Amerikaanse gezinnen in Duitsland sterk verarmd Amerika november 1963 Sr» I ?daaf Bond en Tarzan Drie schoten WjkS °fficier: "Ei" door jan drummen Morele katers Zaterdag 17 november 1973 John F. Kennedy tien jaar WASHINGTON Er heerste die dagen een won- ijk optimisme in Amerika. Er was nog geen Woodstock, Watts, Wounded Knee, My Lai, Chappa- qoiddick of Watergate. Er waren 90.000 miljonairs in Amerika; er kwamen er 5.000 per jaar bij en General Motors had een omzet die een derde van het nationale inkomen van de Bundesrepublik benader de. John Kennedy leefde nog. Ro bert Kennedy leefde nog, Mar tin Luther King leefde nog, Malcolm X en Mary-Jo Ko- pechne leefden nog en 48.00i0 jonge Amerikanen waren nog niet gesneuveld in Vietnam. I Het Amerikaanse prestige in I ie wereld was groot en Ken- 1 reiy was ook „onze presi- ient". Hij was een magiër, een profeet; de personificatie ran al onze goede verlangens, zoals Paus Johannes het sym- bool werd van de „Wind van de verandering" die de spin- newebben wegblies uit de ou de garnizoenskerk. John Kennedy stierf op 22 no vember 1963 in Dallas en het is alsof in de afgelopen tien jaar alle goede verlangens van die dagen ruïnes zijn gewor den, Op de tiende verjaardag van zijn dood is het Thanksgi ving Day in Amerika. Het dankt God voor de goede dingen van dit jaar, in navol- li! van de oude Pilgrims, die ia vrijheid van onderdruk- fag vierden met de vruchten van een schamele oogst. De uteste Amerikanen eten van daag kalkoen, pompoenvlaai, vesnbessensaus en zoete aard appelen; zij openen hun deu nt voor eenzamen en kinde- I ra zingen een dankgebed op I de melodie van „Wilt Heden I m Treden". Het is een melan- ,1 enolieke Thanksgiving Day i B'ona iedereen weet nog pre- 1 Ms wat hij aan het doen was tan het bericht uit Dallas ham dat John Kennedy was J vermoord. Er is sedert die tijd J ®veel gebeurd dat we ons 1 tainig meer herinneren dan Iuw en wat we toen deden, namen van Oswald en Ru- 'i en dat de kleine John «eerde voor de kist waarin ï?™%r 'ag- We herinneren lS oat Jacqueline Kennedy in K n» T bloed bevlekte mantel I,, Lyndon Johnson stond. 1In een vliegtuig zijn jb«t presidentschap af- I ff- Het zijn beelden in de fcïMrm? zonder context en li» n°S maar tien «uw 11 ds een kif e?n andere tijd. Wil li, !!an'?lester, de schrijver ii# van een Presi- fc® »De Wapens van ta v, Z°v k°rt geleden in S'""naf ^ork Times Magazi- de dingen die het bepaalden. Een voor binnenlands verkeer kostte toen nog maar vijf cent; er heerste een Bar- bie-doll rage en in november 1963 verklaarden drie rechters in New York dat „Fanny Hill" een goedgeschreven maar des ondanks pornografisch werk was dat deswege verboden diende te worden. Dolle Mina bestond nog niet. Op de dag dat John Kennedy stierf verliet Richard Nixon Dallas twee en een half uur voordat John Kennedy daar arriveerde. Nixon was toen als jurist in dienst van Pepsi Co la. Op zijn vliegreis naar New York bood een stewardess hem tijdschriften aan die nu niet meer bestaan: Life, Look, The Saturday Evening Post. Het weekblad Time had het portret van Nixole Alphand, de vrouw van de Franse am bassadeur in Washington op de voorplaat. Op de eerste nieuwspagina stond een infor mele foto van Richard Nixon die toen 50 jaar was en die volgens een bericht in het blad zou hebben verklaard: „Als deze Viet oorlog zuur wordt zal Vietnam volgend jaar een brandende verkie- zingskwestie zijn". In november 1963 werd duide lijk dat Barry Goldwater de vaandeldrager van de republi keinse partij in 1964 zou gaan worden; John Kennedy droomde van een grootse over winning. Op 17 oktober was Jacqueline Kennedy terugge keerd van een Middellandse Zee-cruise aan boord van het jacht Christina van Aristoteles Onassis. De rokken hing nog juist onder de knie en mini rokken en hotpants werden nog niet in het openbaar ge zien. James Bond was in en mannen droegen hun haar kort als Kennedy. De universiteiten waren kalm en studenten ver maakten zich met Tarzanfilms, die een renaissance beleefden. Het was duidelijk dat Jane gestudeerd had en dat Tarzan van haar Engels had geleerd. Sidney Poitier was de grote filmheld. Geliefde televisie programma's waren Perry Ma son en Dr. Kildare. De popu lairste songs waren ..Domini que", „If I had a hammer", „I wanna be iin America". De Bea tles beginnen hun opmars in het songfirmament. James Baldwin schreef „The Fire Next Time", Rachel Carson de Glimlachend rijdt de presi dent door het hem vijandige Dallas. Schoten vallen. Enkele uren later wordt de kist met de dode president in Washing ton uit „Airforce One" gedra gen. Bijna alle groten der aarde wonen zijn begrafenis bij op Arlington, waar zijn weduwe treurend achterblijft. bijbel van de ecologische be weging, „Silent Spring". Jessi ca Mitford schreef „The Ame rican Way of Death" en Victor Lasky het zure boek ,.JFK, the Man and the Myth", dat na Kennedy's dood tijdelijk uit de boekwinkels verdween. Het Watergategebouw, vlak bij het State Department, was onder constructie. Kennedy's rouwstoet passeerde het op weg naar de Nationale Be graafplaats te Arlington. Er waren nog geen flower child ren in Haight-Asbury, maar de teenagers zongen „I want to Hold Your Hand". Madame Nhu kritiseerde Ken nedy en typeerde de zelfver branding van Boeddhistische monniken als barbecues. Zij verliet Amerika toen op 1 no vember Nhu en Diem in Viet nam werd vermoord en zij vergat een rekening van 1000 dollar van het Beverly Wilshi- re-hotel te betalen. Richard Burton en Elizabeth Taylor gingen trouwen en de Mona Lisa bezocht Amerika onder zware bewaking. In 1963 reisde Gordon Cooper 22 maal rond de aarde en sprak Charles de Gaulle zijn veto uit over de aansluiting van Engeland bij de Gemeen schappelijke Markt. Er waren meer dan 56 miljoen televisie toestellen in Amerika; daar door was het mogelijk dat volgens een studie op de Uni versiteit van Chicago 68 pro cent van de volwassen Ameri kanen, 75.000.000 personen, een half uur na de moordaan slag op Kennedy wist wat er gebeurd was. Er stierven dat jaar 17 Ameri kanen in Vietnam. Van Daniel Berrigan, Daniel Èllsberg, An gela Davis, William Calley en Spiro Agnew hadden toen nog maar zeer weinigen gehoord. Het was het jaar dat deze correspondent, die in de nada gen van Dwight Eisenhower naar Amerika was gekomen, terugkeerde naar Nederland, kort voor de dood van Kenne dy. In juni 1968, een maand nadat hij opnieuw naar Ame rika was gereisd, werd Robert Kennedy vermoord. Op 22 november 1963 reisde John F. Kennedy naar Dallas om daar als vredesstichter te fungeren in een politieke vete tussen Ralph Yarborough en goeverneur John Connally. Connally werd tijdens de moordaanslag gewond en hij werd later republikein en pleitbezorger van Richard Nixon. Merriman Smith van U.P.I, reed in de vierde auto achter de limousine waarin zich John Kennedy, Jacqueline Kennedy en Connally bevonden. Om 19.30 uur Nederlandse tijd dicteerde hij via de mobilo foon zijn eerste bulletin: „Er zijn drie schoten afgevuurd op correspondent) Toen de koers lfjn j -toen de koers opt e ™Uar kortgeleden Vrilr mar^i zei een i#eteB Uüen we een party «oi, .fven, maar we kun- VDe2e0ns niet veroorlo- altijd nog loten ]:jj?ciersank°men kan o»JJ een schromelijke te zijn van zijn toestand 'Me Wekif 0m medeliiden 'tenduiizer.d'en letten van de Amerikaanse garnizoe nen in de Bondsrepubliek en hun gezinnen leven echter werkelijk in een beklagens waardige toestand en hun lot is des te moeilijker te dragen, omdat zij hier tientallen jaren lang tot de topverdiieners be hoorden. In het „Europa van weleer" was een dollar meer dan 4 mark waard en niet alleen kon men voor die mark aanzienlijk meer kopen voor dat de inflatie haar krachten begon in te teren, maar in ruitn twee jaar tijds lieten drie devaluaties de Ameri kaanse munt op zo'n 2,25 kel deren. Niet alleen, omdat de Ameri kanen hier een kwarteeuw lang ails God an Frankrijk ge leefd hadden, vermocht de stijging van die dollar met een kwartje geen vreugderoes te ontketenen. Velen van hen is het water van de nood zo hoog gestegen, dat de burgemeester van de stad Fuilda onlangs een hulpactie organiseerde om de eertijds rijkste mensen ter wereld op een ordinaire mate riële wijze onder de arm te grijpen. Zijn voorbeeld zou dioor vele anderen gevolgd worden wanneer men dit tegen over de Amerikaanse instan ties niet als een beetje al te pijnlijk ondervonden had. Een kolonel, die regelmatig voor Amerikaanse televisie zenders zijn regeri >p onge zouten manier dt w "-held zei, had men toch a mond gesnoerd door hen dings weer naar huls i en. In deze situatie zit er voor de GI's niets anders op dain zich zelf te helpen. Zij zijn hierbij aangewezen op hun vrouwen, diie zo bereidwillig moeten zijn een baantje buitenshuis te zoeken. Dit gebeurt intussen al in ontelbare gevallen en zelfs of misschien wel juist moeders met drie of vier kindleren zien zich hiertoe ge dwongen. Voor de meeste vrouwen is dit een waar offer, want oirmdat zfj doorgaans de Duitse taal nauwelijks beheer sen, is er voor hen niets an ders beschikbaar dan het ïeestdoderade werk aan een lo- jeod-e band. De enige, die er profijt van trekken zijn de Duitse bazen. Zij zijn teivreden met het werk van de technisch begaaf de vrouwen en minstens even belangrijk is het, dat zij niet voor woonruimte behoeven te zorgen en niet de tOOO mark wervdingspremiie aan d-e staart hoeven af te dragen, zoals diat voor „normale" gastarbeiders voorgeschreven is. Uitgere kend echter iai die streken, waar de Amerikaanse garni zoenen gelegerd zijn, is de in dustrie dun gezaaid en daarom vond een jonge Amerikaanse vrouw in een onderontwikkeld gebied aan de grens met de DDR ter aanvulling van haar huishoudskas geen andere op lossing dan een handeltje iin verdovende middelen te be ginnen. Op het gebied van duistere zaakjes was haar re gister zo brandschoon, dat zij reeds 'bij haar eerste beschei den-poging gegrepen werd. (Van onze correspondent) PARIJS Terwijl Nederland zijn autoloze zondagen beleeft, kent Frankrijk (merkwaardi gerwijze juist in deze weken zijn meest fenomenale ver keersdrukte met uiteraard een tot dusver ongekend benzine verbruik. Erger nog: de ver keersdrukte is zo enorm ge worden dat de absolute verza- digmgsdrempel bereikt en op verschillende dagen overschre den wordt. Voor het eerst hebben de ver- keersautoriteiten als gevolg van de onrustbarende hoeveel heden auto's op de wegen hun prognoses gepubliceerd. De nadruk is daarbij gelegd op de rampzalige situaties die zich bij het begin van de Kerstvakantie met de massa- uit tocht en rnet Pasen zullen voordoen. Als U rond Kerst mis onze nationale benzine- schaarste (voor zover ze dan nog bestaat) mocht willen ont lopen door naar Frankrijk en de zon of de sneeuw te trek ken, doet u er goed aan 22 december een grote omweg rond Parijs te maken. Op die dag zullen zich op de „Autoroute du Sud" (de auto weg A-6 van Parijs naar Lyon en verder naar Marseille en Zuid-Oost en Zuid-Frankrijk verkeersopstoppingen voor doen die van 8 uur 's morgens tot na 23 uur 's avonds zullen duren: ruim 15 uren, een file van 25 kilometer. Voor 23 maart heeft men berekend dat de file 40 km zal bedragen en dat 20 uren lang door de au to's passen op de plaats" ge maakt zullen worden. De overheid heeft besloten de prognoses nu openbaar te ma ken omdat A. de situatie thans catastrofaal geworden is, en B. de vinger gelegd moet worden op de hoofdoorzaak daarvan. Deze hoofdoorzaak wordt ge zien In het laten beginnen van de schoolvakanties bij het weekeind hetgeen de gevolgen van deze vakantie-uittocht met die van de weekeind-stroom verenigt, waardoor een ramp zalig cumulatief effect ont staat. üe vraag werpt zich derhalve op, waarom men, als men de opstoppingen kan voorzien, men niet in staat is deze te voorkomen, en het lijkt logisch de schoolvakan ties midden in de week te laten beginnen. Overigens was -een dergelijk voorstel door de verkeerspoli tie gedaan, en wel al in sep tember, maar toen waren de data van de schoolvakanties al vastgesteld. Men heeft nu de verkeerspolitie verweten niet eerder haar voorstel gedaan te hebben. Als verweer verklaart zij, dat zij tot dan toe volko men beziggehouden werd oor het probleem van de zomerva kantie-uittocht, eti zij erkent niet voldoende rekening ge houden te hebben met de snel groeiende populariteit van de wintervakantie Met Pasen 1973 begon de ver keerspolitie het probleem in tensief te bestuderen. De schoolvakantie begon op een woensdag en meteen kwam men tot een interessante con statering; dobr het analyseren van het verkeer van die woensdag en de daaropvolgen de zaterdag bleek dat de auto banen twee soorten automobi listen „te verwerken" hebben: degenen die hun kinderen midden in de week naar de vakantieverblijfplaats kunnen meenemen en de anderen (de zg. „gebondenen"die tot de daaropvolgende zaterdag moe ten wachten. Maar het Ministerie van On derwijs meldde dat het over spoeld werd door protesten van ouders die hevig te keer gingen tegen het begin van de Paasvakantie midden in de week: zij moesten tot zaterdag wachten alvorens met hun kinderen op vakantie te kun nen gaan en deze kinderen moesten derhalue drie dagen lang zoetgehouden worden hetgeen in de winter en het voorjaar voor velen grote pro blemen met zich meebracht. Als gevolg daarvan is het nu tot een polemiek gekomen tus sen het Ministerie van Ver keerswezen en dat van Onder wijs. Het eerste zegt, dat de uittocht midden in de week enorme voordelen heeft boven die van de weekeinden, omdat de verkeersdichtheid in tweeën verdeeld wordt hetgeen rela tief gemakkelijk te verwerken is, terwijl deze dichtheid op één punt tot totale verstopping leidt. En Onderwijszegi: „Wij kunnen tenslotte niet het me rendeel van de ouders en het onderwijzend personeel tegen ons in het harnas jagen en het is aan Verkeerswezenom te zorgen noot afdoende infra structuur of andere optossm- yen om het probleemonder de knie te krijgen." Zolang er geen effectieve be slissing genomen is, probeert men nu noodmaatregelen te nemen, nl. door de automobi listen op de eerste plaats na drukkelijk op het probleem te wijzen, via pers. radio, televi sie. Men maakt zich echter geen a-ote illusies; Volgens ae autoriteiten staat tiet als -en vaal bnvev water vast dat 22 december en 23 maart in zekere zm nationale rampda gen worden. een gevallen held. Toen dat gebeurde stierf Lee Harvey Oswald. In november 1963 was James Earl Ray, die in april 1968 Martin Luther King zou ver moorden een obscuur mens. Van Sirhan Sirhan had nog geen mens gehoord, op zijn familie en kennissen na. Kaap Canaveral werd Kaap Kenne dy genoemd, Idlewild Interna tional Airport zou voortaan JFK gaan heten. Er werden 50 miljoen halve dollarmunten geslagen met de beeldenaar van John Kennedy. Sinds kort heet Kaap Kennedy weer Kaap Canaveral. De Kennedymythe begon te ver brokkelen in de jaren die volgden. Jacqueline trouwde Aristoteles Onassis; Robert Kennedy, de erfgenaam van Camelot, stierf onder moorde naarshand in Los Angeles; Ed ward Kennedy zag zijn goede naam beschadigd in Chappa- quiddick. In een reeks ki'itische boeken wordt de Kennedy-geschiede- nis bitter herschreven, alsof de herinnering aan John Fitz gerald Kennedy vals is en het produkt van een politieke her senspoeling. Ik kan de ontluistering van de Kennedy-mythe alleen maar verklaren uit wat er na zijn dood is gebeurd; het bedrog rond Vietnam, de politieke moorden, de opstanden in de steden een groot geschreeuw om hulp dat geen gehoor vond de botsing van de poli tieke establishment met jonge ren die niet langer goedgelo vig wilden zijn, de suicidale ondermijning door de huidige regering van de laatste resten geloofwaardig gezag. De herinnering aan John F. Kennedy heeft geleden door de emotionele overwaardering van zijn persoon toen hij stierf hij werd een instant heilige en door de elkaar snel opvolgende morele katers van de Johnson- en Nixon-ja- ren. Men ,egt nu: „We zijn dwaas geweest in John Kenne dy het symbool van al onze goede verlangens te zien. Alle politici zijn verdorven". Dat illustreert hoe zeer we sedert de dood van John F. Kennedy hebben geleden. De kalkoen en de veenbessengelei van Thanksgiving worden vandaag in bitterheid gegeten. BERT VAN VELZEN 'Op 22 november 1963 hoorde Elizabeth Pozen, de vrouw van een hoge regeringsambtenaar een radio-omroeper via haar autoradio zeggen „in het hoofd geschoten en zijn vrouw Jac- ky...". Zij zette de radio on middellijk uit. Onder de kin deren in haar auto bevond zich Caroline Kennedy, die bij de Pozens zou gaan spelen. Om 20.00 uur Nederlandse tijd werd Kennedy officieel dood verklaard. De aankondiging was uitgesteld totdat Lyndon- Johnson het ziekenhuis had verlaten. In het eerste uur na de aanslag bestond de vrees dat de aanslag een samenzwe ring was. Het nieuws stond om 2-0.35 op de U.P.I.-telex. Twintig minuten eerder had Lee Harvey Oswald de politie man J.D. Tippitt vermoord; een kwartier na de aankondi ging van Kennedy's dood op de U.P.I.-telex werd Oswald gearresteerd. Die avond, om 21.38 uur Ne derlandse tijd, legde Lyndon Johnson in de Airforce One, het vliegtuig waarmee John Kennedy naar Dallas was ge komen, de eed op de grondwet af. Om 22.34 uur keerde John Kennedy terug naar Washing ton. De gemiddelde Amerikaan zat gemiddeld tien uur per dag voor de televisie. De zaterdag die op de moord in Dallas volgde is voor de meeste Amerikanen een vage herinne ring. zonder details, van grote hopeloosheid; de herinnering van de zondag staan als met een bijtend zuur in het geheu gen gegrift, de televisie-beel den van de moord op Lee Harvey Oswald door Jack Ru by. Het was die dag dat Kenne dy's lichaam langs Pennsyl vania Avenue naar het Kapi- tool werd gereden, op een ka tafalk die getrokken werd door een onbereden paard met omgekeerde laarzen in de stijgbeugels; het symbool van autostoet van president Ken nedy in de binnenstad van Dallas". Het bericht werd om 19.34 uur via de U.P.I.-telexen uitgezonden, twee minuten voor Kennedy in het Parkland Memorial Hospital aankwam. Met tussenpozen van vier en vijf minuten begonnen de gro te televisienetwerken, ABC, CBS en NBC nieuws uit te zenden. Zij zouden dat drie dagen en drie nachten onon derbroken doen, zonder recla me, totdat Kennedy was be graven in Arlington.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1973 | | pagina 21