek en dat be
tekent, dat de Statenver
kiezingen van aanstaande
woensdag de eerste lan
delijke verkiezingen na het
aantreden van het kabi
net-Den Uyl als toets
steen zullen fungeren voor
het kabinetsbeleid. Simpel,
erg simpel gesteld gaat het
woensdag om de vraag:
Den Uyl of Wiegel?
Verkiezingen zijn echter
meer dan een momentopna
me van het politieke krach
tenveld. Zij geven tevens
aanwijzingen over de regeer-
basis van een land op wat
langere termijn. Vooral dit
laatste aspect maakt de kie
zersuitspraak van komende
woensdag tot een boeiend
gebeuren. Die stembusuitslag
zal namelijk van grote in
vloed zijn op de vraag, oj
Nederland een land blijft,
waar met vallen en opstaan
een zo goed mogelijk demo
cratisch bestel overeind kan
worden gehouden dan wel of
ook ons land gevaar loopt af
te glijden naar die beangsti
gende crisissituatie, waarin
zoveel westerse democratieën
op het ogenblik verkeren.
ROB 1 ICcKl
opt*;' V-I
J-' Uünd
£W>1
'Yen, H«t
ijshal,
Een kakofonie van kreten waarheden die de volgende dag verzinsels bleken.onderling gekibbel
Op die crisis in de wester
se wereld is ki deze krant
reeds herhaaldelijk geatten
deerd. Nog eens een korte
samenvatting: Amerika, als
supermogendheid de natuur
lijke leider van het westen,
verkeert door het Watergate-
schanriaal in opperste ver
warring. Het Atlantisch
bondgenootschap wordt een
wassen neus, de Europese
eenheid een schijnvertoning.
In Engeland, Denemarken,
Zweden en Canada regeren
minderheidskabinetten met
alle onzekerheid vandien.
Italië, geschokt door reeksen
schandalen, is nu aan zijn
36-ste naoorlogse kabinet be
zig. In Frankrijk moet een
zwaar zieke president Pompi
dou passief toezien bij het
geïntrigeer om de opvolging
en in West-Duitsland heeft
het prestige van kanselier
Branidt een geduchte knauw
gekregen dioor verliezen bij
plaatselijke verkiezingen.
België tenslotte zit nog volop
in een kabinetscrisis.
Zo diepgaand is de malaise
in de westerse wereld - uit
gerekend in een tijd, waarin
datzelfde westen met gewel
dige problemen wordt gecon
fronteerd - dat al van vele
kaïnten wordt gewaarschuwd
tegen een mogelijke herha
ling van de dertiger en veer
tiger jaren. Toen is in ver
scheidene landen door inner
lijke verdeeldheid en de on
macht van democratische
pairtijen de weg vrijgemaakt
voor totalitaire regimes.
Voor die onvergeeflijke fout
iis een verschrikkelijke prijs
betaald moeten worden.
Wie het geluk heeft tn een
vrij land te wonen en zich
dus van zijn (morele) stem
plicht bewust is, zal woens
dag weloverwogen zijn stem
willen uitbrengen. Dat is
echter gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Zelden namelijk
is het de kiezer zo moeilijk
gemaakt om bewust te kie
zen als bij deze Statenver
kiezingen. Die kiezer ziet
zich geplaatst voor een ui
terst warrig beeld van partij
en en groepen van partijen.
Er is, nu al weken lang, een
kakofonie van kreten over
hem uitgestort. Hij is gecon
fronteerd met waarheden, die
de volgende dag verzinsels
bleken te zijn en met politie
ke vriendschappen, waarvan
alleen het onderling gekibbel
waarheidsgetrouw was. Soms
leek het er wel op, of politici
bewust doende waren het
vertrouwen in de demooratie
te ondermijnen
Gelukkig echter is er een
aantal objectieve feiten, aan
de hand waarvan enige orde
ning geschapen kan worden
in de chaotische partijpolitie
ke situatie van vandaag.
Daar is allereerst het gege
ven, dat de coalitie van
P.v.d.A., P.P.R., D'66, KVP
en AR waarop het ka
binet-Den Uyl steunt, op het
ogenblik de enige is waar
mee een werkbare regerings
meerderheid is samen te
stellen. Andere combinaties
zijn, zoals begin vorig Jaar
bij de langste kabinetsforma
tie uit onze parlementaire
geschiedenis overduidelijk is
gebleken, niet haalbaar. Ster
ker nog: de afstand, die toen
al bestond tussen de VVD
enerzijds en de KVP en AR
anderzijds, is door het ver
der naar rechts afzwenken
van Wiegel alleen maar gro
ter geworden.
Een grote verkiiezimgsover-
winniiinig vain de VVD is
daarom alleen een graadme
ter voor de onvrede met Den
Uyl c.s., maar vormt geen
aanzet tot de vorming van
eeai amderssoortig, minder
progressief kabinet. Die on
vrede kan men overigens ook
kwijt bij DS'70 (minder oon-
servatief) en bij de CHU, de
grootste politieke draaitol
van de afgelopen maanden.
Ook deze partijen zijn echter
niet sterk genoeg om samen
met de WD de kern te vor
men van een nieuwe rege-
rinigsoombinaitie.
Wie de hoogste prioriteit
toekent aan de regeerbaar
heid van het land komt daar
door automatisch terecht bij
de partijen, waarop het hui
dige kabinet steunt. Die val
len in twee groepen uiteen,
de confessionelen (KVP
en AR) en de progressieven
(PvdA, PPR en D'66). Stem
men op de confessionelen be
tekent een waarborg inbou
wen, dat de progressieven
niet al te hard van stapel
lopen. Een moeilijkheid ligt
hier echter in het feit, dat
KVP en AR in een vijftal
provincies waaronder Zee
land en Brabant zich met de
CHU ais één combinatie, het
C.D.A., presenteren. Dat is
een vorm van politieke acro
batiek, die zelfs rotsvaste
aanhangers vain de confessio
nele partijvorming met verba
zing zal vervullen. Met enig
vertrouwen in de verdere
positiebepaling van KVP en
AR zou men echter kunnen
stellen, dat stemmen op het
C.D.A. een voorwaardelijke
steun inhoudt aan het kabi
net-Den Uyl.
En dan de progressieven.
Hier kuninen diegenen het
best terecht, die zeker willen
zijn van een voortvarend
vooruitstrevend beleid. Ook
in deze hoek zijn echter ver
schillen aantoonbaar, want
die progressieve volkspartij,
het PAK, is even reëel als
het CDA. Onder de gegeven
omstandigheden kan stem
men op de PvdA wonden ge
zien als een votum van ver
trouwen in het beleid van
premier Den Uyl. Geeft men
daarentegen zijn stem aan de
PPR, dan wil men daarmee
zeggen, dat Den Uyl niiet
hard genoeg van stapel
loopt.
Tegenover deze PPR-hard-
lopers staat D'66. Het laat
zich echter aanzien, dat de
rol van deze partij als on
dogmatische vernieuwer is
uitgespeeld. Het elan van de
Democraten lijkt opgebrand.
Als die veronderstelling be
waarheid wordt, mag een
partij als de KVP c.q. een
groep als het CDA zeker niet
te veel verliezen. Want dan
(winst liigt niet in de lijn der
verwachtingen) loopt het ka
binet de kans onder druk
van links uit balans te raken.
En ook zo'n ontwikkeling
zou de regeerbaarheid van
het land in gevaar bren
gen.
Het Is allemaal erg ver
warrend, toch mag men ho
pen, dat de kiezers zich niet
van de wijs laten brengen,
maar door hun wijze van
stemmen zorgen voor een
stuk duidelijkheid, dat de
meeste politieke partijen zelf
(nog) niet hebben kunnen
opbrengen. Maar dan wel
graag een duidelijkheid,
waarmede het land democra
tisch regeerbaar blijft.
L. LEIJENDEKKER.
Zijn vrouw noemt hem „au
toritair, maar niet bekakt."
Thomassen: „En ik geloof dat
ik dat niet ontkennen kan. Het
is een eigenschap waar je net
zo weinig invloed op hebt als
op de vraag of je blauwe of
bruine ogen hebt. Ik was eigen
lijk liever niet autoritair. Mis
schien is het bij mij gepaard ge
gaan met een halstarrigheid om
resultaten te bereiken. In deze
tijd van democratie wordt er
mij teveel gediscusieerd en zijn
er teveel rapporten. En dan
krijg je het gevoel dat je in een
kerker zit, waar je uit wilt bre
ken. Ik ben te oud, te ongedul
dig."
De burgemeester van Rotter
dam zal tot 1 november op zijn
eigen wijze de grootste haven
ter wereld verkopen, en zijn
metropool leiden. Een taak die
ruim 9 jaar geleden begon. Op
1 november is Thomassen voor
de 65ste maai jarig en hij vindt
het zat. „Niet omdat ik rusten
wil, of moe ben, maar ik wil
niet op mijn 71ste weggekeken
worden."
Negen jaar geleden zat hij
voor de minister van Binnen
landse Zaken (Toxopeus).
Thomassen, toen nog burge
meester van Enschede, had ei-
weinig zin in. „Vindt u het
juist om een man te nemen
die ruim 55 is als hij begint
en die statistisch bekeken dan
de meeste ziektedagen heeft,
zei ik tegen Toxopeus. En de
minister zei: „Nou, je kunt
toch niet veel langer als tien
jaar burgemeester vain Rotter
dam zijn. Want daar is die
baan veel te vermoeiend
voor". Ik zei: waarom geen
man van 45? En Toxopeus zei
toen zo'n beetje waar ik op
gehoopt had. Hij vroeg: weet
u namen?
En ik had een papiertje met 7
namen bij me, allemaal men
sen van rond de 45. Daar
stond Berger op, die burge
meester van Groningen we.-d.
En Den Uyl, toen nog wethou
der van Amsterdam. Die had
ik bijzonder graag gezien. Hij
is later een uitstekend mi' 's-
ter-president geworden. En
ook Vrolijk stond op mijn
lijstje die nu een heel goeie
commissaris van de koningin
Thomassen blaast vergenoegd
wolken sigarenrook naar het
hoge plafond van zijn regenten-
achtige werkkamer in het
monumentale stadhuis van
Rotterdam, waar eerbiedwek
kend marmer en dik eikehout
samenspannen om de bezoeker
nederigheid bij te brengen
Met zijn omgeving, zijn prijzi
ge kostuum en op de achter
grond de plattegrond van Mo
loch Rotterdam wekt Thomas
sen niet de indruk een zuivere
socialist te zijn.
Toch stormde hij na een korte
carrière als onderwijzer door
de rode rijen naar voren,
baande zich via de AJC naar
de spits, werd in '45 lid val:
het Militair Gezag en in het
zelfde jaar secretaris van bet
politiek overleg waaruit de
PvdA geboren werd. In '46
werd de in Amsterdam gebo
ren Thomassen - zijn vrouw
noemt hem waarschijn .jk
Wim - lid van de Tweede Ka
mer, in '48 burgemeester van
Zaandam, tien jaar later bur
gemeester van Enschede en in
'61 lid van de Eerste Kamer.
Op 22 april 1965 werd hii in
Rotterdam geïnstalleerd. On
dertussen kreeg hij 5 kinderen
en werd hij Ridder in de Orde
van de Nederlandse Leeuw.
Thomassen werd geen grauwe
burgervader. Hij schuwde de
strijd niet en lag met zijn
eigen partij - vooral de jongere
lichting - het meeste in de
clinch.
Het was Thomassen die op
eigen houtje de Japanse keizer
de Erasmuspenning verleende,
waar menigeen die de Rijz in
de Zon op zijn huid had voe
len branden niet bijster geiuk-
kigmeewas.
Het was Thomassen die
70.000 uit de gemeentekas
haalde om aan de vooravond
van zijn pensioen een reis
naar het Verre Oosten te ma
ken en die hiermee zijn eiger.
raad op de tenen trapte.
Het was Thomassen die in ok
tober '72 een robbertje gir.g
knokken op de stoep van zijr,
eigen stadhuis met een actie
groep die daar stinkende blub
ber had neergelegd.
Het was Thomassen ln wiens
badkuip in april '70 de 25-
jarige Ria van Dam zich voor
de open deur en het blitslicht
vain persfotografen ging was
sen om de beroerde sanitaire
situatie van haar wijk aan de
kaak te stellen.
Maar het was ook Thomassen
die Enschede zijn TH gaf. die
de E-8 en RW 15 erdoor druk
te die met zijn stad onver
moeibaar ging venten op het
Forum Romanum van de we
reld, die messcherp en grondig
gedocumenteerd zijn tegen
standers in de grond kon bo
ren en die een levend monu
ment werd van bezielde ar-
beidisdrift en krachtig bestuur.
Hij praat losjes. Een vraag
breekt een golfstroom van
hoofd- en bijzinnen open die
tegen het einde keurig in een
conclusie samenkomen.
Hoe ziet u om, en waar kijkt
u naar uit?
„Ik zie vooreerst in dankbaar
heid om, voor wat ik heb be
leefd, voor die contacten" Ge
volgd door een lange monoloog
over de highlights in zijn car
rière.
Thomassen: „Ik was eigenlijk liever niet autoritair".
Kunt u een profiel van uw
opvolger geven?
„Ik geloof niet dat het op de
weg van een burgemeester ligt
om een profiel van zijn opvol
ger te geven. Ik moet hier
buiten blijven. Maar ik vraag
me wel af of ze een man
kunnen krijgen, die het graag
wil. Ze staan heus niet op de
stoep te dringen, en ze mogen
blij zijn als ze er een vinden.
Niet dat het een onpopulaire
functie is, maar het burge
meesterschap is nu zwaarder
dan vroeger. De politieke
spanningen zijn hier niet ge
ring en het is niet eenvoudig
om alle problemen te over
zien."
André van der Louw is ge
noemd.
Thomassen: „Ik had liever ge
had dat u die vraag niet ge
steld had. Als Van der Louw
het wordt, moet hij het wor
den op eigen kracht. En als hij
het niet wordt, maar een an
der, dan moet die niet gecon
fronteerd worden met wat ik
heb gezegd. Ik bemoei me er
niet mee. Ik wens degenen die
moeten beslissen alle wijsheid.
Maar ik wil wel zeggen dat ik
wel 10 namen heb gehoord en
het zou me zeer verbazen als
daar niet een uitstekende tus
sen zat."
Ze zeggen ook van u dat o
een vechter bent.
„Als iets je fascineert, moet je
er telkens op terugkomen. Dit
speelt sterker in kleinere ge
meenten. Niemand in Rotter
dam kan beweren dat Den
Haag ons vergeet. Als er een
vreemd staatshoofd op bezoek
komt, laten ze hem altijd bij
ons een paar uur op de boot
varen. In Enschede moest ik
vechtlustiger zijn om aan mijn
trekken te komen. Zonder die
vechtlust had ik die TH nooit
gekregen."
De PvdA? Is dat nog wel uw
kind?
Thomassen ontsteekt een be
schouwing over de essentie
van het socialisme „dat van
groepszaak volkszaak werd,
van arbeiderspartij volkspar
tij, van links-vrijzinnig-niet
godsdienst een zaak voor al
len. Dat geweldige, die de
confessionalisering, waardoor
een socialisme ontstond dat in
alle lagen en in alle levensbe
schouwingen paste; waar ook
een christen de uitbloei van
zijn sociale belevenis in kan
herkennen. Die essentie, die is
er nog steeds. Het oude socia
lisme was een bolwerk en
soms een sekte en dit is nu
geliquideerd. Maar de veran
deringen hebben niet alleen in
de socialistische hoek plaats
gevonden. O nee. Tien jaar
geleden zou je voor gek ver
sleten worden als je had ge
zegd dat in Nijmegen een
sterke influx van maoïstische
ideeën zou spelen onder de stu
denten van de universiteit. En
als iemand mij, toen ik nog in
Brabant woonde, had voor
speld hoe het katholicisme zou
worden, had ik hem gezegd:
Man, je droomt! Want ik had
dat Roo""» beeld voor ogen.
Nu is de katholieke wereld
een beeld van bruisende vrij
zinnigheid."
De PvdA blijft dus uw kind?
Maar u hebt er wel vaak ruzie
mee. Uw democratische ge
aardheid wordt betwijfeld
Door socialisten.
„Ik behoor tot de generatie
diie geneigd is de regels van
de democratie strakker vast te
houden. Als iemand raadslid
wordt, wordt hij in eerste in
stantie bestuurder en niet
volksvertegenwoordiger. V/at
men nu wil is een polarisatie
in de raad waardoor geen be
stuur meer is dat allen verte
genwoordigt, maar slechts een
bestuur van de meerderheid.
Naar mijn gevoel moet je met
alle partijen een redelijk re
sultaat kunnen bereiken. Hier
in verschil ik van mening met
mijn eigen partij. Ik heb al
lang gemerkt dat de huidige
generatie dit als verouderd be
schouwt. Als ik er tijd voor
had, zou ik hier tegen in op
positie gaan. Maar een man
van 64 kan best zeggen: laat
ik maar geen strijdende posi
tie innemen in een zaak die
op het partijcongres is uitge
maakt. En in het algemeen
komt ieder eerder met zijn
eigen partij in spanning dan
met een ander. Dat is heus
geen monopolie van de PvdA.
Waar gaat de wereld naar tos?
Naar de knoppen, of naai de
glorie?
„Ik moet nu voorzichtig praten
(zwijgt 15 seconden, blaast
rook, een roerloze meditaUe
Dan, plots als een rivier die
steeds sneller gaat stromen):
Enerzijds. dankbaarheid
anderzijds komt de ongerust
heid sterk op me af.... (schetst
vliegensvlug een mens in het
jaar 1945 die evolueert van
honger, koude oorlog, distribu
tie naar het eigen autootje en
sherry). „Bij mij overheerst
bezorgdheid, ik voelde me be
nauwd toen Nixon de Ameri
kaanse wapens op scherp zet
te. De vraag: oorlog of vrede
is nu uiterst hachelijk. Het
leven van ontelbaren hangt
aan een zijden draad. Het
vraagstuk van de wereldbevol
king hebben we niet onder de
knie. Al die miljarden die te
gen het jaar 2000 hier wonen,
de aantasting van het milieu,
en het meest elementaire pro
bleem: voedsel. De bijna on
menselijk zware taak om grote
steden te runnen. Nederlan
ders die nostalgie hebben naar
het oude Nederlandsch-Indië,
zien Batavia als een veilige,
lieve, mooie stad van 300.000
inwoners. Nu zijn er 5 miljoen
en de regering weet niet waar
het einde is. Dit leidt tot een
leven onder zulke ellendige
omstandigheden dat je alleen
troost kunt vinden in de cyni
sche vraag: heb je Bangla
Desj gezien? Heb je Pakistan
gezien? Nooit, nooit zou ik
stadsbestuurder van zo'n stad
als Djakarta willen worden. Ik
kan ze alleen maar het beste
toewensen.
Maar hoe dat moet, zie ik niet.
Het is een harde waarheid dat
de kloof tussen rijk en arm
groter wordt, maar toch begint
hier in Nederland het publiek
zich nu al te keren tegen een
maximum snelheid op de weg.
Wij zijn dus niet bereid... we
willen onbegrensd wegen en
benzine, terwijl we weten dat
het niet kan. En terwijl we
weten dat we zo honderden,
duizenden levens kunnen spa
ren. Maar we zijn verstrikt in
onze eigen, kleine wereld, ter
wijl de hongerige wereld ons
aanschreeuwt en wij hier doof
voor zijn..."
U bent het prototype van de
manager. Dat vinden we te
genwoordig niet juist.
„Mijn gevoel is dat uit wel
vaart welzijn kan komen, al
zijn hier gevaren aan verbon
den. Wat family planning aan
gaat, moet men zich beroeneii
op de farmaceutische indus
trie. Wat het voedselprobleem
betreft: voedsel voor iedereen
zonder kunstmest is ondenk
baar. Managerachtige dingen
kunnen heel goed dienstbaar
zijn en passen in de welzijris-
filosofie. Ik begrijp wel dat
jonge idealisten zeggen: mooie
praatjes, maar je moet leven.
O, die beweging is hartverwar
mend. Wat dat betreft ben ik
een kind van mijn tijd. En spon
tane acties kunnen goeie dingen
zijn.
JAN KOESEN
/n het beleid van de re
gering geniet de werk
gelegenheid, zoals dat
heet, de hoogste prioriteit. Dat
klinkt mij heel sympathiek in
de oren, maar ik verbaas mij
er wel eens over, dat iets wat
zoveel prioriteit geniet, toch
nog tamelijk uit de hand kan
lopen; en het is mij ook niet
altijd even duidelijk, waarom
die prioriteit zo absoluut is.
De regering zou bij wijze van
spreken subsidie willen geven
aan de produktie van overbo
dige goederen om toch maar
de werkgelegenheid te be
vorderen. Misschien wordt een
punt bereikt, waarop het be
vorderen van de werkgelegen
heid de gemeenschap meer
kost dan het betalen van een
uitkering aan mensen die geen
werk hebben. Zoals de zaken
er nu voor staan, lijkt het erop
de regering in dat geval het
offer van een duurdere oplos
sing zou brengen. En zij zou
dat een offer noemen in ver
band met het grote belang dat
zij aan de werkgelegenheid
hecht.
Misschien is dat standpunt
juist ten opzichte van veel
werknemers. Omdat ook mijn
eigen positie min of meer
wankel is, kan ik mij onge
veer indenken wat iemand
voelt, als hij op een kwade
morgen verneemt, dat zijn
werk overbodig geworden is.
Wie zich met zijn werk identi
ficeert, krijgt dan allicht het
gevoel, dat hij zelf overbodig
geworden is. Toch zou ik per
soonlijk best eens een tijd
willen proberen of aan dit tra
gische gevoel niet te wennen
valt. Ik geloof de minister
president niet op zij n woord,
als hij zegt, dat dit een elitair
standpunt is en dat mensen
een elementaire behoefte heb
ben aan een baan. Aan zelf-
ontplooiin wel, maar ik vind
het nogal bedrieglijk die ge
lijk te stellen met het bezit
van een baas en een baan.
Niet voor niets joeg Wiegel de
vakbonden in het harnas en
kreeg hij bijval van de baan
tjesjagers, toen hij suggereerde
dat er misbruik gemaakt wordt
van de sociale voorzienin
gen. Deze suggestie houdt in,
dat niet de elite, die zich im
mers in haar baantje fijn ont
plooit, maar de zgn. gewone
man met de oninteressante
rotbaan de uitkering boven
het werk prefereert. Het lijkt
mij eerder elitair te denken
dat de zgn. gewone man wil
werken dan dat hij vrij zou
willen zijn van baasje en
baantje.
Ik heb vroeger, toen het le
ven nog niet zo duur was,
tientallen mensen gekend die
niet werkten, vrijgezellen met
wat centen of met zoveel pro
blemen dat ze, zoals er een zei
den helen dag moesten prak-
kezeren, maar ook wel mensen
met een gezin. Het is nu te
laat hen te vragen, waar ze
van leefden, maar ze waren zo
talrijk, dat die vraag toen niet
bij mij opkwam. En zij hoor
den niet bepaald tot de elite,
tenzij wij daaronder niet meer
verstaan: mensen met de bete
re banen, maar: mensen zon
der enige baan.
Bijna dagelijks, wanneer ik
naar mijn redelijke interesan
te baan fiets, om mij daarin
weer eens geducht te ontplooi
en, benijd ik die mensen. Ze
zijn er nauwelijiks nog, maar
hun opvolgers, door sommigen
verdacht vin luiheid en klap-
loperij, genieten misschien
toch ook van hun vrijheid. Als
ze ergens onder lijden, zou dat
wel eens die verdachtmaking
kunnen zijn. Die is misplaatst,
want zelfs al zou ze op waar
heid berusten, dan nog zouden
wij in een tijd, waarin banen
schaars worden en baantjesja
gers talrijk, degenen die daar
vrijwillig van afzien en met
een uitkdring genoegen nemen
eerder dankbaar moeten zijn.
Want zij pakken het probleem
van de werkgelegenheid gron
dig aan door het arbeidsethos
ter discussie te stellen. En dat
kan, wanneer inkomen en ar
beid niet op een zo benauwen
de wijze aan elkaar gekoppeld
zijn. Zolang dat wel het geval
is, moeten overwegingen als
hierboven, hoe serieus ook be
doeld, wel een oppervlakkige
en, wie weet, elitaire indruk
maken, omdat ze niet met
werk, maar met geld in ver
band gebracht worden. En ook
de werkgelegenheid zal wel zo
heilig zijn, omdat ze met geld
te maken heeft.