S-SLAG
Weverij De Ploeg: vijftig
jaar sociaal beleid
PABLO CASALS: SOCIAAL
BEWOGEN KUNSTENAAR
Heeft spaargeld
dat u voorlopig niet nodig heeft?
Neem dan een
RPS beleggingsrekening: Meer rente!
Rijkspostspaarbank
TENTOONSTELLING IN AMSTERDAM
Gentenaren kregen
geen Sextant
Regering kan
wapenvervoer met
niet tegengaan
Tiener Sticker Toer
buitenland
bij
park winkel
het daar écht
t meer met m'n
komen. Nee,
dere week.
lAN&stf 6,95
3,45 2,75
100,- 69,55
il,5ó 7,95
I7,5ö 12,95
13*7$ 9,75
12i5ö 10,75
rrrrrrrtrmrrrrtjj
8,95
7,95
2,75 1,95
109,'- 99,-
yrfr 157,50
1 76,50 65,50
I rend heeft gewerkt.
Gemeenschap
Bureau
Raam
Ik wil meer weten
«oensdag 24 oktober 1973
- De laagste prijs.
1TREK5,95 4,95
IAN 7,50 5,95
i;«n.
MET GARANTIE!
TCOOXCOTCOC
weg Hulst-St. Jansteen
VEER EEN NIEUWE KON
HULST.
dit filiaal gaan vormen en
TIEVE JONGE MENSEN die
als:
ktie verdient U reeds tijdens
en aimbitie biedt ons bedrijf
meer, bovendien reiskosten-
icember 2% GRATIFICATIE"
BIJBLIJVEND op
19.00 uur aanwezig zij"
,TIONSPLEIN 2 TE HULST'
■n zijn wij bereikbaar onder
(Van onze kunstredactie)
BEBGEIJK. „Wan
neer De Ploeg maandag
zou sluiten, worden 300
mensen werkloos, maar
zijn duizenden mensen een
idee armer." Dat is een
treffende zin uit de cata
logus bij de tentoonstelling
„Raamwerk", een ten
toonstelling over ramen,
raamafsluitingen en gor-
djjnen. naar aanleiding
van vijf jaar weverij De
Ploeg N V. in het Stede
lijk Museum te Amster
dam (tot en met 11 no
vember). De Ploeg is niet
alleen een idee, maar een
50-jarige realiteit van een
sociaal beleid binnen het
bedrijfsleven, die inspire-
Een zeker op dit moment
tot de verbeelding sprekende
uitspraak is: „Een bedrijf als
duizend anderen, ogenschijn
lijk. De enige formele bij
zonderheid is, dat geen aan
deelhouder ooit een cent uit
De Ploeg zal krijgen. Via een
slichting wordt alle winst
neer direct in het bedrijf
teruggeploegd, tot glorie van
liet collectief en van de 300
werknemers".
Bovendien is De Ploeg een
artistieke realiteit Floeg-
stoffen ajn een algemeen
bekend begrip waaraam
nu in een museum bijzonde
re aandacht wordt geschon
ken.
Ook de tijd na de eerste
wereldoorlog was rijp voor
nieuwe sociale experimenten;
idealisten zochten naar nieu
we leef- en werkvormen,
waarbij door het uitbannen
van agressie en competitie,
»jn gegarandeerd.^^id eeén
van b.v. een
iet zijn Walden-ex
periment, wanen daaraan niet
vreemd. Men ontdekte dat de
oorlog een gevolg is van de
verkeerde organisatie van
heel de maatschappij. Men
zag in dat de maatschappij
begint bij de mens zelf. Van
uit de gedachte dat talenten
er niet zijn om te verdienen,
maar om te dienen, en door
het verlangen om weer dich
ter bij de natuur te leven,
ontstond in 1920 bij Best een
landbouwcoöperatie De
Ploeg, Een groep mensen,
bestaande uit bouwvakkers,
tuinbouwers en een analist,
ging in gemeenschap leven
om een stuk heidegrond in
cultuur brengen. Dat ging
niet al te best, en daarom
werd het plan opgevat om
het labiele landbouwbedrijf
wat stabieler te maken door
de opzet van een kleine in
dustrie.
M et tien tweede
handse mechanische getou
wen ging men in een nood
lijdend rusthuis in Bergijk
katoen weven voor lakens,
handdoeken enz. Deze Berg-
J™ werkgemeenschap had
«11 haar oprichting ook de
rechtsvorm van de coöpera-
22 ^6reniSing gekozen. De
«ste jaren waren hard voor
ansje van Straalen, huis
houdster; Hendrik Dregt,
te-wae Drost) land_
W ™r! Hijner, chemi-
i,6,1 Wilhelmiria Slam,
1?rau* Het ontbrak hun
voldoende vakkennis,
D° en aan kopers,
nma fV g stond argwa-
S 'e2en?ver de nieuwlich-
stnku-o z(3n weiniS arehief-
Plowm" U.1Vdl? t3d' want de
Pioegmentabtert verzette zich
viduelo6h-aile'gg6n van indi"
deTv v')dragerl waTllt niet
oe enkeling telde, alleen De
was,. belangrijk. Allen
oud»11 "h®" werkte
jr zelfgekozen le ding ie-
v er diende evenveel, de
belanjgen vain die gemeen
schap gingen boven die van
het iradSwudu. In 1923 voegde
zich de in 1967 gestorven
Piet Bleyeniburg bij de
werkgemeenschap. Deze
Zaankanitse koopman was het
die De Ploeg maakte tot dat
gene wat het nu is; een
werkgemeenschap met een
eigen soc aal en artistiek ge
zicht.
De Ploeg eist niet het al
leenrecht op voor de titel
werkgemeenschap, Anderen
zijn inmiddels misschien al
verder met deze opzet, wordt
er op De Ploeg gezegd. Daar
van getuigt onder andere de
instelling in 1962 van de zoge
naamde Ploeg-prijs. Deze
prijs is bestemd voor instan
tais, bedrijven of personen
die hebben bijgedragen a«n
de uitwerking of het in
praktijk brengen van <ie
werkgemeen sc hapsgedac hte.
Onlangs werd deze voor
1973 uitgereikt aan de coöpe
ratieve vereniging Inge
nieursbureau Van Steenis
C.A. in Utrecht. De uitgangs
punten van dit bureau
zijn:
le iedere werker in het
bedrijf heeft gelijke rechten
en plichten;
2e het kapitaal verschaffen
geeft geen zeggenschap;
3e het verkregen bezit is
gemeenschappelijk bezit
4e het werk wordt verricht
als dienst aan de gemeen
schap.
In 1937 werd b.v. op De
Ploeg in verband met de
noodzaak om vakmensen bui
ten de eigen kring aian te
trekken het principe van
gelijke beloning voor ieder
losgelaten; die eerste mede
werker verdient meer dan
zijn werkgevers, (coöperan-
ten). Om bezig te blijven en
het contact met de afnemers
te onderhouden, werd in het
eersite jaar van de oorlog 40-
45 de maatschappij voor
kunstnijverheid 't Spectrum
opgericht, die nu ais meubel
fabriek deel uitmaakt van de
stichting Werkgemeenschap
Bergeiijk.
Na diie oorlog werkten bui
ten de coöperanten circa
twaalf mensen bij De Ploeg;
in 1957 waren er bijna 200
thans zijn het ruim 300 vaste
medewerkers en -stère. In
1957 werden De Ploeg en 't
Spectrum, tot dusver eigen
dom van de drie overgeble
ven coöperanten van het eer
ste uur door deze coöperan
ten overgedragen aan een
hiervoor in het leven geroe
pen stichting. Hoewel de
ooöperaniten in zekere zin
zich een fortuin hadden ver
warven in de vonm van deze
tot een miljoenenbedrijf uit
gegroeide onderneming, heb
ben zij vrijwillig afstand ge
daan van hun bezit en dit
geschonken aan genoemde
stichting. In deze stichting,
waarvan dus geen kapitalen
op de aandelenmarkt liggen,
beheert als „rentmeester" het
kapitaal van de onderneming
en haar werknemers. Het
iidee om via een stichting de
spanning tussen kapitaal
en arbeid weg te halen
is' van prof. mr. W. F.
de Gaay Fortman, die door
zijn ministerschaps het stich
tingsbestuur heeft moeten
verlaten. Maar niet alleen
ook socdaal-psy-
tracht De Ploeg
jaren de gedachte
werkgemeenschap
inlhoud te kunnen ge
ven. De voornaamste ken»
merken van dliit groepswerk
zijn: die groep heeft kennis
van het orderbestand; de
chef bepaalt wat moet wor
den gemaakt; de groep zelf
beslist over de manbezetting
van de groep, de indeling
van het werk over de getou
wen en over de indeling van
werk- en rusttijden. De
groep handhaaft ook de orde
in eigen kring. Dit uitgangs
punt heeft zich in de prak
tijk waargemaakt. Momen
teel staat het formele directe
(niet vertegenwoordigende)
overleg centraal. „Er is een
vrij grote betrokkenheid van
de werknemers te constate
ren, zelfs in tijden dat het
goed gaat", zo wordt ge-
0 Weverij De Ploeg in 1930.
schakeringen het gezicht be
paald van een modern inte
rieur. De toenemende con
currentie in binnen- en bui
tenland ook niet giek als
zij de Ploeg-successen zien
en het warrige cultuurpa
troon, waarin wij leven, heb
ben in de jaren '60 mis
schien wel wat gepeuterd aan a
dit eigen gezicht van De
Ploeg. Bovendien raakte de
werkgemeenschap na het
wegvallen van Piet Beleijen-
burg in '67 ook een beetje de
draad kwijt.
Maer de experimenten van
het laatste jaar, waarhij ge
tracht wordt oude weeftech-
raieken met machines tot
stand te brengen en een har
monie te vinden tussen we
ven era gedrukte stoffen,
doen vermoeden dof het ar
tistiek sociale weefsteJ
van De Ploeg weer in duide
lijk herkenbare banen wondt
geleid. Op de tentoonstelling
zijn daarvan voorbeelden te
aten.
Waarom is niet alleen het
bedrijf, maar ook de naam
Ploeg-stoffen een begrip ge
worden? Getuigde de opzei
van een werkgemeenschap
indertijd van durf, even ge
durfd was het produkt,
waarmee De Ploeg met name
in de jaren '20 en '30 op de
markt kwam. Het zijn niet
zozeer commerciële maar
veeleer sociale overwegingen
geweest, die inspiratie putten
uit bewegingen ais die van
het Bauhaus en de Stijl. Wa
ren de duffe donkere Neder
landse interieurs al wat op
gefrist met wat gemoderni
seerde boerenbontjes, met de
dobby-stoffen je kunt hei
je nu nog nauwelijks voorstel
len De Ploeg bracht een
ware doorbraak teweeg in
onze Nederlandse woonka
mers.
Lange tijd heeft De Ploeg
ook ma die oorlog met zijn
landbuiissitreepjes en dergelij
ke recht-toe-recht-aan stof
fen in typische eigen kleur-
De expositie in het Stede
lijk Museum van Amsterdam
heeft ais uitgangspunt het
raiam als cultureel verschijn
sel. De talrijke treffende fo
to's maken je raiam-bewust;
niet zozeer omtrent het gat
in de muur waar je een lap
stof voor-hangt, maar veeleer
als veelsoortige schakel tus
sen binnen- en buitenwereld.
Naituiurillijk is er een ge
schiedkundig overzicht van
de verschillende Ploeg-stof
fen gedurende die 50 jaar te
zien, met daamoast de expe
rimenten van het laatste
jaar: het wegscheren en weg
branden van draden op
weefsels, het spelen -met fij
ne rasters (boekdruk-offset
op stoffen;, machinaal gebor
duurde gordijnen, etc. Bo
vendien deed De Ploeg een
beroep op enkele academic's
in Nederland, Polen en de
Verenigde Staten om totaal
on-orthodoxe, nieuwe ven
ster-afsluitingen te vinden.
Uit de honderden ideeën zijn
er voor deze tentoonstelling
ruim een dozijn gekozen
voor uitvoering. Variaties op
het thema lichtgevoelige cel,
aluminium jalouzieën, kli-
maatramen, afsluitingen via
allerlei vouw- en dichtklap
systemen etc. presenteren
het raam als een gat met
vele mogelijkheden. Maar De
Ploeg is niet voot één gat te
vangen en voorlopig wil de
werkgemeenschap er ook nog
wel graag gordijnen voor
hangen.
HENK EGBERS
'^aa een onzer verslaggevers)
'abto" rSvY' De overleden
»er h ]s was naast een
e„ mA: cellist, dirigent
meils A"mst ook een groot
leer veeI \het feit dat hij
™ier wi»"!.™ der aarde"-
van 1,2 hllvoorbeeld leden
koii>i>fsiiuir>ormaiise si>aanse
nedv toV v -n Pres><«ent Ken-
4ch „„1 ood had, wist nij
pass™ en omtS'tekeild 1311 te
«nvouflil te gaan mct de
F'C*L-nrners va" het
lijn intrek na rades waar hij
0Tername na de maclits-
Spanje Van Franc0 in
'aar"aft' j?ren Ieefde hij
de domh» ewoner onder
■teugd ah m °ners en was ver-
Pmten „v™en ™et hem kwam
gen alledaagse din
toonde hi?12,'C bew°genheif'
Vele miiïAft als kunstenaar
steeddèuPeseta's he-
petten van ,1 et op P°ten
to Bareelrma v°IKsconcerter
hij onvaardoor maakte
om tTrr-n, moge-
weinig geld con-
certen bij te wonen waar be
roemde solisten en dirigenten
optraden.
Politiek was Pablo Casals
sterk geëngageerd. Niet alleen
de eerder genoemde protestac
tie tegen het régime van Fran
co is daar een voorbeeld van.
Toen Hitier begon met de ver
volging van joden en vakbon
den riep Casals op tot een
boycot van Duitsland en op
het moment dat Mussolini sa
menging met Hitier betrok hij
ook Italië in zijn boycot.
Koppig heeft hij zijn leven
standgehouden aan de zijde
van vrijheid en democratie. In
die strijd was de cello zijn
wapen. Hij zei eens: „Mijn
beste wapen is mijn cello, niet
zo dodelijk als een machinege-
vc"r mmr a'h'd aan de zijde
van de vrijheid".
Casals' muzikale talenten
kwamen reeds vroeg aan het
licht zij het op de piano. Met
de financiële maar vooral mo
rele steun van zijn moeder
ontwikkelde hij zijn talenten
achtereenvolgens op de ge
meentelijke muziekschool van
Barcelona en de conservatoria
van Madrid en Brussel. Zijn
debuut in Parijs was niet erg
succesvol, integendeel. Hij
kreeg een zwaar onderbetaal
de baan als cellist in een or
kest. Hij leed zware armoede
waarschijnlijk voedingsbodem
voor zijn medemenselijk
heid.
Casals keerde terug naar
Barcelona waar hij het geluk
had een aantal leerlingen van
zijn oude meester die naar Ar
gentinië vertrok te kunnen
overnemen. Door de vele con
certreizen die hij maakte in
Europa en Amerika groeide
zijn roem snel. Maar hij wilde
meer: dirigeren. Daarom
stichte hij in 1919 in Barcelo
na een symfonieorkest. Vele
malen heeft hij gezegd het
cello spelen te willen opgeven
voor het dirigeren. In 1940
brak hij tijdens een bergtocht
zijn linkerwijsvinger. Zijn
eerste reactie zou zijn ge
weest: „Gelukkig, nu hoef ik
geen cello meer te spelen".
Tot genoegen van velen
bleek hij een beter cellist dan
profeet. Vanaf 1950 maakte hij
geen concertreizen meer. In
zijn woonplaats Prades verza
melde hij bekende musici uit
de hele wereld rond zich voor
een internationaal muziekfesti
val: het Casalsfestlval. Verder
bracht hij daar zijn tijd door
met het componeren van mu
ziek voor de cello en met zijn
vrouw Marita Montanez, een
leerlinge van hem met wie hij
op tachtigjarige leeftijd op
Porto Rico in het huwelijk
trad. Marita was toen eenen-
wintig.
BRUSSEL (ANP) Inwo
ners van Gent, die anders re
gelmatig het blad „Sextant"
krijgen, moeten het deze
maand zonder doen. Een be
ambte van de posterijen in
Gent heeft namelijk alle (on
geveer 1500) nummers van dit
NVSH-blad terug naar de af
zender gestuurd.
De verspreiding van Sextant
is in België niet officieel ver
boden, d.w.z. dat het blad niet
voorkomt op de lijst van „ver
boden tijdschriften". De post
beambte beroept zich echter
op een boek, uitgegeven door
het Belgische ministerie van
justitie, waarin alle boeken en
tijdschriften voorkomen die
ooit wel eens door een gerech
telijk verbodsvonnis getroffen
zijn. Voor zulke boeken of
tijdschriften geldt een automa
tisch vervoersverbod door de
Belgische PTT. aldus die amb
tenaar.
Deze kwestie heeft aan het
licht gebracht dat de moge
lijkheid bestaat dat iedere
willekeurige postbeambte in
België met de „gele lijst van
justitie" in de hand, op eigen
houtje tijdschriften en boeken
naar de afzender kan gaan re
tourneren. De „gele lijst" van
justitie houdt geen enkele re
kening met het feit of een
verbod van een blad of bock
jaren geleden heeft plaatsge
vonden.
Het blad Sextant wordt in
België onder meer verspreid
door de Belgische zustervere
niging van de NVSH, het
CGSO (Centrum voor Gezins
planning en Seksuele hervor
ming).
DENSHAAG (ANP De
regering beschikt niet over
enig middel om transporten
als het vervoer van een aantal
tanks door een Nederlands
vrachtschip qjpar Saoedi-Ara-
bië tegen te gaan.
Dit heeft minister Van der
Stoei van Buitenlandse Zaken
gisteren geantwoord op de
schriftelijke vragen van het
kamerlid De Brauw (DS
'70).
Volgens de regering ter be
schikking staande gegevens
ging het in het geval, waar
naar de heer De Brauw infor
meerde ,over het vervoer van
elf oefentanks door een Ne
derlands vrachtschip (de Heel-
sum) naar Saoedi-Arabië.
Wanneer, zoals in dit geval,
het schip in „time-charter"
is verhuurd, heeft niet de ver
huurder maar de huurder de
zeggingschap gp de te vervoe
ren lading.
0 DEN HAAG Rund Blonk heeft gisteren in Den Haag de eer
ste prijs gekregen voor de Tiener Sticker Toer prijsvraag 1973.
Hij verzamelde zoveel mogelijk stickers van verschillende
stationsrestauraties en maakte de mooiste limmerick (links).
Hij kreeg, toevallig op zijn. 17e verjaardag, als prijs een vijf
daagse reis naar Parijs voor twee personen.
(ADVERTENTIE)
Hoe spaart u nu? Wellicht heeft
u een paar duizend gulden ergens op
een spaarrekening of boekje staan,
waarvoor u 4 a 4'/2 rente krijgt.
Denkt u daar langer dan 3 maanden.
1,2 of 3 jaar niet aan te komen?
Waarom zou u dat spaargeld dan
niet op een rekening met een hoger
rentepercentage zetten: de RPS
Beleggingsrekening met opzegtermijn
Hoe langer de opzegtermijn hoe
hoger de rente.
Kijk en kiest u maar: 5% rente bij
een opzegtermijn van 3 maanden.
6%rentebii een opzegtermijn van 1 jaar.
7%rente bij een opzegtermijn van 2iaar.
En zelfs 8% rente bij een
opzegtermijn van 3 jaar?
Toch is uw'spaargeld niet geblok
keerd. Het kan natuurlijk gebeuren
dat u onverhoopt tóch uw spaargeld
nodig hebt, terwijl het niet van
tevoren is opgezegd.
Geen noodu kunt er altijd over
beschikken. In zo'n geval worden
natuurlijk wel kosten in rekening
gebracht.
Nog meer RPS voordelen. Via een
bank- of girorekening kunt u uw geld
overmaken op zo'n renterijke beleg
gingsrekening. Gemakkelijk en snel.
Voor stortingen in contanten is er altijd
wel een postkantoor in de buurt.
En tenslottede Rijkspostspaar
bank is onze nationale spaarinstelling,
veilig en vertrouwd 1
Stuur mij de brochure waarin
alles staat over de RPS Beleggings
rekeningen met opzegtermijn.
P Jl D
naam:
adres
plaats
U kunt deze bon in èen envelop
zonder postzegel sturen naar de Rijks»
postspaarbank in Amsterdam.
U kunt de brochure ook tele
fonisch aanvragen. Bel - gratis - 0017.
Of haal hem even in het postkantoor.
