Boeren en
kunstboter
BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - BOEK - BOEK -
Kinderen opvoeden in
China en Nederland
Twee vrouwen, twee romans
Verhalen uit de oudheid
NORBERT HEERKENS SCHREEF BRABANTSE ROMAN
kunst
cultuur
(Van onze kunstredactie)
HILVARENBEEK „De mannen gingen het scheel er
af drinken en de vrouwen gingen met den krommen èrm",
vertelt Norbert Heerkens en begint schaterend te lachen
wanneer ik zeg, dat er niets van begrijp. Het heeft te ma
ken met het kroeglopen van de vader na de geboorte van
een kind en met de buurvrouwen met een klepkorf aan de
arm op kraamvisite. Dit is een van de anecdotes uit de 350
pagina's dikke Brabantse streekroman: De Vijf Eiken van
Norbert Heerkens.
0 Norbert Heerkens: dag en nacht boeken schrijven met een pen.
Het is de eerste roman van
deze Hilvarenbeekse auteur,
die tot twee jaar geleden het
weekblad De Uitkijk voort
gekomen uit de illegaliteit in
de laatste Wereldoorlog
volschreef en uitgaf. „Een. on
gewone streekroman, die boer
en burger zal boeien! Belang
rijk ook uit sociaal en folklo
ristisch oogpunt". Is dit enkel
een slogan van uitgeverij Fon
tein of heeft Norbert Heer
kens werkelijk een roman ge
schreven met dergelijke pre
tenties?
Nor („Moet je nog koffie,
Nor"? vraagt zijn vrouw)
Heerkens: „Vorig jaar decem
ber begon ik de roman te
schrijven; half maart was hij
klaar". Zij: „Dag en nacht was
hij bezig". En dan te weten
dat hij met zwarte Oostindi-
sche inkt in keurig handschrift
al deze avonturen van „Trots
en glorie van een Brabants
geslacht" keurig op langwerpi
ge velletjes papier noteerde.
Maar het schrijven zit hem in
het bloed. Na zijn studie Ne
derlandse letteren was hij o.a.
verbonden aan het inmiddels
opgeheven weekblad De Nieu
we Eeuw. In de jeugdserie
van uitgeverij Helmond
schreef hij 15 jongensboeken:
zogenaamde kwartjesboeken,
die een gemiddelde oplage van
100.000 haalden. Vanaf 1937
was hij werkzaam bij de Ka
tholieke Illustratie. In de oor
logsjaren begon hij met het
illegale blad De Uitkijk. Dat
heeft hij na de oorlog nog 26
jaar volgehouden. Een blad vol
wetenswaardigheden, dat een
abonnementental van 70.000
haalde, maar de laatste jaren
afzakte tot ongeveer 17.000.
Hij is er twee jaar geleden
bankroet aan gegaan. Met zijn
67 Jaren geeft hij het echter
niet op. Hij wil en moet
schrijven. Aan de muren in
zijn kamer hangen aquarellen
en tekeningen; hij schildert en
tekent ook. En dan komen de
verhalen over o.a. de Breda-
naar Gerrit de Morrée, die de
eerste illustraties vain zijn jon
gensboeken verzorgde en met
wie hij al veertig iaar be
vriend is.
„Deze roman De Vijf Eiken is
misschien wel een activisme",
zegt hij. Heerkens is een Bra
bants geslacht; in de archieven
heeft hij de stam van dit oor
spronkelijke Brabantse land
bouwersgeslacht al tot 1500 op
gespoord. Nor Heerkens is na
zijn Haarlemse tijd weer negen
jaar terug in Brabant; in Hil-
varenbeek. Daar groeide zijn
plan om romans te gaan schrij
ven met een sociale en folklo
ristische inslag.
Voor de Vijf Eiken heeft hij
jarenlang voorbereidingen ge
troffen. „Hilvarenbeek was
van oorsprong een nogal, afge
sloten dorp, waar nog oude
gebruiken en verhalen voort
leefden. Ik heb hier daarom
talrijke interviews gehouden.
Heel wat dorpstypen kwamen
uit de verf. Er was b.v. vroe
ger im het dorp maar één man,
die kon lezen en schrijven. Hij
moest alle brieven voor de
dorpelingen schrijven; tot aan
de koningin toe. Ik heb nog
zo'n brief gezien. Ik heb ge
praat met oude stropers en
smokkelaars". Bovendien heeft
hij studie gemaakt van de so
ciale ontwikkeling van de
laatste 100 jaar in Brabant,
met name die van de boeren
stand. Persoonlijk heeft Nor
Heerkens b.v. de bekende boe-
renapostel Pater van den Ei
sen gekend tijdens zijn gym
nasiumjaren bij de paters nor
bertijnen in Heeswijk. Deze
speelt dan ook een grote rol in
het boek, waarin de opkomst
van de boerenbonden wordt
beschreven. Ze waren een
middel om uit de wurggreep
van pachters en opkopers van
nuchtere kalveren te komen.
Het was ook de tijd van de
uitvinding van de zogenaamde
kunstboter (margarine) en de
kunstmest, die voor deining in
de boerenstand zorgden. Ver
halen over boeren die 's
nachts de proefvelden vernie
tigden. Verhalen over het gra
ven van het Wilhekninakanaal
door polderjongens uit 's-Gra-
venmoer en uit Moerdijk, die
In de streek daar voor de no
dige onrust zorgden. Ze brach
ten andere gebruiken mee en
waren „los van het geloof",
vertelt Heerkens. „Ze smeten
met geld en vochten in de
kroegen; het was een ruwe
tijd in een rustige omgeving
van de boeren hier".
„Het is Boamis-weer bui
ten", zegt Heerkens terwijl hij
de straat inkijkt. Hij lacht ge
heimzinnig. Het is weer een
uitdrukking uit het boek,
waarvan ik alleen maar kan
vermoeden dat het betekent,
dat het buiten rot-weer is. En
verder vertelt hij over een
logement in Tilburg met mars-
kamers en scharenslijpers, die
ook in het boek een rol spe
len. Over de ondergang van
een Brabants boerengeslacht
aangevreten door de wegen
bouw, de industrie en de wo
ningbouw. De jongste boer
van het boek ziet het niet
meer zitten en wordt landbou-
ingenieur. Over het Rijke
Roomse Leven en de ontwik
keling daarvan na de laatste
wereldoorlog. Over de jonge
pachters, die de eerste nacht
him bruid moesten afstaan aan
de pachtgever. „Ik wist van
dit gebruik, in deze streek al
thans, niets af, maar uit de
verhalen, die ik hier opteken
de, blijkt dat rond 1900 dat
hier nog in zwang was".
Zorgvuldig heeft Norbert
Heerkens al deze en nog vele
andere gegevens alsmede een
.groot stuk literatuur-studie op.,
kleine velletjes genoteerd. Ba
sisgegevens voor zijn boek,
waarover hij jaren deed om ze
bij elkaar te krijgen. Daaruit
componeerde hij het verhaal
dat nu de Vijf Eiken heet.
„Een verhaal met de nodige
dramatiek", zegt hij. De dra
matiek van de arme boeren op
LUISE RINSER: GRENZEN
OVERSCHRIJDEN (twee
deeltjes, uitg. Leopold f 12,90
per deel).
„Grenzen overschrijden" he
ten de notities die Luise Rin
ser tijdens een aantal recente
reizen heeft gemaakt In die
titel zit meer dan zij opper
vlakkig suggereert. De schrijf
ster overschrijdt namelijk niet
alleen de geografische grenzen
van de landen die zij bezoekt,
maar ook de oegrenzimgen in
het denken zoals die door tra
ditie. nationaliteit of politiek
dogmatisme worden gegeven.
Ze observeert, debateert en is
voortdurend op zoek naar de
kern van de christelijke reli
gie, zonder franje op zoek
naar en domme onberedeneer
de behoudzucht. Luise Rinser
getuigt in haar memoires van
onthullende gesprekken met
allerlei mensen in West-Euro
pa en de Sovjet-Unie: politici,
priesters, jongeren van de Je-
zus-beweging en Duitse links
radicalen.
Haar notities worden daar
door tot een fascinerende spie-
gei van de huidige spirituali
teit en religiositeit (of het
ontbreken daarvan) in het Eu
ropa van vandaag. Je staat
geestdriftig open voor alles
wat nieuwe kansen belooft te
geven aan het christendom en
zegt overspoeld te worden
door troosteloosheid door het
onbegrip van veel katholieken
voor wat er momenteel gaande
is. „Heeft het eigenlijk wel
zin", zegt ze, „om met zulke
mensen te spreken? Het ka
tholicisme van de gesluen
deuren is een uiting van dom
heid en domheid is altijd
boosaardig. Wat een ellende
dat paus Johannes niet meer
leeft. Juist het dynamische
element is toch wezenlijk voor
het christendom".
„Grenzen overschrijden",
dringt sterk een vergelijking
op met de memoires van een
vrouw als Simone de Beau-
voir. De notities zijn namelijk
op eenzelfde manier indrin
gend vorsend en onthullend.
Voor wat de optiek betreft
van waaruit beide schrijfsters
mensen en dingen benaderen
gaat de vergelijking uiteraard
niet op.
DIO RAMAN: DE HERME
TISCHE TAROT, (UITG. ANK.
HERMES B.V. f 39,50).
NOUD VAN EEREN-
BEEMT: SLEUTEL TOT DE
TAROT (UITG. TANGO f
14,50).
De modieuze hang naar oude
kloosters wijsheid en occultis
me zal wel verklaren dat twee
uitgevers te zelfder t.jd een
boek op de markt hebben ge
bracht over de Tarot, een spel
dat is ontleend aan oude en
eeuwige wijsheden en de pre
tentie heeft ingewijden te
kunnen laten doordringen tot
de kern van het bestaan. De
Tarot is een systeem van cij
fers en kaarten, waarin elke
combinatie een eigen kosmi
sche betekenis heeft. De sym
boliek van het spe! wil een
van de zuiverste voorbeelden
zijn van de wijze waarop het
verleden zijn ervanngssohat-
ten heeft bewaard en doorge
geven. „Sleutel tot de Tarot"
heet het boek dat Noud van
den Eerembeemt aan het spel
heeft gewijd. „De hermetische
Tarot" is de titel van het an
dere boek, geschreven door
Dio Raman. Achter in dit boek
treft men, afzonderlijk, de
kaarten aan van dat deel van
de Tarot dat het grote Arca
num heet, met daarnaast een
klein boekje dat als handlei
ding moet dienen bij het leg
gen van de kaarten. Interes
sant is het in elk geval; goed
koop zeker niet.
AMOS OZ: MIJN MICHAëL,
(UITG. H. NELISSEN, f
14,90).
De 34-jarige Israëlische
schrijver Amos Oz heeft met
zijn roman „Mijn Michael" in
zijn land een belangrijke litte
raire prijs verworven. Hoofd
figuur is de jonge vrouw
Channa, die met haar jon/ge,
ernstige man Michael leeft en
werkt in het Israel van van
daag, maar geleidelijk aan van
haar omgeving vervreemdt,
omdat ze in werkelijkheid van
de eeuwige tweespalt tussen
Joden en Arabieren niet kan
aanvaarden. Jerusalem, het
oude cosmopolitische Jerusa
lem. heeft voor haar geen hart
en geen warmte meer.
Het thema van de roman is
- wat men zou kunnen ver
moeden niet opgelegd of
gekunsteld. Het is volkomen
natuurlijk, gedragen en geïn
spireerd als het wordt door
een naai alle kanten doordach
te en doorvoelde bezorgdheid
om de situatie zoals die in het
Palestina van na de oorlog is
geworden. Het verhaal krijigt
door de gebeurtenissen van de
laatste tijd uiteraard een bran
dende actualiteit. Door zijn
sfeer- en situatietekening kan
het voor wie dit gebeuren uit
de verte beschouwt, ook veel
vragen en vooroordelen weg
nemen.
WARD BRUYNINCKX:
TUSSEN GISTEREN EN MOR
GEN (UITG. PATMOS f 10,90).
Een praktische inleiding in
het evangelie, zou je het boek
je van deze Vlaming kunnen
noemen. Menigeen die de offi-
oiële taal van de christelijke
kerken niet begrijpt, of moe
is, maar daarmee nog niet een
stak geloof vertrouwen
in Christus zelf wil opgeven,
zal in de rustig vertellende
verzen van Bruyndnekx aan
duidingen bunnen vinden van
de weg die hij moet gaan.
Jammer, dat het een tikkeltje
te moraliserend is, maar mis
schien stellen sommigen dat
nu juist wel op prijs.
HARVEY COX: AFSCHEID
VAN EEN BESTAAN (UITG.
AMBO, f 7,50).
Harvey Cox is een (protes
tantse theoloog bij wie weinig
van de sacrale sfeer te vinden
is, die toch zelfs een Schille-
beeekx nog omringt wanneer
hij spreekt. Misschien komt
dat ook een beetje omdat Cox
een leek is, getróuwd, en drie
kinderen heeft maar in hoofd
zaak komt het omdat zijn theo
logie zelf niet meer zo „ge
wijd" is. Harvey Cox be
roemd geworden door o.a. De
stad van de mens en Het Nar
renfeest ging tien jaar gele
den in een negerwijk van Bos
ton wonen, om erachter te ko
men: „Hoe kan een blank ge
zin in een getto van kleurlin
gen de weg vrijmaken voor
contacten met de omgeving""
zo schrijft hij. Cox worstelde
ook ails theoloog met die
vraag en dus ging hij het zelf
proberen.
Hij en zijn vrouw
vinden dat wij de welvaarts
maatschappij slaven zijn ge
worden van ons privébezit,
Dus gingen ze samenwonen
met een ander gezin om te
proberen „mij mijn binding
aan geld waarvan ik meer dbn
van al het andere me Wilde
losmaken te bevrijden...luxe
spullen, polissen..".
Hij heeft nu thuis geen tele
foon en geen tv en komt pei
fiets naar zijn bureau. Voor
beelden die aangeven dat Cox
van experimenten houdt op dit
terrein: christen en maatschap
pij:
„Wat wij met ons gezin doen
is het experimenteren met een
eenvoudiger stijl van leven,
niet in de zin van een voort
durende. opofferende inzet,
maar ais realistóe in de prak
tijk van een menselijker ma
nier van samenleven". Hoe hij
hier als theoloog tegenover
staat, hoe hij dit motiveert én
hoe een en ander uitpakt, ver
telt hij op boeiende wijze in
„Afscheid van een burgerlijk
bestaan".
EEN WEL HEEL WARME
DAG CLAUDE BREUER:
(Uitg. Nijgh en Van Ditmar
f 15,-).
De als paperback uitgegeven
roman: „Een wel heel warme
dag" van Claude Breuer kan
het best worden gekarakteri
seerd als: kundig geromanti
seerde dagbladnotities. De fn
Wallonië geboren auteur emi
greerde in 1952 naar Canada
en trok er met mijnwerkers
en houthakkers de onafzienba
re bossen in. Met een scherp
oog voor het onherbergzame
landschap en de mensen, die
daarin leven, noteert Claude
Breuer zijn belevenissen. Nu
eens heeft het verhaal alles
van een harde Western dan
weer van een spannende avon
turenroman, maar het is geen
van beiden. Het is veel meer
een indringende menselijke
reportage van een rauw en
hard leven in de Canadese
bossen. De roman werd in
Frankrijk terecht verkozen lot
„boek van de maand". Van
harte aanbevolen
Een wel heel warme dag
Claude Breuer: (Uitg. Nijgh
en Van Ditmar f 15,-).
VITALIS PANTENBURG:
EEN PLANEET VAN OVER
VLOED. (Uitg. De Lage Lan
den, f 17,50).
„De aarde is rijker dan men
denilct", althans volgens de
Duitse ingenieur en econo
misch geograaf Vitalis Panten-
burg, die na er jaren op gestu
deerd te hebben tot deze con
clusie is gekomen en er rucht
baarheid aan gaf. Via radio en
t.v. lanceerde hij zijn ideeën
en tenslotte schreef hij dit
boek. De zeer optimistische
a-uteur betoogt hierin, dat het
helemaal niet zo hoeft te lopen
als bij voorbeeld de club van
Rome beweert. De wereldbe
volking hoeft geen honger te
lijden, nu n-iet en ove- tien
jaar ook niet; voor de dreigen
de tekorten aan mineralen,
hout (de papierschaarste van
dit ongenlblik) en aardolie zijn
allemaal oplossingen, als we
maarEn in dat „als we
maar" ligt de grote moeilijk
heid en welicht zelfs onmo
gelijkheid verborgen, want
waar haalt Pantenburg het
toch vandaan te veronderstel
len dat de grote wereldmach
ten binnen redelijke termijnen
het eens zullen worden over
de ver van hun bed staande
problemen als „gezamenlijke
beïnvloeding van klimaat en
het opnieuw bebossen van oov
interessante woestijngebie
den"? Het is weliswaar erg
plezierig te vernemen dat men
in Lybië de woestijn veran
dert in een groen paradijs met
behulp van een laag watervast
houdend plastic net onder het
zand. Maar zijn al die op zich
zelf gigantische maar toch
plaatselijke, pogingen voldoen
de om een wereld-omvattend
samenspel ter meerdere eer en
glorie van het mensdom op
gang te krijigen? Een boek dat
aan de ene kant een zucht van
verlichting doet slaken (kan
het dan toch) en tegelijkertijd
vele vraagtekens oproept.
SIGRID UNDSET: KRIS
TIN LAVRANSDOCHTER,
TRILOGIE (Uitg. L. J. van
Veen. Vertaling: Dr. A. Sneth-
lage, f 24,50).
In 1921 schreef de Noorse
'schrijfster en latere Nobel
prijswinnares Sigrid Undset
haar historische roman „Kris
tin Lavransdochter", de onver
beterlijke bestseller die nu
(en dat voor een boek van
duizend bladzijden!) haar ze
vende druk beleeft. Het is bij
beoordeling bijna onmogelijk
om niet weer in dezelfde lo
vende bewoordingen te ver
vallen waarmee men door de
jaren heen het boek geprezen
heeft. Want ook nu nog zijn
de beschreven innerlijke con
flicten van de mens, ontstaan
door kontacten met anderen,
door het eeuwige zoeken, ver
rassend in overtuigingskracht.
De deskundigheid waarmee
Sigrid Undset de achtergrond
waartegen de gebeurtenissen
zich afspelen, Noorwegen rond
het jaar 1340, sohilderde, heefi
al menig historicus doen ver
bazen. Dit, en het diep psy
chologisch inzicht, vormen een
verklaring waarom deze ro
man altijd een groot lezerspu
bliek zal houden, dat heus niet
alleen uit vrouwen bestaat.
de zandgrond, waarbij ook
moord en doodslag niet
vreemd waren. Tussen de ge
boorte van Dries van Leendert
van den Braeck, terwijl de
bliksem slaat in een van de
vijf oude eiken en de verne
derende belevenissen van boe-
renpastoor Arnoldus Jansen in
een der beruchte concentratie
kampen der nazi's, ligt het
verhaal van drie generaties.
Een verhaal, meent Heerkens,
waarin vooral de oudere lezers
nogal wat herkenningspunten
zullen vinden en waarvoor ook
bij de jongere lezers op dit
moment veel belangstelling
bestaat (sociale geschiedenis
en folklore).
„Ik stuurde op een donder
dagmiddag het handschrift van
de roman naar de directeur
van De Fontein en zaterdags
kreeg ik al antwoord, dat het
goed was. Dat men van plan
was dit boek uit te geven. Met
dit intuïtieve gevoel van de uit
gever op de achtergrond is
Norbert Heerkens al weer be
zig met een volgende roman,
die in een vergevorderd stadi
um verkeert en heeft een der
de roman op stapel staan.
Het tweede boek heeft als
titel op dit moment „Drugs
voor Rebellen" en speelt tegen
de sociale geschiedenis van de
textiel-industrie in Tilburg.
Boven het eerste hoofdstuk
staat een citaat van mgr. Van
Hooydonck, bisschop van Bre
da uit 1854. Het derde boek
zal dan gaan heten „Spel met
de Engel des Doods", met als
thema het gegeven dat ieder
een vlugger sterft dan hijzelf
verwacht. Maar Nor Heerkens
is voorlopig nog niet uitge
blust.
HENK EGBERS
Onder de stroom van infor
matie, die uit China begint te
komen, is een heider, goedge
schreven boekje: RUTH SI-
DEL: VROUWEN-EMANCI
PATIE EN KINDERZORG IN
CHINA (uitgeverij Bert Bak
ker f 14,25).
De schrijfster, een psychia
trisch maatschappelijk werk
ster, heeft samen met haar
man een maand in China door
gebracht als gast van het Chi
nese Medische Genootschap.
Zij brachten bezoeken aan
medische opleidingscentra, zie
kenhuizen, buurtcentra, com
munes, crèches etc. Een leven
dig documentair verslag was
hiervan het resultaat.
De Chinese collectieve op
voeding laat hier andere din
gen zien dan de beelden (on
langs voor de t.v.) van de 39
Chinese kindertjes, die als één
man opstaaan en teksten van
Mao opdreunen. De wezenlijke
aandacht die hier voor de kin
deren aanwezig is, zorgt dat er
nauwelijks verdrietige kinde
ren zijn. Kinderen behoren
vrolijk te zijn en zich goed te
gediragen, en als dit niet het
geval is, dan is er iets aan de
hand. Er zijn dan altijd men
sen beschikbaar om dit te ver
helpen. Mao's grondregels zijn
meer een begeleidend waar-
densysteern dan een van bui
tenaf geleerd lesje. A'ls je een
probleem hebt, waar je niet
uitkomt, pak dan het boekje
van Mao en praktisch altijd
vind je er aanwijzingen in!
Nog een andere interessant
aspect: de zogenaamde leken-
dokters. Geen volleerde art
sen, maar kort opgeleide wijk-
helpers, die de gewone ziekten
kunnen behandelen. Niemand
in China krijigt een té lange
opleiding om te voorkomen
dat er een geisoleerde elite
ontstaat.
Het boekje biedt werkelijk
tal van discussiepunten en kan
een goede inbreng hebben op
ons westerse denken. Het
blijft voorlopig een uiterst in
teressant verschijnsel hoe ze
het op dit moment in China
klaarspelen via een autoritaire
demooratie enkele belangrijke
resultaten te boeken: proble
men als honger, werkeloosheid
en eenzaamheid komen prak
tisch niet voor: iedereen heeft
te eten en zijn plaats in de
gemeenschap.
Bovendien blijkt dit bol
werk van een structuur niet
tot een traag ambtenaren-ap
paraat te verlammen maar een
prikkelende werking behou
den waarbij iedereen actief
blijft. Met spanning kijk je
dan ook uit hoe deze proces
sen op langere terijn zullen
verlopen. Dit boekje kan in
ieder geval warm aanbevolen
wonden bij ons denken over
China.
SJEF SCHUURMAN stelde
eenboekje samen met de u,
JULLIE ZIJN ALLEDM
POEP; anti-autoritaire tw
in de praktijk (Uitgevw
Bert Hakker f 9,90)
Dit boek is een poging
indruk te geven van de
van zaken in en de ae|jvj£
ten van de anti-autoritaj
crèche De Kleine Witte,
dit ten dele al eerder versch^.
in een bruin cahier van i
N.V.S.H., C.O.C. en Wij. Di"
aan hebben we uitvoerig ai|.
dacht besteed. Een eert;!
boekje waarin op een kritisj,
wijze de geschiedenis van ((1
anti-autoritaire crèche
weergegeven. Er zijn vooti
vergelijkende onderzoeken
daan met een „gewone" ttj,
che. Je kunt nogal wat b|.
zwaar maken tegen he! j
simpel hanteren van bepaal»
begrippen; met name het j
grip „agressie" wordt veel
begrensd gebru'kt. Maar v%,
al de kritiek van binnenuit
het crèche-gebeuren bij 4
deelnemers zelf getuigt rt
een grote inzet. Behalve
anti-autoritaire manifest t.ji
nog toegevoegd een anti-au!
ritair kinderverhaaltje en e»
speelleerprogramma. Voor
der die zich op een of ander
wijze verbonden voelt
theorie en praktijk rond dear,
ti-autoritalre opvoeding u t
boekje een goed» tussenve.
kenning.
HENK EGB®
De opkomst van de „Ameri
kaanse Droom" en de malaise
daarna, is het decor van de
roman, geschreven door PIERS
PAUL READ: „PAS OP DE
PLAATS". (Uitg. Meulenhoff
- vertaling Dolf Koning - f
16,50).
Een Amerikaans gezin in de
Kennedy-tij'd: prof. Henry
R-u-tledge, vrouw en twee kin
deren, rijk en geslaagd. Maar
is het allemaal wel zo gewoon
en geslaagd als het er uitziet?
Moeder verveelt zich, de doch
ter leeft samen met een alter
natieve hasj roker en doet po
gingen tot zelfmoord. Rutledge
gelooft in de democratie van
Amerika. Hij is geen practi
cus, maar een briljant geleer
de. Hij schrijft de speeches
voor senator Laughlin; een
succes voor beiden. Laughlin
is de typisch praktische Ame
rikaan; succes is waarheid en
met de rest moet je het niet
zo nauw nemen.
Maar de miljonair Rutledge
krijgt een shock, wanneer hij
het bericht krijgt van de po
ging tot zelfmoord door zijn
dochter. Wat is dit alles waard
als zijn eigen dochter er niet
de zin van inziet? Er volgen
dan felle en geladen discussies
van de prof. met zijn studen
ten. Henry denkt nu te moeten
scheiden om opnieuw geloof
waardig te worden. Zijn doch
ter die echter oog heeft gekre
gen voor verschillende andere
levenswaarden, brengt hem tot
nieuwe gedachten. De sfeer
van het Amerikaanse gezin en
het studentenleven tegen een
politieke achtergrond van het
sterke Kennedy-geloof in de
democratie, dat Ametrdko
maakte, en de dramati
sche ontknoping die de
Amerikaan uit zijn grootheids
waanzin doet ontwaken zijn
scherp, droog en bijtend ge
schreven. Flitsende en mense
lijke dialogen. De Engelsman
Read heeft de Amerikaanse
droom raak getypeerd.
DINAH BROOKE beschrijft
in haar roman: „HET ITALI
AANSE LIEFDESLEVEN
VAN EEN ENGELSE VROUW
tUitg. De Arbeiderspers - f
18,59) mensen, dingen en ge
beurtenissen, vanuit zo'n ver
trouwdheid dat een zekere be
klemming wordt opgeroepen.
De dingen passen niet meer
bij elkaar, de situatie krijgt
iets absurds. Na het beschutte
leventje op de universiteit
weet de jonge Engelse studen
te Miranda niet meer wat ze
met zichzelf moet aanvangen
Ze ontmoet een jonge acteur
en voor zij en wij het in de
gaten hebben, is ze getrouwd
en heeft een kind. Met haar
man en kind maakt ze een
korte vakantiereis naar Italië.
Haar man wordt teruggeroepen
voor een filmrol. Miranda
blijft met het kind achter. Zij
ontmoet dan Oreste, een ras
echte Italiaan. „Oreste was er
zo aan gewend dat vrouwen
als rijpe vijgen in zijn bed
vielen, dat het een tweeden
tuur was geworden een dal
van zijn sociaal gedrag aan»
boom te schudden".
Hartstocht en vervreemd^
wisselen zich bij Miranda i
Oreste begrijpt die vervreet,
ding niet, denkt dan dat 1
spel is. Miranda zelf bomtnié
tot een keuze; zij levert zii
over aan een toestand i
langzaam het karakter van e
nachtmerrie krijgt. Als Loui
terus is lijkt alles weer ai
eerst. Toch is alles verandert
En er volgt een abrupt e
dramatisch einde. De onnoze'i
netheid van zo'n Engelse t
dente heeft geen antwoord op
het streven van de Italiaan
die vanuit zijn armoedige al-
komst vooruit wil komen k
langzaam In haar zijn km
ziet. Haar moederschap ra)
waakt niet. De baby blijft a
haar leven een soort ZwM
gegeven, een toevalligheid.
Pijnlijk gedetailleerd wi
het voeden en het verschone:
de zorg voor het zieke kit!
beschreven. Een handele:
huid, die omdat het niet
gaat leven, steeds meer klei
dingen ziet, waarvan de bel
kenis maar niet komen wil. B
decor Italië is daarbij boeien
beschreven, zowel het laad
schap als de zeden, gewoonte
en karakteristiekjes van d
plattelandsbevolking. De vert»
ling is prettig te lezen en 1
de sfeer goed weer. Een fijt
leesboek.
Hl
eindredactie
henk egbers
0 Homerus
VERHALEN UIT DE OUD
HEID (Uitg. Elsevier Amster
dam-Brussel f 12,50).
DR. M. A. SCHWARZ, oud
rector van het Nijmeegse
Gymnasium, heeft in een be
wonderenswaardig knappe
vertaling een aantal verhalen
bijeengebracht van schrijvers
uit de oudheid in: VERHA
LEN UIT DE OUDHEID
(Uitg. Elsevier Amsterdam-
Brussel f 12,50). Zijn bundel,
die eerder is verschenen onder
de titels „Barnsteen" en „Ver
tellingen uit Hellas en Rome",
is nu uitgekomen onder ge
noemde titel. Aan heel wat
schrijvers heeft hij fragmen
ten ontleend, die hij bijzonder
verhelderend van inleidingen
voorziet. Aldus kan voor veel
Nederlanders die geen Latijn
of Grieks gehad hebben de
poort tot de literatuur van de
klassieke oudheid toch geo
pend worden.
Dankzij vertalingen, zoals
deze van dr. Schwarz, worden
brokken Homeros, Cicero, Pli-
nius, Ovidius, Petronius, Hero-
dotos, Thucydddes, Livius, Ta
citus, Plutarchos, levende
stukken werkelijkheid, waar
door men ontdkt, dat verhalen
uit de grijze oudheid aller
minst vergrijsd of stoffig zijn,
maar vaak een stuk levende
werkelijkheid vertolken. Ook
voor de (oud)-gymnasiast is
het een genot geconfronteerd
te worden met de manier
waarop dr. Schwarz bijvoor
beeld Homeros vertaalt. De
epische verhalen uit de Ilias
en Odyssee heeft hij het licht
doen zien in een vijfvoetige
jambe, die de vertaler de Ne
derlandse vertelmaat noemt.
De hexameter, de zesvoetige
dactyle, acht hij voor de tijd
van nu minder bruikbaar
Een enkel voorbeeld ter il
lustratie van de vertaalkunst
van dr. Schwarz. Hektor, de
zoon van koning Priamos, is
misschien wel een van de no
belste gestalten uit de ge
Ilias, Edel en voornaam ook li
zijn vrouw Andromache,
letterlijke vertaling, 2
Frans van Oldenburg Ermte
deze lyrisch weergeeft van Ui-
as VI-399 e.v. ziet er als vol{t
uit: Nu kwam ze haar B
het brons geharnaste man te
gemoet met de min die het
kind droeg, hun zoontje, Hec
tor's lieveling, zo schoon als
een ster. Hector noemde I
Scamandrios, maar de audi
Astynax, Schutse der Stede,
omdat Hektor, zijn vader, het
levende bolwerk van Dit®
was. Hektor keek naar lij"
zoon, glimlachte, maar zweeg,
Andromache, die in tranes
uitbarstte, liep op hem toe en
legde ha-ar hand in de zijn8-
„Een bezetene ben je, mijn
Hektor", zo zei ze. „O rampza
lige, jouw moed zal eens nog
je dood zijn!" Dr. Schwarz
prefereert deze moderne poëti
sche weergave:
Zij kwam hem tegemoet
met haar ging
De min, die t jongske
haar boezem droeg
Het speels, onschuldig kind,
de lieveling
Van Hektor, aan een heldert
ster gelijk
Skamandrios zo noemde Hek
tor hem
Bij d' andren was zijn naam
Astyanax
„Beschermer van de sta"
want het behoud
Van Troje steunde op Hektor!
hulp alleen.
Met stille glimlach zag M
naar zijn kind
Andromache kwam schreiend
voor hem staan
Gaf hem haar hand en sprak
met droeve stem:
„Vermetele, uw moed wordt
nog uw dood!"
Ook Vergilius is in deze
Verhalen uit de Oudheid in
een vijfvoetige jambe versche
nen. Behalve de vertaalkunst
verdient ook de keuze van de
vertellingen van verschillend
gehalte bewondering. Ze zij#
overzichtelijk naar soorten ge
groepeerd: epos, brieven, da
lichtere Muze, fabels, geschil»
deniS' J.KSÏJN