Vastenbrief 1974: Macht, onmacht, hoop #1 Puerto Ti 2 ft rote vubes voor de prijs van één gepaneerde Schnitzels Hdm Spruitjes 500 gram 8S5 nsis Een kemachbiqe wit roep van de Centra-winkelier: IK heb een aardiq partijtje normaal gemalen oF bonen,vakuüm pak Wqram en een flinke Voorraad en verder noq enockm, m<¥am en oök non 3t/uwCeMfai0üikeêiefo fan, Kassakoopje Stop Hoest of Top-Drop 3 Baddoeken' Centra Jam lf® B°^bS,°6,K IP Centra gave m mm Appelmoes w p<*"« Riedel Sinas'89 Vissticks pak 10 stuks I# Boerenham gram 15® Bami Gorengbk IJ® Kilo Jonge Keurkaas Soepgroenten 59 1 'A Kilo Cox's Orange Verse Worst gr5^ Schenkel met Been dijkplan binnenland buitenland Opvallend „Er zijn sommigen die theoretisch, met de mond, zich gelovigen noe men. Maar hun daden zijn afge sloten, wantrouwend, zonder toe komst. Hun praktijk is ongelovig. Anderen erkennen theoretisch geen God, maar in de praktijk han delen zij zo dat ze recht tegen fa talisme en hopeloosheid ingaan. Bewogenheid met de anderen maakt dat er in feite uitzicht en overgave is in hun doen en laten/' Hoopgevend Angst Verse Onredelijk doel „De geschiedenis is het verhaal van hen die op het paard, in het rijtuig, in de auto zaten: de gelukten, de machtigen. Maar degenen die door de hoeven zijn getrapt of door het rijtuig zijn bespat, verdwijnen uit de gedachten. Er is een onbe kende geschiedenis van kommer en zinloze mislukking." „Het systeem is op egoïsme gericht. Wij kunnen ons niet los van an deren bevrij den. Wij kun nen ons alleen samen bevrij den. En het is goed mogelijk dat degenen van wie het uit zal gaan, de armen zullen zijn. Gevaar Fatalisme Econo7?iisch belang Vuile handen De offers die gebracht moe ten worden, ook bijvoor beeld in de huidige ener giecrisis zul len niet op de schouders van enkelen te recht mogen komen. Ook offers moeten gelijk verdeeld worden." 14 Paplap oor uw p«n oor da» rubriek mw-1 lig. naam en edre. ,d. Bi| publIketSe -orden. Slechta bi| hog, 2 lal van de*, regel „ortM Naam en edrea rijn da„ h, •bekend. Publikati. vln fa,;* rl of onverkort) betekent ni.i dactie het In elle gev»||w t Inhoud, cq. «rekking. r editie van 6 februari waarnemend directeur Industrieschap Moe,- C. Vlak, dat de pri iO,- per m2 aan Shell onomische Zaken geof- mijn mening vergeet dan iets. Namelijk od 1968 bood burgemees- tminee, toen voorzitter 00 hectare grond te n tegen de prijs van i n2, overeenkomstig het van het ETI Noord en het Rotterdamse idrijf. De grondprijs ver fictief. De eerste die Shell zou kopen l. buitendijks en over- en in de winter door ter van het Hollands ak was toen al lid van tuur van het Schap, de gemeenschappelijke Daar komt nog iets momische Zaken had 1 te bieden. Het indus- bood de grond te n en deed zaken met inder goedkeuring van eerde Staten, ijk wordt maar steeds •en geschoven, als .zijn- Kier van Moerdijk. We h ook niet zeggen als eenteraad de m2 prijs d in een bestemmings- itstelt em GS keuren goed dat GS de js heeft vastgesteld? wordt er door het et eerlijk 'en open ge- Waarom ontleent men aire verantwoordelijk- de positie van het iet te danken aan dit slotenhéid, maar ook onjuiste voorlichting en? in 1968 heeft Shell miljoen gulden subsi ogen van Economische verband met „con- de grondprijzen en faciliteiten van Ant iiet zo lanig geleden ize vereniging om na- noemen op de uit- 'an de voorzitter van ip dat „acties bedrij- ïjagen". Wij vroegen en. Echter we kregen Toch werd de vinger igend in onze richting tte naar mijn mening het aanbeveling de van de overeenkomst terdam op 4 januari s voor, de dag te ha- Vlak kan dat. En laat an eens eerlijk publi- t zo goed als het aan- 18 mei 1968. ink voor de verleende mte, F. P. Fakkers •z. VML West-Brabant, piIONEEL NA- Dr. C. Vlak, waar directeur van het In- hap Moerdijk, deelde evraagd mee, dat de eer Fakkers geschetste zaken rond de ver grond aan de Shell genomen juist is. Hij echter de uitspraak ndustricschap de pri- verantwoordelijkheid De verkoop van de schiedde namens het het Schap is bier en met andere instan- ntwoordelijk. „Het is aar over te debatte- de heer Vlak. „Het ion feiten. Daar moet steeds op terugko- ir Vlak noemde het :n normale gang van t er geen namen ge erden van bedrijven acties zijn verjaagd, ledrijven slechts w deling met het Indus- zijn, is het gebruikc- ïamen van deze bc- liet openbaar te ma- :en enorme slag kun- :n met die panjsop- Smit gelooft niet «maatschappijen z° n >rt aan olie hadden, eten juist over enor- den. „En het achter- van die voorraden weer prijsverhogend Het past opvallend emaal in hun straat- vakbondsfunctionaris onbehoorlijk, dat eert voor Nederland s te verhogen. „En omdat de olieprip aldus de heer Smit. d is jarenlang opge- lardgasverbruik. Bo- leemt de overheid sbeuren deel, en die 'zeker wel een steden. Dat bete- o-ijsverhoging vou' ■rs". 15 Donderdag 14 februari 1974 (Van een onzer verslaggevers) UTRECHT - BREDA „Het blijft waar dat het evan gelie geen model geeft van een bepaalde maatschappij. Maar de evangelische houding tegenover macht wijst een richting aan voor heel het persoonlijke en gemeenschap pelijke leven. Daarom mag hier de vraag opgeroepen wor den of omwille van het alge meen welzijn niet zoveel mo gelijk mensen moeten worden betrokken bij het vaststellen van de bedoelingen van onder nemingen, van de richting en omvang van de produktie en van de verdeling van het re sultaat dat de arbeid opbrengt. Het betrekken van velen bij beslissingen brengt zeer be paalde moeilijkheden met zich mee. Toch zou het al te sim plistisch zijn, wanneer, we gens de ingewikkeldheid van het probleem, bijvoorbeeld de kwestie van investering en produktie uitsluitend aan het marktmechanisme werd over gelaten en vervolgens verwe zen naar de betreffende des kundigen". Aldus de gezamenlijke bis schoppen van Nederiand in hun gisteren gepubliceerde Vastenbrief 1974 „Macht, on macht, hoop". Spraken de bis schoppen zich in hun gerucht makende vastenbrief van vo rig jaar uit voor rechtvaardi ger spreiding van de produk- ten, van bezit en van inko mens. in deze brief pleiten zij dringend voor spreiding van macht. De bisschoppen doelen in h^in brief met name op de macht die mensen ten deel is gevallen door de ontwikkeling van de techniek. En op de machteloosheid van velen, die daarvan weer het gevolg is. Want is macht niet een zaak geworden van zeer weinigen, van „deskundigen", technocra ten, ondernemers?. voor belangeloze hulpverle ning". Elk van die groepen moet op haar eigen waarde beoor deeld worden, maar „aldus de bisschoppen, „wijst het ver schijnsel zelf er niet op dat wordt nogal eens met irritatie bezien door hen die met moei te grote verantwoordelijkhe den dragen in het huidige in gewikkelde systeem en ook door degenen die zich er warm in genesteld hebben". De bisschoppen nemen het in hun brief op opvallende wijze op voor actiegroepen. Ze constateren dat de grote licha men in onze politieke demo cratie, zoals politieke partijen, vakbonden en organisaties „niet altijd in staat blijken het gevoel van maatschappelijke onmacht weg te nemen". Het is belangrijker dat men zijn stem uitbrengt en men moet het lidmaatschap van partij of vakbond niet onder schatten, maar, schrijven de bisschoppen, „sommige acties kunnen waarden en doelein den binnen het gezichtveld brengen_ die voordien niet of nauwelijks bepalend waren voor het politieke handelen". K De bisschoppen noemen met name Pax Christi, Interkerke lijk Vredesberaad en Amnesty International, maar wijzen ook op acties die aandacht vragen „voor vergeten groepen of slechte toestanden aanklagen- machtsmisbruik, mishandeling, oorlog. Anderen zetten zich in voor de verbetering van de kwaliteit van het leven of „Maar het i3j zou men zeggen, ook redelijk en menswaardig dat beslissingen mede onder worpen worden aan hen die verondersteld worden de ge volgen van de deskundigheid te dragen. Zij hebben recht op het ontvangen van informatie en verantwoording". Een andere hoopgevende ontwikkeling in een samenle ving waarin macht en onmacht eikaars onvermijdelijke tegen polen schijnen te zijn, noemen de bisschopen het feit dat een bewustwording groeit ten aan zien van de machten die onze samenleving beheersen. „Dit toenemend besef is een posi tief gegeven. Het wordt ver sterkt waar mensen buiten de tredmolen stappen om zichzelf te zijn". mensen de verantwoordelijk heid niet willen afschuiven naar naamloze anderen?" Maar dan komen de bis schoppen te spreken over de machtige specialisten en deskundigen: „Het voeren van acties en stellen van vragen De bisschoppen geven toe dat inderdaad niet iedereen deskundig is en dat onze sa menleving vol zit met specia listen voor elk terrein afzon derlijk. Dat schept een sfeer van: bemoei je er als niet- deskundige maar niet mee. In het eerste hoofdstuk van de brief waarschuwen de bis schoppen teigen het gevaar, of zelfs het feit, dat techniek de mensen geheel beheerst zonder overigens te ontkennen dat de techniek ook op veel punten een bron van terechte vreugde is. De menselijke ei genschappen waarmee de maatschappij waarin wij le ven, is geconstrueerd, zijn hel dere berekening van wat tel baar en meetbaar is, en vin dingrijkheid van wat nuttig is. Omdat wij deze eigenschappen tn de techniek weerspiegeld zien, ontstaat de indruk alsof er niets belangrijkere in het öestaan is dan efficiency, prestatie, produktiviteit. Daar moet je voor leren, daardoor ben je iemand die meetelt, daarvoor leef je op de we reld". Deze toestand, zo vervolgen de bisschoppen, wordt nog versterkt door een angst dat we dit ingewikkelde systeem draaiende moeten houden. „Er ontstaat een werk- en leefklimaat waarin wij als het ware voorgevormd worden om vlijtige, kalme onderdeeltjes te zijn, die het geheel in stand houden. Commerciële reclame en verstrooiing voor jong en oud scheppen een aantal be hoeften en dempen andere be hoeften, zodat men niet uit de pas loopt". Wat niet in termen van nut valt uit te drukken, liefde, angst, vreugde en zoveel ge wone menselijke dingen lijken als niet ter zake doend te worden afgewezen. In dit verband wijzen de bisschoppen erop dat maat schappelijk zwakke perso nen, „door de eisen van de tijd uit de boot gevallen zijn", zoals werklozen, zieken, oude mensen, gehandicapten, gede tineerden, zwakzinnigen. Ondanks allerlei voorzienin gen zijn zij in de ogen van anderen en van zichzelf vaak tweederangs personen, hoewel zij misschien dingen beleven, „minder praktisch maar mis schien onverwoestbaar mense- ADVERTENTIE Me maakt me los centra Koffie sheifilbermalwq, Red Band bundJ 3 rollen formaat: 50 x 90 cm van f 14,95 voor f 12,50 of 'n gratis Dubbel-frotté bakje ca. 125 gram premiecheque aardbeien, abrikozen of kersen, pot 900 gram oogst^^ 149 Mnci_ r\f Koen Visser 500 gram Prijswijzi gingen en uitverkocht voorbehouden. Aanbiedingen geldig t/m zaterdag 16 februari. De bisschoppen wijzen dan op het bestaan van fatalisme ook onder sommige gevolgen. Het lijkt wel of het geloof in Gods almacht hen enigszins De brief constateert verder onverschillig, heeft gemaakt - - - voor verbetering in de we- lijk", waar anderen jachtig aan voorbij lopen. dat het produktiesysteem een heel bepaald doel heeft, dat is ingebouwd, nl. vermeerdering van bezit. Een onredelijk doel, zegt de brief. Een redelijk doel zou zijn: vermeerdering van menselijkheid en geluk. „Wanneer het in ons land nog niet denkbaar is dat een jaarverslag het falen en slagen van een onderneming ook af meet aan de afstemming van de produkten op de maat schappelijke behoeften, aan de omvang van de loonsom, aan verbetering in het perso neelsbeleid, aan kansen die aan jongeren geboden zijn, aan milieubeschermende maat regelen, aan herziening van de overlegstructuur, ontbreekt er nog veel aan het menselijk gehalte en de redelijkheid van onze samenleving als ge heel". li Er is, zo vervolgen de bis schoppen, „een structurele macht die mensen in haar ban houdt. De arbeider moet vaak werk verrichten waarin hij zich niet ontplooien kan, hef middenkader lijdt onder de te gengestelde verwachting van leiding en arbeiders, de lei ding en de werkgevers staan tussen de noodzaak het bedrijf staande te houden en het ver langen naar vermenselijking, de consument wordt opgedre ven tot steeds hogere con sumptie". Tegenover fatalisme staat de hoop. Geeft het geloof in de macht van God dan een hoop vol antwoord? Hierop gaat het tweede hoofdstuk van de brief in. De techniek heeft een gro te invloed op onze houding tegenover God. „Het doet soms zelfs een beetje vreemd en ouderwets aan bij een mooi apoaraat of een indruk wekkende machine nog aan God te denken. Zo is het oude beeld van God vervaagd en verdwenen: en een nieuw be sef van zijn aanwezigheid in onze moderne wereld is heel dikwijls nog niet eens begon nen". reld." In Jezus blijkt echter <te grootste macht niet te be staan uit „alles kunnen" maar uit „alles dragen". Niet passief maar in de zin van verderdra- gen. ,In Jezus toont God 2ich op weg met ons zich gevend, het uithoudend, en zo verande rend, scheppend, bevrijdend. Herhaaldelijk valt het op dat Hij iets „ziet" in mensen, die door gevestigde instellingen of publieke opinies platgedrukt worden. Onmacht verandert dan in hoop. De genezing van het haast onontkoombaar bederf van de macht ziet Hij hierin dat de macht vermenselijkt tot dienst aan velen. En ondanks, Zijn ogenschijnlijke nederlaag had het noodlot niet het laatste woord: Hij is verrezen. Aan de hand van het Onze Vader signaleren de bisschop pen in het derde hoofdstuk de verschillende tekenen van hoop in onze samenleving, die aan het begin van dit artikel zijn aangeduid. Maar ook kla gen zij aan waar macht mis bruikt wordt. Zoals: „Het is voor velen terecht onaan vaardbaar dat bijvoorbeeld de wapenindustrie en de wapen handel buiten democratische vormen van medezeggenschap en controle vallen. Dit gaat rustig door, terwijl intussen ontelbaar vele „onideskundi- gen" zich het hoofd breken over vrede door uitbanning door wapengeweld. De econo mische belangen lijken oppermachtig. Democratisering van macht en verantwoorde lijkheid alsmede controle zijn m.b.t. deze bedrijvigheid broodnodig". Bij al dit engagement, aldus de bisschoppen, dienen wij te erkennen vuile handen te heb ben. Niemand is zonder schuld, ook niet als hij onrecht lijdt. „En wanneer een kerk gemeenschap namens Jezus waarschuwt tegen machtsmis bruik, betekent dit nog niet dat het haar lukt er zelf vrij van te zijn". Het is .ook nie mand onbekend, vervolgt de brief, „dat de kerk soms door systemen van verdrukking als een ideale partner wordt be schouwd omdat zij vergeving, liefde, geduld predikt. Maar dit is niet volgens het evange lie". Deze onredelijkheid van on ze efficiënte wereld blijkt het sterkst bij de wapenindustrie en de oorlog, de milieuvervui ling en de groeiende klobf tus sen arme en rijke landen. Deze situatie houdt het ge vaar in dat wij onszelf on machtig voelen, „als pionne tjes in een eindeloos geheel", of dat we in goed vertrouwen menen dat juist het technische denken zelf de problemen in de wereld kan oplossen. Dat laatste is misschien niet min der fatalistisch als het eerste deze optimisten lukt het wel licht slechts beter de' moeilijk heid dat de mens en zijn belangen bedreigd worden met te herkennen, aldus de bisschoppen, die daartegenover stellen: „Het kwaad dat wij in deze brief het meest voor ogen hebben, is het fatalistisch aan vaarden van ongunstige ont wikkelingen". ff We mogen, zo besluiten de bisschoppen nooit het feit wegpraten", dat wij samen te veel bezitten en dat om de problemen van het milieu en de derde wereld op te lossen, een matiging van de inko- mensgroei in onze landen het enig rechtvaardige zal zijn. Waarbij de spreiding van macht en bezit in de eigen samenleving tegelijk een op gave blijft. De offers die ge bracht moeten worden, ook bijvoorbeeld in de huidige energiecrisis, zuilen niet op de schouders van enkelen terecht mogen komen. Ook offers moeten gelijk verdeeld wor den".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 7