SCHRIJVER YUKIO MISHIMA SEPPUKU"? Japans boek voorspelt nieuw ATLANTIS Internationalisering grote Japanse ondernemingen verwacht binnenland buitenland Onderhoud Verdr Training Aanhanger Enige uitweg Overeenkomst Gedraaid Spanning Verborgen '200 miljoen Na Engeland, Arbeidsmarkt F*- (Van onze correspondent) TOKIO Op een zonnige 25 november 1970 maakte de 45-jarige internationaal bekende schrijver Yukio Mishima een eind aan zijn leven. De als kandidaat voor de Nobelprijs voor letterkunde be schouwde Japanse auteur deed dat op de manier, die in zijn land seppuku genoemd wordt, maar die in westerse streken bekend staat als harakiri De zelfmoord was in feite da verwezenlijking van de seppu- kuscène uit de film- die in 1966 naar Mishima's korte ver haal „Yukoku" (vaderlands liefde) gemaakt werd. In dat verhaal beschreef de auteur, die zelf de film regisseerde, de rituele zelfmoord van een ion- ge officier van het keizerlijke Jaoanse leger na de mislukte staatsgreep van 26 februari 1936. Voordat de schrijver tot zijn schokkende zelfvernieti ging overging, leverde hij bij ziin uitgever de laatste hoofd stukken in van zijn werk ..De zee van vruchtbaarheid". Nadat hij met ontbloot boven lijf op de grond neergeknield was. sneed Mishima zijn buik open met een dolk. In overeen stemming met het hara-kiri-ri- tueel gaf Morita, een 25-jarige aanhanger, die als assistent fungeerde, de stervende schrij ver de genadeslag, waarna hij hem moest onthoofden. Moiita had daar vier slagen met een hakmes voor nodig. De jonge assistent beroofde daarna zich zelf van het leven door even eens hara-kiri te plegen. Een van de drie andere assistenten Bi dit bloedbad scheidde ver volgens Morita's hoofd van ziin lichaam. Deze en nog twee als assistenten fungeren de volgelingen van Mishima Saven zich dan over aan de Dolitia. De verschrikkelijke gebeurte nis vond plaats in het hoofd kwartier van het leger, dat in «pan wordt aangeduid als zeUverdedigingsstrijdmacht te 'and. Mishima en zijn metge zellen hadden een onderhoud aangevraagd met generaal Mashita. Toen zij in zijn kan toor toegelaten waren, namen zij hem gevangen. Zij maakten oekend, dat de generaal als fizelaar beschouwd moest "orden, wiens leven in gevaar z°u zijn als het hele personeel "?u het hoofdkwartier zich niet verzamelde om een toe- ooraak van Mishima aan te ho ren. "adat de ongeveer 1200 perso neelsleden aangetreden waren, verscheen Mishima op het bal kon van de generaalskamer. u'i hield een redevoering om ®eze mensen aan te sporen de «Danse grondwet te verande- 'eu. tenminste wat de daarin aaande bepalingen tot het te- ingaan van herbewapening "ctrof. in theorie, zb riep de «teur de menigte toe. was «arom ook het nieuwe leger «grondwettig. De toespraak "?alde natuurlijk niets uit. al ®ng Mishima nog zo fel te 'Oer tegen artikel IX van de grondwet, waarbij het in stand ™uden van strijdkrachten te 'and. ter zee en in de lucht en "et beginnen van een oorlog verboden werden. De Japan ss namen dit artikel in de grondwet op, omdat zij door "e bittere ervaringen in de 'weede wereldoorlog in meer- "orheid pacifisten geworden waren. as: ®pt vredesverdrag tuss, Ie geallieerde mogendheden en Japan werd in 1951 in San Francisco door vertegenwoor digers van 49 landen getekend. In 1952 sloten de Verenigde Staten en Japan een verdedi gingsverdrag. Dit bevatte ver schillende clausules, die Ame rika verplichtten Japan tegen een aanval te verdedigen en militaire bases in stand te hou den. Nadien waren de Ver. Staten door hun verplichtingen in Korea en later in Indo-Chi- na genoodzaakt hun troepen macht in Japan te verminde ren. De Japanse regering stem de toen in met de vorming van een politiekorps van 75.000 man, dat buiten de reeds be staande normale politiedien sten om tot taak zou krijgen de binnenlandse veiligheid te verzekeren. Het werd vooral opgericht om de communisten in toom te houden. Sinds 1949 hadden deze al enkele keren getracht door het aanstichten van rellen politieke druk uit te oefenen. Het korps heette eerst nationa le politiereserve, vervolgens nationaal verdedigingskorps en sinds 1952 zelfverdedigings strijdmacht. De laatste naams verandering bracht de invoe ring van militaire rangen met zich mee De schrijver Mishima was een ultra-rechtse nationalist, die voorstander was van een soort keizerlijke dictatuur. Hij richtte een eigen, maar onge wapend legertje van 95 man op. De leden werden gekozen uit studenten, die er voor voel den Japan tegen het commu nisme te beschermen. Dit le gertje verklaarde zich bereid de oproerpolitie te helpen, als die het te zwaar had tegen linkse relschoppers. Het leger tje mocht bij enkele eenheden van de zelfverdedigingsstrijd macht deelnemen aan militaire oefeningen. De volgelingen van Mishima droegen uniformen, die hun aanvoerder zelf ont worpen en bekostigd had. De politie hield voortdurend het oog op een dertigtal als ge vaarlijk beschouwde rechtse groepen, die samen 16.000 agressieve leden telden, maar de Mishimagroep bleef buiten schot, omdat die nooit betrok ken raakte bij relletjes. Na de dood van Mishima werd ai opgemerkt, dat hij vermoe delijk zijn hele leven leed aan de gevolgen van jeugdfrustra tie. Als kind was hij iichame- liik zwak. Hij werd afgekeurd voor de militaire dienst en werkte tijdens de oorlog in een vliegtuigfabriek. In „Bekente nissen van een gemaskerde", een boek uit 1949. gebruikte de auteur de ik-vorm voor de hoofdpersoon. Dit was een door gedashten aan dood en bloedvergieten bezeten jonge man en sommige critici meen den het werk als een soort au tobiografie van Mishima te mogen zien Toen de oorlog voorbij was, besloot de schrijver iets aan zijn lichamelijke „minder waardigheid" te doen. Hij be gon een drastische training om zijn spierkracht te vergroten en zich te bekwamen in bok sen. schermen, karate en mili --4 --3 taire vechtmethoden. Hij was zo trots op zijn lichamelijke verandering, dat hij foto's liet maken, waarop spieren als ka beltouwen duidelijk uitkwa men. Intussen bleef hij schrij ven. Hij was er als jongen van dertien al mee begonnen en van zijn hand verschenen meer dan tachtig romans, dichtbundels, toneelstukken en korte verhalen Mishima verklaarde altijd een vurig aanhanger van Bushido te zijn. Bushido was door de eeuwen heen de benaming van de levenswijze, die volgens de traditie de voor strijd en oor log bestemde mannen behoor den na te streven. Over seppu ku of hara-kiri zei hij, dat de ze manier van sterven over eenstemde met de opvattingen van de samurai, de krijgslie den: „Omdat iedereen wist, dat dit de pijnlijkste dood was. En de samurai gaf de voorkeur aan deze dood, omdat hij daardoor zijn moed kon to nen". Voor zijn romans zocht Mishi ma altijd onderwerpen, die hij op ware gebeurtenissen kon baseren. In 1960 verscheen een roman, die herinneringen opriep aan een verkiezings campagne met de functie van gouverneur van Tokio als in zet. Het boek had een aan klacht wegens inbreuk op het privé-leven van de winnaar tot gevolg. De schrijver werd door de rechter veroordeeld tot een boete. De Amerikaanse hoogle raar Keene, groot kenner van de Japanse letterkunde, noem de de roman een groot succes in de ogen van buitenlandse lezers, die niet wisten, dat Mishima ware voorvallen be schreven had. Karakteristiek voor het werk van Mishima was, dat hij zich sterk toelegde op de beschrij ving van details. Bovendien doelde hij er steeds op, dat in hun onderbewustzijn de Ja panners verband legden en leggen tussen sterven en zin genot. Zo beschreef hij in ziin verfilmde korte verhaal „Va- derlandsliefde" tot in de klein ste kleinigheden de voorberei dingen van een jonge officier voor het plegen van hara-kiri. Hij liet deze officier in zijn laatste ogenblikken op storm achtige wijze met zijn vrouw liefde bedrijven om daarna zijn ingewanden open te snijden. Nadat zij de verschrikkelijke doodsstrijd van haar man aan schouwd had, sneed de wedu we zich de keel door, daarmee de rituele zelfmoord voor vrou- ven bedrijvend. Prof. Kenne sprak Mishima nog betrekkelijk kort, voordat de schrijver zijn laatste werk voltooid had. De auteur vertel de de Amerikaan toen, dat al zijn bronnen uitgeput waren en dat ziin enige uitweg de dood was. Toen Yukio Mishima op 26 no vember 1970 in een crematori um van Tokio verbrand werd, woonden zijn 33-jarige wedu we, hun 11-jarige dochter, 9- jarige zoon en slechts enkele andere verwanten de plechtig heid bij. Maar velen, die hejn persoonlijk gekend hadden, vroegen zich daarna af of Mis hima misschien al enige jaren eerder had gezinspeeld op de schokkende manier, waarop hij afscheid van het leven wilde nemen. Tijdens een gesprek met een aantal vrienden had hij namelijk opgemerkt: „Als ik in de herinnering van de mensen 'wil voortleven, moet ik iets geks doen". De vooraanstaande Japanse romanschrijver Yukio Mishima voerde in november 1970 een aanval uit op het regionaal hoofdkwartier van het lager in Tokio. Na de aanval pleegde hij hara-kiri. Op deze archieffoto de schrijver tijdens een rede op het terrein van het legerhoofdkwartiert enkele ogenblikken voordat hij zelfmoord pleegde. TOKIO De Japanners, die al lang geleerd hebben te leven met de dreiging van rampzalige aardbevingen, ty foons en vloedgolven, hebben een bestseller gemaakt van een science fiction-roman, die de totale vernietiging van hun eilandenrijk be schrijft. Het uit twee delen „Nip pon Chinbotsu" (Japan ver dwijnt onder water) be schrijft hoe de hele Japanse Archipel tenslotte onder het zeeoppervlak verdwijnt na een steeds krachtiger wor dende reeks aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Het gevoel van een nader ende crisis bij het publiek is versterkt door het feit dat sommige van de in het boek beschreven verschijnselen, die aan de catastrofe vooraf gaan, zich de laatste maan den inderdaad hebben voor gedaan. Functionarissen van het meteorologisch bureau heb ben veel telefoontjes gekre gen van mensen die vragen stellen over de mogelijkhe den van een grote ramp. Een woordvoerder zei: „In dit stadium kunnen wij niet voorspellen of zo'n aardbe ving zal plaats vinden. Maar we geloven niet dat er een ernstige natuurramp zal ko men die de Japanse eilanden onder water zal doen ver dwijnen". Tokio werd voor het laatst door een verwoestende aard beving getroffen in 1923, toen tussen de 100.909 en 140.000 mensen omkwamen. Sommige geleerden menen dat een dergelijke aardschok binnen de komende 10 of 15 jaar zich opnieuw kan voor doen. Het verhaal van de schrij ver Sakyo Komatsu vertoont overeenkomsten met het ei land Atlantis, dat volgens le genden een machtig konink rijk in de oudheid was voor dat het onder de golven van de Atlantische Oceaan ver dween. Het bestaan ervan is nooit bewezen, en evenmin is de plaats waar het lag ooit vastgesteld. 1 Komatsu, 42, een van de bekendste Japanse science fictions-schrijvers, met ruim 100 boeken op zijn naam, zegt dat hij heeft getracht uiteen te zetten hoe de Ja panners, die zitten opgeslo ten op een betrekkelijke kleine keten van eilanden, zouden reageren in een rampzalige situatie als de on derdompeling van hun eilan den. Men zegt dat het boek is gebaseerd op de jongste ont wikkelingen in de geofysi sche wetenschap. Het zet uit een dat de aarde bestaat uit een vloeibare kem, omsloten door een mantel van steen en een dunne korst. Binnen de mantel doen zich convectie- stromingen voor van dezelfde aard als die In de zee en in de lucht. Komatsu vertelt dat deze stromingen verantwoor delijk waren voor het uiteen drijven van de grote conti nentale landmassa's in de vormingsperiode van de aar de, toen bijvoorbeeld het Eu ropese vasteland en het Amerikaanse continent nog aan elkaar vastzaten. In de meteorologie is het een bekend feit dat, als een koude luchtmassa onder een warme luchtmassa komt, de ze laatste omhoog gestuwd wordt. Komatsu's verhaal is gebaseerd op een soortgelijke reactie tussen de stromingen binnen de aardmantel: een koude massa die afkomstig is van onder de oceaan stuwt de warme massa van het land omhoog. De daaruit voortvloeiende opwaartse be weging veroorzaakt dan zwakke plekken in de aard korst. die leiden tot aardbe vingen en vulkaanuitbarstin gen. Komatsu zegt dat de Ja panse archipel eens een rechte lijn van noord naar zuid vormde. Maar onder grondse pressies hebben de eilanden naar hun huidige plaatsen geduwd, waarbij ze bijna 180 graden zijn ge draaid, zodat het zuidelijkste eiland naar het westen wijst. Die verandering heeft grote structurele zwakten in de aardkorst veroorzaakt. „Nippon Chinbotsu" begint met de verdwijning van een eiland van vulkanische oor sprong in de Bonin-groep, ten zuidwesten van de hoofdarchipel. Een Japanse onderzoek-duikboot, die ge stuurd wordt naar de bodem van de „Japanse trog" die op sommige plaatsen bijna 11.000 meter diep is, vindt bewijzen dat de zeebodem in oostelijke richting verschuift. Kort daarna komen actieve vulkanen in verseheidenene delen van Japan tot uitbar sting, en wordt de voormali ge keizerlijke hoofdstad Ky oto door een reeks aardbe vingen verwoest. gen. Terwijl de hele archipel langzaam de Stille Oceaan begint in te glijden, wordt de keizerlijke familie in het geheim naar Zwitserland overgebracht en worden de voornaamste regeringsorga nen naar Parijs verhuisd. Uit eindelijk worden ongeveer 70 miljoen van de in totaal 110 miljoen inwoners geëva cueerd door een internationa le lucht- en zeebrug, voorna melijk door Amerikanen en Kussen. Maar 20 miljoen mensen, die wonen in afgele gen streken van Japan, wor den ten dode opgeschreven. De reddingsacties moeten worden afgelast als hevige taifoens het steeds kleiner wordende grondgebied gaan teisteren. Terwijl de hele wereld via sateliet-televisie toekijkt zakt de hele archi pel tenslotte weg in de Ja panse trog. De regering probeert de ware aard van de ramp voor het publiek verborgen te houden, terwijl geheime mis sies naar buitenlandse rege ringen worden gezonden om hen te vragen Japanse vluch telingen op te nemen. Als tenslotte een openbare be kendmaking wordt gedaan voorspelt een computer dat het einde der tijden voor Ja pan nog slechts tien maanden verwijderd is. Binnen een maand gaan de twee zuidelijkste eilanden Skikoku en Kyrushu en het gebied rond de grote indus triestad Osaka ten onder ten gevolge van grote aardbevin- Verscheidene echt gebeur de incidenten hebben dit jaar de spanning rond de publika- tie van dit boek opgevoerd. Op 1 februari kwam de vul kaan Asama in centraal Ja pan tot uitbarsting. Eind mei meldden geleerden dat ze een belangrijke breuklijn in de vlakte van Kanto (Tokio en omgeving) hadden waar genomen. Op dezelfde dag werd een onderzeese vul kaanuitbarsting nabij de Bo- nin-eilanden gemeld. En tenslotte kwam op 1 juni nog een actieve vulkaan, de Sa- kurajima op het eiland Ky- yshu, tot uitbarsting. Van het boek, dat eind maart ver scheen, werden in de eerste twee maanden 65.000 exem plaren verkocht. Thans is dat aantal al het miljoen gepas seerd. (Van onze redactie buitenland) TOKIO Het ziet ernaar uit dat de meeste grote Japan se industriële ondernemingen vroeg of laat tot internationale ondernemingen zullen uit groeien of ze dat nu leuk vin den of niet, zo meent het Ja panse ministerie van internati onale handel en idustric. Het heeft vastgesteld dat de recht streekse investeringen van het Japanse bedrijfsleven in het buitenland de laatste tijd op vallend zijn toegenomen. Er wordt vooral veel Japans geld belegd in buitenlandse aande len, ter verwerving van zeg genschap in een buitenlandse onderneming, alsmede in obli gaties, terwijl ook grote be dragen worden uitgeleend aan gezamenlijke ondernemingen in het buitenland. Aan het einde van het Ja panse begrotingsjaar 1972 (31 maart j.l.) stond aan dit soort rechtstreekse investeringen in het buitenland voor 4.481 mil joen dollar uit. In totaal ging het om 108 landen of buiten landse gebiedsdelen. Vrijwel alle buitenlandse investeringen betekenen internationalisering van de betrokken Japanse on dernemingen, ook al is het aantal ondernemingen waarom het gaat nog klein. Volgens het ministerie ging het bedrag van de recht streekse investeringen in het buitenland tot en met 1967 de 200 miljoen dollar per jaar niet te boven. In het begrotingsjaar 1968 deed zich plotseling een stijging tot 500 miljoen dollar voor en daarna bleef het bedrag met sprongen omhoog gaan. Verwacht wordt dat het in het lopende begro tingsjaar de 2200 miljoen dol lar zal overschrijden, voorna melijk als gevolg van het vrij wel volledig afschaffen van toezicht op dit soort buiten landse beleggingen Het ministerie acht het niet onmogelijk dat Japan te eni ger tijd de tweede plaats van Engeland op de lijst van lan den met de hoogste industriële investeringen in het buiten land zal overnemen. De eerste plaats wordt ingenomen door de Verenigde Staten. Oe groei van de Japanse buitenlandse beleggingen wordt bevorderd doordat veel ontwikkelingslan den het Japanse geld wel moeten accepteren ter wille van een spoedige industrialisa tie. Ze accepteren het geld, ook al maken ze zich ongerust over de mogelijkheid dat hun economie door Japanse onder nemingen zal worden gedomi neerd. Bovendien juichen ver scheidene industrielanden de Japanse buitenlandse beleg gingen toe vooral de Verenig de Staten. Het Japanse minis terie van Internationale Han del en Industrie merkt verder op dat Nissen Motor Company en enige andere Japanse on dernemingen die thans een multinationaal karakter heb ben hun produktiebedrijven in het buitenland doeltreffend exploiteren door de onderlinge uitwisseling van eindproduk- ten of halffabrikaten tussen die bedrijven volgens interna tionaal aanvaarde gewoonten Maar Nissans voornaamste concurrent, Toyota, is verre van enthousiast over haar rechtstreekse beleggingen in het buitenland ook al is zij zelf al tamelijk ver geïnterna tionaliseerd. De president van Toyota, Sjotaro Kamija, heeft on langs opgemerkt dat Toyota niet meer met haar buiten landse ondernemingen kan be ginnen dan het nationale eco nomisch beleid van de landen waar die ondernemingen ge vestigd zijn mogelijk maakt. De meeste Japanse scheeps werven, voor wie technologi sche ervaring op de eerste plaats komt, zien al evenmin veel in buitenlandse bedrijven. Dat komt doordat er maar- weinig landen zijn waar vol doende geschoold personeel te krijgen is, met uitzondering misschien van Singapore of Brazilië, waar sommige Japan se scheepsbouwers al vestigin gen hebben. Een verdere toename van het aantal Japanse fabrieken of van de rechtstreekse Japan se beleggingen in het buiten land wordt volgens het minis terie ook bevorderd door fac toren als de spanning op de Japanse arbeidsmarkt en de schade die de industriële ont wikkeling aan het milieu toe brengt, Andere factoren - zijn de aanhoudende pogingen die andere landen in het werk stellen om de invoer uit Japan te beperken en de voortduren de achteruitgang van de Ja panse internationale concur rentiepositie door de koersstij ging van de Yen. De federatie van economisch organisaties in Japan (Keidanren), het „hoofdkantoor" van zowat alle financiële instellingen en in dustriële ondernemingen in het land, heeft onlangs samen met het Ministerie van Inter nationale Handel en Industrie een richtlijn voor' rechtstreek se Japanse investeringen in het buitenland uitgegeven. De ze houdt in dat de beleggingen tot wederzijds voordeel moe ten strekken en in harmonie moeten zijn met het maat schappelijk bestel in het land waar het geld wordt besteed. Ofschoon sommige Japanse fa brikanten deze richtlijn be schouwen als „een axioma uit een leerboek" doet de groei van de Japanse industriële on dernemingen in het buitenland vermoeden dat de richtlijn mogelijk een „minimaal nood zakelijk gedragscode" gaat vormen voor het geval de Ja panse bedrijven buitensporige afmetingen gaan aannemeiv aldus het ministerie.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1973 | | pagina 13