Ziekenverzorgenden voor 'Rosendael' dekenverzorgenden 39 MOSSELEN 59 99 99 99 89 85 98 ARENHUIS v. HEIJDEN Internationale commissie van juristen bevestigt vervolging christenen in Mozambique lot van Scholier Zoeterm bezochh gemeent Z.-Vlaa Het onzekere de Aziatische bevolking in Kenia WÊÊÊÊM t t stichting kabu utrecht f TALENPRAKTIKUM BREDA MAGGI SOEP MARGARINE RODE KOOL DUYVIS Pi ND A'S WIJNZUUIRKOOL KING PEPERMUNT SPERZIEBONEN VANILLE VLA MERGPIJPJES SCHOONHEIDSKUUR voor iedere vrouw betaalbaar van 't bekende Q yc huis „Margaret Astor" van 16,45 NU w J BIERKAAISTRAAT - HULST Westdorpe Drukte achter d bij jeugdcircus Woensdag 26 september 1973 Woensdag 26 september 1 Mede namens de familie geven wij met droef heid kennis van het plotseling overlijden van mijn geliefde vrouw, onze zorgzame moeder, en schoonzuster, mevrouw LOUISA M. SIMONS echtgenote van de heer J. E. Colpaert op de leeftijd van 60 jaar. Sas van Gent: J. E. Colpaert Brussel: J Dengremont-Colpaert M. Dengremont Marie - Chantal Sas van Gent: M. L. Frusch-Colpaert J. M. J. Frusch. Sas van Gent, ,24 september 1973. Nico Uyt den Bogaardstraat 17. De Eucharistieviering, waarna begrafenis, waar bij u beleefd wordt uitgenodigd, zal plaatsheb ben op donderdag 27 september a.s, om 10.00 uur in de parochiekerk van H. Maria Hemel vaart te Sas van Gent. Een korte gebedsdienst voor de overledene woensdagavond om 19.00 uur in bovengenoemde kerk. Samenkomst voor de begrafenis aan de kerk. Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis in het Cultureel Centrum „De Speije", Wilhelmina- laan 1. Zij. die bij vergetelheid geen rouwbrief hebben ontvangen gelieven deze advertentie als zodanig te beschouwen. Enige en algemene kennisgeving. Hiermede geven wij u kennis van het overlijden van onze dierbare broeder, behuwdbroeder, oom en neef de heer IGNATIUS JANSSENS weduwnaar van mevrouw Elodie de Rijcke geboren te Westdorpe, 13 april 1888 en overle den in het Elisabeth-ziekenhuis te Sluiskil 25 september 1973, voorzien van het H. Sacra ment van de zieken. Westdorpe: A. Janssens B. Janssens-van Dam kinderen en kleinkinderen Familie Janssens Familie de Rijcke Westdorpe, 25 september 1973. Graafjansdijk B 96. De gezongen uitvaartdienst gevolgd door de ter aardebestelling, waartoe u beleefd wordt uitge nodigd zal plaatsvinden in de parochiekerk van Westdorpe op vrijdag 28 september a.s. om 10.00 uur. Samenkomst bejaardencentrum Bernhardstraat 22 te Westdorpe om 9.30 uur. DANKBETUIGING Voor de vele blijken van belangstelling bij de' herdenking van ons 50-jarig huwelijksfeest zijn wij u allen zeer erkentelijk. Mede tengevolge van het grote aantal attenties en huldeblijken, bloemen en geschenken zal de 30e augustus 1973 ons in herinnering blijven als een bijzonder fijne dag. F. J. Leenhouts H. J. Leenhouts - Bogaart Sluis, september 1973 Plompe Toren 6. DANKBETUIGING Voor de vele blijken van belangstelling, cadeaus en bloemen bij gelegenheid van mijn afscheid van- en 50-jarig jubileum bij de Amrobank, betuigen wij bij deze onze hartelijke dank. J. Loof - Hemelaar en kinderen Hulst, september 1973. De heer en mevrouw MELCHERS - FICK geven met blijdschap kennis van de geboorte van hun zoon JAN Hulst, 20 september 1973. Dubbele Poort 23. Onverwacht maar vol vertrouwen op de Heer is van ons heengegaan, onze dierbare broer, zwager, oom en medebroeder BROEDER GONZAGA Adrianus Cornells Hamers in de leeftijd van 61 jaar. Hij werd geboren op 22 augustus 1912 te Dongen. C. M. M. Hamers M. C. Hessels-Hamers J. J. Hessels Namens de Broeders Broeder Overste Symphronius Dongen, 25 september 1973 Heuvelstraat 13. De eucharistieviering zal plaatsvinden op vrij dag 28 september a.s. 's middags om twee uur in de kapel van Huize Overdonk, Heuvelstraat 13 te Dongen, waarna de begrafenis op het kloos terkerkhof. De samenkomst heeft plaats om kwart voor twee. Donderdagavond om zes uur H. Mis voor de overledene in bovengenoemde kapel. Heden overleed na een langdurig lijden tot onze grote droefheid, mijn geliefde man, onze zorg zame vader, behuwd- en grootvader HENDRIK JOZEF WALRAVEN op de leeftijd van 59 jaar. Rilland-Bath J. L. Walraven-de Hamer Heemskerk M. C. Walraven C. Walraven-van Houte Rilland-Bath C. J. Walraven R. M. Walraven-Bek J. Chr. Walraven W. Walraven-van Houte en kleinkinderen Rilland-Bath, 24 september 1973 Mairestraat 10. De teraardebestelling zal plaatshebben op vrij dag 28 september om 14.00 uur vanuit „Centrum" Hoofdweg 29. De overledene ligt opgebaard in de rouwkamer van ziekenhuis Bergzicht te Goes. Bezoekuren van 14.00 tot 15.00 uur. DANKBETUIGING Voor de vele blijken van medeleven en belang stelling ondervonden tijdens de ziekte en bij het overlijden van mijn geliefde dochter, mevrouw MARIA LEONIA SPEE - WEEMAES betuigen wij allen onze oprechte dank. Cyr. L. Weemaes en fam. Clinge, september 1973. FRANS DUITS ENGELS SPAANS PORTUGEES ITALIAANS ZWEEDS TURKS INDONESISCH (Voor buitenlanders: NEDERLANDS) geeft individueel onderwijs onder leiding van bevoegde docenten, voor beginners en gevor derden, met behulp van moderne apparatuur. Kursusduur 4-8 maanden. Spoedopleiding 7 weken. GINNEKENSTRAAT 16 a (inrit) BREDA Telefoon 4 14 70 „Rosendael" is een modern zeer goed geoutilleerd verpleeghuis voor 204 langdurige patiënten en 18 patiënten in de dagverpleging, dat In september 1972 in gebruik genomen werd. Fysiotherapie, bewegingstherapie, arbeids- therapie en bezigheidstherapie krijgen er ruime aandacht, waardoor de reactivering van de patiënt centraal komt te staan. „Rosendael" heeft 6 afdelingen, elk met 34 bedden. Voor deze afdelingen zoeken wij nog enkele die In het bezit zijn van het diploma Ziekenverzorging en zich in teamverband willen wijden aan de verzorging van de patiënten. Belangstellenden kunnen rekenen op bijzonder goede en vooruitstrevende arbeids verhoudingen. De salariëring en overige arbeidsvoorwaarden zijn overeenkomstig de landelijke regelingen. Sollicitaties worden gaarne tegemoet gezien door de direktie van verpleeghuis „Rosendael", Indusdreef 5, Utrecht, telefoon (030) 61 38 44. kip, groente of tomaat van 63 NU ZURE REMIA GOUD ZONNEBLOEM van 75 NU PER POT GEEN 1,45 MAAR 89 „HAK" literpot van 1,22 voor van 1,69 voor „HAK" literpot van 1,35 NU 4 rollen van 1,20 voor literblik van 1,08 voor 69 met aardbeien van 99 voor van 1,22 voor GENeVE (ANP) Mozambique kan worden aange merkt als een politiestaat. Er is een internationaal en géén Portugees tribunaal nodig om de waarheid over de ver melde wreedheden van het Portugese leger vast te stellen. Aldus twee conclusies uit een rapport van de Internationale Commissie van Juristen te Genève over: „De geheime politie (D.G.S.) in Mozambique". Het rapport dat tal van schokkende gegevens over het optreden van de geheime politie in Mozam bique onthult, kan als correct en betrouwbaar worden aange merkt, zo verklaart de sectie Internationale Zaken van de Nederlandse Raad van Kerken, Uitvoerig wordt in het rap port ingegaan op de activitei ten tegen en de vervolging van christenen in Mozambi que. De geheime politie die voorheen bekend stond als PI- DE en n-u Algemene Veilig heids Dienst (DGS) wordt ge noemd, werkt in de Portugese koloniën rechtstreeks onder bevel van de regering in Lis sabon. In tegenstelling tot de gewone politie is zij geen ver antwoording schuldig aan de gouverneur-generaal van de betreffende kolonie. Zij staat dus reeds buiten het kader van de wet in de zin van de normale bestuurlijke struc tuur. Maar zij staat bovendien buiten de wet in de zin dat zij buitensporig grote volmachten heeft om te arresteren, gevan gen te houden, te verbannen en zelfs om in het geheim te berechten door hun eigen offi cieren, zonder onderworpen te zijn aan enig effectief toezicht of controle door de rechtban ken, aldus het rapport van de Internationale Commissie van Juristen. Door een nieuw decreet van 1 oktober 1972 heeft de gehei me politie (DGS) zichzelf rechterlijke bevoegdheden verschaft. Bij veiligheidszaken ligt de afhandeling van het voorlopig onderzoek, het on dervragen van de gevangene en het uitvaardigen van het bevel tot arrestatie of vrijla ting op borgtocht nu geheel in handen van de geheime poli tie. Het decreet bepaalt dat „de volmacht van de officier van justititie gedurende het voorlopig onderzoek gebruikt zal worden door inspecteurs van politie" en dat de aanwe zigheid van een advocaat voor de verdediging bij ondervra ging „verboden kan worden wanneer dit lastig is voor het onderzoek of gerechtvaardigd wordt door de aard va nde misdaad; in zo'n geval kan hij worden vervangen door een verdediger ad hoc of door twee bevoegde getuigen met geheimhoudingsplicht". In de praktijk zijn de „twee bevoeg de getuigen" eveneens leden van de politie. Het decreet verschaft officieren en leden van de DGS tevens verregaan de bevoegdheden zoals huis zoeking zonder dat enige ge rechtelijke autoriteit hierin gekend hoeft te worden, en voor de goede orde „dienen de bestuurlijke, rechtelijke, militaire.- en politieke autori teiten de DGS alle medewer king te geven die zij eist" „Een staat waarin de politie zulke onbeperkte volmachten heeft over de vrijheden van de burgers is in de strikte zin van het woord een politiestaat. Zoals de ervaring in veel an dere landen aantoont zijn be voegdheden van deze aard te vens het recept voor martelin gen", aldus de Internationale commissie van Juristen. De wijze waarop de DGS gebruik maakt van deze voor zieningen kan worden geïllus treerd met een golf van arres taties, die in juni 1972 werden verricht onder de Afrikaanse geestelijkheid en de leden van de niet-katholieke kerken in Mozambique, voornamelijk in Lourenjo Marques maar ook enkele in het binnenland. Ge troffen kerken zijn de Adven tisten, Congregationalisten, Pinkstergemeente, Presbyteri anen, Zionisten en Wesleyanen. Vele van deze kerken waren verbonden met buitenlandse zendingen, maar niet alle. Zo als nog zal blijken, schijnt het doel va-n deze golf van arres taties te zijn geweest om de gearresteerden een betekente- nis af te dwingen dat zij hun kerkelijke organisaties ge bruikten als een dekmantel om geld in te zamelen voor en hulp te verlenen aan het be vrijdingsleger van het Frei- mo. Alle betreffende kerken hebben deze bewering krach tig ontkend en zetten uiteen dat zo iets totaal onmogelijk is aangezien zij weten dat hun kerken en congregaties geïn filtreerd zijn door DGS-agen- ten. Het is niet duidelijk of de DGS zelf werkelijk in haar beschuldiging gelooft of dat ze deze inbrengen om de kerken te intimideren en in diskrediet te brengen. Het aantal gearresteerden is niet nauwkeurig bekend, maar het schijnen er ongeveer 200 te zijn geweest. De meest vooraanstaande onder hen was misschien de voorzitter van de Synodale Raad va1 de Presbyteriaanse Kerk, dominee Manganhela, die, naar men zegt, zes maan den later in de gevangenis zelf moord zou hebben gepleegd. Het rapport onthult mensont erende toestanden in de ge vangems. Een arts wordt geci teerd die verklaarde dat zieke gevangenen pas in een zodani ge staat bij hem gebracht wer den, dat hij vrijwel niets meer voor ze kon doen. Anderen leden onder nerveuze stoorn.s sen, zoals onsamenhangende spraak, beven, onbeheerst schreeuwen en zelfs volledige mentale ineenstortingen, die voortduurden ook nadat ze waren vrijgelaten. Een afgevaardigde van het Internationale comité van het Rode Kruis bezocht de gevan genis eenmaal en wel vi;f maanden na de arrestat.es Aangenomen wordt dat 'hij de gevangenen in eenzame op sluiting heeft gezien, met de mogelijke uitzondering van dpminee Manganhela. Voor zijn bezoek werden de ruggen van alle gevangenen onder zocht, en degenen met litte kens en wonden van slaan tij dens de verhoren werden weggebracht en door de Rode- Kruisgedelegeerde niet ge zien. Aan de rest werd, speci aal voor deze gelegenheid, .;en derde deken verstrekt. De Ro- ide-Kruisafgevaaardigde heeft I niet gezien onder welke om standigheden van overbezet ting de meerderheid van deze gevangenen was opgesloten De meeste gevangenen die hij bij deze inspectie zag, warer, gevangenen, die al veroordeeLd waren en meer dan een jaar, van hun straf hadden uitgeze ten. Zij mochten werken en ondergingen een cursus „her opvoeding". Bovenal zag de afgevaardigde geen van de ge vangenen, wie verwondingen waren toegebracht tijdens hun verhoor. Over de verhoren die plaats vonden in het hoofdkwart'er van de geheime politie in Lou rengo Marques vermeldt het rapport onder meer: de strek king van de gestelde vragen was de gevangene te laten toegeven dat het werk van de kerk inderdaad een voor wendsel was voor subversie ve activiteiten en dat zij voor het FREMILO werkten, dat zij geld voor hen verzamelden en dat aan hen doorgaven. Wan neer de gevangene dit ontken de, werd iemand van de Afri kaanse politie geroepen en werd bevolen hem te slaan Het slaan begon doorgaans met slagen met een stok op de handen. Daarna werden de ge vangenen op de hele rug ge slagen met zwepen. Een aantal van hen ontving meer dan honderd slagen. Daarna wer den ze teruggestuurd naar de gevangenis totdat ze voor de volgende zitting werden opge roepen. Een aantal is flauwge vallen. Bij enkele gelegenhe den werden hun injecties toe gediend en werden hun won den behandeld door Afrikaan se verplegers. Een aantal ge vangenen had later nog steeds moeilijkheden bij het gaan zit ten en bij het met de rug achterover leunen in een stoel. Zij hadden grote littekens op hun schouders. De gevangen verklaarden la ter dat zij tijdens deze behan deling bereid waren te sterven en dat zt in een toestand wa ren gebracht die hen precies datgene deed zeggen wat de ondervragers van hen verlang den; ze waren als dieren zon der enige reacties; de politie kon elk denkbeeld in hun hoofd prenten en zij zouden het accepteren. Verlaagd tot deze toestand, tekenden zij precies de verklaringen, die de ondervragers vara hen eis ten. De verklaringen waren gebaseerd op hun antwoorden tijdens de ondervraging, maar veranderd, en in alle gevallen met extra toevoegingep. Wan neer zij hiertegen protesteer den, werden zij met meer slaag bedreigd of er werd een andere gevangene binnenge bracht om zijn bekentenis te herhalen, die op hetzelfde neerkwam. Degenen die grote re weerstand toonden werden in donker gemaakte cellen eenzaam opgesloten en zo no- Jig werd hun alle voedsel ont houden en werd hun verboden zich te wassen. Een van de gevangenen is onder deze om standigheden gek geworden. Niemand van de predikan ten schijn geslagen te zijn maar een aantal van hen werd gebroken door psychologische dwang en vooral door de con frontatie met valse „bekente nissen", die de andere gaven- gen waren afgedwongen. Deominee Manganhela stierf op 11 december 1972. In Mo zambique zijn de meningen verdeeld over de oorzaak van zijn dood. Europeanen eh overheidskringen accepteerden de officiële versie, die bij lijk schouwing werd geconstateerd dat hij zelfmoord had ge pleegd door zich op te hangen. De meeste Afrikanen geloven dat hij werd vermoord. Som migen zijn van mening dat hij Hoe de zwarte bevolking van Kenia verder ook over de Oegandese generaal denkt, zij staat als één man achter diens aanpak van de Aziatische kwestie ruim twaalf maanden geleden en de regering in Nai robi komt steeds meer onder druk te staan om haar eigen „Afrikaniseringspolitiek" te bespoedigen. Althans naar buiten toe heeft de regering van Kenia geen verandering aangekon digd in haar plan van het geleidelijk overnemen van de zaken van Aziaten in samen werking met Engeland, dat 1.500 Aziatische gezinshoofden per jaar als dragers van een Brits paspoort, toelaat. Maar de Aziaten vertrouwen het desondanks niet. En, zou men geneigd zijn te zeggen, terecht. De regering nam on langs enkele maatregelen, die de geruchten over een ophan den zijnde uitwijzing a la Amin alleen maar versterk ten. De regering bracht de bal aan het rollen door duizend Aziatische zakenlieden aan te zeggen dat ze zich dit jaar moeten uitkopen. Hierdoor is het aantal opzeggingen aan het adres van Aziatische winke liers die geen burger van Ke nia zijn, gestegen tot 1.500, tegen 304 in 1972. Overal in Kenia is het weg gaan van de Aziaten te mer ken. Op winkels van de Keny- atta Avenue in 'Nairobi leest men opsenriften zoals „Uitver koop", „Opheffingsuitver koop", „Alles moet weg" en dergelijke. De regering heeft gewaarschuwd dat men de voorraad niet mag opslaan en de prijs van de te koop zijnde bedrijven niet mag opdrij ven. De „Kenianisering" is intus sen al zover voortgeschreden, dat de Bazaar Street sinds zo lang het symbool van de Aziatische bedrijvigheid in Kenia is herdoopt in Bia shara Street, wat zaak betekent in het Swahili. President Julius Nyerere van het buurland Tanzania goot tijdens de onlangs in Ot tawa gehouden gemenebest conferentie olie op het vuur met zijn opmerking dat de Aziaten van Kenia „kickable" zijn, dat wil zeggen dat ze eruit "ezet kunnen worden. Volgens Nyerere is Enge land ervoor verantwoordelijk dat de Aziaten in deze situatie zijn komen te verkeren. De aan een hartverlamiMig die vervolgens als zeli" werd gecamoufleerd. Op 4 augustus zette president Idi AÜii van Oeganda rui-, 30.000 Aziatische ti gers het land uit in sj zogeheten economist oorlog tegen buitenlir- ders. De weerslag c dit besluit wordt nog t- tijd in Oost-Afrih voeld, vooral in Kern dat een grote Aziatisè bevolking heeft, mond Wilkinson v. B heeft de situatie in nia ruim een jaar m tum aan een ondents onderworpen. (Van een onzer verslaggevers) AXEL De tachtig leerlin gen en hun docenten van het Erasmuscollege uit Zoeter- meer, die sinds maandag voor een vijfdaags bezoek aan Zeeuwsch-Vlaanderen in Axel logeren, zijn bijzonder enthou siast over hun ontvangst in de verschillende gemeenten. Diverse groepen hebben dinsdag on-d-er meer een bezoek gebracht aan Hulst, Terneuzen en Sas van Gerat, waar ze on der meer zijn geïnformeerd over actuele Zeeuwsch-Vlaam se problemen. „Varadaa-g hebben de deelne mers aan de werkweek eigen lijk pas begrepen, wa-t ze hier in Zeerawsdh-Vlaanderen ko men doen", aldus een van de organisator, van de werk week, de heer J. Keiu-kelaer. Aanvankelijk zagen de meeste scholieren het uitstapje naar Zeeland „niet zo zitten", „maar nu zij-n ze laaiend en thousiast", aldus het commen taar. Een groep leerlingen is gis teren in Sas van Gent ontvan gen door dok-ter Frank P-uy- laert, die ze in zijn tuin aan genaam heeft beziggehouden met een aantal van zijn mi- lieuverh-alen. Daarna trok het gezelschap onder leiding van de Sasse arts naar de Carais- vlietkreek, waar -hij ze het een en ander vertelde over de re- NAIROBI Onlangs maakte zich opnieuw eenliil paniek van de Aziatische bevolking van Kenia meeslii de overtuiging dat de regering generaal Idi Amiss w beeld op het punt staat te volgen en haar de deur wijt Succes voor konijnenfokker Co Dhert- de bekende ko nijnenfokker uit Westdorpe. heeft weer een aantal succes sen geboekt tijdens temtoonstel- lingen en keuringen. In Axel werd hij dit seizoen kampioen met een prijs bij de mooiste mididenrassen. In Westdorpe zelf werd hij kampioen met een Blac a tan, waarna hij nog diverse mooie uitslagen boek te. De ven tua Va: bez in va-nl de sterj AaiT ma. 55 Aziaten in Kenia hielden zich voor gezegd, en hui1 entrusting werd nog ff door een bericht in de i dense Daily Express, «II hetwelk Engeland met Ne tot overeenstemming wal komen per jaar meer M toe te laten om de overt# van de zaken van Kenia te daarmee de Afrikaniserinf Een zegsman van de Hoge Commissie (Amt voor lid-staten van bet nebes-t) in Nairobi verl snel dat er „terzake^ nieuwe ontwikkelingen" ren, maar geen Aziatisch kenman die het Sultan Jessa, een journalist niet-ingezetene Kenia die op het punt si» emigreren naar Canada, „De Aziaten in Kenia lew een wereld van spanning - zekerheid en verlammit} animositeit tussen hen plaatselijke bevolking te toe". De Aziaten verhoren tweestrijd. Velen zouden len vertrekken, maar ai®1 staat te trappelen om ze nemen. Een hunner is taut J. M. Patel, die m wachting van een inreift voor Engeland, al meer een jaar werkloos is. Hipj al dertien keer gesolW'! maar hij krijgt nul OP rekest „Ik 'had net extra W® besteld voor de kerstw zegt P. K. Shah, handelt» kruidenierswaren en 8 „Ik heb mijn leverantie Engeland een telegram n® sturen waarin ik de order bestel. Als ik mijn* voorraad niet voor K® kwijtraak, houd ik een ling". ,i Misschien is de vrees Aziaten voor een massa" wijzing ongegrond, nas vooruitzicht op de ver® gen van volgend ia®. j verwachting gewettigd meer aanzeggingen tot w overdracht zullen afkom® De Ken-iase minister Handel en industrie, f. Kiano, zegt: „Wanneer land kunnen leiden, we ook een bedrijf lelde"., een andere regermgsw": voerder .ei het nog du 1 ker: „Volgend jaar f] maar een handvol winkeliers met een Bn® poort in Kenia werK" zijn". 11 li.. j_ 'Van een onzer verslaggevers) SüLST Al mag het dan so,nmige momenten erg stil 'n "jond het Hulster jeugdcir- us Reinardi, dat wil geens- „„.s zeSgen, dat er achter de jf,rmen niet hard wordt ge- Regelmatig kan men tuif Ieider, broeder Perpe- ti vmden in 't Houtenkwar- fci.ivaar hij nieuwe pupillen buut mt V00r hun de" v,Srrigens gaat Reinardi m<w e,e,n druk seizoen tege- Het begint in iannari

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1973 | | pagina 4