Ringen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen ftiun^tim
Waarom missionarissen in Mozambique
-ine mond niet meer kunnen houden
MLHOUND
EXPEDITEUR
J
RECHT
Tiex B.V.
stealing
egenwoordiger
Indruk
Privileges
Voorwerk
Protest tegen
achterstelling
van de man
LS
1NAT10NAL B.V,
I Het zijn missionarissen die
J de beschuldigende vin-
I «er heben uitgestoken naar
1 het land dat in Mozambi
que en in Angola zo huis
houdt: Portugal.
Hoop
•rjlf*
INDERNEMING
BERG 43
wielen legt zich toe op de W-i,
Ie wielen, luchtbandwielen, J'
e.d. aan 1
1600) 73750
ig
iële
n e.d. aan
NDELAREN
GENBOUWBEDRIJVEN
RAVANBOUWBEDRIJVEN
V0°f hef I
«11)1
4STRU CTIEBEDRIJ VEN
de behoefte ontstaan
aet land, Noord-Brabant en LiJ^,
30DEN WORDT
de honorering (vast salaris ptl
i ter beschikking
tEIST WORDT:
resentatieve kwaliteiten
ernemingszin
voorkeur bekendheid in de uraiicj(
v sollicitatie, uitvoerig toegelicht I
zien van pasfoto, zenden aan dedjll
Vi-i
nde bon opgeven. Graag 14 da-
inementen opzenden.
Dnische opgaven in behandeling
s in Nederland en België zullen
and en België zal
OSt
en hiervoor, ad f 0,95 per dag,
gt U van ons een acceptgiro-
n gebruik te maken).
ndariks stipte verzending, de
vooral in Zuid-Europa, te wen-
is.
.te zenden
huisnummer
land
opgenomen.
iNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE L NGEN PE L NGEN dPE LINGEN P UNGEN PE jJNGEN pPj y^GEN pE|LINGEN
wfiEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN ^EILINObN K pE|L||qG
'ofILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL IN O t N t-tiLWtotN ÜNGE
ïsport en Expeditie B.V.
VRAAGT
voor haar afdeling Z.O.-Europa voor
spoedige indiensttreding
EEN
de nodige ervaring met groupage-jj
verkeer
in staat zijn leiding te geven
in staat zijn het bestaande verkeer]
uit te breiden
zelfstandig kunnen werken.
Voor genoemde funktie gelden gun-1
stige arbeidsvoorwaarden, prettig ent
afwisselend werk op internationaal!
niveau en goede vooruitzichten.
kunt u richten aan Ir. P. M. A. van|
.eling Personeelszaken, Altenaweg
vijk.
.60 - 34031, toestel 124.
UTRECHT/ROME/LONDEN De tijd dat missionarissen werden versleten
voor bebaarde mannen die met kraaltjes gewapend kruistochten hielden door
heidense oerwouden, is wel voor goed voorbij. De laatste weken geven een heel
ander beeld te zien. Missionarissen worden bestormd door journalisten, missio-
I narissen worden voor de t.v.-cam era's gesleurd en voor radio-microfoons,
missionarissen vinden gretig gehoor. Meer nog: missionarissen worden ge-
loofd
Het zijn missionarissen
I Jie deze maand onthullin-
I gen deden over massamoor-
I jen in Mozambique, en be-
I gin deze week nog onthul-
I lingen over soortgelijke.
moordpartijen in Angola.
Men kan zich afvragen
waarom nu ineens wel massa's
I mensen in de hele wereld ge
schokt zijn, terwijl eerdere
publikaties niet op de laat
ste plaats in deze krant de
afgelopen paar jaar over het
I gruwelijk en mensonterend, ja
I moordend optreden van Portu-
I gal in zijn Afrikaanse „pro-
I vincies" niet die brede ontzet-
I ling teweeg brachetn.
De macht van het getal in
jl onze op „veel" en „grond" inge-
stelde maatschappij zal er wel
voor een deel debet aan zijn
dat pas het afslachten van zo'n
1 400 mensen tegelijk voldoende
indruk gemaakt.
Maar zonder twijfel heeft
voor die schok ook gezorgd
het feit dat het juist missiona
rissen waren, die de gruwel
daden publiek hebben ge
maakt. Men kan zich ook af
vragen waarom het demon
stratieve vertrek van de Witte
Paters uit Mozambique in 1971
top de publieke opinie minder
[indruk heeft gemaakt dan de
inthullingen nu van de missio
narissen die in Mozambique
waren gebleven. Toch heeft
dat gebaar van de Witte Pa
ters alles te maken met de
onthullingen van deze
maand.
Maar ook de reden waarom
vorige week de "24 vooraan
staande Nederlandse katholie
ken", waaronder zes katholie
ke ministers van het kabinet
Den Uyl en deze week de
Nederlandse bisschoppen zich
wendden tot het Vaticaan met
het dringende verzoek zich
ipenlijk uit te spreken tegen
iet Portugese optreden in Afri
ts, heeft hier alles mee te
Het Vaticaan zit na
melijk met handen en voeten
gebonden aan de Portugese
Koloniën !„provincies" zegt
kissabon zelf) Mozambique,
Angola n Guinee-Bissau.
Die afschuwelijke handen-
binder is het „concordaat" dat
sinds 1940 tussen het Vaticaan
m Portugal bestaat. Een gete
kende overeenkomst, een ver
drag dus, dat van de kerk
volgens pater Th. van Asten,
leneraal-overste van de Witte
"ters, „een geprivilegeerde
«4 in slavernij" heeft ge
maakt. Behalve dat concordaat
bestaat er nog zo'n overeen
komst, het zg. missiestatuut,
Jat in het bijzonder de ver
houdingen tussen kerk en
at m de Portugese missie-
resp. koloniën regelt.
van preken „respecteren".
Heeft een missionaris zich in
een preek b.v. kritisch uitgela
ten over het optreden van het
leger, dan wordt hij afgezon
derd voor een verhoor. Her
haalt hij tijdens dat verhoor
zijn kritische opmerkingen,
dan kan hij daarvoor vervolgd
worden. Niet om wat hij in de
preek, maar om wat hij bij
dat verhoor heeft gezegd.
Want dan is het geen verkon
diging meer- Beroept zo'n mis
sionaris zich b.v. in zo'n geval
op zijn bisschop, dan blijft
wat hij gezegd heeft binnen
het raam van zijn verkondi
gende taak, en is hij veel min
der kwetsbaar.
Maar nu is juist de bis
schop in de Portugese gebie
den in Afrika de grootste
moeilijkheid geworden. Ge
noemd concordaat geeft name
lijk de Portugese regering het
recht alleen Portugese bis
schoppen toe te laten. De 9 of
10 bisschoppen in Mozambique
(het precieze aantal is onzeker
omdat er juist nu enkele nieu
we bisdommen in oprichting
zijn) zijn alle Portugezen.
Een priester die regelmatig
clerus weer niet progressief is
en hij is door zijn medebis
schoppen geheel buiten spel
gezet. Zo hebben ze zijn naam
gezet onder verklaringen van
„het voltallige" episcopaat,
waarmee hij het, zo heeft hij
later openlijk gezegd, hele
maal niet eens is".
De oversten en paters in
Nederland van congregaties
die missionarissen in Mozam
bique hebben, zijn bijzonder
zwijgzaam- Tenslotte vonden
we enkelen van hen bereid om
enkele achtergronden te ver
tellen, maar zonder dat hun
naam genoemd zou worden.
Niet dat ze niet gelukkig zijn
met de jongste publikaties over
de massamoorden in Mozambi
que, integendeel, ze hebben
hier zelfs nadrukkelijk meege
werkt aan die publikaties Hun
voorzichtigheid komt voort uit
bezorgdheid voor het werk en
de veiligheid van „hun" missio
narissen.
„Maar niet alleen onze eigen
mensen wilen we zo lang mo
gelijk sparen", aldus een van
hen. „Het gaat om veel meer,
ook om hun werk onder de
bevolking in Mozambique dat
ze zolang mogelijk willen vol-
fortanen, de paters van het H.
Sacrament en de paterse van de
H. Harten.
De Witte Paters voelden
zich steeds meer in die andere
landen gecompromitteerd door
hun aanwezigheid in Mozam
bique.
Tot slot moet genoemd wor
den het feit dat de Witte Pa
ters geen binding hebben met
Portugal, terwijl de andere
congregaties en orden ook
Portugezen in hun gelederen
hebben, wat uiteraard een col
lectieve star bijna onmogelijk
maakt.
De stap van de Witte Paters
heeft in het Vaticaan, zo is de
mening in kringen van Neder
landse missionarissen, wel in
druk gemaakt. „De reactie van
het Vaticaan was fors, maar
wel tweeslachtig. Er is bin
nenskamers veel gedaan om
druk op Portugal uit te oefe
nen, maar daarvan kwam wei
nig naar buiten".
De houding vgn Rome is,
evenals het concordaat, niet te
begrijpen wanneer inen het
karakter van de Italiaan (en
ook van de Portugees) niet
kent. In de Latijnse landen
wordt veel meer juridisch ge
dacht dan in het noorden van
Europa. „Pden begrijpt in het
Vaticaan eenvoudig niet hoe
wij vanuit het evangelie en
onze geloofsopvatting bezwaar
kunnen hebben tegen hun di-
Vier Spaanse missionarissen, die verklaard hebben in Mozambique verschillende slachtpar
tijen te hebben gezien. Vl.n.r. Enrique Ferrando, Julio Moure, Miquel Buendia en Alberto Font.
Deze foto werd onlangs gemaakt in Madrid, toen de vier paters een ontmoeting hadden met
pater Hastings.
privileges die voor de
Katholieke kerk uit concordaat
i s'a'uu* voortvloeien, zijn
"te mee: vrij reizen voor de
onarissen tussen Lissabon
"j Mozambique (en Angola en
tenee-Bissau), de kerk krijgt
staatstoelage voor de sala-
«ring van de missionarissen,
®e vrijheid is gegarandeerd
Wr 'let evangelie te ver
stegen, om te preken,
itaj k1) <*at preken begin-
de moeilijkheden al. Im-
Jra, zo zegt artikel 2 van het
testatuut de katholie-
,i missies worden beschouwd
"telg voor het „imperium"
on/ -e' bepaalt dat het
oerwijs aan de Afrikanen
"et gehoorzamen aan de doc-
ïteHj8 or^ntatie zoals vast-
stitif rï°or de politieke con
ti/, n?-a-'w'. het onderwijs
dit n,a'i°nalistisch zijn, door
pen ™n pro-Portugees.
Wordt van de missiona-
strikte loyaliteit aan het
geëist. De buitenlandse
teilsianarissen vallen krach-
m. ?e overeenkomsten ook
Lm Portugese wetgeving.
Paald61 2"' ^us kritiek op be
te- m toestanden, dan kan dat
ieJ'kgale daad zijn, omdat
v?aan tegen de wetten die
j5rsóh%eCnrdaat h6ten te °n"
w". Vertelde ons een pater
c autoriteiten de vrijheid
in contact staat met missiona
rissen in Mozabique, schets
te ons een weinig opwekkend
beeld van deze Portugese bis
schoppen: „Deze bisschoppen
zijn ambtenaren van de staat
Trouwe ambtenaren. Ook in
Portugal zelf. Het Vaticaan
kiest bij benoemingen dan nog
vaak de minst kwaden uit
die dus niet zo erg fel achter
het regime staan maar daar
zit dan ook meestal weinig bij.
De meestem zijn duidelijk be
neden de maat. niet ers be
gaafd".
Deze priester omschreef
mgr. Pereira de aartsbisschop
van Lourenco Marques die
deze week de beschuldigingen
in het rapport-Hastings „pure
verzinsels" noemde van
„christen-marxisten" als
„een felle Portugees"- En over
het bisdom Beira vertelde hij:
„Sinds 1967 zat daar een bis
schop die een hoop moeilijk
heden voor de missionarissen
meebracht, met name ook voor
de Witte Paters. In hetzelfde
jaar dat deze laatsten uit Mo
zambique vertrokken, nam ook
deze bisschop ontslag. We
hadden allemaal de indruk dat
liet Vaticaan met de daarna
benoemde bisschop een betere
man had gevonden. Dat was
mgr. Altino de Ribeiro. Deze
bisschop trad in een proces
tegen twee Portugese priesters
op als getuige en verdedigde
hen. Maar begin dit jaar is de
men gestorven aan een hart
aanval. Hij is werkelijk dood-
gepest. Gruwelijk wat die fa
natieke rechtse Portugezen die
man hebben aangedaan"
Er is nog een bisschop van
wie het Vaticaan hoge ver
wachtingen had. Dom Pinto.
„Wel een goeie", aldus onze
zegsman, „maar die heeft een
bisdom, Nampula, waar de
houden"
Men kan zich afvragen waar
die zwijgzaamheid toedient,
wanneer de betrokken missio
narissen zeif wel hun mond
opendoen. Hierbij moet men
van de ene kant bedenken dat
het rapport over de massa
moord op de 400 inwoners van
het inmiddels „verdwenen"
dorp Wiriyamu weliswaar
door de Engelse pater Has
tings publiek is gemaakt maar
opgesteld is door Spaanse mis
sionarissen uit Mozambique.
Dat zijn de zg. paters van
Burgos. „Die van Burgos zijn
nogal fel", vertelde ons een
Nederlandse pater. „Ze willen
het onrecht het liefst van de
daken schreeuwen. Het zijn
over het algemeen jonge Bas-
ken".
Van de andere kant is het
niet zo dat die Spaanse missio
narissen een fel „progressie
ve", maar in feite kleine min
derheidsgroep zouden vormen-
„In het meest roerige gebied
in Mozambique, waar de be
vrijdingsbeweging Frelimo het
hardst toeslaat, zijn de missio
narissen duidelijk te verdelen
in twee partijen", aldus de
Nederlandse pater. „De ene
groep vormen vooral de Portu
gese franciscanen die daar
werken. Niet zozeer fel vóór
het regime, maar eerder fata
listisch. De andere groep, dat
zijn onze mannen (de Neder
landse missionarissen) plus
die van Burgos en een enkele
jezuiet, en ook enkele Portu
gese priesters. In deze groep
is men zich zeer bewust van
de situatie."
Hoewel die grote groep mis
sionarissen het op veel punten
oneens is met het Portugese
beleid, en zeker de moordpar
tij e,n veroordelen, en van con
cordaat en missiestatuut afwil
len, zijn, zoals een van hun
oversten in Nederland het zei,
„onze mensen iets meer gema
tigd. Ze werken wel aan de
goede kant, maar ze willen
nog zo lang mogelijk blijven.
Onderschat niet de betekenis
van die missionarissen daar.
Zij zijn de enigen die hoop
geven en aan een betere toe
komst voor de Afrikanen wer
ken"
Het demonstratieve vertrek
van de Witte Paters uit Mo
zambique in 1971 gebeurde
niet zonder overleg met de
congregaties die hun missiona
rissen daar lieten blijven. Er
was zelfs een duidelijke af
spraak gemaakt: jullie gaan,
wij blijven. Zo kon er op twee
fronten gewerkt worden om
de situatie verbeterd te krij
gen: binnen en buiten Mozam
bique.
Het was voor de hand lig
gend dat juist de Witte Paters
door hun vertrek een teken
zouden stellen- Door hun grote
ervaring in geheel Afrika
vormden zij de ruggegraat van
de missionering in Mozambi
que, en met name in de
zwaarst beproefde bisdommen
Beira en Tete. Zij vormden de
„zwaarste" groep. Doordat hun
organisatie sterk centraal is
(generalaat in Rome) zou een
scherp optreden van hun kant
veel harder aankomen dan
wanneer bijv. alleen een groep
Nederlandse missionarissen
was weggegaan.
Een belangrijke overweging
was verder dat met name de
Witte Paters van oudsher in
veel andere Afrikaanse landen
werkzaam zijn, 'in tegenstel
ling tot bijv. de drie congrega
ties die vanuit Nederland in
Mozambique werken, de mont-
door het Vaticaan, resp. hun
eigen overheid?.
Er zit een duidelijke lijn in
het protest van de missionaris
sen, van het gebaar van de
Witte Paters via vele rappor
ten naar het Vaticaan en de
pauselijke commissie Justitia
et Pax, protestverklaringen
van de oversten van deze mis
sionarissen, tot aan de jongste
actie: het publiceren van het
rapport-Hastings. Het Vaticaan
staat nu wel onder erg zware
druk, want sinds de aanklach
ten openbaar gemaakt zijn, zal
geen enkele actie van het Va
ticaan de verdenking pro-Por
tugal te zijn voldoende wegne
men, zolang die acties in de
diplomatieke binnenkamers
blijven.
Het feit dat de missionaris
sen zoveel geloof ontmoeten, in
hun verklaringen (o.a. van de
Nederlandse regering) houdt
meteen in hoe gevaarlijk hun
positie nu is geworden. Ze
hebben hiermee immers geris
keerd dat ze harder tegenge
werkt, vervolgd, mogelijk in
en getale gearresteeerd en-
of uitgewezen zullen worden.
Juist deze mogelijkheid maakt
de missionarissen in deze zaak
zo geloofwaardig.
Wat is er dan nog over van
de bedoeling om juist zo lang
mogelijk in Mozambique te
blijven? Niet veel meer. De
missionarissen in Mozambique
hebben naar het laatste midde
van de publieke opinie gegre
pen omdat hun situatie me'
de dag hopelozer wordt.
Een van de priesters in Ne
derland die veel contacten mei
Mozambique heeft: „Tot voor
kort had het werkelijk zin
voor missionarissen om in Mo
zambique te blijven. In hun
werkgebied, vooral het oer
woud met de duizenden mini
dorpjes zoals Wiriyamu er een
geweest moet zijn, kwamen de
Portugezen nauwelijks. Maar
naarmate het bevrijdingsleger
Fremilo verder in het land
binnendringt, nemen ook de
Portugese represailles toe en
wordt de verhouding met de
missie steeds slechter. Er
komt dan meer overheidscon
trole (vaak door middel van
verklikkers), de Portugezen
zetten er dan scholen neer e.d.
en het ontwikkelings- en op
bouwwerk van de missionaris
sen wordt onmogelijk ge
maakt".
plomatie. We hebben ook de
indruk dat het Vaticaan al be
zig was met nieuwe onderhan
delingen over het concordaat.
Maar op diplomatiek niveau,
binnenskamers", aldus een
zegsman van een van de hier
bij betrokken misie-congrega-
ties.
Mede gelet op de jongste
uitlatingen van paus Paulus
was deze zegsman van mening
dat de jongste berichten over
de Portugese gruweldaden het
Vaticaan niet onwelkom zijn.
(Afgelopen zondag heeft de
paus in Castel Gandolfo
kennelijk doelend op Mozam
bique „de misdaden tegen
weerloze burgers" scherp ver
oordeeld. Verder verdedigde
hij de missionarissen, zonder
overigens Portugal te noemen,
en zei o.m.: „Niemand kan de
missionarissen en de kerk, die
achter hen staat, beschuldigen
van bloedvergieten en van
goedkeuring van onderdruk
king van de mensen aan wie
zij de boodschap van het
evangelie brengen").
Het is, wil men het optreden
van de missionarissen in Mo
zambique begrijpen, van be
lang zich te realiseren, dat zij
vooral protest aantekenen te
gen de houding van het Vati
caan. van de katholieke kerk.
die deze missionarissen in feite
in een steeds meer compromit
terende positie dwingt- Door
het concordaat, door dus ook
het benoemen van en zich ver
schuilen achter de regimege-
trouwe Portugese bisschoppen.
Zowel de Witte Paters met hun
vertrek als de blijvende missio
narissen met hun onthullin
gen willen druk uitoefenen op
het Vaticaan. Een logische
zaak overigens, want wat zou
het missionarissen baten direct
tegen Portugal te ageren, als
dat Portugel verdedigd wordt
Zelfs in de meest afgelegen
dorpen zijn de missionarissen
bij concordaat verplicht in het
Portugees te preken. Z° Inng
de Portugese ambtenaren en
militairen nauwelijks in het
binnenland kwamen, werd met
die verplichting flink de hand
gelicht.
„Wij zien het als onze taak
daar de mensen niet te „Por-
tugaliseren" .naar bewust te
maken van hun situatie en
wegen aan te geven hoe die te
verbeteren. Je drijft ze zo in
derdaad ergens heen. Het Fre
limo staat sympathiek tegeno
ver deze missionarissen, meer
kan ik over de verhouding
tussen die twee moeilijk zeg
gen. Zeker is dat de missiona
rissen veel voorwerk leveren
en hebben geleverd voor de
vrijheidsstrijd. Ze maken de
Afrikanen er rijp voor, al zijn
missionarissen daar natuurlijk
niet direct en uitsluitend op
uit".
Maar steeds minder missio
narissen krijgen hier nog de
kans voor. Daar waar de in
vloed van Frelimo groter
wordt, bouwen de Portugezen
zg. „aldeamentos", kampen,
volgens veel missionarissen
gewoon concentratiekampen.
De Afrikanen worden gedwon
gen er te gaan wonen, en wor
den daar voortdurend gecon
troleerd en geobserveerd. Hun
eigen dorpen worden vernie
tigd. De missionaris mag in
die kampen, die voor de Afri
kanen een verschrikking zijn
omdat daarmee hun hele cul
turele en sociale leven ineen
stort, alleen nog een mis op
dragen, maar kan in feite zijn
mond niet meer opendoen.
Zwijgen en blijven wordt in
die situatie je reinste collabo
ratie. Dat verklaart waarom
missionarissen nu niet meer
willen zwijgen. En riskeren
dat ze niet meer kunnen blij
ven.
Ze zien geen andere weg
meer, maar zijn ook zeer pes
simistisch gestemd over de
naaste toekomst van Mozambi
que. Hun enige hoop is nog
het Vaticaan. Maar dat
zwijgt.
JAN LANDMAN
P,ater Adrian Hastings (links) die het rapport over de moord op
400 Afrikanen in Wiriyamu wereldkundig heeft gemaakt. Naast
hem een uitgeweken Portugese socialistische leider, Mario
Soares.
Pessimisten zeggen dat onze
aderverkalking reeds in de
wieg begint. Maar ook zij die
hierom lachen moeten toege
ven dat veelal nog vóór de
volwassenheid bereikt is zich
verschijnselen van verval
voordoen. Het begint al vroeg
tijdig met de aantasting van
het gebit, dan komen de ogen
die geholpen moeten worden
door glazen, de haaruitvql laat
niet lang meer op zich wach
ten, de gewrichten houden het
iets langer uit en het slot van
het lied is dat de motor van
het geheel, het hart, het be
geeft.
Met deze geleidelijke aftakeling
houdt de fiscus rekening, zij
het op een ietwat magere wij
ze. Zo bepaalt de wet inkom
stenbelasting dat in aftrek van
het inkomen mogen worden
gebracht de uitgaven terzake
van ziekte, invaliditeit en
overlijden van de belasting
plichtige, diens echtgenoot en
naaste verwanten, mits de uit
gaven een nader in de wet
omschreden drempel over
schrijden 1).
De vraag die in dit verband
de laatste tijd herhaaldelijk
aan de belastingrechter werd
voorgelegdging erover of ook
haaruitval „n de dientengevol
ge intredende kaalhoofdigheid
als een symptoom van ziekte
respectievelijk van invaliditeit
kan worden aangemerkt. De
belastingplichtigen die recen
telijk hierover een procedure
tegen de belastinginspecteur
inspanden, waren een drietal
mannen van om en nabij de
veertig die allen gebukt gin
gen onder het gemis aan
hoofdhaar. Twee ervan hadden
de kwaal zo goed mogelijk
verholpen door zich te voor
zien van een pruik of haar
stukje (kosten gemiddeld
1250), de derde had zich
helaas zonder resultaat om
hulp gewend tot een veel ad
verterend haarinstPuut en zijn
hoofd laten zalven, wassen en
masseren (kosten ruim
f 7000).
In al deze gevallen beweerden
de mannen voor de rechter dat.
ze nog te jong waren om fo al-
hoofdig door het leven te
gaan. dat zij psychisch onder
de „kwaal" gebukt gingen, dat
ze niet begrepen waarom de
fiscus wél de kosten van
kunstgebit, bril en fysiothera
pie maar niet die van pruik
toupetje en hoofdmassaoe in
aftrek toeliet.
Maar nee, zeiden de Gerechts
hoven van Amsterdam, Den
Haag en Den Bosch 2); haar
uitval is een gewoon ouder-
domsverschijnsel bij een man
en géén ziekte, kaalhoofdig
heid is géén invaliditeit maar
een gewoon beeld van een
man van middelbare leeftijd.
De Haagse raadsheer zei het
als gewoonlijk het sierlijkste:
„het verlies van het hoofdhaar
moet worden gezien ais een
onderdeel van het proces van
geleidelijke vermindering van
lichamelijke vermogens bil het
klimmen der jaren, welk pro
ces bij de een vroeger inzet
dan bij de ander en hetwelk
zich nu weer eens met betrek
king tot de ene dan weer ten
aanzien van een andere li
chaamsfunctie het eerst zal
openbaren: dat men- dit proces
kan trachten tegen te gaan
door een gezonde leefwijze,
door het beoefenen van sport
en door een goede lichaams
verzorging doch dat dit niet te
maken heeft met het maken
van ziektekosten, evenmin als
dit het geval is met al die
uitgaven welke verder worden
gedaan om het gaande weg
verwelken van de lichamelijke
bloei zolang mogelijk tegen te
houden."
Hoe bloemrijk ookovertui
gend klinken me deze Haagse
woorden niet in de oren; nie
mand toch zal er aan twijfelen
dat kosten va celtherapie als
ziektekosten zijn aan te mer
ken; en toch wordt deze
zoals bij Picasso alleen toe
past om de lichamelijke bloei
te rekken.
Een beter lot was enkele jaren
geleden beschoren aan een
vrouw die geleden had aan
een ziekte welke een ernstige
haaruitval met zich bracht. Na
raadpleging van huisarts en
specialist (die zich wel zullen
beperkt hebben tot de mede
deling dat mevrouw de hoop
op nieuwe haargroei wel kon
opgeven) schafte ze zich in
1066 een volledige pruik aan
waarvan de kosten toen nog
slechts f 800 bedroegen. De in
specteur die met veel fantasie
de aftrekpost bestreed, werd
in het ongelijk gesteld door
het Gerechtshof Leeuwarden
3).
Waarom, zo vraag ik me af,
kan een vrouw de pruikkosten
wél, de man daarentegen niet
in mindering van zijn inko
men brengen De Leeuwar
dense inspecteur drukte het
als volgt uit: gehele of gedeel
telijke kaalhoofdigheid van
mannen aanvaardt men als
normaal, voor vrouwen daar
entegen als abnormaal.
Ik dacht dat hier een ernstig
protest van de zijde der man
nen op zijn plaats is. Waarom
zouden wij mannen niet even
veel recht op schoonheid en
aantrekkelijkheid mogen clai
men dan de vrouwen Een
opvatting waarvan de lüer be
kritiseerde jurisprudentie ge
tuigtis volkomen verouderd
en stamt uit de tijd van supre
matie van de man die „so wie
so" als heer der schepping
werd erkend. Die tijd is voor
bij. Ook wij moeten vechten
voor onze plaats in de samen
leving. Maar men stelle ons
dar. ook niet achter bij de
vrouw. We hebben het zó al
kwaad genoeg I
D'OUWE
1) Artikel 46 lid 1 letter b, lid
2 en 4 Wet Inkomstenbelasting
1964
2) Hof A'dam 9 juli 1971 FED
art. 46: 144
Hof Den Haag 28 juli 1972
FED idem 145
Hof Den Bosch, bevestigd door
HR 21 februari 19 73 FED
idem 156
3) Hof Leeuwarden 20 oktober
1969 BNB 1970 206.
V
