De nieuwste kranten-concurrent heet Ceefax
wonder
Uit
Voor de prijs van twee mud tarwe en 10 flessen koolzaad-olie kocht landbouwer Andries de Vos 33 jaar geleden een A-Ford
uit 1929. Het pruttelende gevaarte werd door de Zeeuwse bietenbouwer eigenhandig omgebouwd tot landbouwtrekker en deed
fotograaf Ary Groeneveld zochten hem op.
Pronkwagen
Trekkracht
Twee mud tarwe
Slingeren
P;;
Regenjas
Wd
wijnen
ft!
- - - -
Nieuwe tekst
Trillingen
Hoe duur
door
corn, verhoeven
DE STEM ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1973
z'n werk al die jaren zö voortreffelijk, dat Andries nog altijd niks van zo'n moderne tractor wil wetenLambiek Knepflé en
DE A-FORD VAN ANDRIES
IS EEN RESTE TREKKER
Voor de bewoners van Ooltgensplaat, het meest oostelijk gelegen dorp op Goe-
ree- Overflakkee, vormt Andries de Vos met zijn tot tractor omgebouwde A-Ford
uit 1929 geen bezienswaardigheid meer. want deze landbouwer stuurt al zo'n 33
jaar lang zijn pruttelende Ford door het bietenland, dikwijls twee volbeladen aan
hangers meezeulend.
De Vos bekent inmiddels liefhebber geworden te zijn van dit beroemde type
Ford en ziet daarom geen enkele aanleiding zijn 25-pk-trekker te verwisselen voor
een ultramoderne tractor. Geen wonder Dok, want zolang de Ford het nog goed
doet, is daar geen enkele aanleiding toe. De "zit" in deze omgebouwde luxe-wagen
Is nog altijd comfortabeler dan het harde zadel van een stotende tractor.
Andries de Vos kan boven
dien nog twee A-Fords tot zijn
eigendom rekenen. Daar is bij
voorbeeld de tot pick-up om
gebouwde rode 1928-er en dan
het zeer fraai gerestaureerde
groene exemplaar uit 1930.
„Die rode gebruik ik zo'n beet
je als mijn fiets, gewoon om
boodschappen te doen en klei
ne vrachtjes te vervoeren. De
andere oldtimer is voor deftig.
Het is eigenlijk mijn pronkwa
gen. Mijn vrouw en ik rijden
er 's zondags toerritjes mee of
gaan op familiebezoek. Ik rijd er
ook dikwijls bruidspaartjes mee
naar het stadhuis", zegt An
dries. Mevrouw de Vos is zeker
net zo gek op de Fordjes: „Ik
zit hardstikke fijn in die wagen.
Hoog en goed rechtop, prima
voor mijn rug, waar ik nogal
eens last van heb."
De „landbouwtrekker" van
Andries de Vos is een beziens
waardigheid op zich. Duizen
den voorbijgangers op het vlak
ke eiland moeten zich er al
aan vergaapt hebben. Het ach
terstuk van de earosserie is
verdwenen.
De achterbank heeft plaatsge
maakt voor een platte laadbak,
waarop in de oorlogsjaren een
antracietgasgenerator zijn
plaats had. De achterwielen
zijn verdubbeld en een meter
naar voren geplaatst. Ze wor
den aangedreven via twee ket
tingen vanaf de achteras, die
wel op zijn plaats bleef. „Die
twee kettingen doen het 'm",
legt Andries de Vos uit, „daar-
TEKST:
LAMBIEK KNEPFLé
FOTO:
ARY GROENEVELD
door ontstaat de grote vertra
ging, die de wagen de trek
kracht van een echte tractor
geeft. Normaal zou hij 80-90
kilometer kunnen rijden, door
deze ingreep gaat hij niet snel
ler dan 25 kilometer per uur."
Op de radiateur is het gebrui
kelijke 16-kilometer bordje be
vestigd. De auto hoeft dus ook
geen kentekennummer te voe
ren. Een extra-drijfas maakt de
oude Ford bovendien nog ge
schikt om dorsmachines aan te
drijven, van welk snufje nog
geregeld
wordt.
gebruik gemaakt
„Ik heb deze trekker in 1940
gekocht voor de prijs van twee
mud tarwe en 10 flessen kool
zaad-olie. De motor was niet
best meer en drie jaar later
slaagde ik erin een gebruikte
motor voor dit type op de
kop te tikken uit een oude
brandweerwagen. Ik hem hem
op een karretje hierheen ge
sleept en erin gemonteerd. Se
dertdien is hij nooit meer uit
elkaar geweest."
De fraaie „bruidswagen" van
Andries de Vos werd later
aangeschaft. Deze Ford her
bergt een in 1965 gereviseerde
krachtbron. „Daarover hoef ik
me dus de eerste twintig jaar
geen zorgen te maken, want
hij gaat heus wel een paar
keer de klok rond voor er weer
iets ingrijpend aan moet ge
beuren. Ze hebben me er on
langs tienduizend gulden voor
geboden. Maar verkopen? Ho
maar. Als je liefhebber bent,
dan is zo'n wagen onbetaal
baar."
Er is wel enige handigheid om
de Ford van Andries de Vos
aan de praat te krijgen. Toch
staat hij zich niet dagelijks in
0 De Vos in zijn 'bruidswagen'
het zweet te slingeren voor
de motorkap, zoals men ge
makkelijk geneigd is te veron
derstellen. „Je start de wagens
gewoon electrisch. Alleen dit
handeltje onder het stuur moet
even op na-ontsteking worden
gezet. Als du motor eenmaal
goed loopt en je gaat rijden.
wordt het handeltje langzaam
verschoven naar volle vooront
steking. Da's alles."
Met het bijgaande verhaaltje gooien wij als krant onze
eigen glazen, want het gaat over onze nieuwste concurrent:
de Ceefax, een wonderdoosje voor bij de tv. Deze uitvin
ding, die momenteel door de BBC beproefd wordt, is in feite
een soort mini-krantje, dat zonder veel kosten heel wat
informatie op Uw scherm brengt. Theo Weening vertelt
hoe het werkt en wat de mogelijkheden zijn.
Wonder roos je bij t.v
Tot dusver was U voor de beurskoersen, de uit
gaansagenda, het weer-overzicht, de sportuitslagen
an nog veel meer handige informatie in hoofdzaak
aangewezen op de krant.
Radio en televisie geven een deel van die informatie
°ok wel, maar op tijdstippen, die de pragrammamakers
believen. Als U op een avond t.v. zit te kijken en de
(mijns inziens vaak zeer logische) gedachte voelt op
tomen: laten we naar de tweede avondvoorstelling van
de bioscoop gaan, dan hebt U de krant nodig om te
zien welke films er draaien.
"tok zjj een klein wonderdoosje met elf drukknoppen hebt U
straks de krant niet meer nodig. Tenminste: als wy ook het
'Rforniatie-systeem krygen, waar de BBC in Londen op het
°genblik proeven mee neemt: Ceefax.
Ti». 11. -S-— - iï|u -- -- 3
hu ÏSï -**MitMiers
rnmm mw
teas Sfi
unk NBf
m» tiHi MAK
T «I - (NRftT
•BIB» "«BBBArf ÏÏH
- iKMïïi^ri mri* -i
U constateert, dat er niets
voor U bij is.
Misschien is er iets in de an
dere bioscopen? Goed, U drukt
de toetsen 1 en 4 in en krijgt
de agenda van de andere thea
ters.
Daar is een film bij, die U
wilt zien. U belt de bioscoop -
(makkelijk, dat het telefoon
nummer op de agenda is ver
meld!) en U bestelt kaarten
voor de voorstelling van half
tien.
pp
1=1 l"7
Laten we aannemen, dat U
n van de mensen bent, die
an de BBC zo'n „wonder-doos-
I ^ebt gekregen. Het staat
ast Uw tv en is er door mid-
l ,Van een snoertje mee ver
bonden.
Op het doosje ziet U tien
toetsen met de cijfers 1, 2, 3.
4, 5, 6, 7, 8, 9 en O.
Als U het normale BBC-pro-
gramma op Uw tv ontvangt -
drukt U toets 1 in. Wat ge
beurt er? Beeld en geluid van
het gewone programma ver
dwijnen en in de plaats daar
van komt op de scherm een
tekst:
_t
===dÊËTï;,< h
CEEFAX-INFORMATIE 8 SEPTEMBER 1973
1. Overzicht informatie-bulletins' 1 t.m. 16
2. Overzicht informatie-bulletins 17 t.m. 32.
3. Weeroverzicht.
4. Weersverwachting voor het noorden en oosten.
5. Weersverwachting voor het westen en zuiden.
6. Verkeersinformatie binnenland.
7. Verkeersinformatie buitenland.
8. Belangrijkste nieuws binnenland.
9. Belangrijkste nieuws buitenland.
10. Uitgaansagenda toneel en cabaret.
11. Uitgaansagenda muziek.
12. Tentoonstellingsagenda.
13. Bioscoopagenda A t.m. L.
14. Bioscoopagenda M t.m. Z.
15. Uitslagen paardekoersen Duindigt.
16. Uitslagen paardekoersen Sappemeer.
Het kleine apparaatje, op de foto rechts in de hoek, kan wonderen verrichten. Eén druk op
'n knop en de kijker kan van alles te weten komen: het laatste nieuws, de bioscoop-agenda
het weerbericht, de beurskoersen, nieuws over verkeersopstoppingen, enzovoort
Op de volgende zestien kaart
jes staan sportuitslagen, beurs
koersen, tips voor het week
einde enz.
Maar U was van plan om
naar de bioscoop te gaan. De
bioscoop-agenda staat op de
bulletins 13 en 14. U drukt nu
toets 1 en 3 van uw wonder
doosje in. De vorige tekst ver
dwijnt en daarvoor in de plaats
komt op uw tv-scherm een
nieuwe tekst:
CEEFAX-INFORMATIE 8 SEPTEMBER
Nr. 13 Bioscoop-agenda A t.m. L.
Alhambra (223597) Eenzame harten (18 j.) 19 en 21.15.
Alcatraz (446890) Family-life (14 j.) 20.00.
Bellevue (256980) Sound of Music (a.l.) 20.00.
City (225668) Chaplin-festival (a.l.) 19 en 21.30.
Dolores (334455) Gone with the wind (14 j.) 20.00.
Eden (243860) geen voorstelling.
Flora (267485) Funny Girl (14 j.) uitverkocht.
Harmonie (447889) Huisvrouwenrapport (18 j.) 19, 21,15.
Idee (534363) WW en de vrouwtjes (18 j.) 20.00.
Lumière (446688) Sissy (a.l.) uitverkocht.
Nog even kijken of U wel
of niet een regenjas moet mee
nemen: U drukt toets 4 of 5
in en krijgt het weerbericht.
Even zien of er verkeersopstop
pingen zijn: toets 6 en U weet
of er bepaalde routes gestremd
zijn.
U drukt ten slotte de brede
elfde toets van het wonderdoos-
ie in, waardoor de rest van de
familie het tv-programma weer
terug op het scherm krijgt, en
U vertrekt.
Als U vannacht om half één
terug keert in huis wilt U mis
schien weten wat het laatste
nieuws is. TJ zet de tv aan, -
drukt toets 8 of 9 van het won
derdoosje in en kunt de „kop
pen" van het nieuws lezen.
Tenminste zolang er ook
een normale tv-uitzending is.
Want dat is goddank voor
ons, krantenmensen één
van de beperkingen van hel
Ceefax-systeem: de informa
tiebulletins kunnen alleen wor
den opgeroepen zo lang er een
tv-programma (of een test
beeld) is.
Want hoe werkt nu Ceefax?
Tijdens de uitzending van n
tv-station gaan er elke seconde
miljoenen elektrische tril
lingen van de zender naar de
tv-ontvanger. Die trillingen zet
het ontvang-toestei om in
beeld en geluid.
Het grappige is nu, dat er in
die éne seconde met die mil
joenen, trillingen nog wat ruim
te is voor extra trillingen. Er
zitten hele kleine pauzetjes in
het tv-signaal.
Tijdens die pauzetjes (van
miljoensten van seconden)
zendt de BBC de tekst van de
informatiekaarten uit. Zodra U
thuis op een toets van het
wonderdoosje drukt wordt die
informatie door het doosje ver
zameld om daarna als een com
plete) tekst naar het scherm
van Uw ontvanger te worden
gestuurd.
Elke zender heeft net vol
doende ruimte om zo'n 32 in
formatie-bulletins bij zijn tv-
programma te verpakken
Zoals gezegd is het systeem
niet al te duur. Men heeft een
(vrij kleine) voorziening aan
zijn tv-ontvanger en een won
derdoosje nodig. Hoe duur de
zaak precies gaat worden weet
men nog niet. Ook bij de NOS,
™ar men de proeven van de
BBC aandachtig volgt, had
men daarvan nog geen indruk.
Een troost voor de kranten
1S' ^et Ceefax-systeem
wellicht de komst van de
„draadloze" krant, die bij I)
thuis uit een soort kopieer-ap-
paraat rolt, vertraagt.
De krant zal de eerste tien
tallen jaren nog het veruit
goedkoopste massamedium blij
ven. Al dan niet aangevuld of
beconcurreerd door het krantje
-bij-de-tv, Cee-fax.
rwee omschrijvingen van
het verschijnsel won
der zijn mij vooral b(j-
gebleven. De eerste, algemeen
gangbaar, zegt dat het wonder
een gebeurtenis is, waarvoor
elke natuurlijke verklaring
tekort schiet en die „dus" aan
een goddelijk ingrijpen in de
natuurlijke orde moet worden
toegeschreven. Het wonder
doorbreekt de natuurwetten.
De tweede omschrijving, af
komstig van Friedrich
Schleiermacher (17681834)
zegt dat „wonder" een reli
gieuze naam is voor „gebeur
tenis". Volgens de eerste defi
nitie gebeuren er nauwelijks
wonderen, want wat nu niet
verklaard kan worden, is later
misschien tamelijk vanzelf
sprekend. Wij spreken dan ook
dikwijls van een wonder in
afwachting van de natuurlijke
verklaring; wonder is iets wat
wij nog niet begrijpen. Vol
gens de tweede definitie kan
alles wat gebeurt een wonder
genoemd worden, althans
vanuit een bepaalde geestelijke
instelling. De eerste benadert
het verschijnsel vanuit kennis
van de natuurwetten, de
tweede vanuit de religieuze
houding van mensen die ge
tuigen zijn van wat er gebeurt.
J\ J och de ene, noch de an-
2 V dere definitie is heel
duidelijk.. Als we van
de natuurwetten of liever van
onze kennis daarvan uitgaan,
kunnen we ten opzichte van
bepaalde, verrassende gebeur
tenissen wel zeggen, dat ze
voorlopig onverklaarbaar zijn,
maar niet dat zij rechtstreeks
terug te voeren zijn op een
goddelijk ingrijpen, dat de na
tuurwetten voor een ogenblik
uitschakelt. Want door dat te
zeggen hechten wij een abso
lute waarde aan onze verkla
ringen en sluiten we de na
tuurlijke verklaarbaarheid uit
op grond van de overweging
dat wij het toevallig nog niet
kunnen verklaren. Wij gedra
gen ons alsof ons denken,
waarvan de natuurwetten een
product zijn, helemaal samen
valt met de gebeurtenissen,
als-of wij dus een soort van
goden zijn. We gaan er dan
vanuit dat in principe alles
vanzelfsprekend en voorspel
baar is. En wat we nauwkeu
rig kunnen voorspellen, noe
men we geen wonder.
O chleiermacher gaat er-
van uit, dat alleen voor
een bepaalde geestelij
ke gesteldheid, die hij „reli
gieus" noemt, gebeurtenissen
verrassend en niet vanzelf
sprekend, bij voorbaat al door
het denken verklaard zijn. Af
gezien van zo'n 'religieuze' in
stelling zouden die gebeurte
nissen volkomen aan de ver
wachting kunnen beantwoor
den Zoals de eerste omschrij
ving de vraat, oproept naar
wat een verklaring dan wel is,
zo moet bij de tweede uitge
legd worden, hoe een religi
euze kijk op gebeurtenissen
zich onderscheidt van elke
andere kijk daarop.
Mij dunkt dat wonder
minder pretentieus te
omschrijven is als dat
gene waarover wij ons ver
wonderen. Wij verwonderen
ons over dingen en gebeurte
nissen die anders blijken te
zijn dan wij dachten. Wanneer
wij dat denken als "natuur
wet" beschouwen, omdat im
mers daarin onze verwachtin
gen ten opzichte van gebeurte
nissen geformuleerd worden
natuurwetten voorspellen ge
beurtenissen komen we in
de richting van de eerste defi
nitie. Wanneer we er de na
druk op leggen, dat gebeurte
nissen niet bedacht worden,
dwars kunnen staan op onze
verzinsels en constructies en
dat vrijwel niets wat echt ge
beurt, precies volgens onze
voorstellingen verloopt, nader
en we de omschrijving van
Schleiermacher en zijn we
„religieus" in de zeer ruime
zin die hij aan dat woord geeft.
Het wonder als voorwerp van
verwondering is de mate
waarin de werkelijkheid ver
schilt ten opzichte van wat wij
denken, het verrassende aspect
van de werkelijkheid, onze af
gedwongen passiviteit en be
schouwelijkheid tegenover ets
dat we nooit hadden kunnen
construeren, en dat zijn bete
kenis juiss hieraan dankt. Een
wonder is iets waarbij wij
alleen maar toeschouwers
kunnen zijn zonder te willen
ingrijpen. Wij kunnen ze niet
bedenken. Wanneer we alles
zouden kunnen bedenken, zou
er .oit iets gebeuren.
