Staatssecretaris Wieslaw Adamsld: taiafirrwerd h« i Appels I «ven A?rTriTten e" v" Vooruitgang door Gerard van Herpen iwGFN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN RE LINGEN K LINGEN PE UNGEN PE UNGEN PE PEILINGEN mgfN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN^.,PtlLINt7t PEILING onflNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN „PEILINGEN „PEILINGEN PEILINGEN PEILDEN p E LIN G E K cm iliGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN r blLINOfclN fch-iino-j In de herfst voel ik mij een bevoorrecht man, want ik heb in mijn eigen hof noten, ap pels en peren. Een oude boom gaard, de dans van de vernieu wing ontsprongen, levert daar van de hoeveelheid, die hij zelf met superieure grilligheid lijkt te bepalen. Naar mijn gevoel zijn appels de herfst vruchten bij uitstek. En dat alleen al, het vreemde schouwspeldat bomen die hun bladeren verliezen, juist op dat moment rijpe vruchten afleveren, geeft mij, misschien wel omdat ik een veertiger ben, een aangename sensatie. De vruchtbaarheid van het na jaar, zoveel bedachtzamer dan de zomerse weelde, lijkt zich toe te leggen op produkten van grotere samenhang en duur zaamheid, bestemd om de winter te doorstaan. Vooral de ouderwetse ster- appels hebben een grote charme. Zij beantwoorden pre cies aan het soort van jeugd sentiment dat overigens krasse veertigers, die hun landelijke jeugd niet kunnen vergeten, in de herfst kan besluipen Er hangen sliertjes mist over de velden, de dagen worden snel korter en het is nooit zeker of het droog zal blijven. Buiten wordt het kil en binnen is er een onweerstaanbare lust om de haard aan te steken en voor zichtig in de schouw te snui ven. Dat zijn de dagen waarop ik vroeg naar huis en nog liever daar helemaal niet van weg wil Er is niets mooiers in het leven dan thuiskomen in een vroege herfstavond. De sterappels blinken dan in het vochtige gras. Ze zijn zo duidelijk aanwezig, dat ik mij bijna niet kan voorstellen, dat ik tot voor een paar jaar hun bestaan vrijwel vergeten was. Zij hoorden al bij die dingen van vroeger, waarnaar blij kens een trieste ervaring geen terugkeer mogelijk is en die we dus maar beter kunnen vergeten. Want we hebben ons geheugen niet om ons zelf te kwellen. Sterappelen worden niet meer geproduceerd zo heet dat. Er moet ooit een premie gesteld zijn op het rooien van de bomen, want ze zijn bijna allemaal verdwenen. Ik herinner mij ook niet deze appels ooit in een fruitwinkel gezien te hebben. De vroegere bewoner van ons huis heeft de rooipremie aan zijn neus voorbij laten gaan. De sterappels staan er nog, samen met de zoetappels, de notaris- en de lemoenappels, de stoofperen, de kersen en de noten. Ik vond in mijn boom gaard meer van vroeger terug dan ik mij had kunnen herin neren. Het was er ineens weer, zo plotseling, dat tien tallen jaren, wegvielen. Toen Eva mij dan de eerste, harde sterappel aanbood, om mij tot verstandig snoepen te verlei den, vergat ik een ogenblik, dat de propagandisten van dit verstandig snoepen altijd kin deren in de appels laten bij ten. Er brak een tand uit mijn mond en ik was onmiddellijk weer terug in het heden. Maar het blijft een vreugde naar die boom te kijken en er met gepaste voorzichtigheid van te eten. Na al die jaren blijkt de smaak toch anders te zijn dan ik mij meende te herinneren. Zoals wel meer dingen waar heen we uit heimwee terugke ren, valt hij een beetje tegen. De rooipremie is niet helemaal weggegooid geld geweest. Het fruit lijkt in de loop der jaren inderdaad veredeld te zijn, al of niet dank zij het spuiten. Bij het professionele ooft blijven mijn onbespoten sterappeltjes xchter. Toch zijn ze dit jaar beter dan ooit en zo mooi als op een zondagsschilderij. Laat ik maar zeggen: ze zijn om i.aar te kijken. Als ik ze op wrijf op de mouw van mijn jas, precies als vroeger, lijkt het wel of ze gek worden van blijdschap en enthousiasme. Stralend liggen ze in de mand en het verbaast me telkens weer te zien, hoeveel mensen ze zo herkennen en verrukt zijn van hun glans. Had vroe ger iedereen een boomgaard of hebben ouderwetse boomgaar den op iedereen die ze ooit gezien heeft, een zo onuitwis bare indruk gemaakt? Deze vraag, die ik niet kan beant woorden, maakt een onderdeel uit van mijn herfst-ervarin gen. CORN. VERHOEVEN. „BUITENLANDSE POLEN ZIJN ONZE BESTE an nuzc correspondent) WASHINGTON Ri- c a*d Nixon's bestaan is een aeefsel van crises. Hij is <*n magneet die onheil '"trekt. Waar hij, vrijwel n!iv i begin van zijn vn'i't loopbaan zijn voetstappen heeft gezet heeft het politieke land- ap gesiddert. De oudste Ln°.n bielp het klimaat "epalen waarin de beruch- e senator Joe McCarthy srh F," anti-conimunisti- he heksenjacht Amerika van 8 ^reeP bon brengen terreur"*8 geesteliike Dwight VFi?"1resident '""ter 'naar in J;an, corruptie, drenkte tranen door Waarin hij0 de bcel(ihuis. toonde j! M 'rouw Pat fn waaraan ,.arn)oediSe ja* en zij,, 1 °®k zijn dochters men tiesnreia» l'bers deelna van de L blJ het orgel b^en m!, baans0 gevoelig bon wnrdpn a'' dat a"e I m,n van er*„ n*J)P;ck" ee' I tenheid en l" - weinig scrupule; op het verkiezingsslagveld, nam hij het als erfgenaam van Eisenhower op tegen John E. Kennedy. Het bleek ook dat Nixon ook opmerkelijke ka meleontische gaven had: er rees een „nieuwe" Nixon op, een staatsmanachtig type, maar hij werd in een bittere campagne door Kennedy ver slagen in een fotofinish. Twee jaar na de nederlaag was de oude Nixon er weer; hij wil de de gouverneurszetel van Ca- lifornië veroveren, een uitne mende springplank naar hel Witte Huis. Die campagne werd gekenmerkt dooj Nixon's oude onzindelijke stijl. Hij verloor van Pat Brown en hij nam afscheid van de politiek met de zure mededeling aan de pers.„Ij heeft nu Nixon niet meer om tegen aan te trappen". Zes jaar later werd hij president van de Verenigde Staten, als een „nieuwe nieuwe Nixon' die het door Vietnam gesple ten volk zou verzoenen, die beloofde geen ja-knikkers 11 zijn regeringsproject te zullen betrekken en die de wonden in de Amerikaanse psvche zou gaan helen. Maar de tremor' van zijn voetstappen in hel politieke land werden dreigen Ier; in plaats van verzoening '.aaiHp h'i. vi^ •5'nïfr\ 1v»- - '"vit °n ver scheuring onder het banier van „wet en orde"; in brute retoriek werden ouders in het harnas gejaagd tegen hun kin deren die de neiging om in wolken van traangas te protes teren tegen de oorlog in Viet nam en de trage uitvoering van Nixon's „vredesplan" dat hem in eerste instantie in het Witte Huis had gebracht. Hij werd op negatieve gron den president, want het volk wilde Humphrey bestraffen voor zijn verdrinking m het moeras van Vietnam. Hij was nog maar net in het Witte lui= toen daar louche pro jecten werden uitgebroed plannen werden gesmeed om via politieke spionage en sabo tage opponenten van de presi dent uit te schakelen en bitte re veldslagen begonnen met liet congres, die de bedoeling hadden de macht van Nixon te vergroten. Er begon een zich zelf voortplantende crisis ti ontstaan. De crises regen zich aaneen als kralen aan een snoer. Tenslotte kwamen dt vulkaanuitbarstingen van Wa tergate, het in oneer gehulde aftreden van vice-president Spiro Agnew en, in het vorige weekeinde, de grootste crisis •ii Nixon's bestaan. Op de eer ste dinsdag van november van het vorig jaar werd hij met een overweldigende stemmen- meerderheid herkozen. Ook zijn herverkiezing was opge trokken op een negatieve ba sis: Nixon versloeg McGovern niet, maar McGovern versloeg zichzelf. Nixon kreeg, een jaar geleden 47.167.31.9 stemmen. McGovern 29.168.509. Nog voor het Agnew drama in een rechtszaal in Baltimore zijn dramatische hoogtepunt bereikte hadden minstens 20 miljoen Nixon-kiezers hem ai gedeserteerd. Er werd dinsdag luid ge roepen om het aftreden van de president. Als hij dat weigert, briesten vele politici, zal hij moeten worden afgezet. „Het volk", zei senator Daniel Inou- ye, „heeft genoeg geleden". In het Huis van Afgevaardigden werden afzettingsresoluties in gediend. Sedert Andrew John son, de opvolger van Lincoln, is er niet luider om het hoofd van een president ge schreeuwd als in het begin van deze week. Dinsdag kapituleerde Nixon onder de afzettingsultimatums en onder zware druk, die door zijn eigen partijgenoten op hem werd uitgeoefend. In de oorlog om de „Nixon-tapes" verloor hij een mogelijk be slissende veldslag. Rechtei John Sirica zal de geluidsban den gaan beluisteren om na te gaan of zij van betekenis zijn bij de W atergate-vervolging. Wat Nixon maandenlang hals starrig weigerde stond hij nu toe. Maar daarmee was de cri sis niet uit de wereld. De orkaan van afzettingseisen luwde, maar de storm ging niet liggen. Het Congres zal nu minder haast maken met het onderzoeken van rechts gronden voor een proces tegen Nixon, maar de resoluties ln die richting zijn niet ingetrok ken. Want de geluidsbanden vormen ondanks de bitterheid waarmee de slag tussen hel Witte Huis, Archibald Cox er de Watergate-commissie is ge voerd, hoogstwaarschijnlijk niet een doos van Pandorra waaruit de schuld van Nixon als een boze geest zal oprijzen Ër zijn belangrijker zaken dar geluidsbanden. Ook de slag oir een onafhankelijke Watergate vervolger zal niet door hel Congres worden opgegeven en Nixon zal onder zware druk blijven om de speurders naar het Watergate-wanbedrijf toe gang te verlenen tot in he! Witte Huis in „presidentië'f dossiers" opgeslagen bewijs materiaal. Ondanks zijn be zwaren zal het Congres zich „blijven wentelen in Waterga te" Nixon is allang niet meer gr loofwaardig. Het blijkt dat hij al drie maanden heeft gezon nen op middelen om van Cox af te komen, want Cox deed zijn werk veel te goed en de hitte van zijn vervolgingswerk kwam al te na aan de schenen van Richard Nixon en zijn vrienden. Cox moest gaan en Nixon bood hem dus een on aanvaardbaar „compromis' aan, waarvan Nixon wist dat Cox het moest weigeren. Hij werd wegens ongehoorzaamheid aan de dijk gezet en het Watergate-onder- zoek is nu weer, zo lang als het duurt, onder controle van het Witte Huis Er zijn Kafka-achtige toestan den rond de president ont staan. Hij is zijn vice-presi dent kwijt, die tot in zijr hoedanigheid van vice-presi dent steekpenningen ontving erwijl hij, volgens een ii Amerika graag gebruikte torn „een hartslag verwijderd wa; van het presidentschap". Zijr eerste minister van justitie John Mitchell, „mister law er order himself" staat terecht beschuldigd van obstructie van de rechtspleging, meineed er het verkopen van hoge inter ventie in het belang van dc zwendelaar Robert Vesco, die 224 miljoen dollar heeft ver donkeremaand. Maurice Stans, ex-minister van handel, is Mitchell's medeverdachte. Mit chell's opvolger, Richard Kleindienst, moest ontslag ne men omdat hij in de Waterga te-affaire ernstig was gecom promitteerd. Nixon kan veel worden ver weten. Maar als hij niet direct betrokken is geweest bij de poging om de Watergate-affai re in de doofpot te stoppen, kan men niet ontsnappen aan de redelijke zekei-heid dat hij daarvan vermoedens gehad moet hebben en bovendien al les in het werk heeft gesteld om zijn oren dicht en zijn ogen gesloten te houden. Da! maakt hem dan schuldig aan misdadige nalatigheid. Volgens de wet kan onwetendheid niet worden aangevoerd wanneci zij het resultaat is van bewus te blindheid. L. Patrick Gray heeft de president in een tele foongesprek duidelijk gewaar schuwd tegen een „kankerge zwel in het Witte Huis", maai Nixon negeerde die medede ling en complimenteerde Gray met een goed stuk werk van de FBI in San Francisco. Ook Nixon's ontslag van Cox san niet anders aan een rechts- 'bstructie worden geïnterpre teerd. In een afzettingsproces zullen deze feiten ongetwijfeld !eel uitmaken van de officiële aanklacht tegen Nixon. (Dit artikel werd geschre- •en. voordat Richard Nixon de Amerikaanse troepen over de gehele wereld in staat van alarm bracht.) NIXONDe magneet die onheil aantrekt AMBASSADEURS" TVTARSCHAU „Ik heb trek in een lekker Hollands pilsje", verzucht een Poolse oud-strijder voor ons in de bus, als na acht dagen Polen de Nederlandse grens weer in zicht komt. Hij heeft bjj alle ontvangsten en tijdens de lange husrit naar zijn geboorteland zijn keel schor gezongen met Poolse strijd- en volksliedjes, er is in deze acht dagen meer wodka door zjjn keel gevloeid dan misschien goed voor hem was, h(j heeft zijn familieleden en oude dienstkameraden met drie zoenen en een stevige omhelzing begroet, hij dacht weer Pools, hij zong weer Pools, en hij voelde zich bij de eerste wit-rode vlag aan de grens weer helemaal Pools. Maar bij onze grens krijgt hij trek in een Hollands pilsje en hij stelt nuchter vast: „Ik ca ieder jaar graag naar Po len, maar ik ga ook weer graag naar huis". „We zijn meer Hollanders geworden dan we soms durven toegeven". Vandaar misschien dat ineens tussen alle melo dieuze Poolse liederen door het „Ik hou van Holland' 'kan klinken. ,Dat is een beetje de tragiek van ons Nederlandse Polen. We zijn Nederlanders van nationaliteit, onze vrouwen en kinderen zijn Nederlands en dat geeft ons zodra we in Polen zijn toch soms het ge voel dat we er een beetje builen staan. „Ik kan het niet onder woorden brengen", zegt onze linker buurman in de bus, „maar ook in de gesprek ken met Polen blijkt hoe sterk wij ver westerlij kt zijn. Als wij in Polen zijn let men op ons, kijkt men heel scherp hoe wij gekleed zijn en hoe we ons gedragen. We kunnen het niet helemaal laten om de Po len te laten zien hoe goed wc het hebben". „Met onze beste pakken, onze veelkleurig stropdassen, onze veel betere sigaren en sigaretten. Ook in ons spreken. ons denker in onze grapjes zijn wij on miskenbaar vernederlandst" Die vernederlandsing leidt soms tot grappige misverstan den. De oud-strijders van de eerste Poolse pantserdivisie zijn vooral Brabanders gewor den. Wat 'n wonder dat zij zo nu en dan, als een minister of een andere hoge functionaris naar hun hart gesproken had, hem toezongen met het echte Brabantse lied Zo'ne goeie hebben wij nog niet gehad". Maar dat woord „goeie" komt qua uitspraak gevaarlijk over een met een bepaald Pools vierletterwoord. „En daar moesten de Poolse notabelen eerst even aan wennen. Als de Neder landse Polen op vakantie gaan kiezen zij meestal Polen als reisdoel. Hun vrouwen en kin deren gaan graag mee, want de ontvangst bij familieleden is onvoorstelbaar hartelijk. Zij hebben maar een angst voor dit soort familiebezoeken: na ieder bezoek weer tien kilo aankomen. Polen eten niet al leen tweemaal per dag warm, met de mogelijkheid van een gebakken eitje met spek bij iet ontbijt, maar in de avond uren als de wodka vloeit zal er nog eens gegeten worden, soep, koude kip, brood, worst, slaatjes, gevulde eieren.... Het gevoel van verbonden heid met hun geboorteland is heel sterk aanwezig bij de Po len. In de bus die ons kriskras door Polen bracht merkte je dat het ineens stiller werd in die hoeken waar de mensen 9 Poolse oud-strijders leggen een krans op het ere-kerkhof in Siekierki, waar tweeduizend Polen sneuvelden tijdens het Oder-offensief in de laatste drie weken van de oorlog. 0 In de club van de Poolse oud-strijders in Warschau wor den de leden van de eerste Poolse pantserdivisie toege sproken door generaal Ski- binski, die in 1944 eveneens deel uitmaakte van deze divi sie. Poolse pantserdivisie, die toen wel besloten om naar hun va derland terug te keren (vele ouderen hadden er hun vrouw en kinderen nog wonen) kre gen de dankbaarheid van het vaderland voor hun strijd te gen de Duitsers op de weste lijke fronten, gepresenteerd in de vorm van maandenlange gevangenisstraf. In politiek opzicht werden zij als een be smette categorie beschouwd. „Ik had alle diploma's," zei een Poolse voorman ons, ,maar in die jaren werd mij duidelijk te verstaan gegeven, dat ik voorlopig vanwege mijn verblijf in het westen niet op promotie hoefde te reke nen". Die tijd is volledig voorbij. De officieren en manschappen, de oud-strijders aan welk front ook. maken deel uit van de machtige organisatie van oud-strijders (in Polen 400.000 leden) en zij worden met de zelfde achtig en onderschei ding behandeld als de man nen die met de Russen in 1944 naar het westen trokken. Die hoogachtig hebben ook de Nederlandse oud-strijders tijdens hun bezoek aan Polen zeker wel ervaren. Ministers en staatssecretarissen, gewes telijke bestuurders en burge meesters hebben geen gele genheid onbenut gelaten om de oud-strijders uit het westen duidelijk te maken dat er geen onderscheid bestaat tus sen „wij hier en jullie daar". Er leven momenteel dertien miljoen Polen in het buiten land. Daarvan kwamen er in 1973 al driehonderdduizend in Polen op bezoek. „Dat zijn voor ons geen tweederangs burgers", zegt staatsseer^'ar's Wieslaw Adamski, die speciaal belast is met het contact met in het buitenland verblijvende Polen. „Zij zijn voor ons de beste ambassadeurs die wij in het buitenland hebben. Volgend jaar zijn alle Poolse dansgroe pen uit het buitenland naar Warschau uitgenodigd. Dat contact mag niet verloren gaan evenmin met onze ge leerden die aan buitenlandse universiteiten zijn verbonden". „Daar toast ik op", zegt Wies law Adamski lachend en hij ;ooit in een kort ondeugend rukje zijn glaasje Wodka naar binnen. „Wie niet drinkt, gaat naar de donder. Dat is een oud Pools spreekwoord". Op basis van onze eigen waarneming kunnen wij u verzekeren dat Polen dus niet naar de donder gaat. zaten uit de streek waar wij doorheen reden. De meesten hebben en houden hun bezwa ren tegen het regime, maar dat neemt niet weg dat zij - eenmaal in Polen - bijna nog trotser zijn op wat Gierek en de Polen na de oorlog gepres teerd hebben dan de Polen zelf. Met hoeveel waardering zij ook over de snelle wederop bouw en de schoonheid van hun vaderland spreken, voor de meeste Nederlandse Polen met kinderen, zal terugkeer niet zo heel gemakkelijk meer zijn. Hun kinderen en vrou wen spreken Nederlands hun kinderen bezoeken Nederland se scholen en ook al zou dat niet zo zijn, dan nog is het maar de vraag of zij bereid zijn op dit moment de verwor venheden van een welvaarts staat in te ruilen voor een veel harder bestaan in Po len. „Er is sinds Gierek aan de macht kwam van jaar tot jaar een aanwijsbare vooruitgang. „Het reële inkomen van de nevo'king", zo zeggen de Poolsr statistici, „nam met bijna 23 procent toe in de jaren 1971 en 1972. „De jaarlijkse gemid delde groei was met elf pro cent ruim tweemaal zo hoog als in de jaren 1968 tot 1970". Stijgingen die ongetwijfeld hun weerslag vinden in het goederen- en levensmiddelen- verbruik door de bevolking. Die toch wel snel stijgende welvaart in een land waar lot voor enkele jaren veel armoe de heerste, neemt niet weg dat er in het huidige Polen nog altijd verbijsterend hard ge werkt moet worden voor een betrekkelijk karig loon. Een goede vakman verdient, zo werd ons verzekerd, driedui zend Zloty's per maand. In Polen konden wij dertien Zlo ty's voor een gulden krijgen. Het is niet helemaal redelijk om prijsvergelijkingen te ma ken met Nederland. Er staan in Polen gunstige regelingen en reducties op het gebied van medische verzorging, openbaar vervoer, cultureel leven en on derwijs tegenover. Maar de Pool die in Neder land zijn televisietoestel zijn auto zijn ijskast, zijn jaarlijk se vakantie en zijn vrije za terdag heeft, wiens vrouw in de meeste gevallen niet werkt, trekt zijn eigen materialisti sche conclusies uit de prijzen- kaartjes die de leveranciers •an d-ze consumptieartikel;'' hem voor ogen houden. Een kleine Poolse Fia! 500 waar het gemiddelde Poolse gezin dus niet mee kan reizen, kost 70.000 Zloty's en een redelijk televisietoestel bijna 27.000. De meeste Poolse arbeiders hebben dus geen eigen wagen en maken gebruik van het goedkope maar overvolle openbaar vervoer. De meeste vrouwen zijn in het arbeids proces opgenomen. Bij Polski Fiat in Warschau bestaat 40 van het fabriekspersoneel uit vrouwen en meisjes. In Polen kent men nog een 45-urige werkweek en er wordt overal op zaterdag gewerkt. Conclusie van een Poolse Nederlander: „Afgezien van alle familieomstandigheden en helemaal los van mijn bewon dering voor dit Polen, moet ik eerlijk bekennen dat ik aan dit arbeids - en levensklimaat niet meer zou kunnen wen nen' Zijn er nog andere redenen waarom de Poolse oud-strij ders nu niet meer naar hun vaderland terugwillen? De re acties op die vraag zijn ver schillend. Er zijn er bij die het politiek klimaat in het huidige Polen niet langer als rndraaglijk beschouwen. Voor- allen geldt dat zij die prin cipiële bezwaren direct na de oorlog en lange tijd daarna zeker wel hebben gehad en dat zij, in de periode toen Polen werd geregeerd door een hard Stalinistisch regime, het risico van de terugkeer niet aandurfden. Officieren en manschappen van de eerste WIESLAW ADAMSKI

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1973 | | pagina 19