ZUIVER GESPREK
GEDIJT GOED
TUSSEN 80 .C
EN KOUD WATER
duivel
Democratisch
Zaken
Marie
Voorstel
Neutraal
door
jan wintraecken
DE STEM ZATERDAG 6 OKTOBER 1973
Sauna: De natte s'oos van de
Dik, bloot en beharig
stort hij zich in het
koude bad. Als de gol
ven zijn uitgeklotst,
zegt hij: „Ik blijf er
bij dat Jan niet te ver
trouwen is".
Een andere man, dik,
bloot en kalend, knikt
instemmend„Maar
vroeger is hij niet zo
geweest".
Ook hij plonst neer en
als 't rode hoofd naar
buiten breekt „En
toch is het een aardige
vent".
Ik draai me om. Drie mannen
voeren een felle discussie. Zij
hanteren een onbegrijpelijk
jargon. „De AZ 78 heeft ku
ren, want als je hem koppelt
aan de GZ de Luxe dan komt
de drijfstang omhoog en dan
kun je dag met je handjes
zeggen
Ik pak de handdoek van de
haak, trek de zware houten
deur open en stap naar bin
nen. 'n Vochtige warmte zuigt
me op, een houten plankier
brandt aan mijn voeten, ik
spreid de handdoek uit, door
de stof heen zindert een ver
lammende hitte omhoog en
trage beekjes zweet gaan een
patroon weven over mijn huid.
„Die 125 ligt lekker op de
weg
„Jan is beter met koppen,
maar Coen kon het zo mooi
opbouwen
„Ze hebben die doctorandus zo
uit de fabriek gehaald en daar
neergezet
„De enige eerlijke belasting is
de BTW. Je betaalt als je iets
koopt en je kunt het doorbere
kenen
Stemmen in de schemering.
Een warmte die tot je darmen
penetreert. Lange mannen,
magere mannen, vooral dikke
mannen, mannen met middel
bare leeftijd, mannen met ge
zag en mannen zonder centen
zitten broederlijk bijeen in de
sociëteit van de zeventiger ja
ren: de sauna.
Slechts gekleed in zichzelf,
verenigd door het huidtinte-
lende ritme van heet en koud,
van nat en droog, in een waar
lijk democratische gemeen
schap.
De oude Romeinen wisten het
al. De Finnen vonden het van
zelfsprekend. De Turken en
Japanners zagen het als een
facet van hun dagelijkse le
ven. En nu heeft ook Neder
land het ontdekt. De sauna is
een forum romanum, een
marktplaats, een café zonder
bier, een kruispunt van levens
en een verbroederaar van on
gelijkheid.
Weg met de oude soos, waarin
oude en jonge heertjes zich
verenigden in een bolwerk te
gen de maatschappij.
De vlaggen uit voor de sauna
die je niet alleen schoon en
fit maakt van buiten, maar
ook van binnen.
Of, zoals de voorzitter van de
Nederlandse Sauna Vereni
ging, de heer Evert Jan Wij
burg sr. uit Rotterdam het
zegt, gekleed in witte dokters-
jas, de masseerarmen waarop
nog olie glanst rustend op de
bar, de gerimpelde kop vol
volksgezondheid: „De mensen
komen zowel voor de gezellig
heid als voor hun gezondheid
naar de sauna. Een sauna is
niet alleen een lichamelijk ge
beuren, het is vooral een gees
telijk gebeuren. Er is contact,
er worden zaken gesloten,
mensen leren elkaar kennen.
Er zijn automonteurs die ko
men kletsen met hun dokter
of bloemenhandelaar. Er wor
den groepjes gevormd van ge
lijkgezinden. Maandag is hier
het voetbalpubliek, woensdag
komen de verzekeraarr van de
schepen, donderdag zit de
autohandel er.
Bepaalde groepen zoeken el
kaar op. Een autodealer ziet
hier een collega niet als con
current. maar als iemand om
mee te kletsen over het vak.
En hoe gaat dat? Er komt
iemand die in de scheepsbouw
zit en hij ontmoet een verze
keraar. Ze gaan praten, de een
geeft advies, de ander luistert,
allicht komen ze nader tot el
kaar en niet zelden gaan ze
later zaken doen. Mensen met
moeilijkheden komen hier pra
ten met een meester in de
rechten, kortom er is goed
menselijk contact. De sauna
heeft een aantal sociale func
ties overgenomen. Wat vroe-
zeventiger
jaren...
NOG niet eens zo gek lang geleden gold het bezoeken van
een sauna als een uitermate zondig tijdverdrijf, dat van
uit het bandeloze Scandinavië tot ons was gekomen.
Anno 1973 is diezelfde sauna hard op weg om tie taak van de
ouderwetse soos over te nemen. Heren (en in mindere mate
ook dames) van alle rangen en standen zitten er zweterig bij
een. Tussen het puffen, douchen, dompelen en masseren door
worden er heel wat gesprekken gevoerd. Jan Koesen schoot uit
de broek en legde zijn oor te luisteren.
Verenigd in hitte en kou, uitsluitend gekleed in zichzelf, hebben heren van alle standen zich elkaar gevonden in de soos van de
zeventiger jaren de sauna.
ger gebeurde in het Romeinse
badhuis of op de markt, ge
beurt nu hier. Overal waar
mensen bij elkaar komen,
moet dit tot samenspraak lei
den, anders is dat samenko
men zinloos.
Een bankier of een liftboy van
Hilton, dat maakt niets uit.
Saunamensen passen zich aan.
Je komt de eerste keer en
denkt, hé, dat is toch wel ge
zellig! Of na verloop van tijd
kies je een vaste avond uit,
omdat dan publiek komt dat
je het beste bevalt. Er komen
hier mensen die studeren. Men
ziet het boek liggen en het ge
sprek begint. Een bioloog waar
je anders nooit wat van te
horen krijgt, komt bij ons ver
tellen wat zijn beroep nu in
houdt. En zo groeit men naar
elkaar. Uit het recreatieve sa
menzijn komt dikwijls ook een
zakelijk contact. Er wordt veel
gesproken over de natuur en
gezondheid, reizen, voeding,
beweging enzovoort. Je hebt
dit natuurlijk vooral bij de
grotere sauna's die een man
of vijftig tegelijk kunnen op
vangen.
Er worden hier soms enorme
zakelijke transacties gesloten.
Dat is toch net als in de
Tweede Kamer. Daar gebeurt
het belangrijkste toch ook in
de wandelgangen en niet in de
vergadering.
In Finland is de sauna nog
veel meer een schakel in het
dagelijkse leven. Als een Fin
om zeven uur naar een feestje
gaat, gaat hij eerst de sauna
in. Geen een Finse vrouw
trouwt met haar man zonder
met hem de sauna in geweest
te zijn. Voor een zware vakan
tie-reis, voor men wegrijdt,
eerst de sauna. Finnen halen
overal de sauna bij. Eerst sa
men de sauna in en dan pas
zaken doen. Want dan is er
die speciale atmosfeer geko
men en hetzelfde geldt voor
China en Japan".
Ik ga de rustkamer in. Op
vernuftige ruimtevaartstbelen
liggen diezelfde mannen, die
een kwartier geleden geluiden
uitstootten over Jan en Coen
en de AZ 78 en de doctorandus
en de 125 en de BTW, met ge
loken ogen zichtbaar te ont
spannen. De stilte hangt als
een doek over het tafereel. Een
zacht geshurk, een krant die
ritselend naar de grond zweeft,
handdoeken nu decent ge
spreid over datgene wat een
man tot man maakt of niet,
een weegschaal, gedempte ver
lichting.
Een heer komt binnen. Hij
hijst zijn corpus neer op de
balansstoel en begint gesmoord
een conversatie met zijn buur
man. „In de oorlog deed hij al
van die gekke dingen. Heel
eigenaardig, maar hij was ner
gens bang vooren toen
kwam Marie
Ik spits mijn oren. Een dra
ma wordt uit de windsels ge
daan. Maar de ontvanger van
de monoloog van de heer is
kennelijk van alles op de
hoogte, want hij knikt, en
Marie's rol in het verzet blijft
geheim. De heer zwijgt, knort,
rekt zich uit en legt zijn wel-
vaartsbobbels te rusten. Een
de beste manier om de ski's op
de imperiaal te binden. En
plotseling valt een zaak me op:
ik heb geluiden vernomen
variërend van macro-economie
tot de juiste techniek om een
kinderstoeltje te bevestigen,
maar geen enkele mop, geen
enkele van wellust doordrenk
te opmerking over de vrouw,
geen enkele dubieuze opmer
king. De sauna-conversatie is
beheerst en functioneel, een
uitwisseling van gedachten, in
wezen het pure gesprek of zo
als dat tegenwoordig heet de
dialoog.
de natte soos van deze tijd:
de sauna.
Het is een fascinerende ge
dachte die ik uitwerk, met
mijn voeten in gloeiend heet
water en de dijen geplet op
blauwe tegeltjes.
masseur in witte jas en olie
handen komt een der slapers
wekken. Het is tijd voor zijn
Finse borstelmassage.
Ik loop door de grote sauna
en zuig impressies op. Een
man zweeft in een superbad
kuip, de kaak op een lederen
band. Een masseur doet mys
terieuze dingen met slangen en
stofzuigerachtige constructies.
En ook hier welt gedempt een
conversatie op. „En ik zeg c-
gen mijn advokaat ik zeg als
hij maandag niet over de brug
komt
In de droge sauna liggen vier
mannenlijven verspreid over
de grote ruimte. Maar hier is
de hitte te groot voor een ge
sprek. Een smartelijke zucht,
een dij die plakkend loskomt
van het hout en verder geen
geluid.
Buiten staan drie mannen
onder drie douches. Ze hebben
het over de begroting, Wiegel,
In deze wereld van naakte
lijven is het naakte lijf en
alles wat daarmee verband
kan houden, geen thema.
Wordt het onderwerp be
wust vermeden? Ik geloof het
niet. Maar het decor gebiedt
een neutrale conversatie.
Iemand die aan een iele struik
vijfhonderd meter zweeft bo
ven een ravijn, heeft ook niet
de neiging om de koersen van
Anaconda Copper aan een be
spreking te onderwerpen. Een
coureur die met 230 kilometer
tegen de vangrail zwiept, zal
ook het toucher van Pierre
Boulez niet in zijn gedachten-
wereld halen. Een man wiens
verstandkies in etappes wordt
getrokken, is naar alle waar
schijnlijk op dat moment ook
niet bezield van een actie ten
bate van Chili. En door die
zelfde zonderlinge wet gedre
ven is sex, meestal op auto's
na hét onderwerp als mannen
bijeen zijn, nicht im Frage in
Als een sauna, krachtens mijn
eigen observatie, zich zo uit
nemend leent voor een wer
kelijk contact, waarom kun
nen de geachte afgevaardigden
van de VN niet stomend en
spattend discussiëren over de
graanprijzen en de kwestie-
Cambodja?
En kan de behandeling van
Den Uyl's begroting niet za
kelijker geschieden met Koe
koek uitgestrekt op de hete
planken, de freule zwezend in
het dompelbad, Aantjes met
zijn kaak opgehouden in de
onderwatermassage-kuip, ter
wijl Andriessen en Abma el
kaar met twijgen beslaan?
Heeft de openbare aandeel
houdersvergadering van Enka
geen betere kans van slagen
bij een temperatuur van 80
graden Celcius en is de Beurs
niet beter gesitueerd in de
schemerige zwijgzaamheid
van de rustkamer?
Het is toch te proberen, niet
waar?
iiniiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiimmiiiiiiiigti
Tekst:
JAN KOESEN
itmiimmminmiiimiiiiiiiiiiigiiiigiimi
t-vEv sport h-eft een nieu-
we heilige, Anabolica
geheten, die eigenlijk
een duivel is. Hij is van het
mannelijk gesl ht, maar
wordt behalve door meisjes
ook door jongens ereerd en
bemind. In tegenstelling tot
andere duivelen, koopt Ana
bolica geen zielen doch slechts
lichamen op. Al wie zijn lich
aam aan Zwavelstok Anaboli
ca verpandt, zal sportrecords
breken als waren het dorre
takken. Maar het moet be
zuurd en betaald worden.
De volgelingen van de valse
St. Anabolica nemen op de
een of andere wijze en in de
een of and- vorm nogal ge
stadig en op lange termijn
mannelijke hormonen tot
zich. De gevolgen kunnen
slechts grondig beschreven
worden in een epos of hel
dendicht met romanesk-rapso-
dische inslag. Hier volgt in je
vorm van een ontwerpschets
een proeve van bekwaamheid
in die richting.
ttEIDI Löwensenf, die we
£1 geheel willekeurig in
Leipzig woonachtig la
ten wezen, is 'n meisje met ka
rakter en normale waterver
plaatsing.
Heidi is een snellerik in de
zwemkom en zulks ontgaat de
loerders aan de kant in genen
dele. Heidi wordt ontdekt.
Heidi wordt apart getraind.
Heidi wordt apart gevoed en
leeft voor.-an niet meer van
biefstuk alleen. Ze krijgt pil
len en poeders en spuiten, ze
wordt kortom geanabolica-
deerd. De successen blijven
niet uit. De records vallen
Heidi als rijpe peren in de
aanzienlijke schoot. Aanzien
lijke, want Heidi is niet meer
het sierlijke wicht van weleer,
doch heeft, ofschoon nog jong
van jaren iets van de rijpe
matrone gekregen. Ze heeft
het nog wel allemaal, maar het
is niet meer op de juiste plaat
sen en ze heeft van alles veel
te veel
/N onze lieve, kleine Hei
di is het manwijf ge
varen. Sterk als een
beer, vurig van gemoed en
haar op tand en kin. We laten
Heidi even alleen in het bad
en wenden ons tot Serge
Slapmuglder die een heffer
van gewichten is.
Reeds als knaap was het hem
gebleken over een krachtige
lichaamsbouw te beschikken.
Tegenstrevers placht hij over
hagen te smijten en het ge
beurde weieens, dat hij een
deur, waarachter zich een
griet verschool, opende zonder
de klink om te draaien. Serge
Slapmuylder werd dus eerst
opgemerkt en toen ontdekt.
Men bekeerde hem tot de leer
der hormonen en in ruil voor
een gewicht van 154 kilo en
een daarmee corresponderen
de druk-, trek- en stootkracht
verkocht hij zijn lichaam aan
St. Anabolica die grijnzend
schoklachte. Serge werd ster
ker en sterker, maar het vuur
verdween uit zijn ogen en als
er achter de deuren die hij
zonder de klink om te draai
en, opende, een griet zat,
smeet hij ze meteen weer
dicht.
rs T. Anabolica is 'n geval-
len engel omdat hij im
mers een duivel is, en
gelen en dus ook gevallen en
gelen zijn geslachtsloos en dat
zit hen begrijpelijkerwijs da
nig dwars. Echte engelen we
ten dat nog te verkroppen,
maar de gevallen exemplaren
willen wraak. St. Anabolica is
hun duivelstoejager te dezer
zake. Want wat wil het geval?
Het geval wil dat de man die
op langere termijn mannelij
ke hormonen slikt, wel ont
zaglijk zwaar en sterk wordt,
maar ondanks het eten van
kilo's bief en dozijnen eieren
toch de appetijt voor meisjes
kwijtraakt. Serge die voorheen
toch een scherpe haan was,
krijgt nu nog slechts slaap
als hij een stripteaseuse in de
herfst van haar voorstelling
ziet. „Het doet mij niks", zegt
hij met hoog stemmetje en
grijpt naar een broodje ge
hakt. Serge is lid geworden
van de broederschap der im-
potenten, van de bond 'van
steroïde castraten en hij
zingt bovendien als Anabole's
sopraan in het middeleeuwse
Romeinse mannenkoor.
J~r N Heide? Die is haar
appetijt op een flink
stuk jongeman niet
kwijt. Integendeel. Maar de
jongemannen vallen niet voor
de wanstaltig uitgedijde Heidi
die buitendien en afgezien
van een baard, in hear optre
den iets heeft gekregen van
een wachtmeester bij de gen
darmerie. Als zij niet in het
ruime sop vertoeft, is Heidi
eenzaam en ook nog alleen.
Zij kijkt wel eens naar Serge
en omgekeerd, maar ze kun
nen bij elkander niet komen,
de Anabolica zit veel te diep.
Als Heidi een echt meisje,
Serge een echte man geble
ven was, waren ze beslist ge
lukkig geworden, maar dan
zonder records en met bijvoor
beeld drie kinderen.
De sport I -eft een nieuwe hei
lige gekregen die eigenlijk een
duivel is, hij draagt een staart
en loopt op twee hoeven. Hij
maakt van onze meisjes man
wijven en tovert onze jongens
impotent En dat nu is de al
lerzwaarste zonde tegen het
zesde en negende, dus tegen
het 69ste gebod.