ibotl
joeds.
Overschakelen van
olie op
aardgas niet nodii
Toeslagen als
aanvullende
compensatie
Prisma
inpsi
„Noren? Dat zijn Arabieren met blauwe ogen
NOREN ZIJN LACHENDE
DERDEN IN OLIE-CRISIS
Veel nieuws voor doe-het-zelver
Het Braziliaanse
W irtschaf tswunder
CENTRALE VERWARMING
LANDBOUWSCHAP WIL:
Ontsparing bij
Bondsspaar
banken
VLEDER
financiën
economie
*U B.V.
t PARKER
Vijf Japanse
proton/pen van
elektrische
auto s
PRISMA V
675,-
NSU wil
Holland
River Line
overnemen
Kloof
Beter onderwijs
Dinsdag
20 november 1973
lan: dat is 7 dagen lang
[voor vette, normale en droge huid),
■crème, vochtinbrengende
nachtcrème nu tijdelijk f 1.95.
- 77888
fEN EN
staalconstructies,
en thermische
oor de proces-
venden, tot bovenstaand
Si Av.Ifov
rave
(Van een onzer
verslaggevers)
ROTTERDAM Voor
bezitters van oliegestook en
centrale verwarmingsinstalla
ties hoeft er op dit moment
„een enkele reden tot paniek
te zijn. Het zou bijzonder
onverstandig zijn om maar
),a|S over kop veel geld neer
le tellen voor de overschake
ling van een olie-installatie
op aardgas.
Ais het namelijk tot distri
butie van de huisbrandolie
komt, houdt dat onmiddellijk
in dat ook op aardgas bezui
nigd zal moeten worden.
Zelfs is het mogelijk, dat
dan kort daarna ook aardgas
en electriciteit op de bon
„aan als gevolg van een hoger
verbruik van aardgas door
de electriciteitscentrales.
Volgens ir. H. van Bremen,
hoofd van de groep binnen-
milieutechniek van het
Bouwcentrum in Rotterdam,
kunnen oliestokers het veel
beter wat zuiniger aan pro
beren te doen. De huisbrand
olie mag dan snel in prijs
stijgen, per 1 januari staat er
ook een verhoging van de
aardgasprijs voor de deur.
Een verhoging, die de parti
culiere aardgasverbruiker
zwaarder treft naarmate hij
er slordiger meer omspringt.
De vastrechtprijs wordt dan
verlaagd van 135 tot 93 gul
den (bij een minimum-afna
me van 2100 mï per jaar)
met daartegenover een hoge
re prijs Per kubieke meter
gas van 11 in plaats van 8
cent. Er zijn al plannen om
nog verder te gaan en een
„straftarief" in te voeren, dat
zeer sterk stijgt, als overdre
ven veel aardgas wordt ver
bruikt.
Overigens is het omhouwen
van de verwarmingsketel
van olie op aardgas, aldus ir.
van Bremen, een hachelijke
zaak. Gewone verwarmings
monteurs zullen zich aan de
ze klus niet wagen. De ketel
zal in veel gevallen trug
mosten naar de fabriek. Dat
kan wel 3 tot 4000 gulden
gaan kosten. Verreweg de
goedkoopste oplossing is het
laten plaatsen van een heel
nieuwe gasketel Dat kost
1500 tot 2000 gulden, com
pleet met montage en bijbe
horende apparatuur.
Bij oudere oliegestookte ke
tels werd soms wel eens als
„reserve voor andere tijden"
een voorzetpaneel voor het
stoken met kolen geleverd.
Maar zoiets heeft thans wei
nig nut meer: er zijn haast
geen cokes, antraciet of eier
kolen meer te leveren in Ne
derland.
Een tweede nadeel van om
bouw van een bestaande ke
tel op aardgas is dat het ren
dement veel lager zal zijn - en
dus het gasverbruik groter -
dan dat van een van huis uit
op aardgas ingestelde ketel.
Bij grotere installaties zoals
in flatgebouwen is overscha
keling van de bestaande ke
tel van olie op aardgas dik
wijls wel mogelijk. Bij de
ze ketels wordt niet gebruik
gemaak van een zogenaamd
branderbed, maar van een
aanjager, die een steekvlam
de ketel in werpt. De olie
aanjager wordt dan vervan
gen door een gasaanjager.
Om te komen tot een zo
rendabel mogelijk gebruik
van de olie- of gasverwar-
mingsinstallatie moet er aller
eerst voor gezorgd worden
dat de isolatie van het huis
waar mogelijk verbeterd
wordt, dat radiatoren op ka
mers waar men niet verblijft
uit staan en dat 's avonds de
gordijnen gesloten worden.
Maar ook aan de installatie
zelf kunnen bezuinigingsver
fijningen worden aange
bracht. Bijvoorbeeld aan de
thermostaat. Er zijn dag-
naohttherinostaten in de han
del, die de installatie afhan
kelijk van het ingestelde
tijdstip op nachstand over
schakelen en weer terug. Het
vergeten uit te schakelen 's
avonds of het maar aan laten
staan omdat het 's morgens
anders zo steenkoud is in
huis, wordt erdoor vermeden.
De prijs van zo'n eenvoudig
op de plaats van de oude
thermostaat aan te brengen
apparaat beloopt 200 tot 300
gulden.
Nog beter, maar ook weer
veel duurder, is het elke ra
diator te laten voorzien van
een thermostatische regel-
knop. Hiermee kan in elk ver
trek op elke radiator de ge
wenste kamertemperatuur
worden ingesteld. Als in een
kamer de zon schijnt, zet de
radiator zichzelf op een laag
pitje. Men zou dan zelfs kun
nen spreken van het gebruik
van zonne-energie. Voor het
laten aanbrengen van deze
regelaars moet wel de instal
lateur worden ingeschakeld,
daar de hele installatie moet
worden afgetapt. Afhankelijk
van het aantal radiatoren zal
het hele grapje al gauw 500
tot 1000 gulden gaan kosten
Maar het systeem betaalt
zich gedeeltelijk terug door
vermindering van het olie-
of gasverbruik, al zullen
daar wel enige stookseizoe-
nen overheen moeten gaan.
Men moet zich ook afvragen
of de installatie zelf niet er
gens onnodig warmte verliest
door slechte isolatie. Het
komt vooral wanneer de ke
tel op zolder staat nog veel
voor, dat lange toe- en af-
voerleidingen over vlieringen
en doorkruipruimten lopen.
Men kan deze leidingen een
voudig zelf isoleren door het
aanbrengen van een isolatie
mantel, die onder de naam
porolon in de handel is en
bij elke installateur verkre
gen kan worden.
De verwarmingsindustrie zit
intussen niet stil met de be
strijding van het rende-
mentsverlies van gasketels,
dat gemiddeld 45 tot 55 pro
cent bedraagt. Ir. H.M. Roos
van de Gasunie heeft de in
dustrie een idee aan de hand
;edaan, dat wel eens een
besparing van 25 procent op
het gasverbruik zou kunnen
opleveren. Het systeem
houdt in, dat als de brander
niet in werking is, tegelijk
de afvoer naar de schoor
steen wordt geblokkeerd.
Daardoor wordt onnodige af
koeling van het ketelwater,
veroorzaakt door de langs
stromende lucht, voorkomen-
.LAMBIEK KNEPFLé
[(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Meer dan
ooit wordt de doe-het-zelver
in de watten gelegd door de
vrijetijdsindustrie. Wie van
zijn Volkswagen een Rolls
Royce wil maken, wie zelf wil
lassen, wie zijn kinderen een
volledige Tivoli-kermis wil la
ten bouwen of geen zin meer
heeft in het dagelijks waterge
ven van de planten en een
zogenaamd aquadraad aan
brengt, kan terecht op de der
de doe-het-zelf en creatieve
vrijetijdsbestedingsbeurs „Ei
genhandig 3".
De beurs is open tot en met
zondag 15 december in de A-
hoyhallen te Rotterdam en wel
's middags en 's avonds en op
zondag 11 tot 17 uur. Op de
130 stands uit minstens 18 lan
den worden niet minder dan
20 geheel nieuwe produkten ge
toond, zoals het bouwpakket
voor de Rollswagen. Voor
f 1.000,- kan elke Volkswagen-
bezitter die een beetje handig
is de voorkant van zijn kever
sieren met de grille en de spat
borden van een Rolls Roys. De
Rolls-neus is wel van polyes
ter.
Voor een zeer schappelijke
prijs is nu ook voor de hiuska-
mer een mini-spanningsrail te
krijgen', een soort gordijnroe,
waarop op willekeurige plaatsen
elektrische spotjes geplaatst of
verschoven kunnen worden,
zonder dat men met een draad
in de knoop komt. Zelfs tij
dens het branden kunnen de
spotjes zonder gevaar afgeno
men worden.
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG Het Landbouwschap wil toeslagen voor
de produkten, die naar zijn oordeel tekort komen aan de
door de overheid gegeven algemene revaluatiecompensatie
via de btw. Het schap heeft dit in een brief aan de Tweede
Kamer laten weten.
Bij deze vorm van aanvul
lende compensatie, zo meent
het Landbouwschap, zijn vol
ledige nieuwe administratieve
maatregelen en een omvang
rijk apparaat, zoals genoemd
door de minister van Finan
ciën, niet nodig. Directe toe
slagen zijn zeer wel mogelijk
voor suikerbieten, fabrieksaard
appelen en melk.
Bij granen zou de uitkering
van de toeslag kunnen ge
schieden via het Landbouw
schap, bij deze produkten-
groep zijn extra administratie
ve handelingen wel nodig,
maar de basis daarvoor is al
aanwezig in de areaalgegevens
van de meitellingen.
In zijn brief aan de Tweede
Kamer herhaalt het Land
bouwschap, dat de huidige
compensatie bepaald onvol
doende is voor de produkten
waarvan de prijsvorming zo
goed als geheel afhankelijk is
van de in Brussel vastgestelde
interventie- en drempelprij-
zen. Uit de memorie van ant
woord over het wetsontwerp
inzake de compensatieregeling
heeft het Landbouwschap ge
concludeerd dat ook minister
Duisenberg van Financiën dit
erkent.
Het Landbouwschap blijft
bij zijn mening dat de sier
teelt eenzelfde bedrag aan
compensatie dient te ontvan
gen als het geval zou zijn
geweest als deze sector onder
het verlaagde btw-tarief van
vier procent zou vallen.
Onverkort blijft het Land
bouwschap er bezwaar tegen
maken dat minister Duisen
berg op de voor de landbouw
berekende revaluatieschade 60
miljoen gulden in mindering
heeft gebracht als zijnde het
voordeel van een loon- en
prijsmatiging. De berekening
van een dergelijk voordeel is
zeer voorbarig, vindt het
Landbouwschap, temeer nu
gedurende de maand oktober
de kosten van levensonder
houd sterk gestegen zijn. Er is
volgens het schap nu reeds
sprake van een reële inko
mensdaling, omdat de prijzen
van landbouwprodukten meer
gedaald zijn dan de extra
btw-compensatie.
(ADVERTENTIE)
Aftershave-haarlotion
deospray-badzeep enz.
TOK1U (ANP) Vijf grote
Japanse automobielfabrieken
hebben prototypen gemaakt
van elektrische auto's, waar
mee proeven gedaan zullen
worden. De fabrieken zijn
Toyota, Nissan, Toyo Kogyo,
Daihatsu Kogyo en Mitsubisji,,
aldus is in Tokio vernomen.
De proeven zullen binnen
twee jaar voltooid zijn en de
serieproduktie zou daarna
kunnen beginnen, zo meent
men in de Japanse hoofd
stad.
Het door Toyota ontworpen
voertuig kan vijf pf onen
vervoeren en een maximum
snelheid bereiken van 80 km
per uur.
scheepsbericht en
Ameland 18 te Rotterdam,
Archimedes 16 vii Pto Cortes
nr Baltimore, Banda 18 vn
Gdansk nr Hamburg, Banggai
19 750 ozo Reunion nr Tand-
jongpriok, Calamares 18 vn
Airmiuelles nr Pto Bolivar,
Cartago 18 vn Tela nr Balti
more, Castilla 36 van
Porto Armuelles naar Balti
more, Ceres 17 van Valparai
so nr Matarani, Chevron The
Hague 18 vn Rotterdam nr
Kopenhagen, Chiron 19 te Ma
racaibo verw, Deltadrecht 19
vn Mirtiegrove nr Italië, Dio
genes 19 vn Hamburg nr Bre
men, Anna Broere 18 te Rot
terdam, Dutch Spirit 19 v Rot
terdam nr Grangemouth. Eli
sabeth Broere 18 te Rotter
dam, Farmsum p 18 Birunsbu-
ettel nr Leutoeck, Ganymedes
19 te Bienaventura, Grebbe
dijk 17 vn Ma-zatlan nr Bal'bo-
a, Hercules 19 te Aruba verw,
Kennemerland 16 vn Amster
dam nr Brazilië, Kopionella 19
260 no Rockhampton nr T>-
fcuyama, Laden 16 vn Mar-aca-i-
bo nr Flo Limon, Mainnloyd
18 vn Rotterdam nr Le Havre,
Marnelloyd 18 vn Papeete nr
Apia, Merwelloyd 18 vn Rot
terdam nr Londen, Neder Elbe
19 vn Dubai nr Abudhatn,
Nieuw Amsterdam 19 te Cura
sao, Ommenkerk 19 in Str Bab
el Mandeb rar Rotterdam, Par
thenon 19 te Paramaribo verw,
Patro 19 vn Bombay nr Kharig,
Rijnborg p 18 Brunsbuettal nr
Amsterdam, Seine Lloyd 16 vn
Amsterdam nr Le Havre, So
crates 19 vn Hamburg nr Rot
terdam, Straat Hongkong 19
1200 z Ceylon nr Durban,
Straat Singapore 18 vn Penanig
(ADVERTENTIE)
gouden dameshorloge
met sierlijke gouden
band
nr Colombo. Straat Towa 18
vn Pointe Noire nr Lagos Wo-
nosobo 19 vn Valparaiso nr
Auckland, Zaankerk 18 vn Do
ka nr Abudhabd.
RIJSWIJK - ROTTERDAM
(ANP) Nederlandsche
Scheepvaart Unie (NSU) en
Holland River Line te Rotter
dam voeren besprekingen over
de overgang van deze Rijn
vaartrederij naar het NSU-
concern, zo deelt NSU mee.
De Holland River Line ex
ploiteert twee luxueuze „drij
vende hotels" rivierschepen
met een capaciteit van elk 200
passagiers die cruises ma
ken van Rotterdam tot
Straatsburg en ook geschikt
zijn voor congressen en varen
de tentoonstellingen.
Door aansluiting bij de NSU
ontstaat een rechtstreekse re
latie tussen Holland River Li
ne en het 23 buitenlandse ves
tigingen tellende verkoopappa
raat van Lislind International.
Deze reisbureaus die een on
derdeel vormen van de
Scheepvaartunie reis- en ter-
rismegroep, zijn werkzaiam in
de voor HPL belangrijke
markten als Amerika, Japan
en Australië.
AMSTERDAM (ANP) De
aan de Bondsspaarbanken toe
vertrouwde gelden zijn in ok
tober met f 14,5 min afgeno
men. In oktober 1972 werd
een spaaroverschot van f 43,3
min geboekt.
Vorige maiand werd f 1.045,4
min ingelegd en f 1.060,0 min
terugbetaald.
Het gemiddelde Megoverschot
over de eerste tien maanden
van 1973 bedroeg f 55,7 min
tegen f 63,1 min in dezelfde
periode van 1972.
Eind oktober stond bij de
Bondsspaarbanken een tegoed
van f 10.906 min uit.
5?
(Van onze correspondent)
STOCKHOLM De oliecrisis in de wereld speelt de Noren in de kaart. Olieschaarste
toenemend verbruik en hoge prijzen maken de Noorse Noordzee-olie steeds interessanter
vo»r de internationale oliemaatschappijen.
produktiekosten voor olie of gas uit de zeebodem zijn hoog, zéér hoog dit geldt
te meer voor de stormachtige Noordzee de consumenten zullen de olie duur moe
ren betalen. De Noren zijn de lachende der den.
Het overgrote deel van de
wnse energiebehoefte wordt
S, wor goedkope etefctri-
wijwei gratis gaprodu-
vier nr de honderdten ri-
Vterf' en *lat 2013 aD'n
l~r <re export- Niemand weet
™eel olie er onder dte Noor-
verborgen lijgit,
een klein gedeelte is
Ha °r ^aden geëxploreerd.
i, ,"®v'eld Ekofisk, midden
e Noordzee tussen Noor-
lit b ^geland produceert
E milj°en ton, men
Wlïn °,V0r <*r'e Z00'1' 25
Polio nr,Br boven te kunnen
tail i Prognoses veaian-
editer bijna dagelijks,
verrassingen kunnen
uitgestoten.
mag vreemd lijken dat-
aanspraak maakt
en die honderden
het idie huislt Mggein. Dit
■W.» van een confe-
'ooi-daf m 1958, lang
oUe w?.. sprake was van
ieeid Noordzee ver-
"m!0it>en" tussen
'oeii landen. Al-
btoDhM Nol°'r!se deel rijn
bateken n ohovondisten van
hebben15 ?^aan- De Noren
"kté! Weil*§ baast met het
tp» wo3*1^ l®6- De Noorse
hanfe, I: zaa,b strak in
tish'Ltp10u4en en een „gold-
Wiming voorkomen.
He jj„
bgvaM in riduiatriemdnister
volgt uiit- u^h d™krt het als
63 olim.' ""hj redenaren niet
"re
oan in zo kort
de huidiige oüiiteorlisis".
Deze houding komt ook
sterk naar voren in de voor
waarden elite de Noorse staat
Stelt aan de oiiemaairschappijj-
en, voorwaarden waarvan de
meeste oiliiesheiiks nauwelijks
zouden durven dromen- Een
odi'emaaitsohappiij betaalt voor
het reoht oma im een bepaald
deell, een z.g. blok, van de
Noordzee naar olie te magen
boren. Ails zij geluk hebben
met hun kostbare proefborin
gen en inderdaad olie vinden,
behoudt de Noorse staat zich
het reoht voor om via het
nieuw gevestigde staatsbedrijf
Staitaiü d'eeleigenaar te worden
iin de exploitatie van d»
vondst.
Dit zonder ook maar met
een öre (Noorse cent) bij de
dragen earn de hoge boorkos-
tan. Ook zonder Statoid krijgt
de Noorse staat haar portie
wel binnen, behalve een royal
ty van ministens 10 procent
moeten de oliemaatschappijen,
die verplicht zijn hun bedrijf
in Noorwegen te vestigen, on
geveer 45 procent inkomsten
belasting betalen'.
„Noren? Dat zijn Arabieren
met blauwe ogen", zegt een
Amerikaanse oliedireoteur
zonder spoor van een glimlach.
Niet alleen de Noorse staat
maar ook het bedrijfsleven
verdient goed aan de odie, de
scheepswerf Aker bijvoor
beeld is nu de grootste produ
cent vain oliefiooiltocteins ter
wereld. Ook de Noorse reders
die dte laatste jaren goud ver-
t( zoveel mogelijk
tal TVij laten ons diend hebben in de iinteiroatio-
ni®t beïnvloeden door naüe tankvaart, investeren in
de odiie. Zij laten gigantische
boortorens bouwen die zij
voor een zacht prijsje verhu
ren aan de oliemaatschappij
en.
In Staivainigjer, aan dte Noorse
westkust, heerste een Klondy-
ke stemming. Stavanger is de
olielKiofldstad. Van nier houdt
men verbinding met de boor
torens ver buiten de kust. Bo
ten en helikopters komen en
gaan, vanuit de grauwe
Noordzee striemt een kilde,
vochtige wind. He', vroegere
vissensst-adje wordt schatrijk
v-an de olie, maar de nieuwe
rijkdom brengt ook nadelen
met zijn mee. Woningnood,
woekerhuren, sterk stijgende
prijzen horen tot de keerzijde
van de medaidde.
Ondernemers in en rond
Stavaniger zien onmachtig toe
hoe geschoolde arbeiders, ge
lokt door de veed hogere lo
nen, overgaan naar de oliein-
dusitrie. Vooral de scheepswer
ven moeten veel mensen mis
sen. De directeur van het
staatsoliebedrijf Statoil, Arve
Johnsen meent echter dat men
de problemen vam de nieuwe
welvaart niet moet overdrij
ven. „Wij mogen onze handen
dichtknijpen over de ollievomd-
sten", zegt hdj.
Het is niet onwaarschijnlijk,
dat de meeste Europese rege
ringen er op het ogenblik wei
nig op tegen zouden hebben
om hun eigen olieprobleem te
ruilen tegen die van de No-
ner.
De booreilanden „Ocean Viking" en „GlUftide" (op de achtergrond).
BRUSSEL (AF) „Ik
geloof niet dat de Brazili
aanse revolutie iets is om je
over te schamen in verband
met het Braziliaanse econo
mische beleid". Dit verklaar
de in Brussel Roberto de
Olieveira Campos, die van
1964 tot 1967 Braziliaans mi
nister voor het eoconomi-
sche plan was. Thans is hij
directeur van een grote
bank.
Campos sprak een groep
Belgische zakenlieden toe eu
zijn betoog diende oin de link
se kritiek tegen de Brusselse
handelstentoonstelling te ont
zenuwen. De protesterenden,
mensen van links politieke in
stelling, hadden gezegd dat
het „Braziliaanse economische
wonder" alleen had kunnen
geschieden, sinds het was be
gonnen in 1964, door de arbei
ders buitengewoon lage lonen
te betalen die totaal niet in
vergelijking stondei tol de
grote winst en de vooruitgang
die in het land werden ge
maakt toen het wonder zich
verder ging voltrekken. Tie
critici hebben het bij het ver
keerde einde, zei Campos, des
tijds een van de grote mannen
van de economische ople
ving.
De regering van Brazilië
had welbewust gemikt op
snelle en krachtige groei, met
de bedoeling de eruit voortko
mende welvaart niet meteen
te gaan verdelen, maar wel op
de lange termijn. „Het betreft
hier een zaak van nadruk, niet
van dogma".
MaaT hij gaf toe dat de
kloof tussen de stijging van de
inkomsten der armen en der
beter bedeelden in de laatste
was toegenomen: de inkom
sten der rijkeren was tussen
1960 en 1970 toegenomen met
67, en die der armsten met
slechts 28 percent.
Campos zed dat het de be
doeling der Braziliaanse rege
ring was geweest te komen tot
snelle groei en werk voor al
len, afgezien van wat de men
sen verdienden, zod'af ook
werk kon worden aangeboden
aan werkzoekenden van heit
platteland en andere die op de
grens vaar het bestaan leef
den.
Dit was zeer velbewuisit ge
daan, aldus de heer Campos.
En hdj wdst dat er veel geld
zou terechtkomen in de han
den van weinigen, iets wat
overigens in andere landen die
economisch sinei waren ge
groeid „een normaal verschijn
sel" was.
Het probleem thans was
zonder de groei te bedreigen
te komen tot een betere ver
deling der welvaart. Ongelijk
heden zouden uit de weg kun
nen worden genomen of al
thans wonden verminderd door
loononderhandelingen en het
optreden der politieke partijen
alhoewel, aldius Campos, de
vakbonden en de partijen in
ziijn land md«t bijzonder actie
ve instellingen waren.
„Maar als het inkomen stijgt
en het onderwijs voortschrijdt
zal het volk eisen dat zijn
politieke inspraak gaat toene
men", aldus Campos. Daartoe
bestond de noodzaak dat er
politieke instellingen tot ont
wikkeling komen, welke tot
nu toe door de militairen en
de technocraten, die in het
land de dienst uitmaken, nog
niet veel kans hebben ge
had.
De regering, aldus Campos
wijsit thans veel aandacht aan
het onderwijs, de woning
bouw. de gezondheidszorg en
de Hygiëne. De Braziliaanse
economie, verte'de hij nog,
was in 1963 stern gaan groeien
en die groei had de laatste
vijf jaar 10 percenit bedra
gen-
De^ inflatie die in het begin
der jaren '60 100 percent be
droeg, was nu teruggebracht
tot een, voor Brazilië, beschei
den 15 percent. In de laatste
tien jaar was de Braziliaanse
uitvoer verviervoudigd.
faillissementen
OPGEHEVEN: H. J. C.
Hoeksema, drukker, Holleweg
12, Bergen op Zoom. Wegens
gebrek aan aktief.
GEËINDIGD: V. O. F. Brei-
goederenfabriek „Jan Steen"
Gebr. van Hove, gevestigd te
St.-Jansteen en de vennoten J.
L. van Hove en O A. J. van
Hove, beiden wonende te Sint
Niklaas-Waas (B). Door het
verbindend worden der enige
uitdelingslijst.
I
