Vandaag
SCHRIJVER VERWACHTTE
ELK OGENBLIK
STAPPEN TEGEN HEM
Solzjenitsyn in
W est-Duits!and
Vastenbrief tegen fatalisme
Rook
worst
Vloeddrempel in
Oosterschelde
vergeet
Goes' bedrijf
verhuist naar
Sas van Gent
t maar
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
VERKEER BLIJFT VOOR
96% ONDER 100 KM
lonen 11% hoger
Festduitse
stakingen
ten einde
ONDERDAK
BIJ BÖLL;
GEZIN MAG
NAKOMEN
Britse mijn
werkers
gaan praten
MR. J. KLAASESZ
STERFTE BORSTKANKER IN NEDERLAND HET HOOGST
rHEREN, JONGENS EN VRUETUDSKLEOINCT
noordstraat - promenade
Terneuzen
modisch bekeken de beste
Donderdag 14 februari 1974
114e jaargang no. 17561
EDITIE VOOR
ZEELAND
rouw verbrand
STEM-VERSLAGGEVER SPRAK MET SOLZJENITSYN
VLAK VOOR ZIJN ARRESTATIE EN UITWIJZING
Sovjets zetten kritische schrijver land uit
en heroven hem van staatsburgerschap
PERSONEELSGEBREK
Ziek
Wrevel
Tegenstrijdig
directeur
DR. W. A. j. M. HARKX
HOOFDREDACTEUR L LEIJENDEKKER
KANTOREN TE BREDA - BERGEN OP ZOOM - GOES - HULST - OOSTERHOUT - ROOSENDAAL - TERNEUZEN
DEN HAAG (ANP) Op de autosnelwegen houdt het perso-
nenwagenverkeer zich tot nu toe goed aan de snelheidslimiet van
100 km per uur. Dit hebben metingen aangetoond volgens het
ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Vorige week woensdag werd op autosnelwegen een maximum
van 100 km per uur ingesteld en een minimum van 70 km per
uur voor personenwagens. In de dagen daarop werd langs snel
wegen de snelheid van het verkeer geregistreerd.
Uit de gegevens bleek, dat gemiddeld 96 pet. van de personen
wagens onder de 100 km per uur bleef, 99 pet. reed niet harder
dan 110 km per uur. Niemand reed harder dan 120 km per uur.
Van de vrachtwagens bleek 84 pet. onder de 80 km (de wette
lijke snelheidsgrens voor vrachtwagens) en reed 98 pet. niet
sneller dan 90 km.
(Van onze correspondent)'
BONN De staking van het
Westduitse overheidspersoneel,
die vier dagen duurde en het
openbaar vervoer in de steden
nagenoeg lam legde, behoort
weer tot het verleden. Gister-
middag gingen de vakbonden
van werknemers en openbare
diensten, PTT, Spoorwegen
politie, akkoord met het
aanbod van werkgeverszijde
de lonen met 11 procent te
verhogen.
Vooral kanselier Brandt
neeft zich tot het laatst verzet
tegen meer dan 10%- verho
ging.
Hieraan was de garantie
verbonden, dat de minimale
verhoging 170 mark per
Maand zou bedragen. Volgens
£en van de vakbondsleiders
betekent dit, dat de verhoging
voor een groot aantal arbei
ders in feite aanzienlijk hoger
is dan 11 procent.
Onmiddellijk na het ak-
joord kondigden de vakbon
den
aan, dat zij de voor van
daag aangekondigde stakings
acties zouden afgelasten en nun
'eden overal het werk weer
zouden hervatten.
HILVERSUM (ANP) In
de nacht van dinsdag op
woensdag is de ongeveer 40-
Jarige mevrouw W- Samshuy-
ea in haar kamer in Hilver-
J™ om het leven gekomen,
waarschijnlijk is doordat ze
Me' een brandende sigaret in
'aap viel, brand uitgebroken,
"aar kamer brandde geheel
DROOG
Aanvankelijk wolken
velden. Daarna perioden
met zon. Op de meeste
plaatsen droog. Zwakke
lot matige wind, ruimend
van zuidoost naar west.
Maximum temperaturen
omstreeks 8 graden.
STAD EN STREEK
Cadzandse molen raakt
ook zijn wieken kwijt.
Pagina 3
Carnavalsonderscheiding
voor mr. Van Aartsen.
Pagina 5
BINNEN- EN
BUITENLAND
Minister gaat zendtijd
opnieuw verdelen.
Pagina 13
SPORT
Joegoslavië in eindronde
wereldkampioenschap
voetbal. Pagina 17
RADIO EN TELEVISIE
Country-artiest Gram
Parsons krijgt pas na zijn
dood verdiende roem.
Pagina 21
ONZE verslaggever Jan
Schils was een van de laat
ste westerse journalisten,
die de Russische schrijver
Alexander Solzjenitsyn in
terviewde. Dat gebeurde
enkele dagen voordat hij
in Rusland gearresteerd
werd en naar West-Duits-
land werd uitgewezen.
Onze verslaggever begaf
zich per taxi ongeveer zes
tig kilometer buiten Mos
kou. Omdat hij alleen een
visum, voor verblijf in
Moskou had en onderweg
twee controles plaatsvon
den, was een behulpzame
taxichauffeur bereid en
kele kilometers passagier
te spelen. Onze verslagge
ver kwam zo als Russisch
taxichauffeur zonder
kleerscheuren door de con
troles, die achteraf boven
dien erg soepel bleken.
MOSKOU „Als u op uw
terugreis naar Nederland uw
belevenissen hier en in Moskou
nog eens overdenkt, zijn de
autoriteiten misschien al tot
daden tegen mij overge
gaan".
Met die woorden nam de
schrijver Alexander Solzjenit
syn enkele dagen geleden af
scheid van mij, nadat ik hem't
ergens 60 kilometer buiten
Moskou had ontmoet voor een
gesprek over zijn jongste boek
„Goelag Archipel" en over de
huidige situatie in zijn land.
Ergens in het gesprek zei
Solzjenitsyn ook nog: „Ze zul
len wellicht mijn contact met
u en uw collega's aangrijpen
om me te verhoren". Sedert
eergisteren weet iedereen dat
het profetische woorden waren.
Alexander Solzjenitzyn werd
door de autoriteiten in het
Kremlin nog meer gevreesd
dan zijn collega-rebel prof. dr.
Andrei Sacharov. De Russi
sche autoriteiten wisten heel
goed dat de schrijver die er
elf jaren werkkamp heeft op
zitten, het ernstig meende als
hij zei: „Ik ben bereid te ster
ven voor de waarheid".
Solzjenitsyn wachtte die
avond dat ik hem een bezoek
bracht, bij het hok rond zijn
buitenhuis. Toen ik met een
taxi uit Moskou over de be
sneeuwde straten kwam aan
rijden, kwam hij al naar vo
ren. Hij was zichtbaar ver
heugd toen hij mij toefluister
de: „Ik ben blij dat u een
goede reis hebt gehad. Gezond
en wel aankomen is in dit
land op zich al vaak een grote
prestatie. U zult wel denken:
had die goeie inan mij niet
gewoon in zijn flat aan de Ulit-
sa Gorkowo kunnen ontvangen
in plaats van tientallen kilo
meters verder, maar u moet
weten dat ook dat zijn reden
heeft. Officieel mag ik niet
eens in Moskou komen, laat
staan wonen. Mogelijk zullen
zij (de leden van de Russische
geheime dienst) mijn aanwe
zigheid in Moskou toch eens
aangrijpen om me op te pak
ken".
(Vervolg op pagina 14)"
Hier Alexander Solzjenitsyn (links), zoals hij gisteravond
doodmoe aankwam bij het huis van zijn Westduitse vriend en col
lega Heinrich Böll, die naast hem staat. Tegen de meer dan 100
journalisten die hemopwachtten, zei de Rus: „Ik moet mij nu
eerst bezinnen op mijn situatie. Ik maak me bezorgd over mijn
gezin en ik wil mijn vrouw bellen". Böll zei nog: „Dit (de uit
wijzing) is het bitterste lot, dat iemand kan ondergaan".
(Van onze redactie buitenland)
FRANKFURT/MOSKOU Alexander Solzjenitsyn is
gisteren volslagen onverwacht de Sovjet-Unie uitgezet,
naar West-Duitsland gedeporteerd en bij speciaal decreet
onmiddellijk van zijn Russisch staatsburgerschap beroofd.
De auteur was schuldig bevonden aan „systematische ac
ties die een Russisch burger niet passen". Hij heeft voor
lopig onderdak gevonden in het huis van zijn Westduitse
vriend en collegaschrijver Heinrich Böll in het Eifeldorpje
Langenbroich.
Volgens een woordvoerder van de regering in Bonn heeft
Solzjenitsyn de status van „een bezoeker van de Bondsrepu
bliek". De uitzetting van de schrijver vormt de climax van een
jarenlange campagne door de Russische autoriteiten tegen de
heraut van de kritiek op de Stalinistische terreur en de onder
drukking van persoonlijke vrijheden.
Het decreet van het presidi
um van de Opperste Sovjet
kwam pas twee uur nadat
Solzjenitsyn aan boord van een
Russisch toestel op de luchtha
ven van Frankfurt was geland
en nauwelijks 25 uur, nadat
hij door agenten van de gehei
me politie was gearresteerd in
het appartement van zijn
vrouw in Moskou. Het was de
eerste keer in deze voor Sol
zjenitsyn en zijn gezin zo dra
matische uren dat de autoritei
ten bevestigden dat er actie
was genomen tegen de Nobel
prijswinnaar. In het decreet
staat dat Solzjenitsyns familie
(hij heeft 3 kinderen) als ze
dat wil, het land kan verlaten
o.n zich bij hem te voegen.
Zijn vrouw Natalja vertelde
westerse verslaggevers giste
ren via de telefoon dat ze nog
steeds niet officieel van de
deportatie van haar man op de
hoogte was gesteld-
In een telefoongesprek met
het Westduitse persbureau
DPA zei ze dat ze het bericht
pas kon geloven als ze de
stem van haar man zou horen.
Maar als het waar is, is er
sprake van een „gewelddaad
tegen de wil, de ziel, het li
chaam en het hart van Solzje
nitsyn'", zo meende ze-
In een later gesprek met
journalisten zei mevrouw
Solzjenitsy» dat iemand die
zijn naam niet noemde,
maar zei te spreken namens
de Russische autoriteiten, haar
telefonisch had meegedeeld
dat haar man naar West-Duits
land was gestuurd. Ook de
Westduitse ambassade in Mos
kou bleek niet op de hoogte te
zijn van het vertrek van Sol
zjenitsyn naar de bondsrepu-
tliek.
Onze correspondent in Bonn
meldt dat Solzjenitsyn met
een vertraging van ruim vier
uur gistermiddag op het vlieg
veld van Frankfurt geland is.
hebben hem het land uit te
zetten
Op het vliegveld van Mos
kou verzette Solzjenitsyn zich
vooral zo fel, omdat hij dinsdag
avond nog verklaard had dat
hij de Sovjet-Unie niet wilde
verlaten, omdat hij in het land
zelf voor de vrijheid van het
Russische volk wilde vechten.
Ook had hij gezegd, dat hij
liev.er de geymgenis in zou
gaan df zou sterven dan in het
buitenland zijn heil te zoe
ken.
In diplomatieke kringen
acht men het niet uitgesloten,
dat Breznjev een duidelijk di
plomatiek gebaar tegenover de
Bondsrepubliek heeft willen
maken, dat hij het met de
ontsnappings ernstig meent.
Dit was het voorlopige einde
van een dramatisch incident,
waarin Solzjenitsyn tegen zijn
wil en na urenlang heftig ver
zet op het vliegveld van Mos
kou in een toestel van de Ae-
roflot gedwongen werd.
De onwillige houding van de
schrijver houdt ook hiermee
verband dat zijn 'vrouw geen
toestemming kreeg hem te be
geleiden (pas uren later kwam
deze toestemming in genoemd
decreet).
In een officiële mededeling
had de Sovjet-Russische rege
ring, de regering in Bonn ervan
verwittigd dat Solzjenitsyn het
land uitgezet zou worden en
rechtstreeks naar de Bondsre
publiek zou vliegen.
In ingewijde kringen be
schouwt men dit als een even
verrassend als direct antwoord
op de recente verklaring van
kanselier Willy Brandt, waarin
hij had gezegd, Solzjenitsyn in
de Bondsrepubliek zou mogen
leven en werken. Dezelfde
kringen vermoeden dat Brandt
via geheime diplomatieke ka
nalen zijn invloed bij partij
chef Leonid Breznjev heeft
aangewend om de schrijver
vrij te laten. De arrestatie van
Solzjenitsyn op dinsdagavond
zou volgens deze kringen al
leen maar hebben plaatsgevon
den om een mogelijkheid te
(Zie verder pagina 11)
UTRECHT De vastenbrief speelt in op de bewustwording
van de negatieve kanten van menselijke vooruitgang, welke wel
het materiële wiezijn verhoogt, maar soms ook de geestelijke
nood versterkt. Aldus kardinaal Alfrink gisteren in Utrecht bij
de presentatie van de nieuwe bisschoppelijke vastenbrief „Macht,
onmacht, hoop".
Op de vraag waarom de bisschoppen dit onderwerp kozen, zei
de kardinaal dat in het persoonlijk leven en in de samenleving
het bewustzijn van macht en onmacht duidelijk aan de dag
treedt. „Hoe moet het verder met de samenleving. De „Club van
Rome" heeft veel mensen aan het denken gezet. De tijd van het
cultuuroptimisme is voorbij". Dit kan leiden tot een vlucht uit
verantwoordelijkheid. „De bisschoppen hebben op basis van het
evangelie willen spreken tegen fatalisme en wanhoop", aldus
de kardinaal. (Zie ook pag. 15)
(Van onze redactie buiten
land).
LONDEN Er zit enig
schot in de Britse mijnwer
kersstaking. Leiders van de
270.000 stakende mijnwerkers
hebben zich bereid verklaard
hun eis voor hogere lonen
voor de antie-inflatieraad van
de regering Heath te bren
gen.
Volgende week zal men een
begin maken met de hoorzit
tingen. De raad is inmiddels
gemachtigd het begrip „rela
tief" te gebruiken ten aanzien
van de mijnwerkersionen, het
geen, naar waarnemers aanne
men, zeker in het voordeel
van de stakers zal uitpakken,
ken.
In de verkiezingsstrijd, die
inmiddels in volle gang is,
heeft de leider van de Labour-
partij Harold Wilson verkaard
„nieuwe" onderhandelingen te
willen voeren over de voor
waarden van het Britse EEG-
lidmaatschap. Mochten deze
nieuwe voorwaarden niet be
vredigend genoeg zijn", aldus
Wilson, „dan zal ik, als ik
premier word, het Britse EEG-
lidmaatschap onderwerpen aan
een referendum".
(ADVERTENTIE)
Mr. Klaasesz.
(Van een onzer verslaggevers)
GOES Gisteren hebben
de 21 personeelsleden, hoofd
zakelijk vrouwen, van het
Goese filiaal „Fitwell regen
kleding industrie N.V.", aan
de A. Fokkerweg te horen ge
kregen, dat het bedrijf gaat
sluiten. De produktie van dit
confectiebedrijf wordt overge
bracht naar Sas van Gent.
Oorzaak van de sluiting is het
gebrek aan personeel.
De personeelsleden werden
gisteren van het nieuws op de
hoogte gebracht door directeur
J- C. de Zeeuw sr. Deze ver
klaarde later tegenover de
pers dat de sluiting hem zeer
aan het hart ging- Volgens d-e
heer De Zeeuw zullen de per
soneelsleden van het Goese fi
liaal vrij snel weer hun weg
kunnen vinden. Het was on
doenlijk gebleken de perso
neelsleden vanuit Goes mee te
nemen naar Sas van Gent.
De grote oorzaak van het
stopzetten van het Goese fili
aal is volgens directeur een
gebrek aan personeel. Men is er
maar niet in geslaagd voldoen
de werknemers aan te trek
ken. Het Goese filiaal had
plaats voor 40 tot 50 perso
neelsleden. Men werkte in fei
te nu met de halve capaciteit.
Daardoor ook kon men de pro
duktie niet opvoeren waardoor
het geheel veel te duur werd.
De enorm gestegen loonkosten
van de laatste tijd was de
druppel die de emmer hele
maal deed overlopen.
Het Fitwell filiaal,dat zich
acht jaren geleden vestigde in
Goes, was de laatste jaren al
verliesgevend. Directeur De
Zeeuw vertelde dat hij het
steeds toch verder wilde pro
beren. Maar dat ging niet lan
ger meer- omdat het Goese
filiaal de rest van het bedrijf
dreigde ziek te maken. Dat
kon hij niet verantwoorden te
genover de overige werkne
mers.
Directeur De Zeeuw heeft
de personeelsleden toegezegd
alle verplichtingen tot op het
laatst te zullen volbrengen. Er
zijn ook voldoende middelen
aanwezig voor een behoorlijke
overgangsregeling. De perso
neelsleden krijgen ook volledi
ge medewerking bij het zoe
ken naar een andere werkkring.
De datum van sluiting stond
gisteren nog niet vast- Ge
streefd wordt naar eind maart
of begin april. Hierover zal
echter met de vakbonden wor
den overlegd, die gisteren
eveneens van de gang van za
ken op de hoogte zijn ge
bracht. Volgende week dins
dag is er een gesprek met de
vakbonden.
Over het tijdstip van infor
meren der vakbonden bestond
gisteren enige wrevel bij
woordvoerder Schepers van de
Industriebond N.V.V. te Goes.
Volgens de heer Schepers had
de directie zich ook veront
schuldigd hiervoor. Naar di
recteur De Zeeuw zei wist hij
van de gebruikelijke procedu
re in dit soort gevallen niets,
omdat hij het nog nooit had
meegemaakt. Na ingewonnen
informatie had hij eerst het
personeel op de hoogte gesteld
en pas daarna de vakbonden,
voor N.V.Va-bestuurder Sche
pers kwam het nieuws overi
gens wel als een donderslag
bij heldere hemel. Hij stelde
ook dat het een verschrikke
lijke situatie is in de onderha
vige bedrijfstak-
Het gewestelijk arbeidsbu
reau te Goes was gisteren ook
op de hoogte gebracht van de
te verwachten sluiting. Ontslag
aanvragen waren echter nog
niet ontvangen. Directeur De
Visser van het G.A.B. beves
tigde dat het in Goes en om
streken inderdaad moeilijk is
vrouwelijk personeel te krij
gen voor de confectieindus-
trie.
In het filiaal in Sas van
Gerit van Fitwell regenkleding
industrie N.V. werken op dit
moment ongeveer 35 perso
neelsleden. Het ligt in de lijn
der verwachtingen dat door de
produktie-overplaatsing van
het Goese filiaal naar Sas van
Gent tezijnertijd daar uitbrei
ding plaats zal vinden. „Dat is
echter een zaak, die moet
groeien", verklaarde directeur
De Zeeuw gisteren hierover.
(Van een onzer verslaggevers)!
DEN HAAG „Kolder.
Apert onjuist. Dat kan men
rustig vergeten". Dat was gis
teren de bondige reactie van
mr. J. Klaasesz op een bericht
in een landelijk ochtendblad,
waarin stond dat de commissie
Klaasesz minister Westerterp
van Verkeer en Waterstaat aal
adviseren de afsluiting van de
Oosterschelde niet te laten
doorgaan.
De commissie Klaasesz die
door minister Westerterp is
ingesteld om te onderzoeken
of afstuiting van de Ooster
schelde al dan niet wenselijk
is, zal op 1 maart rapport uit»
brengen. Tot dan onthoudt mr.
Klaasesz zich van elk com
mentaar op de bevindingen
van de commissie.
Volgens de publikatie in het
landelijk ochtendblad zo-u de
commissie Klaasesz de minis
ter adviseren een zogenaamde
vloeddrempel in plaats van
een afsluitdam in de Ooster
schelde aan te leggen. Met
zo'n vloeddrempel, die de Oos
terschelde in open verbinding
met de Noordzee zou laten,
zouden eb en vloed binnen
bepaalde, veilige grenzen ge
houden kunnen worden.
In politiek Den Haag heeft
de publikatie tegenstrijdige
reacties opgeleverd. Fractielei
der J. Terlouw van D'66 had
een blijde dag. Hij zei over
aanwijzingen te beschikken
dat het bericht juist was. Hij
vond dat de commissie een
uitermate verstandig en even
wichtig advies had voorbereid
waarin veiligheid en milieu
optimale aandacht hadden ge
kregen. Hij nam bij voorbaat
al aan dat regering en Kamer
brede steun aan het plan zou
den geven.
Het Zeeuwse Kamerlid
Roels (PvdA), dat links en
rechts informaties had inge
wonnen, was daarentegen zeer
sceptisch over de betrouw
baarheid van het bericht. Hij
had de indruk dat een ratjetoe
van elementen die bij ver
schillende door de commissie
onderzochte alternatieven ho
ren, bij elkaar was gebracht.
Sceptisch was men eveneens
in kringen van het provinciaal
bestuur van Zeeland en rijks
waterstaat.
Woordvoerder J. Kole van
de actiegroep Oosterschelde
Open reageerde nuchter: „We
zullen pas juichen als de Ka
mer zou besluiten de Ooster
schelde inderdaad open te la
ten".
(Vervolg op pagina 3)'
UTRECHT (ANP) Elk
Nederlands meisje dat nu
wordt geboren, heeft 6 tot 7
procent kans in de loop van
haar leven borstkankeT te
krijgen. Mogelijk zal dit getal
in de komende jaren nog iets
hoger worden. Van alle landen
met een goede, betrouwbare
volksgezondheidsstatistiek
heeft Nederiand het trieste re
cord van de hoogste sterfte
van vrouwen aan de gevolgen
van deze ziekte: 25 tot 30 per
100.000 vrouwen van alle leef
tijden en 100 per 100.000
vrouwen hoven omstreeks 50
jaar (na de meno-pauze).
Deze gegevens verstrekte
dr. J. Poortman tijdens een
toelichting op zijn proefschrift
„gslachtshormonen en mama
carcinoom (borstkanker)",
waarop hij gisteren aan de
rijksuniversiteit in Utrecht tot
doctor in de chemie is gepro
moveerd.