Boeren en kunstboter BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - Kinderen opvoeden in China en Nederland Twee vrouwen, twee romans Verhalen uit de oudheid NORBERT HEERKENS SCHREEF BRABANTSE ROMAN kunst cultuur (Van onze kunstredactie) HILVARENBEEK „De mannen gingen het scheel er af drinken en de vrouwen gingen met den krommen èrm", vertelt Norbert Heerkens en begint schaterend te lachen wanneer ik zeg, dat er niets van begrijp. Het heeft te ma ken met het kroeglopen van de vader na de geboorte van een kind en met de buurvrouwen met een klepkorf aan de arm op kraamvisite. Dit is een van de anecdotes uit de 350 pagina's dikke Brabantse streekroman: De Vijf Eiken van Norbert Heerkens. 0 Norbert Heerkens: dag en nacht boeken schrijven met een pen. Het is de eerste roman van deze Hilvarenbeekse auteur, die tot twee jaar geleden het weekblad De Uitkijk voort gekomen uit de illegaliteit in de laatste Wereldoorlog volschreef en uitgaf. „Een. on gewone streekroman, die boer en burger zal boeien! Belang rijk ook uit sociaal en folklo ristisch oogpunt". Is dit enkel een slogan van uitgeverij Fon tein of heeft Norbert Heer kens werkelijk een roman ge schreven met dergelijke pre tenties? Nor („Moet je nog koffie, Nor"? vraagt zijn vrouw) Heerkens: „Vorig jaar decem ber begon ik de roman te schrijven; half maart was hij klaar". Zij: „Dag en nacht was hij bezig". En dan te weten dat hij met zwarte Oostindi- sche inkt in keurig handschrift al deze avonturen van „Trots en glorie van een Brabants geslacht" keurig op langwerpi ge velletjes papier noteerde. Maar het schrijven zit hem in het bloed. Na zijn studie Ne derlandse letteren was hij o.a. verbonden aan het inmiddels opgeheven weekblad De Nieu we Eeuw. In de jeugdserie van uitgeverij Helmond schreef hij 15 jongensboeken: zogenaamde kwartjesboeken, die een gemiddelde oplage van 100.000 haalden. Vanaf 1937 was hij werkzaam bij de Ka tholieke Illustratie. In de oor logsjaren begon hij met het illegale blad De Uitkijk. Dat heeft hij na de oorlog nog 26 jaar volgehouden. Een blad vol wetenswaardigheden, dat een abonnementental van 70.000 haalde, maar de laatste jaren afzakte tot ongeveer 17.000. Hij is er twee jaar geleden bankroet aan gegaan. Met zijn 67 Jaren geeft hij het echter niet op. Hij wil en moet schrijven. Aan de muren in zijn kamer hangen aquarellen en tekeningen; hij schildert en tekent ook. En dan komen de verhalen over o.a. de Breda- naar Gerrit de Morrée, die de eerste illustraties vain zijn jon gensboeken verzorgde en met wie hij al veertig iaar be vriend is. „Deze roman De Vijf Eiken is misschien wel een activisme", zegt hij. Heerkens is een Bra bants geslacht; in de archieven heeft hij de stam van dit oor spronkelijke Brabantse land bouwersgeslacht al tot 1500 op gespoord. Nor Heerkens is na zijn Haarlemse tijd weer negen jaar terug in Brabant; in Hil- varenbeek. Daar groeide zijn plan om romans te gaan schrij ven met een sociale en folklo ristische inslag. Voor de Vijf Eiken heeft hij jarenlang voorbereidingen ge troffen. „Hilvarenbeek was van oorsprong een nogal, afge sloten dorp, waar nog oude gebruiken en verhalen voort leefden. Ik heb hier daarom talrijke interviews gehouden. Heel wat dorpstypen kwamen uit de verf. Er was b.v. vroe ger im het dorp maar één man, die kon lezen en schrijven. Hij moest alle brieven voor de dorpelingen schrijven; tot aan de koningin toe. Ik heb nog zo'n brief gezien. Ik heb ge praat met oude stropers en smokkelaars". Bovendien heeft hij studie gemaakt van de so ciale ontwikkeling van de laatste 100 jaar in Brabant, met name die van de boeren stand. Persoonlijk heeft Nor Heerkens b.v. de bekende boe- renapostel Pater van den Ei sen gekend tijdens zijn gym nasiumjaren bij de paters nor bertijnen in Heeswijk. Deze speelt dan ook een grote rol in het boek, waarin de opkomst van de boerenbonden wordt beschreven. Ze waren een middel om uit de wurggreep van pachters en opkopers van nuchtere kalveren te komen. Het was ook de tijd van de uitvinding van de zogenaamde kunstboter (margarine) en de kunstmest, die voor deining in de boerenstand zorgden. Ver halen over boeren die 's nachts de proefvelden vernie tigden. Verhalen over het gra ven van het Wilhekninakanaal door polderjongens uit 's-Gra- venmoer en uit Moerdijk, die In de streek daar voor de no dige onrust zorgden. Ze brach ten andere gebruiken mee en waren „los van het geloof", vertelt Heerkens. „Ze smeten met geld en vochten in de kroegen; het was een ruwe tijd in een rustige omgeving van de boeren hier". „Het is Boamis-weer bui ten", zegt Heerkens terwijl hij de straat inkijkt. Hij lacht ge heimzinnig. Het is weer een uitdrukking uit het boek, waarvan ik alleen maar kan vermoeden dat het betekent, dat het buiten rot-weer is. En verder vertelt hij over een logement in Tilburg met mars- kamers en scharenslijpers, die ook in het boek een rol spe len. Over de ondergang van een Brabants boerengeslacht aangevreten door de wegen bouw, de industrie en de wo ningbouw. De jongste boer van het boek ziet het niet meer zitten en wordt landbou- ingenieur. Over het Rijke Roomse Leven en de ontwik keling daarvan na de laatste wereldoorlog. Over de jonge pachters, die de eerste nacht him bruid moesten afstaan aan de pachtgever. „Ik wist van dit gebruik, in deze streek al thans, niets af, maar uit de verhalen, die ik hier opteken de, blijkt dat rond 1900 dat hier nog in zwang was". Zorgvuldig heeft Norbert Heerkens al deze en nog vele andere gegevens alsmede een .groot stuk literatuur-studie op., kleine velletjes genoteerd. Ba sisgegevens voor zijn boek, waarover hij jaren deed om ze bij elkaar te krijgen. Daaruit componeerde hij het verhaal dat nu de Vijf Eiken heet. „Een verhaal met de nodige dramatiek", zegt hij. De dra matiek van de arme boeren op LUISE RINSER: GRENZEN OVERSCHRIJDEN (twee deeltjes, uitg. Leopold f 12,90 per deel). „Grenzen overschrijden" he ten de notities die Luise Rin ser tijdens een aantal recente reizen heeft gemaakt In die titel zit meer dan zij opper vlakkig suggereert. De schrijf ster overschrijdt namelijk niet alleen de geografische grenzen van de landen die zij bezoekt, maar ook de oegrenzimgen in het denken zoals die door tra ditie. nationaliteit of politiek dogmatisme worden gegeven. Ze observeert, debateert en is voortdurend op zoek naar de kern van de christelijke reli gie, zonder franje op zoek naar en domme onberedeneer de behoudzucht. Luise Rinser getuigt in haar memoires van onthullende gesprekken met allerlei mensen in West-Euro pa en de Sovjet-Unie: politici, priesters, jongeren van de Je- zus-beweging en Duitse links radicalen. Haar notities worden daar door tot een fascinerende spie- gei van de huidige spirituali teit en religiositeit (of het ontbreken daarvan) in het Eu ropa van vandaag. Je staat geestdriftig open voor alles wat nieuwe kansen belooft te geven aan het christendom en zegt overspoeld te worden door troosteloosheid door het onbegrip van veel katholieken voor wat er momenteel gaande is. „Heeft het eigenlijk wel zin", zegt ze, „om met zulke mensen te spreken? Het ka tholicisme van de gesluen deuren is een uiting van dom heid en domheid is altijd boosaardig. Wat een ellende dat paus Johannes niet meer leeft. Juist het dynamische element is toch wezenlijk voor het christendom". „Grenzen overschrijden", dringt sterk een vergelijking op met de memoires van een vrouw als Simone de Beau- voir. De notities zijn namelijk op eenzelfde manier indrin gend vorsend en onthullend. Voor wat de optiek betreft van waaruit beide schrijfsters mensen en dingen benaderen gaat de vergelijking uiteraard niet op. DIO RAMAN: DE HERME TISCHE TAROT, (UITG. ANK. HERMES B.V. f 39,50). NOUD VAN EEREN- BEEMT: SLEUTEL TOT DE TAROT (UITG. TANGO f 14,50). De modieuze hang naar oude kloosters wijsheid en occultis me zal wel verklaren dat twee uitgevers te zelfder t.jd een boek op de markt hebben ge bracht over de Tarot, een spel dat is ontleend aan oude en eeuwige wijsheden en de pre tentie heeft ingewijden te kunnen laten doordringen tot de kern van het bestaan. De Tarot is een systeem van cij fers en kaarten, waarin elke combinatie een eigen kosmi sche betekenis heeft. De sym boliek van het spe! wil een van de zuiverste voorbeelden zijn van de wijze waarop het verleden zijn ervanngssohat- ten heeft bewaard en doorge geven. „Sleutel tot de Tarot" heet het boek dat Noud van den Eerembeemt aan het spel heeft gewijd. „De hermetische Tarot" is de titel van het an dere boek, geschreven door Dio Raman. Achter in dit boek treft men, afzonderlijk, de kaarten aan van dat deel van de Tarot dat het grote Arca num heet, met daarnaast een klein boekje dat als handlei ding moet dienen bij het leg gen van de kaarten. Interes sant is het in elk geval; goed koop zeker niet. AMOS OZ: MIJN MICHAëL, (UITG. H. NELISSEN, f 14,90). De 34-jarige Israëlische schrijver Amos Oz heeft met zijn roman „Mijn Michael" in zijn land een belangrijke litte raire prijs verworven. Hoofd figuur is de jonge vrouw Channa, die met haar jon/ge, ernstige man Michael leeft en werkt in het Israel van van daag, maar geleidelijk aan van haar omgeving vervreemdt, omdat ze in werkelijkheid van de eeuwige tweespalt tussen Joden en Arabieren niet kan aanvaarden. Jerusalem, het oude cosmopolitische Jerusa lem. heeft voor haar geen hart en geen warmte meer. Het thema van de roman is - wat men zou kunnen ver moeden niet opgelegd of gekunsteld. Het is volkomen natuurlijk, gedragen en geïn spireerd als het wordt door een naai alle kanten doordach te en doorvoelde bezorgdheid om de situatie zoals die in het Palestina van na de oorlog is geworden. Het verhaal krijigt door de gebeurtenissen van de laatste tijd uiteraard een bran dende actualiteit. Door zijn sfeer- en situatietekening kan het voor wie dit gebeuren uit de verte beschouwt, ook veel vragen en vooroordelen weg nemen. WARD BRUYNINCKX: TUSSEN GISTEREN EN MOR GEN (UITG. PATMOS f 10,90). Een praktische inleiding in het evangelie, zou je het boek je van deze Vlaming kunnen noemen. Menigeen die de offi- oiële taal van de christelijke kerken niet begrijpt, of moe is, maar daarmee nog niet een stak geloof vertrouwen in Christus zelf wil opgeven, zal in de rustig vertellende verzen van Bruyndnekx aan duidingen bunnen vinden van de weg die hij moet gaan. Jammer, dat het een tikkeltje te moraliserend is, maar mis schien stellen sommigen dat nu juist wel op prijs. HARVEY COX: AFSCHEID VAN EEN BESTAAN (UITG. AMBO, f 7,50). Harvey Cox is een (protes tantse theoloog bij wie weinig van de sacrale sfeer te vinden is, die toch zelfs een Schille- beeekx nog omringt wanneer hij spreekt. Misschien komt dat ook een beetje omdat Cox een leek is, getróuwd, en drie kinderen heeft maar in hoofd zaak komt het omdat zijn theo logie zelf niet meer zo „ge wijd" is. Harvey Cox be roemd geworden door o.a. De stad van de mens en Het Nar renfeest ging tien jaar gele den in een negerwijk van Bos ton wonen, om erachter te ko men: „Hoe kan een blank ge zin in een getto van kleurlin gen de weg vrijmaken voor contacten met de omgeving"" zo schrijft hij. Cox worstelde ook ails theoloog met die vraag en dus ging hij het zelf proberen. Hij en zijn vrouw vinden dat wij de welvaarts maatschappij slaven zijn ge worden van ons privébezit, Dus gingen ze samenwonen met een ander gezin om te proberen „mij mijn binding aan geld waarvan ik meer dbn van al het andere me Wilde losmaken te bevrijden...luxe spullen, polissen..". Hij heeft nu thuis geen tele foon en geen tv en komt pei fiets naar zijn bureau. Voor beelden die aangeven dat Cox van experimenten houdt op dit terrein: christen en maatschap pij: „Wat wij met ons gezin doen is het experimenteren met een eenvoudiger stijl van leven, niet in de zin van een voort durende. opofferende inzet, maar ais realistóe in de prak tijk van een menselijker ma nier van samenleven". Hoe hij hier als theoloog tegenover staat, hoe hij dit motiveert én hoe een en ander uitpakt, ver telt hij op boeiende wijze in „Afscheid van een burgerlijk bestaan". EEN WEL HEEL WARME DAG CLAUDE BREUER: (Uitg. Nijgh en Van Ditmar f 15,-). De als paperback uitgegeven roman: „Een wel heel warme dag" van Claude Breuer kan het best worden gekarakteri seerd als: kundig geromanti seerde dagbladnotities. De fn Wallonië geboren auteur emi greerde in 1952 naar Canada en trok er met mijnwerkers en houthakkers de onafzienba re bossen in. Met een scherp oog voor het onherbergzame landschap en de mensen, die daarin leven, noteert Claude Breuer zijn belevenissen. Nu eens heeft het verhaal alles van een harde Western dan weer van een spannende avon turenroman, maar het is geen van beiden. Het is veel meer een indringende menselijke reportage van een rauw en hard leven in de Canadese bossen. De roman werd in Frankrijk terecht verkozen lot „boek van de maand". Van harte aanbevolen Een wel heel warme dag Claude Breuer: (Uitg. Nijgh en Van Ditmar f 15,-). VITALIS PANTENBURG: EEN PLANEET VAN OVER VLOED. (Uitg. De Lage Lan den, f 17,50). „De aarde is rijker dan men denilct", althans volgens de Duitse ingenieur en econo misch geograaf Vitalis Panten- burg, die na er jaren op gestu deerd te hebben tot deze con clusie is gekomen en er rucht baarheid aan gaf. Via radio en t.v. lanceerde hij zijn ideeën en tenslotte schreef hij dit boek. De zeer optimistische a-uteur betoogt hierin, dat het helemaal niet zo hoeft te lopen als bij voorbeeld de club van Rome beweert. De wereldbe volking hoeft geen honger te lijden, nu n-iet en ove- tien jaar ook niet; voor de dreigen de tekorten aan mineralen, hout (de papierschaarste van dit ongenlblik) en aardolie zijn allemaal oplossingen, als we maarEn in dat „als we maar" ligt de grote moeilijk heid en welicht zelfs onmo gelijkheid verborgen, want waar haalt Pantenburg het toch vandaan te veronderstel len dat de grote wereldmach ten binnen redelijke termijnen het eens zullen worden over de ver van hun bed staande problemen als „gezamenlijke beïnvloeding van klimaat en het opnieuw bebossen van oov interessante woestijngebie den"? Het is weliswaar erg plezierig te vernemen dat men in Lybië de woestijn veran dert in een groen paradijs met behulp van een laag watervast houdend plastic net onder het zand. Maar zijn al die op zich zelf gigantische maar toch plaatselijke, pogingen voldoen de om een wereld-omvattend samenspel ter meerdere eer en glorie van het mensdom op gang te krijigen? Een boek dat aan de ene kant een zucht van verlichting doet slaken (kan het dan toch) en tegelijkertijd vele vraagtekens oproept. SIGRID UNDSET: KRIS TIN LAVRANSDOCHTER, TRILOGIE (Uitg. L. J. van Veen. Vertaling: Dr. A. Sneth- lage, f 24,50). In 1921 schreef de Noorse 'schrijfster en latere Nobel prijswinnares Sigrid Undset haar historische roman „Kris tin Lavransdochter", de onver beterlijke bestseller die nu (en dat voor een boek van duizend bladzijden!) haar ze vende druk beleeft. Het is bij beoordeling bijna onmogelijk om niet weer in dezelfde lo vende bewoordingen te ver vallen waarmee men door de jaren heen het boek geprezen heeft. Want ook nu nog zijn de beschreven innerlijke con flicten van de mens, ontstaan door kontacten met anderen, door het eeuwige zoeken, ver rassend in overtuigingskracht. De deskundigheid waarmee Sigrid Undset de achtergrond waartegen de gebeurtenissen zich afspelen, Noorwegen rond het jaar 1340, sohilderde, heefi al menig historicus doen ver bazen. Dit, en het diep psy chologisch inzicht, vormen een verklaring waarom deze ro man altijd een groot lezerspu bliek zal houden, dat heus niet alleen uit vrouwen bestaat. de zandgrond, waarbij ook moord en doodslag niet vreemd waren. Tussen de ge boorte van Dries van Leendert van den Braeck, terwijl de bliksem slaat in een van de vijf oude eiken en de verne derende belevenissen van boe- renpastoor Arnoldus Jansen in een der beruchte concentratie kampen der nazi's, ligt het verhaal van drie generaties. Een verhaal, meent Heerkens, waarin vooral de oudere lezers nogal wat herkenningspunten zullen vinden en waarvoor ook bij de jongere lezers op dit moment veel belangstelling bestaat (sociale geschiedenis en folklore). „Ik stuurde op een donder dagmiddag het handschrift van de roman naar de directeur van De Fontein en zaterdags kreeg ik al antwoord, dat het goed was. Dat men van plan was dit boek uit te geven. Met dit intuïtieve gevoel van de uit gever op de achtergrond is Norbert Heerkens al weer be zig met een volgende roman, die in een vergevorderd stadi um verkeert en heeft een der de roman op stapel staan. Het tweede boek heeft als titel op dit moment „Drugs voor Rebellen" en speelt tegen de sociale geschiedenis van de textiel-industrie in Tilburg. Boven het eerste hoofdstuk staat een citaat van mgr. Van Hooydonck, bisschop van Bre da uit 1854. Het derde boek zal dan gaan heten „Spel met de Engel des Doods", met als thema het gegeven dat ieder een vlugger sterft dan hijzelf verwacht. Maar Nor Heerkens is voorlopig nog niet uitge blust. HENK EGBERS Onder de stroom van infor matie, die uit China begint te komen, is een heider, goedge schreven boekje: RUTH SI- DEL: VROUWEN-EMANCI PATIE EN KINDERZORG IN CHINA (uitgeverij Bert Bak ker f 14,25). De schrijfster, een psychia trisch maatschappelijk werk ster, heeft samen met haar man een maand in China door gebracht als gast van het Chi nese Medische Genootschap. Zij brachten bezoeken aan medische opleidingscentra, zie kenhuizen, buurtcentra, com munes, crèches etc. Een leven dig documentair verslag was hiervan het resultaat. De Chinese collectieve op voeding laat hier andere din gen zien dan de beelden (on langs voor de t.v.) van de 39 Chinese kindertjes, die als één man opstaaan en teksten van Mao opdreunen. De wezenlijke aandacht die hier voor de kin deren aanwezig is, zorgt dat er nauwelijks verdrietige kinde ren zijn. Kinderen behoren vrolijk te zijn en zich goed te gediragen, en als dit niet het geval is, dan is er iets aan de hand. Er zijn dan altijd men sen beschikbaar om dit te ver helpen. Mao's grondregels zijn meer een begeleidend waar- densysteern dan een van bui tenaf geleerd lesje. A'ls je een probleem hebt, waar je niet uitkomt, pak dan het boekje van Mao en praktisch altijd vind je er aanwijzingen in! Nog een andere interessant aspect: de zogenaamde leken- dokters. Geen volleerde art sen, maar kort opgeleide wijk- helpers, die de gewone ziekten kunnen behandelen. Niemand in China krijigt een té lange opleiding om te voorkomen dat er een geisoleerde elite ontstaat. Het boekje biedt werkelijk tal van discussiepunten en kan een goede inbreng hebben op ons westerse denken. Het blijft voorlopig een uiterst in teressant verschijnsel hoe ze het op dit moment in China klaarspelen via een autoritaire demooratie enkele belangrijke resultaten te boeken: proble men als honger, werkeloosheid en eenzaamheid komen prak tisch niet voor: iedereen heeft te eten en zijn plaats in de gemeenschap. Bovendien blijkt dit bol werk van een structuur niet tot een traag ambtenaren-ap paraat te verlammen maar een prikkelende werking behou den waarbij iedereen actief blijft. Met spanning kijk je dan ook uit hoe deze proces sen op langere terijn zullen verlopen. Dit boekje kan in ieder geval warm aanbevolen wonden bij ons denken over China. SJEF SCHUURMAN stelde eenboekje samen met de u, JULLIE ZIJN ALLEDM POEP; anti-autoritaire tw in de praktijk (Uitgevw Bert Hakker f 9,90) Dit boek is een poging indruk te geven van de van zaken in en de ae|jvj£ ten van de anti-autoritaj crèche De Kleine Witte, dit ten dele al eerder versch^. in een bruin cahier van i N.V.S.H., C.O.C. en Wij. Di" aan hebben we uitvoerig ai|. dacht besteed. Een eert;! boekje waarin op een kritisj, wijze de geschiedenis van ((1 anti-autoritaire crèche weergegeven. Er zijn vooti vergelijkende onderzoeken daan met een „gewone" ttj, che. Je kunt nogal wat b|. zwaar maken tegen he! j simpel hanteren van bepaal» begrippen; met name het j grip „agressie" wordt veel begrensd gebru'kt. Maar v%, al de kritiek van binnenuit het crèche-gebeuren bij 4 deelnemers zelf getuigt rt een grote inzet. Behalve anti-autoritaire manifest t.ji nog toegevoegd een anti-au! ritair kinderverhaaltje en e» speelleerprogramma. Voor der die zich op een of ander wijze verbonden voelt theorie en praktijk rond dear, ti-autoritalre opvoeding u t boekje een goed» tussenve. kenning. HENK EGB® De opkomst van de „Ameri kaanse Droom" en de malaise daarna, is het decor van de roman, geschreven door PIERS PAUL READ: „PAS OP DE PLAATS". (Uitg. Meulenhoff - vertaling Dolf Koning - f 16,50). Een Amerikaans gezin in de Kennedy-tij'd: prof. Henry R-u-tledge, vrouw en twee kin deren, rijk en geslaagd. Maar is het allemaal wel zo gewoon en geslaagd als het er uitziet? Moeder verveelt zich, de doch ter leeft samen met een alter natieve hasj roker en doet po gingen tot zelfmoord. Rutledge gelooft in de democratie van Amerika. Hij is geen practi cus, maar een briljant geleer de. Hij schrijft de speeches voor senator Laughlin; een succes voor beiden. Laughlin is de typisch praktische Ame rikaan; succes is waarheid en met de rest moet je het niet zo nauw nemen. Maar de miljonair Rutledge krijgt een shock, wanneer hij het bericht krijgt van de po ging tot zelfmoord door zijn dochter. Wat is dit alles waard als zijn eigen dochter er niet de zin van inziet? Er volgen dan felle en geladen discussies van de prof. met zijn studen ten. Henry denkt nu te moeten scheiden om opnieuw geloof waardig te worden. Zijn doch ter die echter oog heeft gekre gen voor verschillende andere levenswaarden, brengt hem tot nieuwe gedachten. De sfeer van het Amerikaanse gezin en het studentenleven tegen een politieke achtergrond van het sterke Kennedy-geloof in de democratie, dat Ametrdko maakte, en de dramati sche ontknoping die de Amerikaan uit zijn grootheids waanzin doet ontwaken zijn scherp, droog en bijtend ge schreven. Flitsende en mense lijke dialogen. De Engelsman Read heeft de Amerikaanse droom raak getypeerd. DINAH BROOKE beschrijft in haar roman: „HET ITALI AANSE LIEFDESLEVEN VAN EEN ENGELSE VROUW tUitg. De Arbeiderspers - f 18,59) mensen, dingen en ge beurtenissen, vanuit zo'n ver trouwdheid dat een zekere be klemming wordt opgeroepen. De dingen passen niet meer bij elkaar, de situatie krijgt iets absurds. Na het beschutte leventje op de universiteit weet de jonge Engelse studen te Miranda niet meer wat ze met zichzelf moet aanvangen Ze ontmoet een jonge acteur en voor zij en wij het in de gaten hebben, is ze getrouwd en heeft een kind. Met haar man en kind maakt ze een korte vakantiereis naar Italië. Haar man wordt teruggeroepen voor een filmrol. Miranda blijft met het kind achter. Zij ontmoet dan Oreste, een ras echte Italiaan. „Oreste was er zo aan gewend dat vrouwen als rijpe vijgen in zijn bed vielen, dat het een tweeden tuur was geworden een dal van zijn sociaal gedrag aan» boom te schudden". Hartstocht en vervreemd^ wisselen zich bij Miranda i Oreste begrijpt die vervreet, ding niet, denkt dan dat 1 spel is. Miranda zelf bomtnié tot een keuze; zij levert zii over aan een toestand i langzaam het karakter van e nachtmerrie krijgt. Als Loui terus is lijkt alles weer ai eerst. Toch is alles verandert En er volgt een abrupt e dramatisch einde. De onnoze'i netheid van zo'n Engelse t dente heeft geen antwoord op het streven van de Italiaan die vanuit zijn armoedige al- komst vooruit wil komen k langzaam In haar zijn km ziet. Haar moederschap ra) waakt niet. De baby blijft a haar leven een soort ZwM gegeven, een toevalligheid. Pijnlijk gedetailleerd wi het voeden en het verschone: de zorg voor het zieke kit! beschreven. Een handele: huid, die omdat het niet gaat leven, steeds meer klei dingen ziet, waarvan de bel kenis maar niet komen wil. B decor Italië is daarbij boeien beschreven, zowel het laad schap als de zeden, gewoonte en karakteristiekjes van d plattelandsbevolking. De vert» ling is prettig te lezen en 1 de sfeer goed weer. Een fijt leesboek. Hl eindredactie henk egbers 0 Homerus VERHALEN UIT DE OUD HEID (Uitg. Elsevier Amster dam-Brussel f 12,50). DR. M. A. SCHWARZ, oud rector van het Nijmeegse Gymnasium, heeft in een be wonderenswaardig knappe vertaling een aantal verhalen bijeengebracht van schrijvers uit de oudheid in: VERHA LEN UIT DE OUDHEID (Uitg. Elsevier Amsterdam- Brussel f 12,50). Zijn bundel, die eerder is verschenen onder de titels „Barnsteen" en „Ver tellingen uit Hellas en Rome", is nu uitgekomen onder ge noemde titel. Aan heel wat schrijvers heeft hij fragmen ten ontleend, die hij bijzonder verhelderend van inleidingen voorziet. Aldus kan voor veel Nederlanders die geen Latijn of Grieks gehad hebben de poort tot de literatuur van de klassieke oudheid toch geo pend worden. Dankzij vertalingen, zoals deze van dr. Schwarz, worden brokken Homeros, Cicero, Pli- nius, Ovidius, Petronius, Hero- dotos, Thucydddes, Livius, Ta citus, Plutarchos, levende stukken werkelijkheid, waar door men ontdkt, dat verhalen uit de grijze oudheid aller minst vergrijsd of stoffig zijn, maar vaak een stuk levende werkelijkheid vertolken. Ook voor de (oud)-gymnasiast is het een genot geconfronteerd te worden met de manier waarop dr. Schwarz bijvoor beeld Homeros vertaalt. De epische verhalen uit de Ilias en Odyssee heeft hij het licht doen zien in een vijfvoetige jambe, die de vertaler de Ne derlandse vertelmaat noemt. De hexameter, de zesvoetige dactyle, acht hij voor de tijd van nu minder bruikbaar Een enkel voorbeeld ter il lustratie van de vertaalkunst van dr. Schwarz. Hektor, de zoon van koning Priamos, is misschien wel een van de no belste gestalten uit de ge Ilias, Edel en voornaam ook li zijn vrouw Andromache, letterlijke vertaling, 2 Frans van Oldenburg Ermte deze lyrisch weergeeft van Ui- as VI-399 e.v. ziet er als vol{t uit: Nu kwam ze haar B het brons geharnaste man te gemoet met de min die het kind droeg, hun zoontje, Hec tor's lieveling, zo schoon als een ster. Hector noemde I Scamandrios, maar de audi Astynax, Schutse der Stede, omdat Hektor, zijn vader, het levende bolwerk van Dit® was. Hektor keek naar lij" zoon, glimlachte, maar zweeg, Andromache, die in tranes uitbarstte, liep op hem toe en legde ha-ar hand in de zijn8- „Een bezetene ben je, mijn Hektor", zo zei ze. „O rampza lige, jouw moed zal eens nog je dood zijn!" Dr. Schwarz prefereert deze moderne poëti sche weergave: Zij kwam hem tegemoet met haar ging De min, die t jongske haar boezem droeg Het speels, onschuldig kind, de lieveling Van Hektor, aan een heldert ster gelijk Skamandrios zo noemde Hek tor hem Bij d' andren was zijn naam Astyanax „Beschermer van de sta" want het behoud Van Troje steunde op Hektor! hulp alleen. Met stille glimlach zag M naar zijn kind Andromache kwam schreiend voor hem staan Gaf hem haar hand en sprak met droeve stem: „Vermetele, uw moed wordt nog uw dood!" Ook Vergilius is in deze Verhalen uit de Oudheid in een vijfvoetige jambe versche nen. Behalve de vertaalkunst verdient ook de keuze van de vertellingen van verschillend gehalte bewondering. Ze zij# overzichtelijk naar soorten ge groepeerd: epos, brieven, da lichtere Muze, fabels, geschil» deniS' J.KSÏJN

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1974 | | pagina 16