GS Birotor aanzet voor
nieuwe generatie auto's
Ajax
Auto-
allerlei
vrn
uit
TUSSEN DE WIELEN met hen bollen
Chevrolet Corvette
Wijzigingen
aan Opeis
BMW 525
goed voor
193 km/uur
met twee-rotor
Chassis en
interieur van
Taunus
gewijzigd
PUZZELEN met jan-willem van besouw
OPLOSSING PUZZEL
VAN VORIGE WEEK
6\
fl
ra
fi
PRIJSWINNAARS
ZO INSTUREN
STRAAT
WOONPLAATS
o mum a
w'
l
m
m
m
m
w
w
kl
BRIDGEN met h.w. filarski
Demi
zijn
Dusni
DE STEM ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1(J
Met de introductie van de
Citroen GS Birotor (rotatie
motor) heeft Citroen de aanzet
gegeven voor een nieuwe ont
wikkeling in de automobiel-
produktie.
De GS Birotor is de eerste
Franse wagen die in serie-
produktie gemaakt wordt met
rotatiemotor, een trillingsvrije,
geruisloze en uit weinig mo
toronderdelen bestaande
krachtbron, die bovendien ver
vooruit loopt op de eisen ten
aanzien van de luchtveront
reiniging.
De GS Birotor is een 4-deurs
sedan met vborwielaandrijving
en hydropneumatische vering
met eeh constante rijhoogte,
schijfremmen rondom, rembe-
krachtiging en dubbel remcir-
cuit.
De Comotor rotatiemotor
heeft een dubbele rotor, een
inhoud van 1990 cc en ontwik
kelt 107 din-pk bij 6500 omw—
min. Voor de versnellingsbak
is een hydraulische koppelom
vormer geplaatst (geen koppe
lingspedaal). Motor en versnel
lingsbak zijn dwars gemon
teerd.
De prestaties van de Birotor
komen overeen met die van de
DS 23. Remvermogen, rij- en
stuurkwaliteiten zijn ruim
schoots berekend voor de top
van 175 km-uur. Bijzonder op
vallend is de geruisloosheid
van de rotor. Nieuw is dat de
wagen genoegen neemt met
gewone benzine en dat olie-
verversen niet meer nodig is;
het is voldoende van tijd tot
tijd olie bij te vullen.
De produktie van de Birotor
vindt plaats in de Comotor-
fabriek in het Saargebied en
geschiedt voorlopig in kleine
aantallen. In de eerste helft
van volgend jaar zal de wagen
eerst in Frankrijk en daarna
ook in ons land leverbaar zijn.
Over de prijs is momenteel
nog niets bekend.
CITROëN GS BIROTO
In 7 produktiejaren heeft
Mazda meer dan een half mil
joen rotatiemotoren gemaakt.
De produktie is nu opgevoerd
tot 20.000 eenheden per maand
en zal binnenkort, wanneer
een nieuwe fabriek in gebruik
is genomen, stijgen tot 40.000.
De Opel Rekord Caravan
is thans ook leverbaar met de
2,1 liter dieselmotor. Van de
Rekord diesel personenwagen
zijn inmiddels meer dan 20.000
eenheden geleverd.
De experimentele coupé
Bitter Diplomat die Opel vier
jaar geleden in Frankfort
toonde wordt thans in se-
rie(tje) gemaakt door een
Duitse carrosseriebouwer. Als
krachtbron heeft de Bitter
Diplomat CD de V-8 Diplomat
motor die bij slechts 4700 t.m.
een vermogen van 230 din pk
levert en goed is voor een
top van 220 km-uur. De wagen
kost in Duitsland ongeveer
50.000 mark.
Als aanvulling op het
Manta-programma heeft Opel
de Manta GT/E met injectie
motor geïntroduceerd. De top
snelheid ligt bij 185 km-uur,
een prestatie die overeenkomt
met die van. de onlangs uit
produktie genomen Opel GT.
Voor de 1974-modellen heeft
Opel een aantal verbeteringen
en wijzigingen aangebracht
met name op de Ascona, Man
ta, Rekord, Commodore en
Admiral/Diplomat.
De Ascona kreeg een nieuw
radiateurscherm van zwarte
kunststof en de sierlijsten
rond voor- en achterruit wer
den, evenals op de Manta,
verbreed. Het uitzicht naar
achter werd verbeterd en aan
weerszijden van het instru
mentenpaneel werden ventila-
tie-sleuven aangebracht. Alle
modellen, de SR uitgezonderd,
kregen een luxe stuurwiel en
het instrumentenpaneel is nu
met hout bekleed. De bedie
ningsknop voor de ruitewissers
is thans opgenomen in de hen
del voor de richtingaanwijzers.
De stoelen van Ascona en
Manta werden verbeterd.
Het interieur van de Re
kord en Commodore werd ver
anderd en in de Commodore
GS is thans de zwaardere 2800
CC HC-motor van 142 din pk
gemonteerd, terwijl de Diplo
mat en Admiral nu standaard
worden geleverd met een
voorruit van gelaagd glas.
BMW, de autofabriek die
zoveel snelheid in zijn wagens
stopt, introduceert op de auto
salon van Frankfort de nieuwe
525.' De wagen heeft een 2,5
liter zescilinder motor met een
vermogen van 145 pk bij 5800
omw.-min, goed voor een top
snelheid van 193 km-uur, ter
wijl in 10,1 sec. van 0-100 km
geaccelereerd kan worden. De
525 komt in het BMW-pro
gramma naast de 520.
Tegelijkertijd heeft de fa
briek wijzigingen aangebracht
aan de 1602—2002 Til, de
BMW Turbo, de 2500 en 3,0 SI,
de 3,3 L en de 3.0 CS en 3.0
CSI.
Tevens zijn prijsverhogingen
aangekondigd die uiteenlopen
van 3,35 pet. tot 5,56 pet.
Op de autotentoonstelling te
Frankfort heeft General Mo
tors een experimentele Che
vrolet Corvette geïntrodu
ceerd, die wordt aangedreven
door een zg. 2-rotor, een draai-
zuiger motor.
Deze motor is dwars en
midscheeps geplaatst en hoe
wel het hier om een experi
menteel model gaat, heeft GM
toch besloten volgend jaar
een beperkt aantal Vega's met
de draaizuigermotor te produ
ceren. De Corvette 2-rotor
weegt 1180 kg en heeft een
inhoud van 4,4 liter. De aan
drijving geschiedt via een
drietraps automatische trans
missie op de achterwielen.
In Frankfort heeft Ford
de nieuwe generatie Taunus-
modellen geïntroduceerd met
een geheel gewijzigd chassis
en een vernieuwd interieur.
Aan de buitenkant zijn de wa
gens weinig veranderd. Alle
Taunus modellen hebben nu
vierkante koplampen en een
grille met zilverkleurige rand.
Het dashboard werd nieuw
ontworpen met grote ronde
instrumenten en een ruim
kastje. Alle controlelampen
en schakelaars kregen symbo
len, de luchtverversing is ver
nieuwd en aan de sjuurkolom
zijn twee schakelaars voor
koplampen resp. ruitewissers
aangebracht. De wegligging
werd verbeterd door andere
schokbrekers en stabilisator
stangen aan te brengen, terwijl
ook aan de geluiddemping
aandacht werd besteed.
Voor het modeljaar 1974
zijn er vier varianten: de „ge
wone" Taunus, de L, de XL en
de GXL, hetgeen inhoudt dat
de GT-versie niet meer wordt
gevoerd.
HORIZONTAAL:
1. zolderkamertje
8. onecht kind
15. tekst met melodie
16. elk
17. getroffen
19. voegwoord
21. meisjesnaam
22. voorzetsel
23. lidwoord
24. verdriet
25. groente
27. monster
28. omroepvereniging
31. ex tempore
32. hemellichaam
33. mensenrover
37. verlegenheid
38. voedsel
39. schuifbak
40. plaats in Brabant
43. Engels bier
45. droog
46. vreemde munt
48. smart
50. gele kleurstof
51. lekkernij
52. betrekking
53. grafvaas
54. collectieve arbeidsover
eenkomst.
55. schoon
57. land in Azië
60. evenredigheid
62. middag
65. onheilsgodin
66. jong schaap
67. niet geneigd te werken
68. Engels telwoord
69. Frans lidwoord
70. Engelse ontkenning
72. insekt
75. verhoging van de lonen
van overheidswege.
77. schildknaap
79. bijwoord
80. niet even
81. schade
83. snelle loop
85. rijglijf
86. meisjesnaam
87. en andere
88. ongeveer
90. dit is
91. ontkenning
93. maand
94. koraaleiland
97. gewicht
98. toestaan.
VERTICAAL:
2. reeds
3. nooit
4. selenium
5. bloedvat
6. projectieplaatje
7. op een keer
8. Griekse letter
9. vlaktemaat
10. drietal
11. rivier in Brabant
12. leuk
13. godsdienst
14. toneelspel met spreekkoren
voor niet-beroepsspelers
18. verwerken
20. harde vrucht
23. Europeaan
26. bijbelse figuur
29. lofdicht
30. Belgische badplaats
33. Europees soldaat in Indo
nesië
43. boonvormige klier
35. plaats
36. deel van een trein
41. appel
42. par exemple
44. eerste kwartier
45. lidwoord
46. onder andere
47. gissen
49. niet dik
52. bekeuring
55. zwarte radijs
56. id est
58. rijksmerk
59. flink
60. plaats in Italië
61. verlichting
63. onderofficier
64. telwoord
69. ongebonden
71. gewicht
73. Perzië
74. vreemde munt
76. strafwerktuig
77. verhoogde stoep op een
station
78. niet kwaad
82. ademhalingsorgaan
83. venster
84. omroepvereniging
85. onbegroeid
87. en meer anderen
89. onheilsgodin
91. nikkel
92. en omstreken
95. voorzetsel
96. Frans lidwoord.
'6
'r
P,
H
U
V
X>
e
e
e
•1
A
T\
m
s
O
k
A
e
M
e
N
r
L
T
/t,
E
e
N
'SJ
'5
"F
e
E
J>
n
!r
□nnnaanE
e
inn
F-i
n
f2
B
t',
if
ir
rg
\e
JU
l™
A
"V
fie
\l
'e
K
fl
n
"H
T
L
H
A
ër
M
w
O
c
VoA
ëS 1
6
0
L\
S
r
P
s n
m
e
A
C
J>\£\
1
W
•T
i f sr
T
f
n'f e Or t
V
K
n £9s 9i
n
(L.
te•••-re
E
A
e
t
!»j
t
'Alfl
r £96
e
t
e
0
0
n
1e PRIJS
C. FREY
Kerkstraat 2
HENGSTDIJK (Zld.)
2e PRIJS
A.DEKKER
Kerkring 24
WILLEMSTAD
REDACTIE
DE STEM
reioerstraat ie
BREDA
NAAM
inzenden voor dinsdagmiddag
12.00 uur.
Zet op de enveloppe In de
Unker-bovenhoek. "Weekend-
ouzzel".
DAMMEN met jan edink
De internationale grootmees
ter Baba Sy uit Senegal heeft
in het zevende KSH-damtoer-
nooi bewezen dat hij weer op
de goede weg is om tot de ge
renommeerde topspelers gere
kend te worden. Mede door
zijn minder goede gezondheid
was zijn spel in de laatste ja
ren wat achteruit gegaan en
een nederlaag tegen Andrei-
ko, Sijbrands of Wiersma be
hoorde tot de gewone uitsla
gen. In dit toernooi echter
hadden zowel Andreiko als
Wiersma geen schijn van kans
op de overwinning en al ko
men er nog geen winstpartijen
aan de lopende band zoals
bijvoorbeeld in het wereld
kampioenschap 1960, toch gaat
het weer de goede kant op
met Baba Sy met als resultaat
in dit toernooi 3 gewonnen,
8 remises en geen enkele ver-
liespartij wat hem met An
dreas Kpyken de derde plaats
opleverde.
I In deze rubriek zien wij hoe
hij de Amerikaanse kampioen
Barrow tot opgeven dwong.
Wit: Barrow; Zwart: Sy.
1. 34—30, 18—22; 2. 30—25,
12—18; 3. 40—34, 7—12; 4.
31—27, 22x31; 5. 36x27, 19—23;
Probeert de ontwikkeling van
wits lange-vleugel te vertra
gen. 6. 41—36, 17—21; 7. 33—28,
11—17; 8. 28x19, 14x23; 9.
25x14, 10x19; 10. 39—33, 21—26;
11. 44—39, Beter is hier 33—28,
belemmert 510 en geeft ge
legenheid via de ruil 37—31
schijf 46 in te zetten. 11
5-^10; 12. 45—40, 10—14; 13.
35—30, 14—20; 14. 30—24,
20x29; 15. 33x24, 19x30; 16.
34x25; 13—19; 17. 39—33,
17—21; 18. 33—28, 8—13; 19.
4034. Terwijl de gelegenheid
zich nu voordoet na de ruil
3731 schijf 46 in de strijd te
mengen, verzuimt wit deze
mogelijkheid.'1928;
20. 38—33, 9—14; 21. 43—38,
4—9; 22. 50—45, 1—7; 23.
49—44, 14—20; 24. 25x14, 9x20;
25.34—30,
de Ghestem-doorstoot 28—22
wegens 1924!
25. 19—24; 26. 30x19
23x14; 27. 33—29, 7—11; 2|'
38—33, 14—19; 29. 44—3a'
20—24; 30. 29x20, 15x24; Wife
korte-vle'ugel aanval is volle,
dig af geslagen. 31. 42-3!
18—23; 32. 47—42, 12-17; 3j'
45—40, 8—12; 34. 40—35, 3-i
35. 48—43?
Bi H B a
m m m f]
H I R 8 B
m is n
m s q i i
is o o n
B D 'O 8
55 Q 3 BI
Wit heeft reeds blijk gegeven
ondernemend te durven spe
len, doch nu mist hij de boot.
In plaats van het twijfelach
tige 3430, (zwart mag nu
niet (2025) want dan volgt
2722 en 4440 enz.) zou
27—22 (18x27) 37—31 (26x37)
42x22 zeer interessant spel
geven. In deze stand mag niet
Een wanhoopszet in een po-
sitioneel verloren stand, ook I
de ruil 2822 helpt niet meer.
3512—18; 36. 46-41, De
damcombinatie door 35—39.
3329 en 2822 verliest. 3f,
24—30; 37. 35x24, 19x30;
38. 28x19, 13x24; 39. 33-2!.
17—22; 40. 28x17, 11x31; 41.
36x27, 18—23! 42. 38-33,
23—29; 43. 43—38, 30-35; 44.
27—22, 35—40; 45. 38-34,
40—44; 46. 34x23, 44—49; en
na enkele zetten gaf wit op.
SCHAKEN met constant orbaan
Het Interzonale toernooi te
Petropolis heeft weer eens la
ten zien, dat de leeftijd van de
deelnemers van grote invloed
is voor hun resultaat. Schaken
is niet slechts een geestelijke
maar ook een lichamelijke
krachtsport en in een lang
toernooi gaat de vermoeidheid
voor de oudere veel zwaarder
wegen dan voor de jongere.
Met het klimmen der jaren
neemt ook de ambitie om we
reldkampioen te worden mees
tal af. Deze factoren zullen
wel een rol hebben gespeeld
bij de verrichtingen van
Smyslow, Keres en Reshevsky.
Laatstgenoemde, eertijds
„kampioen van het westelijk
halfrond" werd te Petropolis
elfde. Keres, in zijn jonge ja
ren de „officieuse" wereld
kampioen en tientallen jaren
op het hoogste plan werkzaam,
moest genoegen nemen met
de gedeelde twaalfde plaats.
De vijfde plaats van Smyslow
is als zodanig natuurlijk een
mooi resultaat maar niet voor
een ex-wereldkampioen, die
vele jaren dit soort wedstrij
den beheerste. Al lukt het
deze oude leeuwen dus niet
meer om aan de top te komen
in een zware wedstrijd, waar
in voor iedereen veel op het
spel staat, toch kunnen zij
nog geducht bijten. Dat onder
vond o.a. de Tsjechoslowaak
Hort, een van de jongere kan
didaten voor een van de eerste
drie plaatsen.
Wit: V. Smyslow
Zwart: V. Hort.
Siciliaanse verdediging.
1. e2e4, c7—l'D
2. Pgl—f3, e7e6
3. d2d4, c5xd4
4. Pf3xd4, Pg8—f6
5. Pblc3, d7d6
6. Lfle2, Lf8—e7
7. 0—0, a7a6
8. f2—f4, 0—0
9. Lel—e3, Dd8—c7
10. a2a4, b7—b6
11. Le2—f3, Lc8—b7
12. Ddl—el, Pb8d7
13. Le3—f2, Ta8—c8
14. g2g4, Pd7c5
15. g4g5, Pf6d7
16. Tal—dl, Pd7b8 (Er
dreigde b4, hetgeen zonder
wits laatste zet geen effect
zou hebben wegens Pd3!)
17. Lf2—e3, Pb8c6
18. Del—g3, Tf8e8
19. Lf3—g2, Le7—f8
20. Tfl—f2, Dc7d7 (Dreigt
Pxd4, Lxd4, Pxa4).
21. Pd4—f3, Pc6b4
22. Pf3e5Dd7—c7
23. Pe5—g4, Pcö—d7
24. Le3d4, e6e5 (Nu was
de dreiging Ph6+
25. f4xe5, Pd7xe5
26. Tdl—fl, Te8e7?
(In moeilijke stelling een fout
waardoor Smyslow met eet
fraaie combinatie op slag
wint).
1
i.
Jl
9
ii
A
i
8
IS
15
g
B
p
i
B
27. Ld4xe51, d6xe5
28. Pg4—f6+l, Kg8—h8 (Of
gxf6, gxf6+, Kh8, fxe7 era,)
29. Pf6xh7! (De pointe van het
geheel. Op Kxh7 beslist
en nu fxg6, Txf8 met mataan-
val of Kg8, gxf7+ enz.)
29Te7—e6
30. Tf2xf7, Lf8—c5+ (Even
min redding geeft Dc5+,
Khl, Kxh7, Dh3+ en Dxe6.)
31. Kgl—hl, Te6e7
32. Tf7—f8+ (Om op Kxhi
te vervolgen met Dh3+, Kg9
Df5 Kh5, Lf3 Kh4, W
mat).
Zwart geeft het op.
BIJGELOOF
Een wel zéér banale situa
tie vindt u in dit diagram af
gebeeld. NZ spelen Sansatout,
zuid is aan slag, de ruiten-
kleur is' nog nimmer aange
speeld en NZ moeten alle sla
gen maken. Welke is de beste
kans dat dit zal slagen??
Een haast kinderlijk bijgeloof
deed en doet verscheidene
bridgespelers de theorie ver
kondigen „dat de vrouw
meestal achter de boer zit". In
ons diagram dus: de kans dat
west de ruitenvrouw heeft is
groter dan dat oost die kaart
zou hebben.
Natuurlijk is dat onzin: zo
lang er geen gegevens be
schikbaar zijn over de kaart-
verdeling, is de kans dat oost
de ruitenvrouw heeft, precies
even groot als dat west die
kaart bezit. Het bijgeloof is
niettemin wel verklaarbaar: in
de tijden dat robberbridge nog
populair was, kwam het door
het slecht schudden der als
slagen opgeraapte kaarten wel
eens wat vaker voor dat een
vrouw óp een boer was bij-
gespeeld en dat deze „com
binatie" Vrouw-Boer niet
werd verbroken. Bij het ge
ven, waarbij het pakket kaar
ten omgedraaid wordt, krijgt
dus één der spelers eerst de
Boer en de volgende de
Vrouw. Vandaar!
In wedstrijdbrldge is van het
samenklitten van de V-B
combinatie natuurlijk nooit
sprake, laat staan wanneer de
kaarten gedeeld zijn op basis
van gegevens verstrekt door
een computer een metho
de, die tegenwoordig bij de
grote toernooien nogal eens
wordt toegepast. Dat compu
ters niet bijgelovig zijn, zult
u wel willen aannemen!
De kans op het vinden van
ruitenvrouw bij oost of west,
is dus a priori volkomen ge
lijk. Niettemin moet in de dia-
gramstani -de zuidspeler rui
ten twee naar de heer spelen,
dan ruiten van tafel (noord)
na en snijden met de boer.
Waarom? Omdat nu- ook de
vrouw-vierde bij oost kan
worden geëlimineerd. Zou
west vier ruitens met de
vrouw hebben, dan helpt
toch geen vader of moeder
aan: NZ zullen een slag b
ruiten gaan verliezen.
Er zijn natuurlijk faktoren die
de aanbevolen speelwijze kun
nen beïnvloeden en zelfs ver
anderen. Stel, dat de Zuidspc
Ier tijdens het biedverloop de
Westspeler Sansatout heeft
horen bieden: de kans dat
West de ruitenvrouw heeft
lijkt nu groot genoeg o™
éérst ruitenaas uit Zuid te
spelen en dan de ruitenboer
na, snijdend over West.
Ook kunnen sterke spelers de
kaartverdeling der tegenstan
ders hebben „uitgeteld", ba
ten wij eens aannemen, dat de
spelleider wéét, dat de v/est-
speler de strijd begon met 5
schoppens, 4 hartens en ver'
moedelijk twee klaveren (o°s'
bood klaveren). West kan dan
twee ruitens hebben en oost
moet er drie bezitten: de snit
zal dan over oost moeten wor
den gemaakt: een kans van
3 2 dat die speelwijze succes
oplevert. Beschikt men mel
over voldoende gegevens
b.v. in het begin van een sPe
dan is de speelwijze run®
twee naar de heer en dan rui'
ten na om te snijden o*6'.
oost. De enige juiste,
is in zulke situaties
slechte raadgeefster.
Zaterdag 22 sep
n:
M
ER
TE
AMSTERDAM
toch wel tegenvai
na zo'n moeilijke
pakken, dan mag
de laatste tijd stee
eerlijk in de ogen
Voor Barry Hulsho:
wel een vrijwel ze
dat er zondagmidda
Olympisch stadion be.
sensationele zaken te
staan. Hulshoff: „De
tatie met Feyenoord
ons altijd moeilijk td
ken geweest. Natuii
zijn uitschieters gewe
enoord heeft weieens
lijlk pak voor de broej
maar vergeet ook niei
enkele seizoenen gelei
diezelfde Rotterdamse
Amsterdam voor schui
gezet. Zolang het Ne
voetbal bestaat, is er r
te voren iets zinnigs
geweest over de strij
de twee Nederlandse
giganten. Ook nu hel
gewoon allebei de pu:
nodig. En omdat er nuj
het een en ander val;
merken op het spel
en ook Feyenoord nogl
reet in een constanf
verkeert, moeten we
z'n allen afwachten,
leen voor het Nederla:
bal te hopen dat het ei
wedstrijd wordt; dat
eens een stuk propaga:
onze sport wordt gele'
hebben we nodig. W:
geet niet; wij zijn pro:
Iers en wij bestaan
de gratie van het publi|
22 spelers zullen er
van uit moeten gaan,
zondagmiddag een sti
beidsgelegenheid voo
groot aantal voetballers
pierland veilig moeten
Een ander geluid komt
mond van Johan Nees!
keiharde middenvel
op dit moment de aam
man lijkt te worden oj
door de moeilijke
heen te helpen. Ne&
zowel in verdedigend
vallend opzicht de si
worden, waarop Ajax
eessen-reeks van het v
hoopt voort te zette:
Nees" beseft goed dat
Olympische Kuip bi
veel zal afhangen va
vorm. Daarom zegt hi
luut; „Ik zal laten zien
er ben. Dat ik maar
respect heb voor de
uit Rotterdam. We zul
woon de zaken anders
aanpakken als in het vi
Toen konden we dikwi
uitgebalanceerd spel de
standers uit hun ritme
hadden we gewoon als
ploeg de kwaliteiten
alle rust de momenten!
kiezen, waarop wij eeij
tot doelpunten wensten
men. En als het eenmaa
was, heerste er in het
elftal zoveel rust, weri
zoveel zelfvertrouwen gi
dat we de tegenstoten 1
tegenstanders zonder al
ehaotisohe zaken konde
regelen. En laten we
zijn: die rust is nu plo
weg. Tegen NEC, FC 1|
ën zelfs tegen NAC
daarvan een bewijs gel
Maar uit die wedstrijde]
ben we geleerd. We
meer karakter moeten
En als we eenmaal'zove
en het lijkt me juist d;
ploeg als Feyenoord onzi
le ploeg weer tot een de:
speelplan kan aanspore
zal het echt niet meer z
duren of Ajax is op 11
veau terug van enkele
den geleden".
Bij Ruud Krol, de ml
over enige tijd samen m
han Cruyff in het Euf
elftal gaat opereren, is
bespeuren van angst vc
gekookt, t
gemarine
Onze mossele
dat onder voortdij
het Rijksinstituut
