Met de complimenten van de straat.
Hoensbroeks ecfatpaai
terroriseerde buurt
fdge boetes geëist voor peèiefijt
door
JAN HENDRIKS
foto's
ANTON WERKER
en
RENE de SWART
Verschillen
Goede Buur
Scala
Politie aan de deur
Stenen gooien
,Sjcf (40)
-mikpunt Tan
de buurt,
gaat er
onderdoor
Handtekeningen
actie
Gluren
1
KERSTNUMMER 1973
Wat we hier meemaakten
is niet te beschrijven
U kent het wel:
„En we benne op de
wereld om mekaar,
om mekaar...."
Ja, om mekaar wat
eigenlijk? De prei uit
het tuintje te trekken,
voor gluiperd uit, te
maken, met de schoffel
te slaan, te schelden
en te roddelen,
zoals in het geval van
„Sjef", die wordt
weggepest uit zijn
straat?
Het kan ook anders.
Zoals in Weert,
waar een groepje
enthousiastelingen
zich uitslooft om een
band van saamhorig
heid en gemeenschaps
gevoel te kweken in
een buurt.
Twee verhalen.
Twee tegenstellingen.
Kerstmis anno '73
"Sjef, de man uit een oudere mijnwerkersbuurt. Door een
van de straatbewoners als volgt getypeerd: "We kotsen hem
uit hier, de gluiperd
WIE ZIEK wordt in de
St. Paulusstraat in Weert
krijgt een fruitmand op
bed en buren op bezoek.
Bij begrafenissen, jubilea
en blijde gebeurtenissen;
de buurtbewoners zijn er
bij. Met 'n bloemstuk, een
cadeau en „de complimen
ten van de straat".
Vrienden en kennissen kun
je verliezen, maar de buurt
schap iaat je nooit in de
steek. Menselijk medeleven,
het is daar een vanzelfspre
kendheid.
Het is zelfs officieel vastge
legd en gereglementeerd. In
de statuten van de „Buurt
schap Sint Paulusstraat e.o."
een vereniging met een eigen
briefhoofd, die het bindend
element vormt tussen een
honderdtal gezinnen. Zonder
gemeentelijk subsidie, zonder
sociale beleidsadviseurs. Ge
woon florerend op spontaan
enthousiasme van een vijf
man sterk bestuur onder voor
zitterschap van Theo Her
mans (53), directeur van een
grote levensmiddelenorganisa
tie.
Wat brengt zo'n man ertoe
om zich, buiten de kopzorgen
die het bedrijf met zich mee
brengt, ook nog intensief in
te zetten voor de buurt? Idea
lisme?
„Tja, hoe moet je dat nou
uitdrukken?"
Voorzitter Hermans heeft er
niet één-twee-drie 'n ant
woord op en verzinkt in ge
peins Begrijpelijk, want wif
zoals hij geboren en getoger
is op de Weerter Oelemark'
moet het begrip gemeen
schapszin van kindsbeen af
met de paplepel hebben bin
nengekregen Het is een van
zelfsprekendheid - en probeer
dat, nou maar eens te defi
niëren.
„Ik zou zeggen: het zit 'm
in de band die je hebt met de
mensen. Het is geweldig als je
ziet dat op feesten en bijeen
komsten alle standsverschil
len wegvallen Dat iedereen
met iedereen danst Dat men
elkaar accepteert zoals men
is."
Hij voegt er aan toe: „Ik
heb eigenlijk altijd in het
buurtwerk gezeten Vroeger
was ik voorzitter van de
buurtschap Oelemarkt en hier_
doe ik het al sinds we ver-"
huisd zijn Een jaar of veer
tien, denk ik Nou valt het
werk erg mee hoor. want we
hebben een vreselijk actief
bestuur."
Geldt zo'n benoeming voor
het leven? „Hahaha, nee dat
niet We hebben ieder jaar 'n
vergadering met bestuursver
kiezing, maai u weet hoe dat
gaat. hè. Het werk komt tóch
meestal op hetzelfde groepje
neer. Overigens hebben we
ook een jeugdgroep gevormd,
die met inspraak van de jon
geren activiteiten voor de
jeugd op touw zet".
Dat klinkt erg progressief
en zeker in een tijd dat het
woord „buurtvereniging",
vooral bij veel jongeren, een
oöbolhge image heeft. Het
'loet denken aan de bloeitijd
van het rijke roomse leven,
toen in Limburg iedere wijk
zijn processiecomité's had -
waaruit dan ook menige
buurtvereniging is voortgeko
men. Ik waag mij aan de the
se dat flatbouw, auto en te-
vee de behoefte aan gezellig
heidsbijeenkomsten in de
buurt aanzienlijk heeft gere
duceerd. Er zijn plaatsen waar
het actieve ledenbestand dus
danig is vergrijsd dat ze het
karakter hebben gekregen van
bejaaxdenclubs. Heeft zo'n
buurtschap eigenlijk nog een
functie in deze tijd?
„Nou en of!" zegt de heer
Hermans vol overtuiging. „Er
is natuurlijk 't een en ander
veranderd vergeleken met
vroeger. Wij hebben hier ook
nog het huis gesierd van een
neomist en vroeger zorgden
we in de Kersttijd ook voor
een kerstboom met lampjes
in de straat. Maar zoiets doet
de gemeente tegenwoordig.
Dat is ook niet het belang
rijkste. Een goede buur is be
ter dan een verre vriend, zeg
ik maar. En dat geldt ook nog
vandaag de dag.
Ik weet niet hoe het op an
dere plaatsen is, maar hier in
Weert zijn we erg actief op
dit gebied Dat zal voor een
deel ook wel liggen aan het
Weerter carnaval, dat hier
door de buurten wordt geor
ganiseerd. Alle wagens voor
de optocht worden geleverc
door de wijken. Reclamewa
gens zijn er niet bij, dus iedere
wijk spant zich in om zo goed
mogelijk voor de dag te ko
men Dat wordt allemaal met
eigen mensen gedaan: timmer
lui, schilders en noem maar
op. We hebben hier zelfs een
graveur in de buurt, waardoor
we met eigen onderscheidin
gen op de proppen konden ko
men. Hier kijk maar, de Orde
van Paulus de Boskabouter,
dat slaat op de straatnaam hè.
Dat is toch leuk!
Iedereen leeft mee met zo'r
wagen. Wie er niet aan werkt,
komt ernaar kijken. De een
brengt koffie, de ander komt
met bier. De vrouwen naaien
costumes. Dat geeft een pracht
sfeer.
Kijk, we lossen natuurlijk
geen problemen op. We doen
dus geen sociaal werk. Maar
toch geloof ik dat je in een
wijk waar een buurtvereni
ging is, veel minder contac
tuele problemen zult hebben.
Onze vereniging omvat niet al
leen de St. Paulusstraat, maai
ook de zijstraten; zo'n 150 ge
zinnen, waarvan er 100 lid
zijn. Dat lidmaatschap is na
tuurlijk vrijwillig, al vind ik
dat ze wel een beetje solidair
moeten zijn. We doen toch ook
dingen, waar iedereen van
meeprofiteert? Zo hebben we
bijvoorbeeld met succes een
actie gevoerd bij de gemeente
om een braakliggend terrein
als speelterrein ingericht te
krijgen voor de jeugd. Ik be
doel: zulke zaken kun je tocb
óók doen als buurtvereniging
Theo Hermans: "We lossen natuurlijk geen problemen op,
we doen geen sociaal werk. Maar' toch geloof ik, dat je in
een wijk minder contactuele problemen hebt, als er een
buurtvereniging is."
Voor twee tientjes per jaar
per gezin (de contributie
wordt opgehaald door twee
enthousiaste dames uit de
buurt) valt men geruisloos in
een scala van diensten: atten
ties bij huwelijksjubilea,
langdurige ziekte en andere
gebeurtenissen, er wordt eer
mis gelezen als iemand over
lijdt, er is een jaarlijkse car
navalsavond, een autorally er
kienavonden met wildprijzer
die steevast bomvolle zaler
trekken. Voor de jeugd wordt
een Sinterklaasmiddag geor
ganiseerd en de jaarlijkse le
denvergadering wordt opge
fleurd met een loterijtje of
een spreekbeurt met dia's
van een straatbewoner, die 'r
interessante reis heeft ge
maakt
,Ook voor de jongeren zou
veel meer georganiseerd kun
nen worden", zegt voorzitter
Hermans, „maar de moeilijk
heid is dat de meesten alleen
zijn omdat ze studeren of in
maar in de weekends thuis
dienst zijn. Nieuwkomers in
de wijk blijken ons werk zeer
te waarderen. Ze^ kunnen op
die manier snel contacten
krijgen in hun omgeving."
EEN VROUW van 35; stil,
solide, wat verlegen.
Twee lacherige dochters.
Tineke van 13 en Elly 12,
die wat ziekelijk is.
Een man van veertig,
klein van stuk, grijs, ver
magerd, hernia- nier- en
zenuwpatiënt. Mikpunt van
spot, belediging en roddel
partijen in de buurt. Iemand
waarvan een straatbewoner
mij zei: „We kotsen hem uit
hier, de gluiperd
Hij wil best met me praten.
Maar dan wél onder een pils.
„Anders kan ik niet uit mijn
woorden komen tegen vreem
den, begrijpt u wel? Ik kom
praktisch niet meer op straat
tegenwoordig. En 's avonds al
helemaal niet. Gezondheid.
Hij woont in een oudere mijn
werkersbuurt „kolonie" zegt
men in de Mijnstreek onder
de rook van de Emma en de
Hendrik. Ik zeg dat ik hem
Sjef zal noemen in mijn ver
haal. Voor hem hoeft het niet,
maar allé. In de kamer over
stemt het tikken van de klok
Hilversum 3. Het tv-toestel
heeft een ereplaats. Als Sjef
vertelt luisteren zijn vrouw en
jongste dochter (ziek thuis)
zwijgend mee. Bevestigend en
vol stille voldoening.
„Ik woonde in 'n mooie buurt,
drie hoog op een flat, maar
trappen lopen was slecht voor-
mij, zei de dokter. Nu wonen
we drie jaar hier. Het eerste
jaar was nog niet voorbij of we
hadden al 48 keer de politie
aan de deur gehad. Acht-
en-veertig keer! Dan voor dit,
dan voor dat. Was er in de
buurt iets vernield, dan had
den onze kinderen dat gedaan.
De ene keer was er een ruit
kapot, dan was er een kind
geslagen, je kon het zo gek niet
bedenken of die van ons kre
gen de schuld.
Het is allemaal begonnen met
die van hier tegenover. Eigen
lijk een oude kennis van me.
Hij kwam in het begin 's mor
gens weieens een praatje ma
ken en dan dronken we een
paar flesjes bier. Toen ging hij
in de buurt rondvertellen: ie
dereen die bij hem binnenkomt
wordt op bier getrakteerd; die
zit om 8 uur al aan de pils!
Toen hij wéér kwam, zei ik: -
Herman, als jij dit soort praat
jes rondstrooit kun je beter
buiten de deur blijven. Nou, dat
was teveel, hè. Vanaf die dag
heeft hij niets anders gedaan
dan achter m'n kinderen aan
zitten en de buurt tegen me
ophitsen. Hij wist zelfs opge
schoten jongens om te praten
om vlak voor mijn deur te gaan
voetballen, zodat ik om de ha
verklap de ballen uit het
voortuintje moest halen. Toen
heb ik de politie gebeld en die
stuurde ze weg, maar dat hielp
niks, want ze kwamen toch te
rug.
Op nummer 88 woonde een
echtpaar waar we nogal goed
mee overweg konden, tot die
van hier tegenover daar over
de vloer kwamen. Op een za
terdag stond de politie weer
voor de deur. Onze Tineke zou
een kind van nummer 88 ge
slagen hebben. Ik naar die
man en zeg: wat hebben jullie
toch tegen ons? Ik niks, zegt
hij, maar mijn vrouw heeft de
politie gebeld, samen met jul
lie overburen. O, zeg ik, als dat
zó moet gaan, dan komen we
hier niet meer.
Wat we hier hebben meege
maakt, meneer, dat is met geen
pen te beschrijven. Pesterijen
aan de lopende band. Stenen
gooien op het hondenhok. Het
achterpoortje openmaken van
de tuin. Ze hebben me zelfs de
prei uit de grond getrokken.
Als het eens een week rustig
was, dan wisten we gewoon
niet wat ops overkwam.
Elly was op straat altijd het
mikpunt. Ze zaten vaak met
zes, zeven kinderen achter haar
aan. Ze werd nagejouwd en
met stenen gegooid. Het is zó
erg dat ik mijn kinderen naar
een andere straat moet sturen
als ze rustig willen spelen. En
het geroddel gaat maar door.
Het nieuwste praatje dat de
ronde doet: ik zou de vader
zijn van het jongste kind op
nummer 88. Dat komt me de
buurvrouw van twee huizen
verder terugvertellen. Wat kun
je daartegen doen? Ik heb ge
noeg aan mijn eigen vrouw,
meer kan ik niet zeggen.
Op een dag bellen twee recher
cheurs aan. Meneer, zegt een
van hen, ik waarschuw u: laat
.'die mensen hier tegenover met
rust. Ik stond paf. Ik zeg: ik
weet van niks, meneer, die
mensen zijn lucht voor ons.
Toen ze weg waren ben ik naar
de overbuurman gegaan hij
stond het tuintje van zijn bu
ren te schoffelen en vroer
hem op rustige toon wat ik
hem eigenlijk in de' weg gelegd
had. Waarop die man tegen M
uitvalt: Jij hoerenjager
hier en daar, flikker dfe
bent! Toen pakt hij zijn sch>
fel en slaat me. Maar ik
de slag af met mijn arm
ziet u het litteken nog), W1
bij ik per ongeluk de bril
zijn hoofd tik. De politie js
komen en heeft hem meei
nomen naar het bureau,
was helemaal op van de a
wen en moest van de dol
een spuit krijgen om te
ren.
Ja, meneer, zo gaat dat lid
Men heeft zelfs geprobeerde
handtekeningenactie op tot]
te zetten om ons uit de wooaj
te krijgen, maar dat is ze t
gelukt. Dat zouden ook ot.
naaste buren niet dulden, v:d
die zeiden nog tegen me: t
weten nou wat we hebben,
maar niet wat we krijgen, 1
zijn oude mensen. Hij va!tj„
eens flauw en dan help ik ta
begrijpt u wel? Buurman, r(
hij eens tegen me: als je hij
weggaat, dan ga ik naar h
kerkhof.
Maar ik zou hier heel gn|
weg willen. De dokter zegt o
dat ik hier weg moet. Ik 1
zenuwdruppels en slaaptabli,
ten, maar ik durf ze niet 1
te nemen, want ik krijg er til
slag van. Hier, kijk maar.I
ben bij de gemeente geweeslij
bij de woningv.ereniging, J
die zeggen: je zit daar g
met je lage inkomen. We L
gen hier zoveel mensen i
moeilijkheden hebben ip
buurt, daar moet je je maar
aanpassen. Dat zeggen die
dan is de kous af.
Waar dat allemaal aan 1
Ik weet het niet. Die van il|
tegenover we noemen 1
„schele kop" is ook inn!
de en heeft niks beters te dB
Zo iemand steekt de hele ba»
aan. Als bij ons de melkbs
de bakker of de kruiden:-:
komt, staat hij achter de f
•dijnen te gluren of door i
brievenbus te luistererj wali
zegt en wat je koopt. Dat f
op je zenuwen werken, aifj
Mijn vrouw kropt dat i"
op, maar opeens dan moeüj
er tóch uit. Vorig jaar i
een beroerte gehad. Gewon
gevolg van die rommel hier!
de buurt. Ze kreeg er veria:
ming van aan de mond. DB
voor moest ze iedere dag ®j
de dokter om een spuit te l(
len. En nou komt het mooi.<|
staat hier opeens iemand
de gemeente aan de deur J
te informeren of mijn
soms werkte. Toen 1
schele kop van hier tegenop
had aangegeven dat r
vrouw iedere dag weg f
dat ze wel ergens een l
zou hebben!
Mijn vrouw zou graag weit]
daar niet van. Zo 'sim®'
.van 5 tot 8 uur, bijvoor!"
voor schoonmaakwerk
bejaardentehuis of een i
huis. Het zou ook goed
haar zijn. Maar het best
nog als we een andere
konden krijgen, want hier jj,
niet te harden, Elly hr'
wel vriendinnetjes en
ze is vaak ziek thuis. Hoof*;
en zo. Toen ze eens op een§ j
veld zat te spelen,
seling overvallen door 'n 8
je kinderen die haar ge
een pluk haar uit het L
rukten. Sindsdien heeft ze
altijd last van." -
Elly zit in haar dus!tertle 1
de canapé en knikt hle®J
Sjef's vrouw kijkt naar oj
en, zegt: „Moet je zien, de
dijnen zijn weer dicht. Zo!'
dat altijd. Als wij ze op® a
ben, trekken zij ze dicht-
ben wij ze dicht, dan go
daar open."
Mijn bierfles is leeg. De
slok uit het glas heeft
wrange nasmaak.
„Nog 'n pilsje?" vraagt W J
hoopvol. „Echt niet, dan»
Een pils, twee pils, hele
pils, het zou niets °P
hier. De wijkagent, de P'J
loog, de opbouwwerker,
gen er hun tanden op s»
ten. Of ze het doen en
helpt? d
Als ik in mijn auto s ()[J|k
ik links en rechts in de - "-J
schielijk hoofden
—hter K -npotten en
ankvazen.
KERSTNUMMER 197-
NA TWEE UUR oi
broken praten valt e
stilte. In de radio roe]
hese man tegen veel g
en slagwerk iets over
wig bloeiende liefde.
Joke zegt:
„Liefde. Een woord,
mij alléén een woord. Ni
geluk. Het enige waar i;
aan komt tussen man en 1
is begrip. Als je moeitr
doen om elkaar wérkelijk
grijpen, dan ben je tegen
opgewassen. Begrip da
je verder alle grote wc
thuislaten".
Het is niet meer dezelfde
van twee uur geleden.
Ze is nog steeds twee-er
tig, nog steeds slank, de
pittig, het lichaam van ji
meisje van achttien. Maa
beschermende muur die ze
sen haar drie kinderen en
zelf aan de ene kant en dé
tenwereld aan de andere
opgetrokken, begint af te
kelen. De muur van drukp
rige vrolijkheid, waarop in
letters te lezen staat: ,1
Medelijden svp. Ik red het 1
En over de brokstukken
zegt ze zacht
—„Ik ben nog steeds rr
niet, al is het drie jaar geil
Ik kan me nooit meer le
ontspannen voelen, me
gaan.
Soms vraag ik me af oi
óóit nog komt".
Drie jaar geleden, toen ei
eind kwam aan haar huwe
met Theo. en ze na de uits;
van de rechter alleen bleef
flat, met haar drie kleine
deren. En toen ze het maar
met zichzelf eens kon worde|
ze voor haar dochtertjes en
zoontje de juiste beslissing
nomen had. Beter géén v
dan de vader die alleen r
een slecht voorbeeld Kon
Nou weet ze het wél. Wan<
drie jaar zijn goede jaren
weest voor de kinderen. Er
eindelijk geld Weinig, r
geld. En de voortdurende d
viel weg. „Voor mezelf
zegt Joke, „eigenlijk heb ik
boft. Als hij nou dadelijk op
stoep zou staan zou het me r
meer doen. Ik ben er nverhe
Over hém dan niet over de rr
lukking zelf"
Waar begon het te mislukk
„Misschien al voor het. beg
nen was. Misschien mislu
het omdat ons uitgangspunt v
keerd was. We zouden alle
met niks beginnen. Hij had
beroerde ieugct achter de rug
ouders die niks om elkaar
ven. Ik zelf heb mijn moe!
nooit gekend. Mijn vader,
meer dan vijftig jaar ouder v
dan ik, bracht me mei uit
die en ik zwierf van net ene f
zin naar het andere tehuis
had naar de middelbare schi
gewild, maar ik zat toen
nonnen en die dreven de hu
houdschool door omdat ze
andere scholen te gevaarl.
vonden daar zaten ook jo
gens op.
Toen stond ik op eigen b
nen, met een diploma coupec
op zak. tk voelde me heel w
maar dat ging gauw over
kon zeventienvijftig in de we
verdienen, maar ik moest twi
tig gulden kostgeld betalen,
heb toen nog andere baant;
geprobeerd, en tenslotte kwe
ik achter de bar te staan. Vc
geld, véél kennissen het levi
begon er eindelijk zonnigei i
te zien. Zeker toen ik Joost t
gen het lijf liep en halsoverki
verliefd weid".
De zon verdween snel. I
trouwplannen waren al uitg
werkt toen Joost omkwam t
een auto-or,geluk. Toen kon h
Joke allemaal geen barst mei
schelen. Ze versleet een he
stel vriendjes, had lak aan al:
conventies En op een goe
avond raakte ze in gesprek m<
theo, op verlof als zeeman
^4#
ven>lP
Joke: .Achteraf kun je ge
makkelijk zeggen dat ik doe
myn werk mensenkennis genoe
«ad moeten opdoen om hem 1
doorzien. Achteraf. Maar toen
™.l was oelpmaai anders dan d
anderen. De eerste die m'n ge
Wag niet goedkeurde en m
waarschuwde dat ik op di ma
nier naar de knoppen ging. Al
me hern nou voor de gees
wat te dik, wat te paf
ikn®:. grootdoenerig. dan kaï
mjna nier over m'n lippei
nraiSen da1 ik stape] OP her
maar he< kan niet anders
rmJÏH??. het allebei helemaa
al* i, i, zou een baan zoekei
s Kenner 'k zou een tijdje blij.
men w?.rkei' en we zouden sa
nen alles opbouw Niemam
u me ooi) iets verteld ove:
had ib"Wuliilc Als ik terugdenl
alleen een idee uit boek-
eeuw1S;,b bed-ie- kindertjes er
We l,K' 'n het begin zater
na eP 6f" klein kamertje daar-
verdr i11ie bi-i ziif moeder Ik
erkende achter de bar meer
hii h„Tut10nderd viJftig gulden
Piek nauwelijks honderc
lekke?66 naai huis' Dat' zat niel
bei Paar we daehten alle.
fcomeP ïet allemaal goed zou
onze fi aIs ,we maar eenmaal
begon her hadden' Maar toen
zich Pas goed' Hij voelde
vernerto ftnanriële situatie
blijven O en dw°ng me thuis te
konrte an wat hii verdie-
bieef aWe, ni6t '-ven' er hi-i
te verdi eg hansen om bij
Werd d rnen' •Met gokken- °at
Als h-HÜk helemaal niks
fondiei Per's wr' moester er
ie vePugegeven worcIen en als-
om te P°-r ,nad bü zéker reder
ten ttir! kgn. Hij begon nach-
schuif oliiven, steeds meer
eerst - *e maken Ik heb het
kwam t geprobeerd te redden.
i«stan«Pen rbd maatschappelijke
öramP kS, terecht. En na elk
gelonen de Theo dat bei af-
«ieuwP Z°V z"n' daf er n°u een
zou worrtP^'adzijde omgeslagen
°rden. Twee keer heeft-ie
