MR. J. KlAASESZ OVER POREUZE RLOKKENDAM I OOSTERSCHEIDE
„Een plan voor
de eeuwigheid"
KLAASESZ COMBINEERDE
BIJNA ALLE VOORDELEN
KIM DC-9's
weldra reuk
en rookloos
Geen kern-
ontplofling
in Rusland
6%% tot 9%.
„Ik ben doodsbang, meneer!"
3
1
Spaarbrief aan Toonder.
M>or uitgekiende spaarders.
Tweede
Kamer
verdeeld
over
Oschelde-
rapport
OOSTERSCHELDE
DICHT
NATIONALE
RAMP
Beslissing nog voor de zomer
OTentfpiegel
4
^DEOU
JDEZE^
binnenland
buitenland
Kinderkamer
Stormvloed
Milieu
Energie
Informatie
Zomer
Evan Lanschot
DE OUDERE MENS IN DEZE
BIDDEN
OPENBAAR
Zaterdag 2 maa-rt T 974
D '66 twijfelt echter
aan de uitvoerbaarheid
in verband met de extra
kosten en uit waterstaat
kundige overwegingen
(veranderd stroompa-
troon). „Er is nog een
uitvoerige studie nodig
om te kijken of het plan
verwerkelijkt kan wor
den. Liever had D '66
gezien dat de commlssle-
Klaasesz met een min
der ingrijpend plan was
gekomen".
De heer Tolman
(CHU) heeft namens de
Tweede-Kamerfractie
en de Statenfractie het
volgende commentaar
gegeven op het plan van
de commissie-klaasesz:
„De CHU stelde en stelt
de veiligheid primair.
De CHU heeft tevens
veel belangstelling voor
een plan, dat de veilig
heid waarborgt en toch
een zo groot mogelijke
bescherming van een
uniek milieu mogelijk
maakt. Ook de mogelijk
heden voor behoud van
de mossel- en oestercul
tuur hebben onze grote
belangstelling. Voor alles
staat echter de veilig
heid en daaraan mag
niet worden getornd.
Over de kosten kan in
dit stadium nog geen en
kel commentaar worden
gegeven", aldus de heer
Talman.
Zijn AR-coliega mr.
W. Schakel had vrijwel
dezelfde bezwaren voor
al met betrekking tot
het veiligheidsaspect.
„We schuiven het mo
ment waarop Zeeland
optimaal beveiligd is
zeker tien jaar voor ons
uit", aldus Schakel, „en
dat is voor ons een
moeilijke zaak".
Ir. P. Cornelissen
(KVP) noemde het be
langrijke van dit plan
dat nu in ieder geval
boven water is gevaren
wat het in stand houden
van het milieu kost (1,6
miljard meer). „Dat het
advies unaniem is vind
ik ook erg belangrijk,
omdat het mogelijk be
tekent dat er nu een
eind komt aan de voort
durende discussies over
deze kwestie. Maar dui
delijk is wel dat er nog
een studie nodig is om
te bekijken of de extra
investering verantwoord
Is",
„Ik ben er ook blij om
dat minister Westerterp
niet onder de druk van
links is bezweken en de
werkzaamheden heeft
gestopt, want nu blijkt
dat het al geïnvesteerde
bedi-ag niet is wegge
gooid".
Het partijbestuur van
de PPR wil voor medio
maart een aantal advie
zen hebben over het
rapport-Klaasesz. Deze
adviezen zijn gevraagd
aan een aantal deskundi
gen en aan een door het
PPR-bestuur ingestelde
„Zeeland-commissie".
(ADVERTENTIE)
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG „Wij mogen ons niet blind staren op de
problemen van de zeventiger jaren. Wij werken in zekere
zin voor de eeuwigheid", dat zei gisteren mr. J. Klaasesz,
voordat hjj het eerste exemplaar van het rapport van de
commissie-Oosterschelde aan minister Westerterp over
handigde.
De problemen van de zeven
tiger jaren zijn typische vei
ligheidsproblemen. De eeuwig-
heidsproblemen betreffen de
waarde van het milieu voor
toekomstige generaties. Een
tweetal hoofdmotieven heeft
de Oosterscheldecommissie tot
zijn advies voor de bouw van
een poreuze blokkendam, ge
volgd door een dam met een
onderzeese stormvloedkering,
gedreven, zo vertelde mr.
Klaasesz.
1. Er moet snel besloten wor
den. Daarop heeft de
Zeeuwse bevolking, na vele
di'ge versterking van de zwak
ke plekken in de dijken rond
de Oosterschelde komt er nog
eens een factor 4 bij. Populair
gezegd: de overstromingskan
sen worden, onder de ongun
stigste omstandigheden, ge
taxeerd op eenmaal in de 4000
jaar.
De in augustus 1973 door
minister Westerterp ingestelde
Oosterscheldecommissie heeft
in de dam gereed is - een
karwei waarvoor men tien ft
vijftien jaar nodig denkt te
hebben.
Scheepvaart via de dam zal,
zo veronderstelt de commissie,
voorgoed onmogelijk worden,
waardoor 16 vissers te Colijns-
plaat gedupeerd worden. Zij
kunnen echter gemakkelijk
hun ligplaats naar elders ver
huizen, meent de commissie.
De hoogste autoriteiten van
Rijkswaterstaat, die gisteren
de presentatie van het rapport
bijwoonden, deden geen uit
spraken over de technische
haalbaarheid van het plan
Klaasesz c.s. Zij keken echter
wel zorgelijk.
angstige ervaringen, recht.
De streefdatum die voor af
sluiting van de Oosterschel
de gesteld is (1978) mag
niet verder naar de toe
komst worden verschoven.
2. Er moet qua inhoud een
evenwichtig besluit worden
genomen, waarin milieube
langen naast die van de
landbouw, de visserij en de
ruimtelijke ordening hun
plaats krijgen, in samenhang
met hetgeen er regionaal
gaande is. De Delta verte
genwoordigt in dit opzicht
tevens een Europees be
lang.
De commissie Klaasesz, die
maar liefst vijf hoogleraren
telt heeft de poreuze blokken
dam als veiligheids- en mi
lieuoplossing voor het eerste
uur gekozen. Dankzij de met
70 cm. dalende vloedstand in
het Oosterscheldebekken, le
vert de blokkendam een vei
ligheid op, die - uitgedrukt in
relatie tot het overstromings
gevaar op 1 100 kan worden
gewaardeerd.
Wordt de blokkendam een
echte dam, met een weg ero
verheen en diep in de dijkli-
chaam een systeem, van tien
meter wijde doorlaatpijpen,
dan wordt de veiligheidsver
houding met een factor 10
vermenigvuldigd. Bij gelijktij-
eenstemmig vpor de poreuze
dam gekozen. Zelfs de visse
rijexpert in de commissie,
prof. dr. Korringa, zag in de
poreuze dam geen beletsel
voor de vis die in de kinder
kamer van de Oosterschelde
opgroeit en dan naar zee wil
zwemmen. „De visjes gaan ge
woon door de talloze kanaal
tjes in de blokkendam heen",
zei prof. Korringa. Mr. Klaa
sesz voegde daar schertsend
aan toe: „Wij zullen ze wel
indoctrineren om te doen wat
goed voor ze is."
Uit veiligheidsoogpunt had
het commissielid, de water
staatkundige prof. ir. J.L.
Klein geen bezwaren tegen de
blokkendam. Wel is vereist,
dat de betrekkelijk lichte be
tonblokken, die de kern van
de Oosterseheldedam (a la
Deltadienst) moet vormen,
wordt bekleed met betonblok
ken van 30 ton zwaar, die de
nogal broze ruggegraat van de
dam tegen storm en getijden
werking moeten bescher
men.
De definitieve oplossing
doemt pas op in de tachtiger
jaren, als de stormvloedkering
"(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT „Het afsluiten
van de Oosterschelde zou o.m.
vanuit milieuhygiënisch oog
punt als een nationale ramp te
beschouwen zijn. Er zou veel
aan gelegen zijn het temmen
van deze zeearm te verbinden
met energie opwekkende tech
niek en niet tot definitieve
afsluiting over te gaan".
Dat zegt drs. J.F. Sinke (41)
die op 3 maart aan de Rijksu
niversiteit van Utrecht promo
veert op zijn proefschrift:
„Wie het goede niet eert".
De heer Sinke Is op het
ogenblik als stafdocent ver
bonden aan de Protestantse
Voortgezette Opleiding voor
Sociale Arbeid in Amsterdam.
De promovendus heeft voorts
zitting in diverse studiecom
missies van de PvdA.
0 Het plan van de commissie-Klaasesz voorziet in een zout water doorlatende dam in de mon
ding van de Oosterschelde (pijl), een dam in het Keeten tussen Schouwen-Duiveland en Tholen
(1) en een afsluitdam ten westen van de Schelde-Rijnverbinding (2). De zwaarte van de arce
ring geeft de mate van verzoeting in het Delta-bekken aan.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De commis
sie Klaasesz heeft uit een
menigte van technische en an
dere mogelijkheden, die voor
de Oosterschelde zijn ontwik
keld, een greep gedaan, waar
bij allerlei voordelen konden
worden gecombineerd.
Van <ie Delftse studenten-
groep, die furore heeft ge
maakt met zijn idee van een
stormvloedkering, heeft de
commissie dankbaar het plan
voor onder de laagwater-Mjn
gelegen venturi-vormige, doch
afsluitbare doarlaaitwerken ge
kozen.
De Keatendam, aangedragen
door die studiegroep Ooster
schelde, werd als element uit
die hoek aanvaard. Uit krin
gen van Rijkswaterstaat zelf
pakte men uiteraard het prin
cipe van de blokkendam, die
ook al zou er geen commis
sie Klaasesz zijn geweest
op een goed moment ook van
zelf ontstaan zou zijn. De
meest in het oog springende
voordelen van het plan om de
Oosterschelde in stand te hou
den als een bekken, wa-arin eb
en vloed hun werk kunnen
doen, raken de mossel-teelt in
Yerseke.
Uit datzelfde Yerseke stamt
het milieubesef, dat tenslotte
tot instelling van de speciale
adviescommissie Klaasesz
heeft geleid. Er rijn, zo vertel
de, mr. Kla-asesz, door veel
mensen ongevraagd adviezen
uitgebracht. De jongste leve
rancier van een idee was tien
jaar de oudste was een 65
plusser. Er zijn o.a. ideeën ge
lanceerd voor de bouw van
getijde-centrales in de Ooster-
schelde-dam. Deze ideeën zijn
door de commissie Klaasesz
doorgespeeld naar een speciale
werkgroep, die zich met de
energie-voorziening in Neder
land bezighoudt.
Br ztjn door Rijkswaterstaat,
met name door de Delta
dienst, in voortreffelijk tempo
zonder enige poging tot beïn
vloeding, aldus mr. Klaasesz,
informaties verschaft waarop
de commissie haar oordeel kon
baseren. Niet alle informatie
bereikte de commissie tijdig
genoeg. Desondanks, aldus mr.
Klaasesz: „Dit is toch ons eind
advies".
Minister Westerterp ver
klaarde gisteren dat wat hem
betreft, bd-j de korte tijdslimiet
die hij de commissie had ge
geven (een half jaar) enige
opzet zijnerzijds niet te ont
kennen viel. „Om u tot extra
spoed aan te sporen", aldus de
bewindsman, „heeft het kabi
net op mijn verzoek besloten
de werken in de Oosterschei-
de-monding niet te temporise-
Mr. Klaasesz zei wei wat
geschrokken te zijn van de
termijn van drie maanden,
welke de minister heeft ge
steld voor de onvangst van
reacties en adviezen van de
provinciale besturen, de raad
voor de Waterstaat en de wa
terschappen. Hij vond deze
termijn rijkelijk lang, vergele
ken met de zes maanden, die
hem en zl-jn commissie waren
gegeven. „Niettemin", aldus
de heer Klaasesz, „wij hopen
dat Kamer en regering nog
voor het zomerreces tot een
beslissing komen".
Uitgelezen diners
(menu a la carte)
Bediening die alles overtreft
Romantisch kader
RESTAURANT
Brechtsebaan 367 —2120 Schoten
Tel. 03/51.61.45
vanaf Breda - E10 - afrit StJob in 't Goor
bij kruispunt richting Schoten/Antwerpen (3km)
SCHIPHOL De KLM zal
voor het einde van het jaiar
alle motoren van haar DC-9-
vliegtuigen zodanig hebben
veranderd dat deze reukloos
en zo goed als rookloos zullen
zijn.
De verandering van deze
Pratt-and-Whltney-motoren
ko-mt neer op het aanbrengen
van sterk verbeterde vertman-
dingskamers, waardoor een
nagenoeg 100 procent veribran-
dingsniuttig effect tot stand
komt. Geheel rookloos kunnen
de matoren echter niet worden
gemaakt.
De modificatie wordt uitge
voerd door de Zwitserse lucht
vaartmaatschappij Swissah,
die de zorg heeft voor het
onderhoud van de DC-9-moto-
nen.
De totale kosten van deze
modificatie bedraagt bijna 3
miljoen gulden.
MOSKOU (AP) De voor
zitter van de Sovjet-staats
commissie voor kernenergie,
Andranik Petrosjants, heeft
gisteren gezegd dat de in de
westerse pers verschenen be
richten over een ontploffing In
een atoominstallatie aan de
Kaspische Zee niet juist wa
ren.
(ADVERTENTIE)
Deze spaarbrief is een waardepapier „aan toonder".
U kunt deze spaarbrief kopen aan de kas van iedere vestiging
of spaaragentJchap van Van Lanschot
Rente afhankelijk van de gekozen looptijd op basis van
samengestelde intrest, dus rente op rente, van
Coupures: fl.000,-, f2.500,-, f5.000,- enf 10.000,-. Looptijd: 1,2,3,4 of 5 jaarvasf.
Vraag onze brochure over alle spaarvormen.
's-Hertogenboscb,Amsterdam, Breda, Den Haag, Eindhoven,Nijmegen, Roosendaal,Tilburg Vught
Spaaragentschappen over heel Nederland.
Ik ben bang, Doodsbang. M'n
vrouw en ik hebben een
klein pensioentje. Zij is even
°ud als ik, 76 jaar. We zijn
seiukkig nog kerngezond.
Hebben het naar onze begrip-
Pen goed. We spaarden en
hebben die centjes goed be
legd. Enfin,- die rente, ons
Pensioen en de AOW waar
devast meneer maken dat
wij financieel kunnen leven,
wals wij menen dat goed is.
Je hoeven bij niemand onze
handen op te houden. Kunnen
de kinderen en kleinkinderen
af en toe verrassen. Wat moe
ten we nog meer wensen?".
Z'n vrouw, Lies, komt bin
nen met koffie en presenteert
een bonbon. De kamer, met
'en erker vol planten, baadt
I" het zonlicht. We zitten rond
de tafel. Alles ziet er gezellig,
degelijk uit. Geen nieuwe mo
derne dingen. Keurig netjes
verzorgd zijn al de spullen die
kennelijk tientallen jaren met
liefde zijn gekoesterd.
Hes schuift ook aan. Ze is
wat schuchter blij dat haar
man eens over zijn zorgen kan
Praten. Moedigt hem aan met
kaar vriendelijke interrupties
en verduidelijkingen
«Gijs heeft slapeloze nach
ren. Maakt zich enorme zorgen
jwer alles wat er gebeurt. Ook
jj| ons land. Hij ligt uren te
Piekeren, Over die dagelijkse
"acht van ellende, geweld,
"■ales, stakingen, kapingen,
■noord en doodslag die wij
moeten verwerken. Uit de
kranten, via de radio en dan
begint het 's-avonds nog eens
dunnetjes over via allerlei te
levisie-rubrieken."
„Ik heb voor mezelf wel uit
gemaakt wat mij mankeert,"
zegt de precieze man. Hij was
tientallen jaren hoofdboekhou
der ln een groot bedrijf. „Ik
ben bang voor de samenleving
die is gegroeid. Ik heb geen
vertrouwen meer in de men
sen die ons regeren en die op
belangrijke posten staan. Ik
ben bang op straat, want het
verkeer is doorgedraaid. Ie
dereen heeft krankzinnige
haast. Aandacht voor andere
mensen? Vergeet het maar.
Als je een winkel binnengaat,
of eruit weggaat, tien tegen
een dat iemand de deur in je
gezicht laat vallen. Zelfbedie
ningswinkels zijn voor ons ou
de mensen de dood. Niet dat
zelf ln de kar pakken. Wel de
dwaze haast en het gedrang
bij de kassa's. Je'moet dan op
je geld en je spullen passer
Anders word je bestolen".
„Gijs vindt dat de wereld
ook ons kleine wereldje, on
veilig is geworden. Er zijn
geen zekerheden meer. Ieder
een is uit op geld. Op eigen
voordeel". Hij knikt, „Kijk,
die angst van mij grijpt veel
dieper dan uit die voorbeelden
blijkt. Dat zijn maar randoor-
zaken. Wij zijn, zoals gezegd,
beiden 76 jaar. Vrienden van
ons zijn iets ouder. Die men
sen hebben gezwoegd en zijn
zuinig geweest. Zaten finan
cieel ongeveer net ais wij.
Hebben nooit hun hand hoe
ven op te houden. Nooit hulp
voor de studie van de kinde
ren nodig gehad. Het ging met
haar niet meer thuis. Ze moes
ten naar een bejaarden-inrich
ting. Nou, ze zijn daarvoor
heid dat ze ons die niet afne
men? Er komt een generatie
die niets weet van solidariteit.
Die geen kennis heeft van de
nood waaruit eerst de Drees'
uitkering en toen de AOW is
voortgekomen. Die alles wil
veranderen. Nou, ik hou m'n
hart vast. Er zijn heel wat
mensen die ons, bejaarden,
maar verliesposten vinden. Als
die de kans krijgen laten ze
ons stikken. Ze klagen steen
eerst armlastig gemaakt. Let
terlijk moet u dat nemen.
Frans zei me laatst dat hij en
z'n vrouw sufferds zijn ge
weest. Ze hadden beter roya
ler kunnen leven, hun centjes
opmaken. Dan had de Bijstand
wei gezorgd dat ze nu in dat
huis kwamen. Daarover denk
ik
Dat maakt mij bang. Fijne so
ciale rechtvaardigheid is
dat".
Hij rilt als hij dat bitter
opmerkt. „Neem nou onze
AOW. Wie geeft mij de zeker
en been over de hoge AOW-
premies die zij betalen moeten
voor ons. Vergeten dat wij het
gedaan hebben voor hun ou
ders en grootouders. En wat
gaat er gebeuren, als ons fi-
oancieel-economisch systeem
in elkaar valt? Lies zegt wel
dat dan iedereen ln de boot
zit, maar ik voel m 'n eigen
zeeziekte het meest",.
Lies schenkt nog eens koffie
In. Zegt, terwijl zij dat doet,
„weet u, misschien is angst
niet het goede woord. Gijs is
onzeker. Dat is hij nooit ge
weest. Maar we hebben teveel
zekerheden zien wegvallen.
Niet alleen in het maatschap
pelijk leven. Ook in de kerk.
Dat komt er ook bij!"
Hij knikt stil voor zien
heen. „Wij zijn gelovige ka
tholieken. Hebben echter nooit
voor zoete koek aangenomen
wat meneer pastoor ons be
liefde voor de schrijven. Zijn
wél altijd met hart en ziel
kerks geweest. Aan dat paro-
chiegedoe hebben we niet
meegedaan. Dat lag ons niet.
Wij w aren niet vroom, wel
gelovig. Zijn dat nog.
Het was en is misschien een
simpel geloof dat wij hebben
Maar we voelden er ons heel
wel bij en mee. Het gebed had
en heeft voor ons beteke
nis. Wij voelden ons binnen de
kerk geborgen. Ja, dat is het
juiste woord. Het was ons
thuis. Waren erin opgegroeid.
Bom, deugt helemaal niets
meer van. Kerkrevolutle noe
men ze dat. Alles werd ver
nieuwd. Priesters zijn er niet
mfeer. Die trouwen of treden
uit. Jonge mensen voelen geen
roeping meer. Dat stuk zeker
heid en godsvertrouwen is ons
ook afgenomen. Niet, omdat
die moderne liturgie ons
vreemd is. Die kan ik best
aanvaarden. Wel, omdat men
mag ik het eens protestants
zeggen de vaste burcht
ónze God van ons heeft weg
gehaald. Men heeft ons, mis
schien kinderlijk, geloof on
dermijnd. Als het vroeger al
lemaal zo verkeerd is geweest,
waarom zou het dan nu alle
maal wél goed zijn. Zelfs God
's aan mode onderhevig".
Hij trekt bedachtzaam aan
z'n sigaar. „Wij zijn mensen
die onze toekomst in het ver
leden hebben opgebouwd. Ik
begrijp best dat leven tegen
woordig voortdurend verande
ren is. Maar ik meen nog
steeds dat er waarden zijn die
niet veranderen. Ik heb zorgen
over m'n kinderen, we hebben
er vijf, en kleinkinderen. In
wat voor wereld moeten zij
straks leven? Er wordt ons
verteld dat werkloosheid een
gewoon verschijnsel gaat wor
den. Aan alle kanten wordt
ons voorgehouden dat de aarde
naar de knopnen gaat door
milieubederf, door overbevol
king, door armoede. Het sa
menzijn van man en vrouw is
een openbare zaak geworden.
Terwijl we de urinoirs van de
straten verwijderen, paren we
zonder schroom ik heb het
niet over schaamte in het
openbaar, via televisie en film
en foto. Drugs worden door
bepaalde groepen van zoge
naamd verstandige mensen
niet meer gezien als gevaren
voor de volksgezondheid en
voor het welzijn van individu
en. Nee, men praat over hun
gebruik met begrip, met tole
rantie. We lopen tegenwoordig
trouwens over van begrip. Tot
het lachwekkende toe, als we
er even nuchter over zouden
denken. Heus, als er straks
hier mensen van een of andere
actiegroep komen die mij en
m'n vrouw m'n huis uitzetten,
omdat zij geen woning kunnen
krijgen of er niet voor wil
len betalen en werken dan
zijn er velen die daarvoor be
grip hebben. Want hun
jeugd was zo zielig, hun ou
ders deugden niet, ze worden
niet begrepen. Onzin? Meneer,
's-avonds laat kun je als
vrouw of man alleen met goed
fatsoen niet door de grote hal
van het Amsterdamse Centraal
Station lopen. Word je lastig
gevallen, beroofd, of gemoles
teerd. Informeer er maar eens
naar. ln sommige wijken van
de grote steden is het niet
anders".
Hij meent allerlei tekenen
te zien die duiden op ontbin
ding van onze samenleving.
„En ik ben een ongelukkig
mens. Ik trek me dat aan.
Voor de gevolgen die dat nog
voor ons kan hebben. Maar
ook voor m'n kinderen en hun
kinderen. Nee, ik ben echt
bang. Bang voor zo'n maat
schappelijke verwording, voor
zo'n gebrek aan verantwoorde
lijkheidsbesef. Die angst heb
ben velen van mijn generatie"
(Slot)
JACQUES LEVI.'
KONINGIN Juliana, prins
Bernhard en mr. Pieter van
Vollenhoven zijn vrijdagmid
dag van de vliegbasis Soester-
Derg naar Lech in Oostenrijk
vertrokken voor het houden
van enige weken wintersport
vakantie.
(ADVERTENTIE)
