Vanaf oprichting
in web
van corruptie
Haard
Grote tankslagen behoren tot het verleden
ISRAËLISCHE KRIJGSHISTORICUS MARTIN VAN CREVELD:
ITT (International Telephone and Telegraph Corporation) is een wereldmacht geworden. De reclame-jongens en hoogste bazen
hebben het zo gewild. Maar het begrip ITT roept ook gevoelens op die zij niet hebben bedoeld. Het concern is de laatste jaren
herhaaldelijk in het nieuws geweest vanwege zijn rol in grote politieke schandalen. Vooral de rol van ITT in Chili heeft veront
waardiging gewekt. Wie en wat is ITT? Onze Amerikaanse correspondent Bert van Velzen licht het concern in twee artikelen
grondig door.
Meester
Compensatie
ieta-WBcern VS wiiée KWmk tea val breien
SQiT?;"** ?raS3SS,Sfc £s
Woelig water
Oorlog
Jaarsalaris
i'oH r" Martin Van Cre" Slag'
>^Z van
k%hisr„rfeStC leSSen Va" de
Verbeteringen
DOOR
CORN.
VERHOEVEN
hkirfn peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen „peilingen peiungen ^REIUNGEN pe|}jng5n
ljr?n peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen palingen peilingen peilingen
IfSjGtlN "r1 nrii uiAPki nrn iki^Pki r% r iki nril im/nph nPll IHI/*PM nEII IKI/^Pkl nPII IKirCKI DCII I KI C KI DCII IMl^CM DCIIIKIflENI P F II I N R F N PFILINtutN rtlLIP
dwlhsigenc,"-lp^liriöekr,',prilingekr,r,,peilingên,",-pe'llingen",",peilingen''peilingen""pëiüngenpeilingenpêlilngen~ 11"ijnoen duh®,en dn ppfnnrfn n peiungen
ii in gen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen
TEPOLITIE VAN GOES
R ENIGE JONGEMANNEN,
3 AMBIëREN EN OPGELEID
agent met een salaris vj®
d plus 15% toeslag voor w
de gebruikelijke jeug
nhouding A.O.W.-premie,
Ting op basis van parMu"®
igse werkweek, gunstige
i en 25 jaar, die minste^ 1,
nationaliteit bezitten
I.U.L.O.- of M.A.VO.-diP^®
gsbewijs van III naar ,bare
B.S., een diploma
-diploma of (onder P
iloma.
d®
;r van Goes, inzenden 3®".^
tepolitie, bureau van P
ikteur J. L. de Rave) ook e
igne ln deze krant
ijk deel
uw zaak en
wijze.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De Tsaar van ITT, Harold Sidney Ge-
neen wordt door bewonderaars de „Michelangelo van de
Commercie" genoemd. Hij is inderdaad een financiële
magiër, die voor ITT (International Telephone and Tele-
l gemiddeld een miljard dollar per jaar verdient.
ITT concurrent met IBM en Unilever om de negende plaats
in de galerij van internationale business-giganten. Er werken
428.000 mensen voor ITT; het bedrijf heeft 200.000 tevreden aan
deelhouders. Ruim een halve eeuw geleden begon ITT als een in
ternationale versie van A&T, het Amerikaanse communicatie-
empire dat de koosnaam „Ma Bell'' draagt.
De Amerikaanse regering gaf
hem 27 miljoen dollar aan
herstelbetalingen, waarvan 5
miljoen als compensatie voor
de door Amerikaanse bom
menwerpers toegebrachte
schade aan de Focke-Wulf
vliegtuigfabrieken. Sampson
schrijft: Als Duitsland de oor
log zou hebben gewonnen zou
Behn onbevlekt Nazi geweest
zijn; nu Duitsland verloor was
hij onbezoedeld Amerikaan.
Nu heeft ITT in een groot
aantal landen meer dan 300
dochters en ruim 700 klein
dochters en een omzet van
5.500.000.000 dollar. Twee
mannen, Sosthenes Behn en
Harold Sidney Geneen hebben
ITT groot gemaakt. Een ge
liefd grapje in ITT-kringen is
de vraag of Geneen uitgespro
ken wordt met de G van God
of de J van Jezus; het be
scheiden antwoord is; met de
G van Genie.
ITT, zo schrijft Anthony-
Sampson in zijn boek „The
Sovereign State of ITT"
(Stein Day, New York; 323
biz.; US dlrs 10.-) is politiek
en financieel zo machtig dat
geen enkele natie vat heeft op
de onderneming. ITT gedraagt
zich als een soevereine staat.
En vanaf de geboorte van het
concern in 1920 is het verwe
ven geweest in een web van
corruptie en Machiavelliaan.se
intriges, waarvan het ITT-
tchandaal dat nu zoveel stof
doet opwaaien slechts een
voorbeeld is.
ITT, gebouwd op de telefoon,
handelt nu in honderden za
ken, van hotelkamers tot
huurauto's en van hammen tot
levensverzekeringen. De omzet
overtreft de nationale inko
mens van landen als Portugal
en Chili.
Voor en tijdens de Tweede
Wereldoorlog droegen ITT-
dochters in Duitsland, zoals
Focke-Wulf, bij tot de wapen
arsenalen waarmee de Geal
lieerden door het Derde Rijk
werden bestookt. Niettemin
zag ITT's oprichter. Sosthenes
Behn, kans om zich na de
capitulatie van de Nazi's te
presenteren als oorlogsslacht
offer, die recht had op her
stelbetalingen voor de schade
die aan zijn „Amerikaanse be
zit" in Duitsland was toege
bracht.
sew xwf mm-
Sosthenes Behn werd geboren
op de Maagdeneilanden toen
die nog Deens bezit waren.
Zijn vader was Deen, zijn
moeder Frangaise. Amerika erf
de Sosthenes Behn door de
aankoop van de Maagdeneilan
den in 1917 voor het bedrag
van 30 miljoen dollar. Behn
ontpopte zich als een meester
in de commerciële diplomatie.
Regeringen kwamen en gin
gen, maar ITT bleef.
Hij begon het Spaanse tele
foonbedrijf te organiseren
voor dictator Primo de Rivera,
maar stond later op even goe
de voet met Franco. Toen in
1925 de Western Electric Com
pany, die over de gehele we
reld telefoons maakte, als ge
volg van een anti-trust actie
versplinterde, kocht Behn voor
30 miljoen dollar de internati
onale tak van dat bedrijf op.
Acht jaar na de oprichting van
ITT zat Sosthenes Behn al in
een gothische wolkenkrabber
in de schaduw van Wall
Street, waar hij zijn commer
ciële plannen smeedde in een
salon in Louis XIV-stijl en
onder een portret van Paus
Pius XI. Zijn naaste medewer
ker was zijn broer Hernand,
die spoedig stierf. In Spanje
stond Sosthenes bekend als
Behn malo; zijn broer Her
nand als Behn buono, de
slechte Behn en de goede Behn.
Behn.
In. 1930 kocht Behn (malo) in
Duitsland het Standard Elek-
trizitats Gesellschaft. Aan dat
bedrijf was AEG gekoppeld,
dat zich spoedig uitkocht.
Behn kocht vervolgens Lorenz
van Philips en kwam daardoor
in directe concurrentie met
wereldrivaal Siemens. Siemens
vocht terug door een partner
ship aan te gaan met Ericsson
in Zweden, welk bedrijf in
handen was van de frauduleu
ze bankier Ivar Kroeger. Behn
sloot met Kroeger een ak
koord: hij kreeg een blok
Ericsson-aandelen in ruil voor
1 miljoen dollar, IÏT-aandelen
en een zetel in de raad van
commissarissen van ITT voor
Kroeger.
Op 4 augustus 1933 ontving de
nieuwe kanselier van Duits
land, Adolf Hitler op Berch-
tesgaden een Amerikaanse
keinse conventie van 1972.
ITT leed er nauwelijks onder:
de (ITT) Sheratonhotels wa
ren volgeboekt; de winsten
bleven zwellen en de aandeel
houders waren tevreden. Ge
neen genoot een jaarsalaris
van 812.000 dollar en hij heeft
onder andere een landhuis in-
Key Biscayne, niet ver van de
woningen van president
Nixon. Zes mannen in de top
van ITT verdienen meer dan
de 200.000 dollar die jaarlijks
aan Nixon worden uitgekeerd
voor zijn diensten aan de natie
en de wereld.
Het is niet zonder ironie dat
het machtige schip van Harold
Sidney Geneen in woelig wa
ter terecht kwam toen Nixon
president werd. ITT was met
alarmerende snelheid opge
zwollen, niet alleen door de
furie van fusies en aankopen,
maar ook door de economische
„boom" als gevolg van de oor
log in Vietnam.
De regering begon zich be
zorgd te maken over giganti
sche bedrijven die zich als op
een kettingbrief-thema begon
nen te ontwikkelen. De enor
me concentraties bedreigden
de concurrentie: de „trustbus-
ters" in Washington werden
bezorgd.
Daar was alle reden voor.
Ling-Temco-Vought groeide
van een obscuur defensiebe
drijf in 1960 tot de op 13 na
grootste Amerikaanse onder
neming in 1969 - een construc
tie van vleesverwerkende in
dustrie, een luchtvaartmaat
schappij, een autoverhuurbe
drijf en een vliegtuigindustrie,
waaraan 'tal van andere be
drijven werden gekoppeld.
De nieuwe reuzen kochten be
drijven met geleend geld en
gebruikten de winsten van de
nieuwe bedrijven om de rente
op de leningen te betalen.
Gulw Western maakte in
1956 autobumpers en kocht in
enkele' jaren 92 ondernemin
gen op die zink. suiker, Para-
mountfilms, sigaren en tal van
andere produkten maken. Lit
ton Industries, voor 1 miljoen
dollar gekocht, bestond na ne
gen jaar uit 103 ondernemin
gen. Saul Steinberg zag in
vier jaar tijd zijn vermogen
aanwassen van 8 tot 402, mil
joen dollar.
handelsdelegatie bestaande uit
Sosthenes Behn en diens ver
tegenwoordiger in Duitsland,
Henry Mann. Behn beschouw
de Hitier als „een goedgeklede
gentleman" en met de ontmoe
ting in Berchtesgaden begon
de bijzondere relatie tussen
ITT en het Derde Rijk. ITT
groeide snel in Duitsland.
Behn ontmoette in 1938 Her
mann Goering en had spoedig
een aandeel van 28 procent in
Focke-Wulf.
De bankier Kurt von Schroe-
der, later SS-generaal en be
hartiger van de belangen van
ITT in Duitsland tijdens de
Tweede Wereldoorlog, ver
klaarde na de oorlog dat Sos
thenes Behn van 1933 tot het
uitbreken van de oorlog de
winsten van ITT's Duitse
dochters niet overhevelde naar
de Verenigde Staten. Behn
was volmaakt tevreden dat die
winsten in Duitsland bleven
en daar werden geïnvesteerd
in gebouwen, machineparken
en andere ondernemingen die
nauw bij de Duitse bewape
ning waren betrokken. Tijdens
de oorlog onderhield Behn
contacten met het Derde Rijk
via ITT-Argentinië.
Het is een mirakel en type
rend voor Behns commerciële
talent dat hij na de oorlog
Amerikaanse herstelbetalingen
kreeg voor de schade aan zijn
bedrijven in Duitsland. Toen
Behn, de business-boekanier
het toneel verliet stond in
1959 Harold Sidney Geneen in
de coulissen om het beheer
van het bedrijf over te nemen.
Binnen tien jaar klom ITT
van de 52e naar de 9e plaats
onder de grootste bedrijven in
de wereld. Toen Geneen aan
het bewind kwam had ITT 82
procent van zijn belangen bui
ten Amerika, maar in een rage
van fusies en aankopen ver
legde Geneen de basis. Hij
had uitsluitend belangstelling
voor snelgroeiende en winst
gevende ondernemingen, met
name in de chemische, farma
ceutische en levensmiddelen
industrieën.
Hij kocht Avis op, dat in 1972
groter was dan ITT bij de
aankoop: 110.000 huurauto's op
2800 bases en 1300 vliegvelden
in 98 landen. Hij kocht oplei
dingsinstituten voor secreta
ressen, lampenfabrieken, ver
zekeringsmaatschappijen, par
keergarages, hotels, bouwon
dernemingen.
Geneen faalde zelden. Hij
kreeg in 1968 nul op het re
quest bij zijn pogingen het
Amerikaanse televisienetwerk
ABC te kopen - als gevolg
waarvan speculanten rond 50
miljoendollar verloren op de
beurs. En hij verloor een
veldslag met General Biscuit,
dat hij in 1970 wilde kopen.
Het bedrijf adverteerde woe
dend in dagbladen onder de
leus: „Niet alle grote Europese
bedrijven zijn Amerikaans" en
door de creatie van nieuwe
aandelen, die onder bevriende
financiers werden uitgezet,
kon General Biscuit aan het
zorgvuldig door Geneen uitge
spannen web ontsnappen.
Het ging verder goed met ITT.
Er waren beschuldigingen van
ITT-interventie in de binnen
landse politiek van Chili en,
later, van het afkopen van an
ti-trust actie van de Nixonre-
gering, voor een bijdrage van
400.000 dollar aan de republi-
De ;,trustbusters" kwamen in
actie. Het waren trustbusters
onder republikeinse controle,
merkwaardig genoeg, want de
republikeinen hebben de naam
„big business" een goed hart
toe te dragen. De democraten,
onder de Kennedy's en John
son, waren in dit opzicht ta
melijk laks gebleken want zij
wilden de toch al slechte be
trekkingen met het bedrijfsle
ven niet nog slechter maken.
Toen Nixon in 1968 president
werd bleek dat 200 Ameri
kaanse bedrijven een grote
greep hadden op meer dan 60
procent van de economie. Er
waren duidelijke schakels te
zien tussen de centralisatie in
de industrie en een verminde
ring van de concurrentie.
De Nixonregering besloot
maatregelen te nemen. De eer
ste anti-trust oorlog werd op
gang gebracht tegen ITT, de
soevereine staat. ITT zou die
oorlog gaan winnen en de
Nixonregering opzadelen met
een van haar grootste schanda
len.
BERT VAN VELZEN
BH
(Van onze redactie buitenland)
'isch^ De honderden wrakken aan het Egyp-
na n)e en bct Syrische front leveren het bewijs dat de tank,
tveesfiaar de koning van het slagveld te zijn ge-
thans een verouderd wapen is.
t>ewcert de voormalige als wapen voor de eerste
"e heer Van Daarvoor hebben de tanks al
Jmilitaire geschiedenis doi t£ gr°te V6rUeZen ge,ede"
de v. geldt als een van
k%2c!^He-,sraë,ische
lolls w, 1:1 acht het
'8-tiaa hijnlijk dat als de
*ordt oorlog °°'t hervat
hch ai P Isra®''sche strategie
"an do Za hebhen aangepast
?ns VangrVa' ^iet het er vo1"
6 tai* niet nanr uit r,al
langer effectief is
door Russische ..Sagger" anti-
tankraketten, die de Israëli's
gebruikten. Bovendien is door
de nieuwe elektronische wa
pens de vrijheid van handelen
van de tanks aan beide zijde
drastisch beperkt.
En net zoals de ridders in
de Middeleeuwen hun harnas
aflegden toen dit verouderd
raakte, en de zware slagsche
pen bij de marine hun beteke
nis verloren, zo is het volgens
Van Creveld heel wel moge
lijk dat de gevechten te land
voortaan niet langer door de
grote tan'c'ngen worden be
slist, maar door snel optreden
de gemechaniseerde infanterie,
uitgerust met de nieuwste
elektronische wapens.
De Israëli's beschikken al
over nieuwe tankbestrijdings
middelen, maar de gegevens
hierover zijn geheim, aldus
Van Creveld.
In de 18-daagse oorlog was
al een verandering van de Is
raëlische tanktactiek te be
speuren. „De tank wordt niet
langer gebruikt om gen door
braak door de vijandelijke li
nies te forceren, maar is van
een aanvallende rol overge
stapt op een ondersteunende,
ongeveer als artillerie. Van
soldaten te velde is vernomen
dat de nieuwe strijdwijze ook
gericht op beperking van de
verliezen door anti-tankwa
pens.
Bij het uitbreken van de 18-
daagse oorlog beschikte Israël
volgens schattingen van bui
tenlandse deskundigen over
1790 tanks, tegen 2090 Egypti
sche en 1500 Syrische. Met
dergelijke aantallen kwam het
dan ook tot de zwaarste tank
slagen in de geschiedenis sinds
de slag rond Koersk in 1943,
toen de Duitsers en Russen
samen zo'n 6300 tanks m de
strijd wierpen.
Waarschijnlijk zal het wel
nooit meer tot grote tanksla
gen komen, aldus Van Cre
veld.
De Israëlische tankstrijd
macht, die na de oorlog van
1956 werd opgebouwd, ont
leende van zijn strijdwijze
veel van de Duitse tactiek
maar heeft daar sindsdien veel
verbeteringen en onorthodoxe
tactieken aan toegevoegd. De
eerste grote schok die de Is
raëli's kregen te verwerken-
was toen hun eerste tegenof
fensief op de oostelijke oever
van het Suez-kanaal afgesla
gen werd door de „Sagger" en
„Snapper" raketten van de
Egyptenaren. Volgens de voor
malig^ stafchef Dhaim Bar-lev
wist de Israëlische inlichtin
gendienst voor het uitbreken
van de oorlog van het bestaan
vah al deze wapens in de Ara
bische arsenalen af, maar Van
Creveld schrijft toch aan deze
wapens de verandering van de
Israëlische tactiek toe.
Er waren nog meer omstan
digheden die het Israëlische
tankwapen zijn effectiviteit
ontnamen. Het verlenen van
de onontbeerlijke steun uit de
lucht, door de Israëlische
luchtmacht, werd beperkt door
efficiënt werkende anti-vlieg-
tuigraketten van Russische
makelij. Sommige raketten
werden voor het eerst in de
strijd beproefd, en Washington
en Moskou volgden de ver
richtingen met grote aan
dacht.
Van Creveld schrijft in een
artikel de succesvolle door
braak naar de westelijke oe
ver van het Suezkanaal toe
aan snelle verandering van
tactiek, maar hoe die precies
ls. zegt hij zelf ook niet te
weten. Zijn commentaar op de
ontwikkelingen: „Het Israëli
sche leger heeft een groot
voordeel het leert snel. Het
heeft een fout gemaakt en die
fout hersteld".
Het is volgens Van Creveld
mogelijk dat de nieuwe raket-
len (bijvoorbeeld de Ameri
kaanse SS-11 raket, die de Is
raëli's volgens The Guardian
van dinsdag 6 november van
Amerika hebben gekregen.
Redactie) op den duur ont
wikkeld zullen worden tot
mobiele wapens met dezelfde
functie als tot nog toe de tank
had. „Een raket op rupsban
den is beter dan een raket die
door een soldaat moet worden
meegetorst, en een raket die
door een helicopter wordt ge
dragen is zelfs nog beter",
zegt hij. ..Misschien behoort
de toekomst aan snellere, lich
tere voertuigen dan voorheen,
die gewapend zijn met geleide
projectielen met een enorm
penetratievermogen, en die
voor hun bescherming meer
vertrouwen op hun snelheid
dan hun pantser".
Dergelijke wapens zouden
echter niet meer zijn dan eeri
overgang naar een volledige
nieuwe generatie van mobiele
wapens voor de grondstrijd
krachten.
Het »s najaar en het weer is
guur - of onguur, dat maakt
geen verschil. SN eer om thuis
te zijn en vurig te hopen, dat
vandaag de medemens niet zal
toeslaan met zijn luidruchtige
gezelligheid. Zulke dagen ko
men voor en laten zich soms
zo duidelijk voelen, dat het
zelfs op de grote wegen niet
druk is. Met de mist legt een
intraverte stemming zich als
een gezegende epidemie over
het land. De mensen worden
stil en de elementen, meestal
overstelpt met kale drukte,
kunnen nu gaan spreken. Ik
denk, dat veel mensen nu geen
zin hebben de televisie aan te
zetten, waar de ene volksver
lakker na de andere zich staat
uit te sloven om de medemens
te vermaken of wakker te
schudden.
De poes ligt verzadigd voor
zich uit te staren en bekom
mert zich er niet om dat haar
jongen met haar staart spelen,
alsof het een vreemd en los
voorwerp was. Zij kijkt, zoals
wij, tevreden in het vuur van
de haard, verbaasd over de
telkens nieuwe aanvoer van
bewegende vlammen. Af en
toe gaat haar kopje omhoog en
dan lijkt zij zich af te vragen
waar al die vlammen blijven
en of het misschien de moeite
waard zou zijn er achter aan
te gaan. Ze ziet er maar van
af en beiust erin dat deze
dingen definitief boven haar
pet gaan.
Zo ook doet haar baasje. Al
leen is tussen hem en het
eindeloze vuur nog de taal en
het lege papier, (let is een
elementair genot en meer dan
dat: een definitieve toestand
van geluk in de vlammen te
mogen staren. Maar het is,
waarschijnlijk door een ge
brek aan duidelijke inhoud,
nauwelijks onder woorden te
brengen. In het vuur staren is
niet de vervulling van een uit
gesproken verlangen, niet het
einddoel van een rusteloos
streven. Zoals alle elementaire
dingen gebeurt het vrijwel on
afhankelijk van onze wille
keur. Het overkomt ons eerder
als een oponthoud dan dat het
een van onze activiteiten is.
Wij besluiten niet onze blik
die stand te geven die wij
staren noemen; en op het mo
ment dat we ons erop betrap
pen, is ae betovering al weer
verbroken. Tussen begin en
einde is geen programma; het
horloge staat stil en het papier
blijft wit.
De vlammen van de haard,
getemperd en gelokaliseerd,
vertegenwoordigen een intense
activiteit zonder veel lokale
beweging en zonder een zicht
baar resultaat. Er hoeft nau
welijks iets aan deze formule
van activiteit te veranderen of
zij is een paniek. Een lopend
vuur is paniek, een vuur dat
steeds hoger laait of steeds
meer aanvreet, is ook paniek.
In de haard voert het zijn
eindeloze dans uit zonder drei
ging en bedwongen door de
dosering van zijn brandstof.
Het lijkt of niets rustgevender
is dan een bedwongen paniek.
Het sturen, toppunt van lome
langzaamheid in de blik van
mens en dier, bevindt zich aan
de rand van een onvoorstel
baar hevige activiteit, een ex
plosie waarvan de afzonderlij
ke momenten niet te tellen en
te volgen zijn. De starende
blik registreert niets, omdat er
met de middelen van de blik
niets te registreren is behalve
de eindeloosheid van de dans
zelf. Daarom staat de tijd stil,
want de tijd, zegt Aristoteles,
is dp maat van veranderingen.
Veranderingen die tot niets
leiden meten we niet en kij
ken we niet na. Wij staren er
in en wat we zien is zo boei
end, dat we bijna zouden me
nen m ae vlammen ons eigen
wezen te ontdekken. Ten on
rechte, denk ik, want op het
■moment dat ik voor deze illu-
ste toegankelijk word, zie ik
ook ae poes weer liggen sta
ren. Zij kent wel de paniek,
maar niet het wezen.
