Bornholm, eiland
in Denemarken
vakart|lr^4
1
HESE
Zó komt
men er
Zó liggen
de prijzen
mm
wSm
IK8&
Inlichtingen
Bornholm is een van de vijfhonderd Deense eilanden. Het is
ongeveer 40 km lang en wat minder breed, heeft een opper
vlakte van ruim 588 km2 en 48.000 inwoners, die voorna
melijk leven van de visvangst, de landbouw en in de zomer
van het toerisme. De kustlijn is 105 km lang en het eiland
krijgt nog net een tik mee van de warme Golfstroom
hetgeen de temperaturen zeer ten goede komt. Bornholm
wordt de laatste jaren bezocht door zo'n 350.000 toeristen,
vorig jaar waren het er 360.000 en men mag aannemen dat
hun aantal in 1973 werd overtroffen.
Rolstenen
Haringrokerij
Jeugdherberg
Visstekje
Klippen
Door
Jan Smets en
Hen Bollen
Geweldig
Textielloos
Bornholm gelegen in de Oostzee tussen
Zweden en Polen is uitsluitend over
zee ol door de lucht (35 minuten van
af Kopenhagen) bereikbaar. Wie gaat
rijden en varen heeft keus uit verschil
lende mogelijkheden:
a) rijden naar Travemünde in Noord-
Duitsland, daar inschepen aan boord
van een veerboot van de TT Linie en
de rederij Badene 66. De vaartijd naar
Bornholm bedraagt 9 V2 uur.
b) rijden naar Neustadt bij Lübeck, daar
inschepen op een veerboot van de rede
rij Deilmann; vaartijd eveneens W2 uur.
c) rijden naar Kopenhagen, vandaar per
veerboot in 7-8 uur naar Bornholm.
d) rijden naar Puttgarden ten noorden
van Lübeck, vandaar per veerboot over
steken naar Rödbyhavn in Denemarken,
dan 200 km. rijden naar Kopenhagen,
daar scheep gaan naar het Zweedse
Lymhamn, dan 80 km. rijden naar Ystadt
in Zuid-Zweden en daar op de veerboot
naar Bornholm, 2Vz uur, varen.
De laatste route is de meest omslachtige
en tijdrovende, maar kan uitkomst bie
den aan mensen die te laat boeken voor
een van de andere verbindingen. Tijdig
d.w.z. enige maanden tevoren, reserve
ren is absoluut noodzakelijk.
Wat kost de overtocht We nemen als
voorbeeld de veerboot van Neustadt
naar Rönne op Bornholm. De tarieven
waren dit jaar voor een retourtje: vol
wassenen 98 Dmark, kinderen van 6-18
jaar 49 Dmark, kinderen onder 6 jaar
gratis, studenten en gepensioneerden 70
Dmark, auto tot 4.25 meter 108 Dmark,
caravan tot 6 meter 198 Dmark. Voor
een gezin, bestaande uit vader, moeder,
een kind van 8 en een kind van 5 jaar,
plus auto en caravan komt de overtocht
v.v. dan op 551 Dmark. Uitsluitend iag-
diensten.
Voor een gezin van dezelfde samenstel
ling (met auto en caravan) komt de
overtocht van Travemünde naar Rönne
op 1300 Deense kronen, ongeveer 620.-.
Heenreis overdag, terugreis 's nachts.
In de supermarkt Brugsen te Allinge/-
Sandvig noteerden we in augustus 1973
de volgende prijzen, alle in Deense kro
nen:
brood 1.60-3.-; broodjes 4 stuks 1.30;
pakje roggebrood 1,17, roggebrood per
kg 3.82; knackebröd 2.45 pakje; aardap
pelen 2.25 kg; sla 1.95 stuk; tomaten
1.50 kg: bloemkool 4.50 stuk; bananen 2
per kg; druiven 4.95 bakje; champig
nons 2.50 Vi kg; paprika 2.00 per st.; jam
vanaf 2.40 pot; margarine vanaf 2.90 per
kg; kaas vanaf 8.40 kg.; eieren 0.50
stuk; melk vanaf 1.32 ltr; yoghurt met
vruchten 2.30 ltr.; salami 23 kg;
diepvrieskip 4.95; gehakt 14 kg; vlees
ongeveer 23 kg; bier 1.87 pijpje; wijn 17
per 1% ltr; tonic, grapefruit, bitter le
mon 88 flesje; campan 45; wodka 68;
aquavit 45; koffie 13.50 V2 kg; sigaret
ten 8.50 p. 20; ijs 0.50-2.50 kr.
Huurprijs zomerhuis vóór 24 juni van
300-600; van 12-26 aug. 500-800; na 26
aug. 300-600.
Huurprijs appartement in voor- en na
seizoen (zie boven) 200-400; in hoogsei
zoen 300-500.
Uur paardrijden: 13-20; uur tennissen 4-
7 (per week 25-30); huur fiets per dag
vanaf 6, per week vanaf 35; huur 'boot
met buitenboordmotor 20 per uur, zon
der motor (roeiboot) 10; huur zeilboot
per uur 20.
1. D. Kroon 46 ct.
Voor inlichtingen over Bornholm:
Deens Verkeersbureau, Keizersgracht
518 te Amsterdam, tel. 029-226717, of
Verkeersbureau Bornholm, Hammershus-
vej 2, Sandvig, Bornholm. Boekingen
voor de veerboten bij de reisbureaus.
Het zijn niet alleen de eilanden in de
Middellandse Zee die een grote aantrek
kingskracht uitoefenen op de Europese
toerist. Ook in de Oostzee floreren de
vakantie-eilanden. Bornholm is een van
de grotere en -althans voor de Seandina-
viërs- een van de bekendste. Vóór de
oorlog werd Bornholm als vakantie-ei
land ontdekt door de Duitsers die er na
dien een tijd om andere dan toeristische
redenen neerstreken.
Het werd zo ongeveer de langste bezet
ting in West-Europa, want de Duitse
commandant weigerde zich over te ge
ven aan de Russen; de man gaf de voor
keur aan Engelsen of Amerikanen maar
die kwamen er niet, en hij moest door
de Russen tot de orde worden gebom
bardeerd.
Nu vormen de Duitsers ongeveer de helft
van de toeristische bevolking van Born
holm naast Denen, Zweden en steeds
meer Nederlanders.
Bornholm is enigszins driehoekig. De
noordwestkust is een klippenkust waar
de steile rotsen op enkele plaatsen tien
tallen meters hoog uit zee oprijzen en
zoveel wind breken dat de zeespiegel
vaak onwaarschijnlijk rimpelloos lijkt en
in de namiddag bij dalende zon unieke
kleur- en schaduweffecten veroorzaken.
(W
Y
•-*7-
liet is fraai kamperen in Dueodde aan de zuidoostkust waar men de tent praktisch op het strand maar onder de spar-
rebomen kan zetten.
Unieke zomer
van het noorden
De zuidkust lijkt veel op Schouwen-Dui-
veland, enorme sneeuwwitte stranden
met lage duinen en een kalme zee,
en daarachter een strook bos. De
oostkust is weer anders met rolstenen in
het water en kleine keistrandjes alsmede
een paar zandstranden.
Het centrum van het eiland bestaat uit
akkers en weilanden, bos- en heidevlak
tes, die vooral in de noordelijke hoek
bijzonder mooi zijn. Daar waad je door
de hei en de kamperfoelie geurt er heer
lijk.
Van oudsher is de noordwestkust hét toe
ristische centrum. Wij kwamen terecht in
Allinge en Sandvig, twee vissersplaatsjes
met vrij drukke centra en bedrijvige ha
ventjes. Sandvig bezit een zandstrand
dat als enige op het eiland niet vrij toe
gankelijk is. Je moet ervoor betalen, 3.50
kronen liefst (tienrittenkaart is goedko
per) maar je beschikt dan meteen over
een fors zwembad met verwarmd water.
dens een enkele Duitser die zich moeilijk
kan beheersen.
De hoofdplaats Rönne is een stadje om
eens een kper te winkelen, in het bin
nenland wenken de helgekleurde houten
boerderijen in de kraakheldere dorpjes
en een paar stokoude ronde vestingker-
ken waarvan de architectuur opvallend
Het weer op Bornholm is stabiel met de
meeste zonuren van de Oostzee. We had
den er vorig jaar een paar dagen regen,
maar echt kil werd het nooit. En de af
gelopen zomer was 't er -zoals praktisch
overal in Europa- uitzonderlijk warm.
Op Bornholm komt de Scandinavische
zomer tot een unieke bloei.
Bornholm is eerst en vooral een eiland
om te kamperen, ook al vanwege de
economie. Ons budget, streng bewaakt,
bleek een kleine twintig procent boven
dat van thuis te liggen, voornamelijk om-
dat wij in onze vakanties niet kunnen
leven van alleen melk en vruchtensap.
Uit eten gingen we bijna nooit, dat kan
natuurlijk wel op Bornholm, het wemelt
er zelfs van de gezellige eethuisjes, maar
die zijn alleen gunstig in prijs als je je
beperkt tot koffie of slap bier en een
zeer eenvoudige hap. Een beetje menu
kost beslist geld en wat erg spijtig is: de
Bornholmers zetten hun gasten veel te
weinig vis voor, redenerend dat zulks
een teken van armoede is.
deraan het plateau en slechts door een
kleine weg gescheiden van zwembad en
strand ligt Sandvigs Lejerplads, een van
de mooiste campings van het eiland.
Bornholm is een twintigtal campings rijk,
variërend van zeer primitief tot luxe.
Die van Sandvig heeft slechts twee ster
ren, maar dat moet een foutje in het ad
ministratieve systeem zijn, want we heb
ben zelden zo fraai gekampeerd. Het ter
rein is ruim van opzet, er staan rijkelijk
bomen, er is een afzonderlijk terrein
voor „loslopende" jeugd, de camping is
voortreffelijk voorzien van douches en
toiletten, men staat er geen tweehonderd
meter verwijderd van de dorpswinkels
en toch ligt de camping in een rustige
afzondering.
voortreffelijk onderhouden wegennet is
Bornholm overigens een ideaal eiland
voor een fietsvakantie, hetgeen bij het
ontbreken van bergen en heuvels geen
inspannende bezigheid behoeft te zijn.
Het strand wordt bewaakt en schoonge-
houden en is voorzien van speeltuig voor
de kinderen. Achter dat strand rijst de
bodem tot een klein plateau, dat aan de
westkant bij de klippen snel daalt. On
Zo uit bed ben je in een paar minuten
aan het strand en even lang duurt het
naar de wondermooie wandelpaden door
de hei en naar de klippen van de west
kust waar ook de visstekjes voorhanden
zijn.
Om vanuit Sandvig naar de andere kus
ten te komen heb je niet meer dan drie
kwartier per auto nodig. Met zijn kleine,
Merkwaardigerwijs is er aan de zuidkust
met die uitzonderlijk mooie stranden nog
maar weinig toeristische outillage aan
wezig. Er staan een paar belegen badho-
tels, men vindt er bij Dueodde enkele
zeer mooie campings (direct aan zee),
alsmede een jeugdherberg, maar enig
dorp van betekenis is er niet.
Dat maakt die zuidkust een ideaal oord
voor mensen die prijs stellen op een rus
tige vakantie in de bossen en onmiddel
lijk aan zee, maar gezinnen met tieners
die 's avonds iets anders willen dan luis
teren naar het ruisen van de zee doen
er beter aan hun heil wat noordelijker
op het eiland te zoeken.
Wat doe je op Bornholm? Om te begin
nen zwemmen en je overgeven aan het
strandvermaak. Verder veel wandelen
naar de klippen, kijken naar meeuwen en
wilde geiten en genieten van de fantasti
sche rijke flora, 's Morgens in alle
vroegte uitvaren met een bootje naar de
visgronden. Een fiets huren en het eiland
verkennen.
Een jammerlijk misverstand, want het ei
land heeft -alleen al door zijn fameuze
haringrokerijen- een grote faam wat vis
betreft. Wie in het hoogseizoen op Born
holm anders dan op een camping wil
verblijven, zal lang tevoren moeten re
serveren. Er zijn zeer fraaie vakantie
huisjes, vooral aan de oostkust zagen we
juweeltjes, maar daarvoor betalen de
Duitsers zulke schandalige prijzen (tot
1000 kronen per week) en ze zijn er zo
vroegtijdig bij bovendien dat het weinig
zin heeft daarnaar te solliciteren.
Vroeg of laat kom je dan op textielloze
stranden, waar het „oben ohne" de ge
woonste zaak van de wereld is en waar
een enkele naturist in Adams costuum
ligt te zonnen; dat laatste dan voorname
lijk op intieme strandjes waar men onder
elkaar is. Het klinkt allemaal veel sexiër
dan het is, in wezen is het een onschul
dig vermaak met inachtneming van el-
kaars privacy, zo in de geest van: men
ziet elkaar wel, maar loert niet, behou-
We waren, waarom zoiets verbergen, een
beetje stuk van Bornholm. We vonden
het een geweldig eiland met een groot
aantal mogelijkheden. Ongetwijfeld wa
ren we beïnvloed omdat we het getroffen
hadden met de camping, met het weer,
met de verbindingen (veerboot), er liep
bijna niets mis.
Ondanks alle scepsis die je na zo'n ge
slaagde vakantie moet hebben, rest toch
de overtuiging dat we hier te maken
hebben met een ijzersterke vakantiemo
gelijkheid, die individueel reizende, een
beetje aan improviseren gewende, niet
te dun in het geld zittende Nederlanders
bijzonder veel genoegen kan verschaffen.
J.S.
De
oude
man
en
de
De oude man en de zee (meerminnen)
zee (meerminnen)
Het oude mannetje kon zijn ogen niet
geloven. Hij stond op het strand bij
Gudjelm en op een meter of vijf afstand
lag een groep jongedames in topless. Aar
zelend deed hij een stap voorwaarts
keerde zich om naar zijn hoopje kleren,
viste zijn bril op en zette die op zijn
neus.
Toen keek hij voor de tweede keer en
kwam tot de ontdekking dat zijn onbe-
glaasde ogen het óók goed hadden gezien.
Inderdaad - topless. Hij cirkelde met
langzame pas om de dames, liet zijn
puntbaardje af en toe een wip maken,
begaf zich toen zeewaarts zo langzaam
als zijn spillebenen hem wilden dragen,
bedacht toen dat zwemmen met bril ook
niet alles zou zijn en keerde op zijn
schreden terug, er daarbij wel voor zorg-
dragend dat hij niet van de route af-
week, zodat hij andermaal van de meer
dan welgevormde frontpartijen kon ge-
nieten.
Na korte tijd in de zee verwijld te heb
ben maakte hij nog twee keer omtrek
kende bewegingen tot groot vermaak van
de toplesses, trok zijn natte zwembroek
uitstond in al zijn oudemannetjes
naaktheid op het strand, hees zijn onder
danen en billetjes in een droge zwem
broek, zette bril en pet op en gaf gehoor
aan de ingeving ook eens elders op het
strand te gaan gluren.
rk zag hem een honderd meter verderop
wederom stilstaan bij een groepje „oben-
ohne-meisjes" die hem aanvankelijk met
berusting lieten begaan, maar die, toen
de oude wat al te lang en al te indrin
gend op hen neerkeek, als bij toverslag
overeind sprongen en een rondedans om
hem maakten waarbij datgene wat op
de Deense stranden gewoonlijk onbedekt
blijft uiteraard niet in ruste was.
Na een minuut of wat kwam de oude
man in zijn baardje mompelend op zijn
basis terug, kleedde zich vliegensvlug
om en was hij een hond dan zou de uit
drukking hij droop af met de staart
tussen de benenniet misplaatst oeuioest
zijn.
